(1) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dâhil, Merkez Bankasına, Hazineye ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri ile bankaların yurt içi bankalara olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen bilanço kalemleri zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur.
(1) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dâhil, Merkez Bankasına, Hazineye ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri ile bankaların yurt içi bankalara olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen bilanço kalemleri zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur.
a) Mevduat/katılım fonu (3/2/2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ (Sayı:2007/1) kapsamındaki resmî kuruluşlar ile 7/3/2019 tarihli ve 810 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlardan kabul edilenler ile esasları Merkez Bankasınca belirlenen yabancı para mevduat/katılım fonundan vadeli Türk lirası mevduat/katılma hesabına dönüşen tutarlar hariç).
a) Mevduat/katılım fonu (3/2/2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ (Sayı:2007/1) kapsamındaki resmî kuruluşlar ile 7/3/2019 tarihli ve 810 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlardan kabul edilenler ile esasları Merkez Bankasınca belirlenen yabancı para mevduat/katılım fonundan vadeli Türk lirası mevduat/katılma hesabına dönüşen tutarlar hariç).
b) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar (Borsa İstanbul piyasalarından sağlananlar hariç).
b) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar (Borsa İstanbul piyasalarından sağlananlar hariç).
c) Kullanılan krediler (Hazine garantisiyle sağlananlar hariç).
c) Kullanılan krediler (Hazine garantisiyle sağlananlar hariç).
ç) İhraç edilen menkul kıymetler (net).
ç) İhraç edilen menkul kıymetler (net).
d) Sermaye hesaplamasına dâhil edilmeyen borçlanma araçları.
d) Sermaye hesaplamasına dâhil edilmeyen borçlanma araçları.
e) Yurt dışı merkeze yükümlülükler (net).
e) Yurt dışı merkeze yükümlülükler (net).
f) Kredi kartı ödemelerinden borçlar.
f) Kredi kartı ödemelerinden borçlar.
g) Müstakrizlerin fonları.
g) Müstakrizlerin fonları.
(2) Yukarıda sayılan bilanço kalemleri toplamından, yurt dışı şubelerce bankalar ve kredi vermeye yetkili diğer kuruluşlar hariç olmak üzere yurt dışı yerleşiklere kullandırılan kredi tutarı kadar indirim yapılabilir. Bu indirim, en kısa vadeli diğer yükümlülüklerden başlayarak yapılır.
(2) Yukarıda sayılan bilanço kalemleri toplamından, yurt dışı şubelerce bankalar ve kredi vermeye yetkili diğer kuruluşlar hariç olmak üzere yurt dışı yerleşiklere kullandırılan kredi tutarı kadar indirim yapılabilir. Bu indirim, en kısa vadeli diğer yükümlülüklerden başlayarak yapılır.
(3) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, esasları Merkez Bankasınca belirlenen Türk lirası cinsinden nakdi krediler zorunlu karşılığa tabi varlıkları oluşturur.
(3) Bankaların ve finansman şirketlerinin, tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, esasları Merkez Bankasınca belirlenen Türk lirası cinsinden nakdi krediler zorunlu karşılığa tabi varlıkları oluşturur.
(1) Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanır. Zorunlu karşılığa tabi varlıklar ise usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen hesaplama yöntemine göre dört haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanır. Cuma gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde, hesaplamada bir önceki iş günü esas alınır.
(1) Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günleri itibarıyla hesaplanır. Cuma gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde, hesaplamada bir önceki iş günü esas alınır.
(2) Repo işlemlerinden sağlanan zorunlu karşılığa tabi fonlar iki hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalaması alınarak hesaplanır.
(2) Repo işlemlerinden sağlanan zorunlu karşılığa tabi fonlar iki hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalaması alınarak hesaplanır.
(3) Merkez Bankası, yapılan denetim ve incelemeler sonucunda zorunlu karşılık yükümlülüklerinden kaçınmak için işlem yaptığı tespit edilen bankalardan ve finansman şirketlerinden, yükümlülüklerini iki hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalamasını alarak hesaplamalarını isteyebilir.
(3) Merkez Bankası, yapılan denetim ve incelemeler sonucunda zorunlu karşılık yükümlülüklerinden kaçınmak için işlem yaptığı tespit edilen bankalardan ve finansman şirketlerinden, yükümlülüklerini iki hesaplama tarihi arasındaki günlerin bakiyelerinin ortalamasını alarak hesaplamalarını isteyebilir.
