Ahmet Akgündüz / DergiPark, 1988, Cilt 1, Sayı 1

Islâm ve osmanli hukukunda MÜRURUZAMAN Doç. Dr. Ahmet AKGÜNDÜZ (*) I — GENEL OLARAK A) Ta’rifi ve Mahiyeti İslâm Hukukunda müruruzaman tabirinden ... süre kullanılmaması yüzünden dava edilebilme niteliğinden mahrum kalması demektir (2). İslâm ve OsmanlI Hukukunda müruruzaman .tabirinden de anlaşılan bu- dur. Müruruzaman acaba, bir hakkın bir şahıs için düşmesi, diğer birisi için de kazanılması ve iktisab edinilmesine sebep olabilir mi? Bu, zamanaşımının mahiyeti ile yakından ilgili bir konudur. İslâm hukukçularına göre, müruruzaman, bir hakkın özüne dokunamaz. Yani haklar müruruzamanla sâkıt olamaz. Geçen

Haluk Tandoğan / Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Mart 1965, Cilt 3, Sayı 1

Prof. Dr. Halûk TANDOĞAN* I — Mes’uliyet dâvasının müruruzamanı hakkındaki kanun hükümleri ve TK. 309/IV’de öngörülen uzun müruruzamanın kifayetsizliği: Anonim şirket idare meclisi âzalarına karşı TK. 336-337 ye müsteniden açılacak mes’uliyet dâvasının müruruzamanı TK.’nun 340 ncı maddesinde yapılan atıfla TK.’nun 309 uncu maddesine tâbi tutulmuş bulunmaktadır. TK. 309/IV de bu müruruzaman aşağıdaki şekilde tanzim edilmiştir : «Mes’ul olan ... tarihinden itibaren beş yıl geçmekle müruruzamana uğrar. Şu kadar ki; bu fiil cezayı müstelzim olup Ceza Kanunu’na göre müddeti daha uzun müruruzamana tâbi

Şakir Berki / Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Aralık 1974, Cilt 7, Sayı 4

§.3 — İptal dâvasında müruruzaman(15) (Md. 501). İptal davâsı, ölüme bağlı tasarrufların muteberliği ile ilgili aslî ve şekle ait şartların tâhakkuk ... : Madde, iptal davâsında müruruzamanın iki bakımdan incelenmesini zarurî kılmaktadır: I — Hüsnüniyetli davalıya karşı açılacak olan iptal davâsında müruruzaman. II — Suiniyetli davâlıya karşı açılacak olan iptal davâlarında müruruzaman. I - Hüsnüniyetli Musaleyhe Karşı Açılacak Davâlarda Müruruzaman 501 inci madde, bu hususda bir ve beş senelik iki zamanaşımı kabul ediyor. Bir senelik zamanaşımı özel, beş seneliği genel müruruzamandır: 1. Bir yıllık

Şakir Berki / Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Aralık 1974, Cilt 7, Sayı 4

§.2 — Tenkis dâvasında müruruzaman (Md. 513). Madde, tenkis davâsında(11) iki çeşit müruruzaman kabul etmiştir: 1) Özel müruruzaman (Bir senelik müruruzaman) 2) Genel müruruzaman (Beş yıllık zamanaşımı) I - Özel Müruruzaman 513 üncü madde, bu müruruzamanın başlayacağı tarihi tâyin hususunda 5 yıllık müruruzamanın mebdeini de ihtiva etmek üzere şu kayıtlarda bulunmaktadır: «Tenkis davâsı, mirascılar mahfuz hisselerine tecavüz edildiğini öğrendikleri günden ... sakıt olur. Bir tasarrufun iptali bir diğerini ihya ediyorsa, müruruzaman müddetleri ancak butlan kararının suduru tarihinden itibaren ceryan eder

Şakir Berki / Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Aralık 1974, Cilt 7, Sayı 4

§.4 — İade davâsında Müruruzaman Mirasda iadeden bahseden hükümler arasında davânın müruruzamanı hakkında bir kayıt yoktur. Diğer veraset davâlarının hepsinde müruruzaman ve müruruzaman müddetleri, hattâ başlama tarihleri müstakil maddelerle hükme bağlanmış olduğu halde, gerek İsviçre, gerek Türk Medenî kanunları iade davâsında buna lüzum görmemiş ve keyfiyeti genel esaslara terk etmiştir. Şu halde Borçlar Kanununun müruruzaman hakkındaki genel hükmü, yani bir davâ hakkında kanunda müruruzaman derpiş edilmemiş olduğu halde o davâ hakkında 10 yıllık müruruzaman müddetinin tatbik edileceği esasını

