EN
TR
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Bu kanunun güttüğü başlıca maksatlar şunlardır:
a) Arazisi olmıyan veya yetmiyen çiftçileri veya çiftçilik yapmak istiyenleri, aileleri ile birlikte geçimlerini sağlayacak ve iş kuvvetlerini değerlendirecek ölçüde araziye sahip kılmak;
b) Kendilerine arazı verilenlerle yeter arazisi bulunup istihsal vasıtaları eksik olan çiftçilerden muhtaç bulunanlara kuruluş, onarma ve çevirme sermayesi, canlı ve cansız demirbaş vermek;
c) Yurt topraklarının sürekli olarak işlenmesini sağlamak
Arazide ekim, dikim, bakım ve yetiştirme yollarıyle nebat, hayvan veya hayvan mahsulleri istihsalinde bulunmıya veya bu mahsullerin yetiştiricileri tarafından işlenip değerlendirilmesine «çiftçilik» ve bu işlen devamlı olarak yapanlara «çiftçi» denir.
Çiftçiler tarım kuruluşunun bulunduğu yerlerde tüzükte gösterilecek usul ve şekle göre tutulacak kütüklere kendilerini yazdırmak ve çiftçilikten vazgeçtiklerinde kayıtlarını sildirmek zorundadırlar.
Bu gereği yerine getirmiyenler bu kanunla çiftçilere tanınan haklardan faydalanamazlar.
Bu kanunda yazılı araziden maksat, ormandan başka olan kültür arazisidir. Kültür arazisi, çiftçilikte kullanılabilen arazidir.
Kültür arazisi: Tarla, bağ, bahçe, ağaçlık, çayır ve mera çeşitlerine ayrılır.
Tarla arazisi: Tabiatı ve kuvveti yönünden üzerinde hububat, bakliyeler, yem ve sanayi nebatları yetiştirilebilen arazıdır.
Bağ arazisi: Üzerine üzüm çubuğu dikilip çubuk veya üzüm yetiştirilebilen arazidir.
Bahçe arazisi: Üzerinde bir veya türlü çeşitten meyva, sebze, çiçek, fidan ve benzeri faydalı nebatlar yetiştirlebilen arazidir.
Ağaçlık arazi: Tarla, bağ, bahçe, çayır halinde kullanılmağa iktisaden elverişli olmıyan ve üzerinde ağaç bulunan veya yetiştirilebilen arazidir.
Kavaklık ve okaliptusluk arazi: Kavak ve okaliptüs yetiştirilebilen arazidir.
Çayır arazisi: Tarla, bağ ve bahçe halinde kullanılması iktisadi olmıyan ve üzerinde biçilebilecek ot yetişen veya yetiştirilebilen arazidir.
Mera arazisi: Tarla, bağ, bahçe halinde kullanılmıyan ve üzerinde hayvan otlatılabilen arazıdır.
Bu kanunun uygulanmasında yüz ölçüsü olarak dönüm kullanılır.
Donum bin metre karelik yerdir.
Arazı mülkleri yüz ölçüsü bakımından, küçük, orta ve büyük arazi olmak üzere üç boya ayrılır.
Küçük arazi mülkü, 500 dönüme kadar olan arazıdır.
Orta arazı mülkü, 501 den 5000 dönüme kadar olan arazidir.
Büyük arazi mülkü, 5000 dönümü geçen arazidir.
Arazi mülklerinin boylara ayrılışında nerede olursa olsun bir kişiye ait bütün arazının tutarı hesaplanır. Şuyulu olarak tasarruf edilen arazi mülklerinde her kişiye ait hisse ayrı ayrı hesap edilir.
Bu kanunda araza işlenmesinden maksat türlü kültür arazisinin boş bırakılmayıp tabu ve mahallî şartlara göre ekim, dikim ve bakımla iktisadı bir şekilde değerlendirilmesidir.
Makbul bir özür olmaksızın üstüste üç yıl sürüm, ekim, dikim ve bakını görmiyen arazı işlenmiyor sayılır.
Arazinin işlenip işlenmediğini Tarım Bakanlığı belli eder. Bu karara karşı arazı sahibinin itiraz ve başvurma hakkı saklıdır.
İKİNCİ BÖLÜM
Dağıtılacak arazı
Bu kanun hükümlerine göre dağıtılacak arazi şunlardır:
a) Devletin hüküm ve tasarrufu veya özel mülkiyeti altında bulunup kamu işlerinde kullanılmayan arazı,
b) Bir veya birkaç köy, kasaba veya şehirin ortamalı olan arazinin ihtiyaçtan fazla olduğu Tarım Bakanlığınca belirtilen parçası;
c) Sahibi bulunamıyan arazi;
d) Devletçe kurutulan sahipsiz bataklıklardan kazanılacak arazi;
e) Göllerin kuruması ve nehirlerin doldurmasıyle elde edilecek arazi;
f) Bu kanun hükümlerine göre kamulaştırılacak arazi.
