Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

VII. USULİ İNŞAİ DAVALAR A. Genel Olarak Bu zamana kadar bahsettiğimiz inşai davalar, maddi vakıaları konu eden ve maddi düzlemde değişiklik yaratmayı hedefleyen davalardı. İnşai davalara baktığımızda daha çok maddi içerikli davaların çoğunluklu olduğu görülse de usuli bir hukuki durumu kurmaya, değiştirmeye, ortadan kaldırmaya yönelen, başka bir deyişle usuli vakıaları konu eden inşai davalar da mevcuttur. Bugün “usuli inşai dava” olarak kabul gören bu inşai dava türü daha inşai dava terimi doktrinde yerleşmeden, bu yönde yapılan öncü çalışmalarda konu edilmiştir. Langheiniken “etkileyici dava”(193

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

E. Değerlendirme ve Görüşümüz Yukarıda belirtilen bilgilerden sonra inşai davalarda numerus clausus ilkesinin geçerli olup olmadığını tespit etmek için öncelikli olarak inşai davalardaki kıyas uygulamasını ele almayı uygun bulmaktayız. İnşai davalarda numerus clausus ilkesini savunan bir grup yazar inşai davaların istisnai nitelikte olduğunu, bu nedenle uygulama alanının kıyasla genişletilemeyeceğini savunmuştur(457). Kanaatimizce inşai davaları istisnai olarak nitelendirmek mümkün değildir. Yazarlar genelde inşai davaların istisnai nitelikte olduğunu belirtmekle yetinmiş, bunun gerekçesiyle ilgili

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

IV. GERÇEK OLAN - GERÇEK OLMAYAN İNŞAİ DAVALAR İnşai nitelikteki bir hukuki değişiklik için mahkeme incelemesine ve hâkim kararına iki temel durumda ... dava açmaktan başka bir yol yoktur(97). Kişiler ve aile hukuku alanındaki çoğu inşai dava bu alana dahildir. Diğer grupta ise esasen tarafların istem ... kişilerin etkilemesi ihtimaline karşın, kanun koyucu tarafından istenilen hukuki sonuç için yine de inşai davalar öngörülmüştür(98). Tarafların irade ... doğabilir. Taraflar arasında bir mutabakat yoksa dava yoluna başvurulacaktır(99). Ticaret hukukundaki ve borçlar hukukundaki inşai davaların büyük çoğunluğu

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

durumlarda açılması gerekli davalar inşai dava teşkil etmektedir. İnşai davalar temel olarak mahkeme hükmünün ikame edilebilirliğine göre ikiye ayrılmaktadır. Buna göre istenilen hukuki sonuç için münhasıran mahkeme kararının gerekli olduğu durumlarda açılan inşai davalar gerçek inşai davalar olarak ... tarafların tasarruf yetkisinin bulunmadığı gerçek inşai davalardandır. Buna karşılık istenilen sonucun mahkeme kararı haricinde tarafların anlaşmasıyla da sağlanabildiği durumlarda gerçek olmayan inşai davalardan söz edilir. Cezai şartın indirilmesi ve kiranın tespiti gibi davalarda, talep sonucu mahkeme dışında

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

IX. İNŞAİ DAVALAR VE NUMERUS CLAUSUS İLKESİ A. Genel Olarak Kural olarak eda ve tespit davaları kanunda açıkça bir düzenlemeye sahip olmasalar dahi ... zorunluluk bulunmasından değil, söz konusu davalar için kanun koyucunun diğer davalardan ayrı olarak ek dava şartları aramasından kaynaklanır. İnşai davalar bakımından ise doktrinde aksi yönde değerlendirme yapılmaktadır. Buna göre bir inşai dava, yalnızca kanunda düzenlenmiş ise açılabilir. Zira inşai davalar ile ... koyarken, inşai davalar o zamana kadar var olmayan yeni bir hukuki durum tesis etmektedir. Bu sebeple bu dava türü özel ve istisnai bir nitelik taşır(377

