3645 İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İdareleri Teşkilât ve Tesisatının İstanbul Belediyesine Devrine Dair Kanun

İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel Şirketlerinin satın alınmasına dair mukavelenamelerin tasdikı hakkındaki kanunlarla bu kanunlara bağlı mukavelenameler mucibince Hükümete intikal eden haklar ve vecibeler ve bilcümle tesisat ve mezkûr kanunlarla vücuda getirilmiş olan teşekküller bütün hak, salâhiyet ve vecibelerile İstanbul Belediyesine devredilmiştir.

Bu kanunla İstanbul Belediyesine devrolunan idareler «İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İşletmeleri Umum Müdürlüğü» adı ile kurulacak hükmî şahsiyeti haiz ve İstanbul Belediye Reisliğine bağlı bir Umum Müdürlük tarafından idare olunur.

Umum Müdürlüğün vazifeleri:

A) Kendisine intikal eden menfaatleri istifa ve tahmil edilen vecibeleri ifa etmek,

B) İstanbul'un Rumeli ve Anadolu yakaları ile civarında ve Adalarda elektrik kudreti tevzi etmek üzere elektrik tesisatını ve elektrikli tramvay şebekesini ve tünel tesisatını ihtiyaca göre tanzim, ıslah, tadil ve tevsi etmek ve bu işler için muktezi gayrimenkulleri istimlak etmek ve işletmelerine hadim bütün muameleler ve teşebbüslerde bulunmak ve lüzum görülürse troleybüs ve otobüs servisleri ihdas etmek, işletmek ve işlettirmek suretiyle münakalatı temdit ve takviye etmektir.

Halen tatbik edilmekte olan tarifelerin ve idare ve işletme ve tesise müteallik usul ve esasların icabına göre usulü dairesinde tadil ve tebdiline Nafıa Vekili salahiyetlidir.

Bu tarifeler haricinde ücretli veya meccani olarak hiç bir şahıs ve müesseseye elektrik cereyanı verilemez.

İş veya mukavele icabı meccanen verilecek elektrik cereyanı tarife cetvellerinde gösterilir.

Umum müdürlük, bu kanunda yazılı esaslara ve hususî hukuk hükümlerine göre idare olunur. Muameleleri; arttırma, eksiltme ve ihale ve Muhasebei Umumiye kanunlarına ve belediye muhasebe nizamnamesi hükümlerine tâbi değildir.

Alım ve satım işleri, Dahiliye ve Nafıa Vekâletlerince konulacak usullere göre idare edilir.

Umum Müdürlüğün idare ve işletme masraflarını ihtiva eden bütçelerile kadroları Umum Müdürlükçe hazırlanarak belediye meclisince tasdik olunur. Bunlardaki değişiklikler hakkında da ayni muamele yapılır.

Bütçelere mütenazır kat’î hesaplarla birlikte bilançolar, tetkik ve tasdik edilmek üzere sene sonundan itibaren altı ay içinde belediye meclisine verilir. Belediye meclisinin tasdikı Umum müdürlüğün ibrasını da tazammun eder. Tramvay için meccanen verilebilecek paso miktarı icab ve zarurete göre ve miktarı 300 ü geçmemek şartile her sene bütçesile birlikte belediye meclisince tesbit edilir.

Belediye meclisi, Umum Müdürlüğün bilcümle muamelât ve hesabatını tetkik ile mükellef olmak ve uhdelerinde başka hiç bir vazife bulunmamak üzere mütehassıs iki zatı her sene Umum Müdürlük murakıblığına tayin eder. Bunların aylıkları Umum Müdürlük bütçesinden ödenmek üzere bu meclisçe tesbit edilir. Murakıplar muamelâta müdahale edemezler ve icra işlerile meşgul olamazlar. İstanbul Belediye Meclisi âzası murakıplığa intihap olunamazlar.

Umum Müdürlükçe hazırlanacak bütçe lâyihaları ve tadilleri evvel emirde murakıblara tevdi edilir. Bu hususta murakıblar tarafından verilecek raporlar bu lâyihalara bağlanır.

Murakıblar, bilûmum varidat ve sarfiyatın icrasından sonra evrakı müsbitesini senesi zarfında ve zamanında tetkik ve bunların müessesenin mevzuatına ve cari usullerine uygun olup olmadıklarını tesbit ve icabında muamelâtı teftiş ile mükellef olup bilanço ve hesabı kat’îler senenin hitamından itibaren üç ay zarfında Umum Müdürlükçe kendilerine tevdi olunur.

Bunlar üzerinde yapılacak tetkikat hulâsasını müşir raporlar sene zarfında yapılan tetkik ve teftiş neticelerini de ihtiva etmek üzere Meclise sevkedilecek kat'î hesaba ve bilançoya bağlanır.

Bilançoların birer sureti, bu hususta belediye meclisinin ittihaz ettiği kararlarla birlikte Dahiliye ve Nafıa Vekâletlerine gönderilir.

İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel Şirketlerinden ve bu işleri devir alan idarelerden alınan menkul ve gayrimenkul emval ve eşya, alât ve edevat vesair kıymetlerin müfredatı itibarile ayrı ayrı birer defterleri tanzim olunur. Bu emvalin kıymetleri yekûnları ve mevcud mütedavil sermayeleri bu müesseselerin sermayelerini ve bütün yekûn da umum müdürlüğün sermayesini teşkil eder.

Umum Müdürlüğün istifa edeceği her türlü varidattan:

A) İdare ve işletme vesair bilûmum masraflar;

B) Belediye hissesi;

C) Mübayaa taksitleri karşılığı olarak Hazineye tevdi edilecek mebaliğ;

D) 9 uncu maddede yazılı hisseler;

E) Tecdid akçeleri;

Çıkarıldıktan sonra geri kalan safî hasılatın % 10 u fevkalâde masraflar ile kâr ve zarar hesabında vukuu melhuz açığı karşılamak üzere ihtiyat akçesi olarak indirilir ve mütebakisi tesisatın ıslah ve tevsiine sarfolunur. Islah ve tevsiat işleri tamamen bittikten sonra kalan mebaliğ İstanbul Belediyesi bütçesinde açılacak fasla irad kaydolunur.

Tramvay ve tünel satın alma mukavele ve kanunları mucibince satın alma bedellerinden mahsubu yapılan sandıklar sermayeleri ile hususî sermayelerin 31/12/1938 tarihindeki matlub bakiyeleri % 5 faizle birlikte her sene elli bin liradan aşağı olmamak üzere Umum Müdürlük hasılatından ödenir.

Umum Müdürlük; bu kabil Devlet müesseseleri memurları tekaüd sandıklarına dair olan hususî kanunlarla müessese ve memurlar için kabul edilen vecibe, hak ve menfaatleri geçmemek üzere kendi memurları için bir tekaüd sandığı teşkiline mezundur. Bu husus bir yönetmelik ile tesbit olunur. Yukarıda yazılı sandık sermayelerile hususî sermayelerin de bu işte sureti istimali bu yönetmelikte gösterilir.

Genel Müdür, Belediye Başkanının inhası üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanı tarafından; Genel Müdür Yardımcıları, Genel Müdürün teklifi, Belediye Başkanının inhası ile Vali tarafından; kısım müdürleri, Genel Müdürün inhası ile Belediye Başkanı; diğer memur ve müstahdemler doğrudan doğruya Genel Müdür tarafından tâyin olunurlar.

Mühendis, Mimar ve Fen Memurları hakkında, 3611 sayılı Kanunun 28 inci maddesi hükmü uygulanır.

İstanbul Belediye Reisliği, Umum Müdürlüğün fenni ve idarî işlerinde çalıştırılmak ve hizmet müddetleri beş yılı geçmemek üzere lüzum görülecek yabancı mütehassısların celbine ve bunlarla mukaveleler akdine Dahiliye Vekilinin muvafakatile salahiyetlidir.

Elektrik cereyanının açılması, kesilmesi veya arıza hakkında aboneler tarafından Umum Müdürlüğe yapılacak müracaatlar yazı ile olduğu takdirde de damga resminden muaftır.

Umum Müdürlüğün kazanç vergisi bu vergiye tâbi kârının yüzde on ikisi nisbetinde alınır.

Umum Müdürlüğün deruhde ettiği hizmetlerin ifasına muktazi arazi ve arsalarla binalar, belediyelerce yapılacak istimlâk hakkındaki kanun hükümlerine göre istimlâk olunur.

1/1/1944 tarihine kadar tesisatın ıslah ve tevsii için celbedilecek her türlü malzeme, makine, alât ve edevat ve kablolar gümrük resminden muaftır.

Umum Müdürlüğün devren alacağı gayrimenkullerin devir ve tesciline aid muameleler ve evrak damga resmine ve diğer resim ve harçlara tâbi değildir.

3481 numaralı kanunla tesis edilen İstanbul Elektrik İşleri Umum Müdürlüğü ve buna bağlı Tramvay ve Tünel muvakkat idareleri için mevcud kanunlarla Nafıa Vekâletine verilen vazife ve salâhiyetlerin devir neticesine kadar Münakalât Vekâletince istimaline devam edilir.

İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel idarelerine aid ve devir tarihinde mevcud bilûmum tesisat, nukud ve evrak Münakalât Vekâletince teşkil edilecek bir tasfiye heyeti tarafından yeni idareye devir ve o tarihe kadar olan hesabat neticesi 3481 numaralı kanunda yazılı şekiller dairesinde tetkik olunur. Devre müteallik bilûmum sarfiyat bu kanunla teşkil edilen Umum Müdürlükçe ödenir.

Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.

Bu kanunun hükümlerini icraya Dahiliye, Maliye, Nafıa Gümrük ve İnhisarlar ve Münakalât Vekilleri memurdur.