Yapılacak yayım ve incelemeler sonunda sahibi bulunamadığından dolayı Hazine adına tescil olunan 8 inci maddenin (c) bendinde yazılı arazinin 10 yıl içinde hükümle sahibi belli olduğu takdirde el koyma tarihindeki bedeli kamulaştırmadaki esaslara göre belli edilerek Devletçe ödenir.
8 inci madde gereğince dağıtılacak araziden aynı maddenin (a) bendinde yazılı olanlar bu kanunun yürürlüğe girmesiyle, (b) bendinde yazılı arazi Tarım Bakanlığınca ayrilmasiyle, (c) ve (f) bentlerindeki arazi Hazine adına tapuya tescil edilmesiyle, (d) ve (e) bentlerindeki arazi meydana gelmesiyle Tarım Bakanlığı emrine geçer.
Bu kanunun 62 nci maddesi uyarınca kamulaştırma ve dağıtma işlerine başlanacak bölgelerde bu işlerin yapılacağı yer belli edilmek suretiyle bu iş o yerin bağlı olduğu il gazetesi ve mahallindeki diğer münasip vasıtalarla ilân olunur. Yerlerinde bu ilânın yapılmış olduğu Resmî Gazete’de bir defa ve ayrıca Ankara, İstanbul ve İzmir’de çıkan ikişer gazetede en az birer gün ara ile üç defa yayımlanır. Bu gazetelerde yapılacak ilk ilân Resmî Gazete ile yapılacak ilândan sonraya bırakılamaz. Resmî Gazete ile yayımlanma tarihinden başlıyarak uç ay içinde özel idareler, belediyeler, her çeşit vakıflar, köyler ve o yerde oturan gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişileri tasarruflarındaki araziden sınırları belli olmıyanların köşelerine taş dikmek, hendek açmak veya o yerde tedariki mümkün vasıtalardan faydalanmak suretiyle sınırlarını belirtmek ve arazilerine ve üzerindeki yapı ve tesislere ait örneği tüzüğünde gösterilen beyan kâğıtlarını doldurup tasarruf belgeleri veya muhtarlarca onanmış benzerleriyle birlikte Tarım Bakanlığınca yetkilendirilecek yerlere vermekle ödevlidirler.
Şuyulu olarak tasarruf olunan arazide bu ödev her hisse sahibine düşer. Küçüklere ve kısıtlılara ait arazının belli edilmesi ve Beyan kâğıtlarının verilmesi işiyle kanuni temsilcileri ödevlidirler.
Tasarruf belgeleri olmıyanlar, tasarruflarının dayandığı sebeplen beyan kâğıtlarına yazarlar
Beyan kâğıtlarında tapuda yazılı miktarlar gösterilmekle beraber arazının gerçek yüz ölçüsü buna uymuyorsa bilinen miktar, bilinmiyorsa gerçeğe en yakın tahmin olunan miktar yazılır.
Beyan kâğıtlarının kendilerince bilinebilen gerçeğe uygunluğu muhtarlar tarafından onanır.
Bölge dışında oturan arazı sahipleri beyan kâğıtlariyle eklerim oturdukları yerin en büyük mülkiye üstüne verirler. Mülkiye üstleri verildiği tarihi belli ederek bunları vakit geçirmeksizin kanunun uygulanmasına başlanmış olan yerdeki yetkili yere verilmek üzere o ılın valisine gönderirler.
11 inci maddede yazılı ödevleri yerine getirmiyen arazi sahipleri, kanuni temsilciler ve vakıf mütevellileri 50 liradan aşağı olmamak üzere hafif para cezasına çarptırılırlar. Yazı ile istendiği halde bu ödevleri yerine getirmemekte direnenler hakkında bu ceza iki kat olarak hükmolunur.
Beyan kâğıtlarının gerçeğe uygunluğunu yetkili yerler tasarruf belge ve dayanakları üzerinde ve yerinde incelerler. Böylece özel kişilere ve Devlete ait arazı belli edilir 25 ve 26 nci maddelerin hükümleri saklıdır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Arazi kamulaştırılması
Arazisi olmıyan veya yetmiyen çiftçilere (tarım işçileri dâhil) dağıtılmak üzere aşağıda yazılı arazı, üzerindeki zirai işletme ile ilgili yapı ve tesisleriyle birlikte Tarım Bakanlığınca kamulaştırılır.
a) Mülhak ve mazbut vakıfların tüzel kişilikleri namına Vakıflar Genel Müdürlüğü veya mütevelliler tarafından tasarruf edilmekte bulunan bütün vakıf arazisinin tamamı,
b) Özel idare ve belediyelere ait olup ta kamu hizmetlerinde kullanılmıyan arazi,
c) Gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişilerine ait araziden beş bin dönümü geçen parçaları,
(Kamu faydasına yarayan derneklerle, iktisadi Devlet kuruluşları ve müesseseleri ve sermayesinin yarısından fazlası Devlete alt ortaklıklar arazisinin beş bin dönümden yukarı kısmı, işlenmek şartiyle ve Bakanlar Kurulu kararı ile kamulaştırma dışında bırakılabilir.)
d) Bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra işlenmiyen arazi;
e) Bu kanun hükümlerine göre kamulaştırmağa bağlı araziden bölünmek suretiyle 1944 yılı Ekim ayından sonra iktisap edilen ve yine sahipleri tarafından doğrudan doğruya işletilmiyen arazının tamamı,
56 nci madde hükümleri bu arazi hakkında da uygulanır. Miras yoluyla intikal eden arazi bu fıkra hükmü dışında tutulur.