(4) Yabancı para yükümlülükler;
(4) Yabancı para yükümlülükler;
a) Merkez Bankasınca alım satımı yapılan dövizler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte Resmî Gazete’de ilan edilen döviz alış kurları,
a) Merkez Bankasınca alım satımı yapılan dövizler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte Resmî Gazete’de ilan edilen döviz alış kurları,
b) Merkez Bankasınca alım satımı yapılmayan dövizler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihten bir gün önce Merkez Bankasının internet sitesinde yayımlanan bilgi amaçlı döviz kurları,
b) Merkez Bankasınca alım satımı yapılmayan dövizler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihten bir gün önce Merkez Bankasının internet sitesinde yayımlanan bilgi amaçlı döviz kurları,
c) Kıymetli madenler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte İstanbul Altın Borsasında oluşan ağırlıklı ortalama kıymetli maden fiyatları, fiyat oluşmaması halinde uluslararası piyasalarda oluşan ve İstanbul Altın Borsası tarafından ilan edilen fiyatlar,
c) Kıymetli madenler için yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte İstanbul Altın Borsasında oluşan ağırlıklı ortalama kıymetli maden fiyatları, fiyat oluşmaması halinde uluslararası piyasalarda oluşan ve İstanbul Altın Borsası tarafından ilan edilen fiyatlar,
esas alınarak Türk lirası cinsinden hesaplanır.
esas alınarak Türk lirası cinsinden hesaplanır.
(1) Zorunlu karşılık oranları Türk lirası yükümlülükler için aşağıdaki gibidir:
(1) Zorunlu karşılık oranları Türk lirası yükümlülükler için aşağıdaki gibidir:
| Mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu hariç) | |
| a) Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar ve 3 aya kadar (3 ay dâhil) vadeli | %8 |
| b) 6 aya kadar (6 ay dâhil) vadeli | %0 |
| c) 1 yıla kadar vadeli | %0 |
| ç) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | %0 |
| d) 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli Merkez Bankasınca kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesaplar | %25 |
| e) 1 yıla kadar vadeli ve 1 yıl ve daha uzun vadeli Merkez Bankasınca kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesaplar | %5 |
| Müstakrizlerin fonları | %0 |
| Diğer yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) | |
| a) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli | %8 |
| b) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli | %5,5 |
| c) 3 yıldan uzun vadeli | %3 |
| ç) Kalkınma ve yatırım bankalarınca 1 yıldan uzun vadeli ihraç edilen menkul kıymetler | %0 |
| Mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu hariç) | |
| a) Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar ve 3 aya kadar (3 ay dâhil) vadeli | %8 |
| b) 6 aya kadar (6 ay dâhil) vadeli | %0 |
| c) 1 yıla kadar vadeli | %0 |
| ç) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | %0 |
| d) 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli Merkez Bankasınca kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesaplar | %30 |
| e) 1 yıla kadar vadeli ve 1 yıl ve daha uzun vadeli Merkez Bankasınca kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesaplar | %10 |
| Müstakrizlerin fonları | %0 |
| Diğer yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) | |
| a) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli | %8 |
| b) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli | %5,5 |
| c) 3 yıldan uzun vadeli | %3 |
| ç) Kalkınma ve yatırım bankalarınca 1 yıldan uzun vadeli ihraç edilen menkul kıymetler | %0 |
(2) Zorunlu karşılık oranları yabancı para yükümlülükler için aşağıdaki gibidir:
(2) Zorunlu karşılık oranları yabancı para yükümlülükler için aşağıdaki gibidir:
| Mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları hariç) | |
| a) Vadesiz, ihbarlı ve 1 aya kadar vadeli | %29 |
| b) 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli | %25 |
| c) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | %19 |
| Kıymetli maden depo hesapları | |
| a) Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli | %26 |
| b) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | %22 |
| Müstakrizlerin fonları | %25 |
| Diğer yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) | |
| a) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli | %21 |
| b) 2 yıla kadar (2 yıl dâhil) vadeli | %16 |
| c) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli | %11 |
| ç) 5 yıla kadar (5 yıl dâhil) vadeli | %7 |
| d) 5 yıldan uzun vadeli | %5 |
| Mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları hariç) | |
| a) Vadesiz, ihbarlı ve 1 aya kadar vadeli | %30 |
| b) 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli | %26 |
| c) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | %20 |
| Kıymetli maden depo hesapları | |
| a) Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli | %26 |
| b) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | %22 |
| Müstakrizlerin fonları | %25 |
| Diğer yükümlülükler (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu dâhil) | |
| a) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli | %21 |
| b) 2 yıla kadar (2 yıl dâhil) vadeli | %16 |
| c) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli | %11 |
| ç) 5 yıla kadar (5 yıl dâhil) vadeli | %7 |
| d) 5 yıldan uzun vadeli | %5 |
(3) Zorunlu karşılığa tabi varlıklar için zorunlu karşılık oranı bankalar için yüzde 0, finansman şirketleri için yüzde 20 olarak uygulanır.
