Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medeni Hukuk Problemleri Sempozyumu Bildiri Özetleri

Ölüm ve Bedensel Zarar Halinde İki Aşamalı Metot ile Manevi Zararın Belirlenmesi

Prof. Dr. O. Gökhan ANTALYA*

TBK md. 56 uyarınca, “Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir.

Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.”

Söz konusu manevi tazminat iki aşamalı metot ile hesaplanabilir(1).

İki aşamalı metoda göre ilk aşamada baz/temel manevi zarar hesaplanır. Temel manevi zararın hesaplanmasında objektif ölçütler dikkate alınır. Bu aşamada ihlal edilen kişilik değerinin niteliği, olayın somut özellikleri, ihlalin ağırlığı ve diğer durumlar objektif olarak değerlendirilir. Baz manevi tazminat miktarı mukayeseli hukuk verileri dikkate alınarak Türk hukukuna uyarlanabilir.

Ölüm halinde baz manevi tazminat miktarının brüt asgari ücret tutarının 200 katı kadar olması önerilmektedir. (2018 yılı için baz manevi tazminat miktarı: 2.029,5 X 200 = 405.900 TL).

Hısımlık derecelendirmesinden hareketle yakınların manevi tazminat miktarı aşağıdaki tabloya göre belirlenebilir: Ölüm halinde belirlenen baz manevi tazminat miktarı aşağıdaki oranlar ile çarpılır.

Sürekli bedensel bütünlük ihlalinde baz manevi tazminatın brüt aylık asgari ücretin 200 katının ihlal edilen bedensel bütünlüğün çalışma gücündeki eksilme oranıyla çarpımıyla bulunan miktar olması önerilmektedir. (2018 yılı için baz manevi tazminat miktarı: 405.900 X çalışma gücündeki eksilme oranı)

Sürekli olmayan bedensel bütünlük ihlalinde baz manevi tazminat miktarının, ihlal sebebiyle iyileşme süresi günün brüt günlük asgari ücretin 10 ila 20 katıyla çarpımı olarak belirlenmesi önerilmektedir (2018 yılı için baz manevi tazminat miktarı: 67,65 X 10 X iyileşme süresi gün sayısı = 676,5 X iyileşme süresi gün sayısı ila 67,65 X 20 X iyileşme süresi gün sayısı = 1353 X iyileşme süresi gün sayısı)

Beden bütünlüğünün ihlalinde ihlalin olağan yaşamını devam ettirme oranı dikkate alınır: temel bir duyu kaybı, kaybın sürekliliği, sürekli tedavi ihtiyacı, sürekli acı içinde yaşama, yer değiştirmek zorunda kalma, yaşam süresinin kısalması, estetik bir zararın doğması vb. gibi durumlar dikkate alınır. Kişi olağan yaşamından ne kadar uzaklaşırsa ihlalin ağırlığı ve dolayısıyla zararın miktarı o oranda artar. Orta ağırlıktaki beden bütünlüğü ihlallerinde baz manevi tazminat miktarının %50 ile %100 arasında, ağır ihlalin söz konusu olduğu durumlarda ise baz tazminat miktarının %100 ile %200 arasında arttırılması önerilmektedir.

İkinci aşamada ise gerçekleşen ihlalin bizzat zarar gören üzerindeki etkileri dikkate alınır. Bu değerlendirmede ölçüt zarar görenin kendisi olduğundan sübjektif bir değerlendirme yapılır. Zarar görenin maruz kaldığı psikolojik ve ruhsal acının şiddeti tazminatın miktarını arttırır.

İki aşamada manevi zarar tespit edildikten sonra tazminatın hesaplanması aşamasına geçilir. Tazminat TBK md. 51 ve 52 dikkate alınarak hesaplanır, indirip sebepleri varsa bunlar uygulanır.

Yargıtay bu konu ile ilgili belirli bir hesap yöntemi benimsememiştir. Bununla birlikte, mukayeseli hukuk kararları ile karşılaştırıldığında Yargıtay oldukça düşük manevi tazminat miktarlarına hükmetmektedir.

Konu ile ilgili Yargıtay Kararları: Sayfa 7

YHGK T. 14.2.2018; E. 2015/21-929; K. 2018/199 kararında zarar görenin ölümü halinde eş adına 100.000 ve çocuk adına 75.000 TL manevi tazminata hükmedilmesini uygun bulmuştur.

THGK T. 7.2.2018; E. 2017/21-1592; K. 2018/127 kararında 3-4 aylık bir iyileşme süreci bulunan zarar gören adına 20.000 TL manevi tazminat miktarını uygun bulmuştur.

Y 17. HD T. 19.12.2017; E. 2017/1340; K. 2017/11857 kararında zarar görenin ölümü halinde anne baba adına hükmedilen 7.000 TL manevi tazminat miktarını az bularak yerel mahkeme kararını bozmuştur.

Y 17. HD T. 4.12.2017; E. 2015/11246; K. 2017/11294 kararında zarar görenin ölümü halinde anne baba adına hükmedilen 15.000 TL manevi tazminat miktarını çok bularak yerel mahkeme kararını bozmuştur. Sayfa 8