Kamulaştırılan arazideki yapı ve tesislerden kahve, han, dükkân, değirmen ve fabrika gibi zirai işletme ile ilgili olmıyanlar ile bağ ve bahçeler kamulaştırma dışında bırakılır.
Bu kanunun yayımlandığı tarihten başlıyarak her bölgede 8 inci maddenin (a), (b), (c), (d), (e) bentlerinde yazılı arazi ile 14 üncü madde gereğince kamulaştırılabilecek arazinin toprak dağıtılacaklara yeter miktarda olup olmadığı Bakanlar Kurulu karariyle belli edilerek geniş ve dar topraklı bölgeler ilân olunur.
Her il bir bölge sayılır. Özel bir durumda olan ilçeler ayrı bir bölge sayılabilir.
İl veya ilçe topraklarının geniş veya dar olduğunun belli edilmesinde 34 uncu maddenin (a), (b), (c) bentlerinde yazılı o yerde oturan çiftçilerle tarım işçileri aileleri esas tutulur
Her bölgedeki incelemeler tamamlandıkça yapılacak ilândan sonra hemen o bölgede kamulaştırma ve dağıtma işlerine başlanabilir.
Geniş topraklı bölgelerde gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişilerine ait arazi kamulaştırmalarında 14 üncü maddenin (c) bendi hükümleri uygulanır.
Dar topraklı bölgelerde orta arazının iki bin dönümden fazlası kamulaştırılabilir. Şu kadar ki mahallî imkân ve şartlara göre gerekli tesisleri ve donatımı olan ve düzenli bir şekilde sahibi tarafından işletilmekte bulunan orta arazı bu hükmün dışında tutulur.
Tarım Bakanlığı düzenli saymadığı bir işletmede gördüğü noksanları sahibine bildirir ve tamamlanması için iktisadı şartları ve sahibinin durumunu gözönünde tutarak münasip bir süre tâyin eder. Makbul özürü olmaksızın bu süre içinde noksanlar tamamlanmaz ise sahibi düzenli işletme hükmünden faydalanamaz Tarım Bakanlığının hu husustaki kararlarına karşı ilgililerin başvurma hakları saklıdır.
Topraksız veya az topraklı olan ortakçılar, kiracılar veya tarım işçileri tarafından işlenmekte bulunan arazı, o bölgede 39 uncu madde gereğince dağıtmıya esas tutulan miktarın kendi seçtiği yerde uç katı sahibine bırakılmak şartiyle yukarda yazılı çiftçi ve işçilere dağıtılmak üzere kamulaştırılabilir. Sahibine bırakılacak olan arazi 50 dönümden aşağı olamaz. Bu madde hükmünün uygulanmasında 15 ve 16 ncı maddelerin hükümleri işlemez. Geçici mevsim işçileri hakkında bu hüküm uygulanmaz. İşçinin geçici mevsim işçisi olup olmadığım Tarım Bakanlığı belli eder.
Kamulaştırılacak büyük ve orta arazide, kamulaştırma dışında kalacak parçaları kültür çeşitlerini içme alacak şekilde ve mümkün olduğu kadar semt bakımından toplu bir halde Tarım Bakanlığı seçer. Kamulaştırma dışında bırakılacak parçanın dahi kamulaştırılmasını sahibi isterse Tarım Bakanlığı bunu da kamulaştırmakla ödevlidir. Arazi sahibi bu hakkını, kamulaştırılacak arazinin belli edilerek kendisine bildirildiği tarihten başlıyarak bir ay içinde kullanabilir.
Bu kanun hükümlerine göre kamulaştırma gereğini takdir etmek ve kamulaştırma kararını vermek Tarım Bakanlığına aittir.
Tarım Bakanlığınca kamulaştırılmasına karar verilen arazi ve üzerindeki yapı ve tesislerin sınırlarım, genişliğini ve niteliklerini ve değerim gösteren kroki ve tutanaklar kamulaştırma kararma bağlı olarak o ilin valisine gönderilir.
Kamulaştırma kararının bir örneği kamulaştırılan arazı ve üzerindeki yapı ve tesislerin bulunduğu yerde gazete veya herkesin kolaylıkla görebileceği yerlere asılmak yoluyla yayımlanır ve ilgililerin beyannamelerdeki adreslerine bildirilir. İlânın yapıldığı tutanak kâğıdiyle belirtilir. Bu ilân adresi belli olmıyan veya beyannamesinde yazılı adreslerde bulunmıyan ilgililere bildirik yerine geçer.