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

D. Tarafların Anlaşmasıyla İnşai Dava Tesisi İnşai davaların sadece kanunda öngörülen durumlarda açılacağıyla ilgili bir kabul olmasına rağmen, kanuni boşluk durumunda ve gerekli şartların varlığında kıyas yoluyla inşai davaların kanunda hakkında bir inşai dava öngörülmemiş diğer vakıalara da uygulanabileceği, hatta kıyas edilebilecek bir kanuni düzenleme olmasa dahi hâkimin hukuk yaratma yoluyla yeni bir inşai dava ihdas edebileceğinden bahsetmiştik. İnşai davaları kanuni düzenlemelere münhasır tutmayan bu iki ihtimalden sonra ele alınması gereken diğer bir mesele, tarafların kendi iradeleriyle bir

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

D. Değerlendirme ve Görüşümüz İnşai davaların hukuki niteliği dava hakkıyla, irade serbestisiyle ve dava konusu ile doğrudan alakalı karmaşık bir ... inşai hakkın dava yoluyla kullanılmasının zorunlu olduğu hallerde inşai dava açılır” ifadesi bulunmaktadır. Kanun metninden de anlaşılabileceği üzere kanun koyucu inşai davaları inşai hakkın kullanımının bir uzantısı, bir yöntemi olarak değerlendirmiştir. Maddeye göre inşai davalar ile inşai haklar arasında ayrılmaz bir bağlantı bulunmaktadır. Öyle ki inşai davaların varlık sebebi, inşai hakların dava yoluyla kullanılması zorunluluğuna bağlanmıştır. Bu

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

III. İNŞAİ DAVANIN TARİHİ GELİŞİMİ Her dava içeriğine ya da dava konusuna göre farklı isimlerle adlandırılsa da tarihi süreç içinde daha üst ... ). Bugün çoğu ülke hukukunda davalar eda-tespit-inşai dava şeklinde üç ana grupta toplanmaktadır. Günümüzde yaygın olan ve kabul gören bu ayrım aslında uzun yıllar süren usul hukuku öğretisi birikiminin bir sonucudur. Özellikle eda ve tespit davalarının yanında inşai davanın ayrı bir dava türü olarak kabulü son 100 yıllık süre içinde gerçekleştiğinden, inşai dava en genç dava türü sayılabilir(61). İnşai dava merkezinde dava çeşitlerinin geçmişini incelemek

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

2. Gerçek İnşai Davaların Hukuki Niteliği Karma teorinin savunucularından olan Staab da aynı Lüke gibi inşai davaların hukuki niteliğinin ... gerektiğini savunmaktadır(142). Buna göre gerçek olmayan inşai davalarda istenilen inşai etkiye dava aracılığıyla ulaşılabileceği gibi, taraflar ayrıca kendi ... arasındaki iç ilişkisinde bir inşai hakkın bulunduğu kabul edilmelidir. Yazar gerçek inşai davaların hukuki niteliğini incelerken ise gerçek inşai davaların prototipi olan boşanma davasını baz alarak değerlendirme yapmıştır. Boşanma davaları özelinde diğer gerçek inşai davalar için böyle bir sonuca varılıp

Elif Irmak Büyük / On İki Levha Yayıncılık, Şubat 2021

1. Gerçek Olmayan İnşai Davaların Hukuki Niteliği Karma teori ile gerçek olmayan inşai davalar bakımından özel hukuk görüşü kabul edilmektedir. Buna göre gerçek olmayan inşai davaların temelinde, özel hukuk teorisiyle ileri sürüldüğü gibi bir inşai hakkın yattığından şüphe yoktur. Görüşün savunucularından Lüke iddiasını temellendirmek için alelade inşai haklar ile inşai dava haklarını karşılaştırmıştır. Buna göre inşai hakların bir yükümlüsü yoktur ... olmayan inşai davalar olarak adlandırılan davalarda da durum aynen bu şekildedir. Bu tür davalarda davalı yargılama sonunda verilecek hüküm ile doğacak