(3) Zorunlu karşılığa tabi varlıklar için zorunlu karşılık oranı bankalar için yüzde 0, finansman şirketleri için yüzde 20 olarak uygulanır.
(4) Yabancı para cinsinden mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları hariç) için ilave zorunlu karşılık oranı yüzde 4’tür.
(1) Zorunlu karşılığa tabi Türk lirası kalemler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarı 6 ncı maddede öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanır. Yükümlülükler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarından yurt dışı şubelerin yurt dışında tesis etmeleri gereken Türk lirası zorunlu karşılık tutarı indirilebilir. Zorunlu karşılığa tabi Türk lirası kalemler için tesis edilmesi gereken toplam zorunlu karşılık tutarına usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen indirim uygulanır. Türk lirası zorunlu karşılıklar, Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden, yükümlülükler için ortalama olarak ve varlıklar için bloke olarak tesis edilir.
(1) Zorunlu karşılığa tabi Türk lirası kalemler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarı 6 ncı maddede öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanır. Yükümlülükler için tesis edilecek Türk lirası zorunlu karşılık tutarından yurt dışı şubelerin yurt dışında tesis etmeleri gereken Türk lirası zorunlu karşılık tutarı indirilebilir. Zorunlu karşılığa tabi Türk lirası kalemler için tesis edilmesi gereken toplam zorunlu karşılık tutarına usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen indirim uygulanır. Türk lirası yükümlülükler için zorunlu karşılıklar Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden ve ortalama olarak tesis edilir.
(2) Türk lirası yükümlülükler için tesis edilen döviz ve standart altının Türk lirası karşılığının, birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen katsayılar esas alınarak dönüştürülen tutarlarının bu bentlerde belirtilen limitleri aşan kısımları zorunlu karşılığa sayılmaz.
(2) Türk lirası yükümlülükler için tesis edilen döviz ve standart altının Türk lirası karşılığının, birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen katsayılar esas alınarak dönüştürülen tutarlarının bu bentlerde belirtilen limitleri aşan kısımları zorunlu karşılığa sayılmaz.
(3) Bir tesis döneminde tutulması gereken Türk lirası zorunlu karşılıkların yüzde 5’ini aşmamak koşuluyla, eksik tutulan tutarlar bir sonraki dönemde tutulabilir, fazla tutulan tutarlar bir sonraki dönemde eksik tutulan tutarlara sayılır.
(3) Bir tesis döneminde tutulması gereken Türk lirası zorunlu karşılıkların yüzde 5’ini aşmamak koşuluyla, eksik tutulan tutarlar bir sonraki dönemde tutulabilir, fazla tutulan tutarlar bir sonraki dönemde eksik tutulan tutarlara sayılır.
(4) Yabancı para yükümlülükler için tesis edilecek yabancı para zorunlu karşılık tutarı 6 ncı maddede öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanır. Bu tutardan yurt dışı şubelerin yurt dışında tesis etmeleri gereken yabancı para zorunlu karşılık tutarı indirilebilir. Zorunlu karşılığa tabi yabancı para kalemler için tesis edilmesi gereken toplam zorunlu karşılık tutarına usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen indirim uygulanır. Yabancı para zorunlu karşılıklar, ABD doları yükümlülükler için ABD doları döviz cinsinden, ABD doları haricindeki yabancı para yükümlülükler için ABD doları veya euro döviz cinslerinden, Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden ve en fazla 8 puanlık kısmı ortalama olacak şekilde tesis edilir. Ancak, kıymetli maden depo hesapları için tutulması gereken zorunlu karşılıkların tamamına kadarı standart altın cinsinden bloke hesaplarda tesis edilebilir.
(4) Yabancı para yükümlülükler için tesis edilecek yabancı para zorunlu karşılık tutarı 6 ncı maddenin ikinci fıkrasında öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanır. Bu tutardan yurt dışı şubelerin yurt dışında tesis etmeleri gereken yabancı para zorunlu karşılık tutarı indirilebilir. Zorunlu karşılığa tabi yabancı para kalemler için tesis edilmesi gereken toplam zorunlu karşılık tutarına usul ve esasları Merkez Bankasınca belirlenen indirim uygulanır. Yabancı para zorunlu karşılıklar, ABD doları yükümlülükler için ABD doları döviz cinsinden, ABD doları haricindeki yabancı para yükümlülükler için ABD doları veya euro döviz cinslerinden, Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden ve en fazla 8 puanlık kısmı ortalama olacak şekilde tesis edilir. Ancak, kıymetli maden depo hesapları için tutulması gereken zorunlu karşılıkların tamamına kadarı standart altın cinsinden bloke hesaplarda tesis edilebilir.
(5) Kıymetli maden depo hesapları için tesis edilen altın tutarının, dördüncü fıkrada belirtilen tutarları aşan kısmı zorunlu karşılığa sayılmaz.