Kamulaştırılacak arazinin;
a) Beş bin dönümden fazla kısmında 1833 ve 2901 sayılı kanunlar gereğince takdir edilip 1944 bütçe yılı arazı vergisine matrah olan değer;
b) Beş bin dönümden aşağı olan arazide aynı değerin iki katî;
c) İki bin dönümün aşağısında yapılacak kamulaştırmalarda aynı değerin üç katı;
Kamulaştırma karşılığına esas olur.
Kamulaştırılacak araziden gizli kaldığından veya diğer bir sebepten dolayı 1944 bütçe yılı başında kesinleşmiş değeri bulunmıyanlara çevrelerindeki en yakın benzeri arazinin sözü geçen yıl vergisine matrah olan değerlerine göre Arazi Vergisi Kanununun yetkilendirdiği komisyonlarca değerleri biçilir. Bu yolla bulunan değerler kesinleştikten sonra kamulaştırma karşılığına esas tutulur.
Bu fıkra gereğince tâyin olunacak değere Hazine ve mülk sahibi 3692 sayılı kanun hükümlerine göre itiraz edebilirler
Hazinece taksitle satılmış olup ta kamulaştırma tarihinde taksit bedelleri tamamen ödenmemiş olan arazının, ihale tarihinden kamulaştırma tarihine kadar geçen her yıl için ihale bedelinden yüzde beş tenzil edildikten sonra kalan miktar, vergi kıymetinden fazla olduğu takdirde kamulaştırma bedeli olarak kabul edilir 14 üncü maddenin (e) bendi gereğince kamulaştırılacak arazinin bedeli bölünmezden evvelki bütünün bağlı olduğu bükümlere göre hesaplanarak tapuda kayıtlı sahibine ödenir.
Vergide bir bütün olarak kayıtlı bulunan arazının tamamı kamulaştırılmış değilse değerin kamulaştırılan parçalarla sahibine kalan parçaya ifrazı, tadilât komisyonları tarafından yapılır Tadilât komisyonu kararına karşı arazi sahibi ile Hazine 1833 ve 3692 sayılı kanunlar dairesinde itiraz edebilirler.
Kamulaştırılacak arazı üzerinde bulunan yapı ve tesislerin takdir edilecek değerleri kamulaştırma karşılığına esas olur.
Bu takdir işlemi 1837 sayılı kanunun yetkilendirdiği komisyonlarca yapılır Hazine ve mülk sahiplerinin 3692 sayılı kanun hükümleri gereğince itiraz hakları saklıdır.
21, 22, 23 üncü maddelerde yazılı işlemlerle ödevli bütün yerler en geç bir ay içinde karar vermek zorundadırlar. Bu süre içinde özürsüz olarak ödevini yapmıyan komisyonların başkan ve üyeleri hakkında kanun gereğince kovuşturma yapılır ödevli komisyonlar çalışma halinde değillerse yetkili makamlar tarafından hemen toplantıya çağrılarak ödevleri yaptırılır.
Kamulaştırmada bu kanun hükümlerinin uygulanması ile ilgili itirazlar kamulaştırma kararının arazi sahiplerine gerekçesiyle birlikte 20 nci madde hükümleri dairesinde bildirildiği veya ilân edildiği tarihten başlamak üzere bir ay içerisinde Tarım Bakanlığına yapılabilir. Bakanlık itirazı haklı bulmazsa kamulaştırma işleminin, tamamlanmasına karar verir Bu kararın yerine getirilmesi yargı yerlerince geri bırakılamaz.
25 inci maddeye göre itiraz haklı görülmiyerek kamulaştırma işleminin tamamlanmasına karar verilmesi halinde, kamulaştırma ile ilgili işlemlere karşı genel hükümler dairesinde dâva açılabilir. Gerek mahkemede, gerek Danıştay'da dâva, itirazın reddi hakkındaki kararın bildirimi tarihinden başlamak üzere en geç üç ay içinde açılır. Zamanaşımını durduran veya kesen sebepler varsa gözönünde bulundurulur. Dâva vazifesizlik veya yetkisizlik noktasından reddedildiği takdirde davacı, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 193 üncü maddesi hükmünden faydalanır.
Bu kanunun uygulanması ile ilgili olup görülmesi sulh ve asliye hukuk mahkemelerine ait dâva ve işleri yerinde görmek üzere asliye mahkemesi yetkisinde, gerektiği kadar gezici mahkemeler kurulur. Bu mahkemelerde şifahi muhakeme usulü uygulanır.
Danıştay’da görülecek dâvalar, cevaplar tamamlanır tamamlanmaz yapılacak başka bir işlem kalmamışsa hemen ve diğer işlerden öne alınarak karara bağlanır. Danıştay’ın gerekli göreceği yerinde yapılacak incelemeleri ve araştırmaları yetkili yerler kısa bir zamanda yapmakla ödevlidirler. Bu dâvalarda cevap süresi uzatılamaz.