Haluk Tandoğan / Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Mart 1965, Cilt 3, Sayı 1

760 ıncı maddesinden mülhem olunarak, kısa müruruzaman süresi beş yıl ve uzun müruruzaman süresi de on yıl kabul edilmişti. Filhakika, İsviçre BK. 760 ... bulunanın şahsına ıttılaı tarihinden itibaren beş sene ve her halde zararı mucip fiilin vukuu tarihinden itibaren on sene zarfında müruruzamana uğrar ... münakaşalar(5) müruruzaman müddetinin süresi üzerinde de tereddütler uyandırıyordu; işte 760 ıncı madde bu tereddütleri bertaraf etmek üzere konulmuştur(6). Prof. Hirsch'in hazırladığı Hükûmet Tasarısı'ndaki 309 uncu madde metninin müruruzamanla ilgili kısmı, Adliye Vekâleti Komisyonu’nun Adliye Encümeni

Şakir Berki / Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Aralık 1974, Cilt 7, Sayı 4

§.6 — Taksim ve Borçtan Mes'uliyet Dâvasında Müruruzaman I - Mirasın Taksiminde Müruruzaman Mirasın taksimi davâsını mirascılar her zaman ... mülkiyete çevrilmesi mevzuubahis olur. Taksim davâsı müruruzamana tâbi değildir; iştirâkin devam ettiği müddet içinde her. zaman açılabilir: iştirâk 100 yıl ... ; ferdî mülkiyeti sağlamaya matuf bir muameledir. Taksim davâsı müruruzamana tâbi olmamakla beraber, müddete tâbi olabilir: 1) Mirascılar arasında ... Mes’uliyet Davâsında Müruruzaman Mirascılar, tereke borçlarından mûrisin alacaklılarına karşı şahsen, namahdut ve müteselsil suretde mes'uldürler. Bu

Şakir Berki / Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Aralık 1974, Cilt 7, Sayı 4

§.5 — İskat ve Mirasdan Mahrumiyet Dâvalarında Müruruzaman Tatbikatda gerek mirasdan iskat, gerek mahrumiyet nâdir değildir. Bu itibarla verasetle ilgili olan bu hususlara âit davalarda da müruruzaman meselesini ihmal etmek istemedik. I - İskata İtirazda Müruruzaman Mûris, ölüme bağlı tasarruf ... . Iskat başka bir vasiyetin muhtevası ise, yalınız iskata âit kısım hükümden düşer. Her iki halde de açılacak davânın müruruzamanı hakkında kanunda bir ... hükümsüzlüğü için davâ açmak gerekir. Bu davâ ilerde görüleceği üzere 10 yıllık müruruzamana tâbidir. Iskat, müstakil bir vasiyetle yapılmamış, bir vasiyetin

Mehmed Aziz / On İki Levha Yayıncılık, Kasım 2020

[Müruruzamanın Mebdei] Mesele: Kable’l-hüküm müruruzamanların mebde-i cürmün yevm-i vukuu mu yoksa zahire ihraç olunduğu gün mü addolunmak lâzım geldiği meselesi mevzubahis olup şu kadar ki Usûl-i Muhakemat-ı Cezaiyye Kanunu’nun sarahatine nazaran cürmün yevm-i vukuu müruruzaman müddetlerine mebde ... ahvalde cürmün zahire ihraç olunduğu gün müruruzaman müddetine mebde addolunmak zaruri olup ancak katl gibi muayene-i fenniye ile zaman-ı vukuu keşf ve ityan olunabilen cerâimin müruruzamanı tarih-i vukuundan itibar edilmek lâzım gelir. Şunu da beyan edelim ki: Müruruzaman mücâzatın sukutunu mucib olmakla

Mehmed Aziz / On İki Levha Yayıncılık, Kasım 2020

Müruruzamanın İnkıtaı Müruruzamanı kat’ etmek tabiri ıstılahat-ı kanuniyyeden olup müruruzamanı hükümsüz bırakan bir muamelede bulunmak demektir. Yani gerek hukuk-ı umumiyye davaları ve gerek mücâzat-ı mahkûmun-bihâ kanunen muayyen olan müruruzamanın husulü ile sakıt olabilmek için müruruzamanı ... kanuniyye ve cürmün sübut ve failinin derdest ve ittihamı hakkında vuku bulacak müstediyat ve muamelat müruruzamanı kat’ eder(33). Kabahatler ise esasen bazı ehemmiyetsiz ef’âlden ibaret olduğundan kabahatten mütevellid hukuk-ı umumiyye davalarının müruruzamanı kat’ olunamaz(34). Mücâzat-ı mahkûmun-bihâ