110 Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonunun, Tabiat Varlığı Olarak Belirlenecek Anıt Ağaçların Tespitine İlişkin İlke Kararı

Geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında köprü kurabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olan ağaçlardan yaş, gövde çapı, tepe çapı ve boy itibariyle kendi türünün alışılagelmiş ölçülerinin çok üzerindeki boyutlara ulaşan; ya da, yöre tarihinde, mistik kültüründe ve folklorunda özel veri bulunan ağaç ve bazı ağaç formundaki çalı türlerinin anıt ağaç olarak tanımlanmasına,

A- ANIT AĞAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI

1. Kültürel Anıt Ağaçlar: Yöre kültüründe olumlu veya olumsuz, gerçek veya hayal ürünü, mistik veya, folklorik bir öyküye sahip olan veya ulusal tarihi olaylar ile özdeşleşmiş ve onlara tanıklık eden ağaçlardır. Kültürel anıt ağaçların;

1.1. Tarihi Anıt Ağaçlar: Tarihî bir olaya veya şahsiyete ait geçmişe tanıklık etmiş olan ağaçlar,

1.2. Mistik. Anıt Ağaçlar: Dini bir inanışla yöre halkı tarafından yüceltilmiş olan ağaçlar,

1.3. Folklorik. Anıt Ağaçlar: Halkın geçmişten gelen gelenek, ve göreneklerinin dönemsel olarak da olsa civarında yaşatıldığı ya da yörede yaşanan çok üzücü veya sevindirici bir olaya tanıklık ettiği için halk arasında özel bir yeri olan ağaçlar, olarak tanımlanmasına,

2. Boyutsal Anıt Ağaçlar: Bulundukları yerde, yaş, boy, gövde ve tepe tacı gibi boyutsal özellikleri itibariyle kendi türünün alışılagelmiş ölçülerinin çok üzerindeki boyutlara ulaşmış, geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında köprü kurabilecek en az 100 yaşında ve doğal ömre sahip olan ağaçlar olarak tanımlanmasına,

3. Görsel Anıt Ağaçlar: Doğal görünümden esaslı şekilde sapma gösteren çatal, şamdan, kıvrık, yatay ve farklı gövde kaynaşması gibi dikkat çekici görsel özelliklere sahip olan ağaçlar olarak tanımlanmasına,

B- ANIT AĞAÇLARIN TESPİT EDİLMESİNE DAİR HUSUSLAR

1. Boyutsal anıt ağaçların tespit edilmesi aşamasında türlerin yaş, gövde çapı, boy, tepe çapı, bulunduğu yer ve pozitif özelliklere bağlı değerlendirmelerin yapılmasına,

1.1. Yaş: Anıt ağaçların yaşının ağacın gövdesinde, yerden 130 cm yükseklikle uygun teknikte yapılan yıllık halka sayımına göre yıl cinsinden belirlenmesine, yaşın bu yönteme göre belirlenemediği durumlarda, ekte yer alan tablolarda (ek 5, ek 6) belirtilen katsayılar ile ağacın gövde çapının (cm cinsinden) çarpılmasıyla elde edilen sayının yıl cinsinden yaklaşık yaş olarak kabul edilmesine,

1.2. Gövde Çapı: Yerden 130 cm yükseklikte gövde çevresi ölçülerek elde edilecek: sonucun 3,14’e bölünmesi yöntemiyle santimetre cinsinden belirlenmesine,

1.3. Boy: Metre cinsinden belirlenmesine,

1.4. Tepe Çapı: Metre cinsinden belirlenmesine,

1.5. Bulunduğu Yer: Ağacın bulunduğu alanın niteliğine göre belirlenmesine (Orman, meşcere, grup, küme, tek kırsal, tek kent içinde gibi)

1.6. Pozitif Özellikler: Ağacın sahip olduğu yapısal özelliklerin bu kategoride değerlendirilmesine,

2. Bir ağacın kültürel anıt ağaç olarak tanımlanabilmesi için tarihi, mistik veya folklorik özeliklerden en az birine sahip olmasının gerekli olduğuna, kültürel özelliğin bulunmasının bir ağacı anıt ağaç olarak belirlemek için yeterli olacağına, bu durumda boyutsal özelliklere bağlı değerlendirme yapılmayacağına, ancak tespit fişinde ağacın boyutsal özelliklerinin belirtilmesine,

3. Bir ağacın görsel anıt ağaç olarak belirlenebilmesi için ağacın tanımda belirtilen yapısal özelliklerden birine sahip olması gerektiğine, görsel özelliğin bulunmasının bir ağacı anıt ağaç olarak belirlemek için yeterli olacağına, bu durumda boyutsal özelliklere bağlı değerlendirme yapılmayacağına, ancak tespit fişinde ağacın boyutsal özelliklerinin eksiksiz belirtilmesine,

4. Tespit fişinin hazırlanmasına yönelik çalışmalarda 1 (bir)'i orman mühendisi olmak üzere, biyolog, peyzaj mimarı, ziraat mühendisi veya gerekli görülen ilgili diğer meslek gruplarından da 1(bir) veya daha fazla uzman olacak şekilde en az 2 (iki) uzmanın görev almasına

C- ANIT AĞAÇLARIN SEÇİMİ

Kültürel "tarihî", "mistik'' ve "folklorik" niteliği olan ağaçların türü, yaşı, boyu, gövde ve tepe çapı ne olursa olsun, doğrudan "anıt ağaç” olarak seçilmesine; kültürel niteliği olmayan ağaçların ise "boyutsal anıt ağaç" olarak seçilebilmeleri için, ağaca dair Şimdiki Anıtsal Değer (ŞAD) puanının hesaplanarak, Asgari Anıtsal Değer (AAD) ile mukayesesinin yapılmasına,

Şimdiki anıtsal değer (ŞAD): Boy+ Gövde çapı+ Tepe çapı+ Yaş+ Bulunduğu yer+ Pozitif özelliklere göre belirlenecek puanların toplanması ile elde edilen değer olup, puanlamada ağacın boyutsal verilerine karşılık gelen değerin kullanılacağına, bu değerlerin ekte yer alan (Ek 4) “Anıt Ağaç Değerlendirme Tablosu" baz alınarak belirlenmesine,