21, 22, 23 uncu maddelerde yazılı işlemlerle bu kanunun uygulanmasiyle ilgili her türlü itiraz ve dâvalar kamulaştırma, Hazine adına tescil ve dağıtmayı durduramıyacağı gibi bunların durdurulması hakkında yargı yerlerince de karar verilemez. 25 inci madde hükümleri saklıdır.
Haksız olarak kamulaştırıldığı anlaşılan arazı henüz dağıtılmamışsa kamulaştırma işleminin bozulmasına ve arazinin sahibine geri verilmesine, dağıtma işi tamamlanmışsa hakkının para ile ödenmesine karar verilir ve bu karar hiç bir harç ve gider İstenilmeksizin hemen ilgililere bildirilir.
Dâvacı haklı çıkarsa hüküm anlatıldığı veya yazılı olarak bildirildiği tarihten sonra dâva mevzuu olan arazı dağıtılamaz.
Danıştay’da verilen kararlar derhal yerine getirilir ve mahkemeden verilen kararın kesinleşmesi beklenir
Haksız olarak kamulaştırıldığı tahakkuk eden arazi hükümden önce dağıtılmış ise bir ay içinde, Tarım Bakanlığı, ikisi mahallî idare kurulu ve biri belediye komisyonu tarafından seçilecek üç kişilik bir komisyonun danışma düşüncesini alarak arazinin elkonma tarihindeki değerini belirtir ve sahibine bildirir Sahibi bu değere razı olursa ayrıca hüküm almağa luzum kalmaksızın alacağı derhal ödenir.
Bu değere razı olmıyanlar yargıca başvurarak bedelin hüküm altına alınmasını istiyebilirler. Bu dâvalar dahi şifahi muhakeme usuliyle görülür ve arazinin kamulaştırma zamanındaki değer pahası hüküm altına alınır.
Kamulaştırma yapılan yerlerde arazı ile ilgili dâvalara Tarım Bakanlığı müdahil sıfatiyle katılabilir. Tarım Bakanlığının bu dâvalarda taraflara bağlı olmaksızın delil göstermeğe, isteklerde bulunmağa ve kanun yollarına başvurmağa hakkı vardır.
Kamulaştırma karşılığı sahibine verilmek ve sahibi almaktan kaçındığı veya bulunmadığı yahut kamulaştırılan gayrimenkul nizalı olduğu takdirde Ziraat Bankasına yatırılmak şartiyle gayrimenkule el konur ve Tarım Bakanlığının isteği üzerine tapuca Hazine adına tescili yapılır.
Kamulaştırılan arazi, yapı ve tesisler tescil tarihinden başlıyarak iki yıl içinde bu kanun gereğince dağıtılmadığı takdirde sahipleri almış oldukları bedelleri Hazineye ödeyerek bunları geri alabilirler.
21 inci maddenin ikinci fıkrası ile 22 ve 23 uncu maddelerde yazılı hallerde kamulaştırılacak arazi, yapı ve tesisler karşılıklarının sahibine verilmesi veya bankaya yatırılması beklenmeksizin Hazine adına tescil edilir ve kesinleşen karşılıklar bu kanun hükümlerine göre sahiplerine ödenir.
Kamulaştırma işlerinin başladığı bölgelerde kamulaştırılacak arazinin belirtilmesi ve ilgililere bildirilmesi işi 11 inci maddede yazılı üç aylık sürenin bitmesinden başlamak üzere, en geç beş yıl içinde tamamlanarak derhal ilân olunur Bu ilândan sonra o bölgede bu suretle belirtilmiş bulunan arazinin dışında yeniden kamulaştırma yapılamaz. Sonraki edinmelerle arazinin o bölge için kamulaştırma haddi olarak belli edilen miktarın üstüne çıkması veya arazinin işlenmemesi halleriyle 16 ncı maddenin son fıkrasında yazılı sebeple yapılacak kamulaştırmalar bu hükmün dışındadır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Arazi verilecekler
Bu kanun hükümlerine göre arazi, aile reislerine verilir. Arazi verilmesinde aşağıdaki sıra gözetilir.
a) Hiç arazisi olmayıp başkalarının arazisinde ortakçılık, kiracılık yapanlar;
b) Arazisi yetmiyen çiftçiler;
c) Hiç arazisi olmayıp yerleşmiş bulunduğu yerde öteden beri tarım işçiliğiyle geçinenler;
d) Göçebeler ve göçmenler ve göçürülenlerden çiftçi olanlar;
e) 59 uncu madde hükmüne göre miras ortaklığından ayrılanlar,
f) Tarım ve veteriner okullarını veya Tarım Bakanlığınca tanınmış tarım kurslarım bitirenlerden arazisi olmıyanlar veya yetmiyenler;
g) Evvelce çiftçi olmayıp ta arazi edindiği takdirde çiftçilik yapacaklarına Tarım Bakanlığınca kanaat getirilenler.