(5) Kıymetli maden depo hesapları için tesis edilen altın tutarının, dördüncü fıkrada belirtilen tutarları aşan kısmı zorunlu karşılığa sayılmaz.
(6) Standart altın, 18/11/2006 tarihli ve 26350 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kıymetli Maden Standartları ve Rafinerileri Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1)’in 3 üncü maddesinde yer alan “kıymetli madenler” tanımında belirtilen altındır.
(6) Standart altın, 18/11/2006 tarihli ve 26350 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kıymetli Maden Standartları ve Rafinerileri Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1)’in 3 üncü maddesinde yer alan “kıymetli madenler” tanımında belirtilen altındır.
(7) Yabancı para yükümlülükler için tesis edilen döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılık tutarları 5 inci maddenin dördüncü fıkrasında yer alan kur ve fiyatlar esas alınarak hesaplanır.
(7) Yabancı para yükümlülükler için tesis edilen döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılık tutarları 5 inci maddenin dördüncü fıkrasında yer alan kur ve fiyatlar esas alınarak hesaplanır.
(8) Yabancı para cinsinden mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları hariç) için 6 ncı maddenin dördüncü fıkrasında öngörülen oranlar kullanılarak hesaplanan zorunlu karşılıklar Türk lirası cinsinden Merkez Bankası nezdinde açılan hesaplarda nakden ve bloke olarak tesis edilir.
(8) Merkez Bankası, ortalama olarak tutulan zorunlu karşılıkların bir kısmının veya tamamının bankalar ve finansman şirketleri itibarıyla belirli süreler için bloke olarak tutulmasını isteyebilir.
(9) Merkez Bankası, ortalama olarak tutulan zorunlu karşılıkların bir kısmının veya tamamının bankalar ve finansman şirketleri itibarıyla belirli süreler için bloke olarak tutulmasını isteyebilir.
(1) Yükümlülükler için zorunlu karşılık tesis süresi 14 gündür. Bu süre hesaplama tarihinden iki hafta sonraki cuma günü başlar ve ikinci haftanın perşembe günü sona erer.
(1) Yükümlülükler için zorunlu karşılık tesis süresi 14 gündür. Bu süre hesaplama tarihinden iki hafta sonraki cuma günü başlar ve ikinci haftanın perşembe günü sona erer.
(2) Varlıklar için zorunlu karşılık tesis süresi 28 gündür. Bu süre hesaplama tarihinden iki hafta sonraki cuma günü başlar ve dördüncü haftanın perşembe günü sona erer.
(2) Varlıklar için zorunlu karşılık tesis süresi 28 gündür. Bu süre hesaplama tarihinden iki hafta sonraki cuma günü başlar ve dördüncü haftanın perşembe günü sona erer.
(3) Tesis süresinin ilk gününün resmî tatil gününe rastlaması halinde, bloke kısım tatili izleyen ilk iş günü tesis edilir.
(3) Tesis süresinin ilk gününün resmî tatil gününe rastlaması halinde, bloke kısım tatili izleyen ilk iş günü tesis edilir.
(4) Merkez Bankası, zorunlu karşılıkların hesaplanma dönemi ile zorunlu karşılıkların tesis süresini önceden duyurmak koşuluyla değiştirebilir.
(4) Merkez Bankası, zorunlu karşılıkların hesaplanma dönemi ile zorunlu karşılıkların tesis süresini önceden duyurmak koşuluyla değiştirebilir.
(1) Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan yükümlülüklerden Merkez Bankasınca belirlenen yabancı para cinsinden yurt dışından sağlanan 6 aydan uzun vadeli olanların 6/1/2023 tarihine göre artış tutarına Tebliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan zorunlu karşılık oranları 22/12/2023 (dâhil) hesaplama tarihine kadar yüzde 0 olarak uygulanır.
(1) Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan yükümlülüklerden Merkez Bankasınca belirlenen yabancı para cinsinden yurt dışından sağlanan 6 aydan uzun vadeli olanların 6/1/2023 tarihine göre artış tutarına Tebliğin 6 ncı maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarında yer alan zorunlu karşılık oranları 20/12/2024 (dâhil) hesaplama tarihine kadar yüzde 0 olarak uygulanır.
(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Merkez Bankasınca belirlenir.
(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Merkez Bankasınca belirlenir.
(1) Bu maddeyi ihdas eden Tebliğin 1 inci, 2 nci ve 4 üncü maddeleri ile yürürlükten kaldırılan zorunlu karşılığa tabi varlıklar için 13/10/2023 hesaplama tarihi itibarıyla hesaplanan zorunlu karşılıkların tesisi 27/10/2023 ile 23/11/2023 tarihleri arasında yapılır.
EN
TR