Bu madde şümulüne giren kimselerden bağımsız bir işletme kuracak durumda bulunanlara, aile sahibi olmasalar dahi, arazı verilir.
Arazi verilmesinde yukardaki maddenin her bendi içinde de aşağıdaki sıra gözetilir;
a) Çocuk sahibi olanlar;
b) Evi ve yeter miktarda istihsal araçları bulunanlar;
c) Evi olup yeter istihsal araçları bulunmıyanlar,
d) Yeter İstihsal aracı bulunup ta evi olmıyanlar
Arazı verileceklerin Türk olmaları ve medeni hakları kullanma yeterliğine sahip bulunmaları ve çiftçi olmaları veya çiftçilik yapmayı yüklenmeleri ve her iki halde de verilecek araziyi kendilerinin işletmeleri şarttır.
Vasisi ister ve sulh yargıcı da izin verirse, velisi olmıyan küçüklere de toprak verilebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Arazi verilmesi
Arazi, bu kanun hükümlerine uygun olarak Tarım Bakanlığınca verilir.
Arazi istiyenleri:
a) Kimliklerini ve medeni durumlarını;
b) Arazileri olup olmadığını, varsa çeşitlerini ve gerçek yüz ölçülerini;
c) Arazi üzerindeki yapı ve tesislerle tarım âlet ve vasıtalarını;
d) Arazi istedikleri yeri;
Gösteren o yerin ihtiyar kurullarından onanmış bir beyan kâğıdını Tarım Bakanlığınca yetkilendirilecek yerlere verirler.
Hiç arazisi olmıyanlara, bölgelere ve tarım çeşitlerine göre bir çiftçi ailesinin geçinmesine ve aile fertlerinin iş kuvvetlerinin değerlendirilmesine yetecek genişlik, kuvvet ve çeşitte olmak üzere küçük arazi haddi içinde arazı verilir.
Toprağı yetmiyenlerin arazileri yukarki fıkra hükümleri dairesinde yeter miktara çıkarılır.
Verilecek arazinin imkân nispetinde bir yerde ve toplu olması gözetilir.
Arazi dağıtımı bölgenin tabii ve iktisadi şartlarına göre çeşitli istihsal bölümlerini içine alan mürekkep işletmeler kurulabilecek surette yapılabileceği gibi istihsallerini bağcılık, meyvacılık, bahçecilik, fidancılık, tarla ziraatı ve hayvancılık gibi bir istihsal bölümünde toplıyan basit işletmeler kurulabilecek şekilde de yapılabilir.
Arazi istiyen kimseye, oturduğu yerde verilecek arazi bulunmadığı veya kalmadığı takdirde önce o bölge içinde başka bir yerde ve burada da verilecek arazi bulunmadığı veya kalmadığı halde yakın ve alıştığı iklim şartlarına uygun başka bir bölgede arazi verilir.
Arazı ve üzerindeki yapı ve tesisler, bedel karşılığında borçlandırma yoliyle verilir.
Sahip olduğu arazinin tümünü veya bir kısmını bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra her hangi bir suretle elden çıkaranlar bu kanunun tanıdığı haklardan faydalanamazlar.
Arazisi, işlenmemek yüzünden kamulaştırılan veya bu kanun hükümleri dairesinde geri alınanlara, yeniden arazi verilmez.
ALTINCI BÖLÜM
Mali hükümler
Kamulaştırma bedeli eşit taksitlerle ve kamulaştırmayı takip eden yıldan başlıyarak yirmi yılda ödenecek «Toprak Tahvilleri» adlı Hazine tahvilleriyle ödenir. Her taksite senelik % 4 faiz yürütülür. Her yılın kupon vadesi 30 Eylüldür. Toprak tahvillerinin en küçük küpürü 100 lira itibari kıymetlidir. Kamulaştırma bedelinin 100 liradan aşağı kesri tahvillerle birlikte ve 1 000 liralık kısmı kamulaştırmayı takibeden yıl içinde para ile ödenir.
Her yıl yapılacak kamulaştırmalara göre Tarım Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirtilecek miktarda tahvil çıkarılır. Bu tahvillerin ana ve faizini ihtiva eden kupon bedelleri vadelerinden beş yıl sonra Hazine lehine zamanaşımına uğrar
Toprak tahvilleri, ödenmemiş kupon bedelleri üzerinden diğer Devlet tahvillerine tanınan imtiyaz ve haklan tamamen haizdirler.
Yıllık amortisman taksitlerini, faizleri ve diğer giderleri karşılıyacak ödenek her yıl Devlet borçları bütçesinde ayrı bir bolüme konur. Her tertipte çıkarma giderleri Devlet borçları bütçesinde açılacak ayrı bir bolüme ödenek kaydedilerek harcanır.
Maliye Bakanlığı her tertipte çıkarma için elli bin liraya kadar geçici harcamaya izinlidir.
29 uncu madde hükmü saklıdır.
Dağıtılacak arazi, yapı ve tesislerin karşılığı Maliye ve Tarım Bakanlıklarınca belirtilecek esaslara göre tâyin edilerek borçlandırmayı takip eden altıncı yılın Ocak ayından başlamak ve yirmi yılda, yirmi eşit taksitte ve faizsiz olarak ödenmek üzere Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası adına senede bağlanır ve senetleri bankaya verilir.
Borçlunun ilköğretim çağına giren her çocuğu için geri kalan taksitlerinden % 5 indirilir.
Vâdesinden önce ödenen taksitlerden yıllık % 5 iskonto yapılır.
Arazi verileceklere kuracakları işletme, yapı ve tesislerini meydana getirmek, bunların onarılmasını ve işletmenin yıllık işletilmesini sağlamak üzere Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasında kurulacak özel bir fondan kredi açılır.
Kuruluş ve onarma kredisi yirmi beş yıla ve yıllık işletme kredisi bir yıla kadar vâdeli olabilir.
Bu kredilerin açılma şekillerine ve miktarlarına ve % 5 i geçmemek üzere faizlerine ilgili esaslar Maliye, Tarım ve Ticaret Bakanlıklarınca birlikte belirtilir.
Yukarki maddede yazılı özel fonun kaynakları şunlardır:
a) Her yıl bütçesine bu maksatla konacak ödenek;
b) 46 ncı maddede yazılı alacaklardan yapılacak tahsilât.
Küçük arazide işletme kuracaklara yetecek ölçüde canlı ve cansız demirbaş ve istihsal malzemesi Türkiye Zirai Donatım Kurumu tarafından tedarik edilerek taksitle ödenmek üzere verilir.
Tarım Bakanlığının ıslah istasyonlarında, fidanlıklarında ve hayvan yetiştirme müesseselerinde yetiştirilen iyi cins tohumluk, fidan ve damızlık hayvanlardan dağıtılacaklar yeğlikle bu kanun gereğince topraklandırılmış olanlara verilir.
Bu kanun ile Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasına verilen işler bankanın asli ödevlerinden olup banka bu işlerin yürütülmesi için kuruluşuna zaruri gördüğü servis ve kadroları ekleyebilir. Ek kuruluş giderleri özel fondan ödenir. Banka bu işler için yıllık ayrı hesap tutarak bilanço tanzim eder.
Özel fonun bilânçosu zarar gösteren yıllarda bu zarar, ertesi yıl Devletçe bütçeye konacak ödenekle karşılanır.
Dağıtılan arazı ile yapı ve tesislerden ve bu kanun hükümleri dairesinde açılan kuruluş, onarma ve çevirme kredilerinden doğan alacaklar vadesinde ödenmediği takdirde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasınca borçlunun arazisi, yapı ve tesisleri ile işletme vasıtaları dışında kalan haczi caiz mallarından Tahsili Emval Kanunu hükümlerine göre tahsil olunur.
Borçlunun arazi, yapı ve tesisleri ile işletme araçları dışında başvurulacak malları olmadığı takdirde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası bu araçlar üzerinde Tahsili Emval Kanununa göre haciz ve kovuşturma hakkını kullanmakla beraber 57 nci madde hükümleri dairesince arazinin geri alınarak tapu kaydının Hazine adına değiştirilmesini mahkemeden istiyebilir. İsteğin mahkemece kabulu halinde ödenen taksitler ve yapılan zaruri veya faydalı giderlerle elde edilen intifa bedellerinin karşılıklı mahsubunda aynı madde hükümleri uygulanır.
Zor durumda bu hükümler uygulanmaz Zor durumun tâyin ve tak - diri ve bu duruma göre alacakların ne sure geri bırakılacağı Maliye ve Tarım Bakanlıklarınca kararlaştırılır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Verilen araziye ait hükümler
Bu kanun hükümlerine göre verilen gayrimenkuller 42 ve 46 ncı maddeler gereğince borçlandırılacak miktar ile 47 nci maddeye göre Ziraat Bankasında kurulacak özel fondan verilecek kredinin ulaşabileceği miktarın tamamı için borçlandırma senedinde yazılı şartları dairesinde Ziraat Bankasına ipotek edilmek suretiyle arazi verilen adın, tapuya bağlanır.
Verilen gayrimenkullerin bedelleriyle 47 nci maddeyi göre Ziraat Bankasında Kurulu özel fondan açılan kredilerden doğan borç lar tamamiyle ödenmedikçe bu gayrimenkuller üzerinde temliki hiçbir tasarrufta bulunulamaz ve başkaları lehine ayni bir hak ihdas edilemiyeceği gibi şahsi bir hak da bu gayrimenkullerin sicillerine kaydedilemez.
Bu gayrimenkuller tüzel ve gerçek kişilerin alacakları için haciz olunamaz.
Yukarki fıkralar hükümleri verilen işletme vasıtaları hakkında da uygulanır.
Toprakları yetmediğinden dolayı bu kanun gereğince kendilerine arazı verilenlerin evvelce tasarrufları altında bulunan arazı ile bu işletme içindeki yapı ve tesisler dahi bunların üzerinde arazi verilme sinden evvel üçüncü kişilerin teessüs etmiş aynî hakları ve mevcut hacizler saklı kalmak şartiyle bu bölüm hükümlerine bağlıdır.
Bu kanunla verilen arazı ortakçılıkla işletilemez kiraya verilemez Askerlik ve belgelendirilen uzun hastalık gibi makbul sebepler varsa kira ile işletilebilir. Kira ile işletmeyi zaruri kılan sebepler Tarım Bakanlığı takdir eder
Bu kanunla verilen arazı sahibi tarafından işletilemiyerek terkedilir veya ortakçılıkla veyahut özürsüz olarak kira ile işletilirse Tarım Bakanlığının, bu kanun gereğince ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere, gayrimenkullerin geri verilmesini ve tapu kaydının silinerek Hazine adına değiştirilmesini mahkemeden istemeğe hakkı vardır. Bu işlerde basit muhakeme usulu uygulanır.
Gayrimenkullerin geri alınması halinde ödenen taksitler ve yapılan zaruri veya faydalı giderlerle araziden elde edilmiş olan intifam bedelleri karşılıklı olarak hesap edilir Değerlerde ziyade varsa fazlası geri alınır. Arazinin işlenmiyen yıllara ait ecrimisil tazminat olarak kendisinden alınır.
Borç daha evvel ödenmiş olsa bile borçlanma tarihinden başlıyarak 25 yıl geçmedikçe ilgili arazı, yapı ve tesislerle işletme vasıtaları bu bölümdeki hükümlere bağlı kalırlar.
Arazı, yapı ve tesisler verilenin ölümünde mirasçıları araziyi iştirak halinde işletirler Muristen kalan araziyi idare ve işletmek için mirasçılar kendi aralarında uyuşarak ortaklığa terekenin açılmasından başlıyarak üç ay içinde bir temsilci seçerler.
Bu süre içinde seçemedikleri veya uyuşamadıkları takdirde sulh yargıçlığınca mirasçılar arasından reşit ve yeterliklisi seçilir. Sulh yargıç lığı yeterliğin belli edilmesinde tarım kuruluşunun düşüncesini alabilir.
Ortaklıktan ayrılmak istiyen mirasçılar kalmak istiyenleri uyuşarak hisselerini mirasçılardan birine veya birkaçına satabilirler. Şu kadar ki arazi bütünlüğünün bozulmaması ve arazi üzerindeki bütün yapı ve tesislerle işletme vasıtalarının dahi birlikte devredilmesi şarttır.
Ortaklıktan ayrılan mirasçıların miras hisseleri için dahi bu arazi ipotek edilemez.
54, 55, 56, 57, 58 inci maddeler hükümleri mirasçılar tarafından katılma halinde işletilen arazi, yapı ve tesisler hakkında dahi uygulanır.
Borç tamamiyle ödenmedikçe ve ödense bile borçlanma tarihinden başlıyarak yirmi beş yıl geçmedikçe taksim veya şüyuun giderilmesi istenemez.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Turlu hükümler
Bu kanun hükümlerine göre verilecek arazının yerini göstermekte, arazi miktarı ile demirbaş çeşit ve sayılarının belli edilmesinde Tarım Bakanlığı takdir hakkını haizdir.
Bu kanun hükümlerinin uygulanması dolayısıyle yapılacak bütün başvurmalar ve verilecek dilekçe, bildirim, yüklenme, senet, tasarruf belgeleri veya benzerleri ve sair her turlu kâğıtlar ve bütün resmî yerlerce ve noterlerce yapılacak işlemler bütün vergi, resim, harçlardan ve pul ödevlerinden muaftır
Bu kanun hükümlerine göre dağıtmak için arazı kamulaştırma işlerinin ve arazi dağıtımının yapılacağı yerler Tarım Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca kararlaştırılır.
Bu kanunun uygulama suretini gösterir tüzükler yapılır
716 sayılı Borçlanma Kanununun 3 üncü maddesi ve 2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanununun 66 ncı maddesinin 2 nci fıkrası ve 2510 sayılı İskân Kanununun 17 nci maddesine bağlı toprak tevzi cetveli ve bu maddenin sanatkârlara yarım istihkak toprak verileceğine dair olan fıkrası ile 20 ve 21 inci maddeleri ve 2644 sayılı Tapu Kanununun 6 ncı maddesi hükümleri ve arazi dağıtılması hakkındaki diğer makamların yetkileri kaldırılmıştır. Bu kanuna aykırı sair hükümler arazı hakkında cari olmaz.
2644 sayılı Tapu Kanununun 6 nci maddesi yürürlükte bulunduğu süre içinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve belediye sınırları dışında ve kamu hizmetine ayrılmamış olan ham toprağı açanlarla kamu hizmetine ayrılmamış olan araziyi kütük ve ağaç dikerek bağ ve bahçe haline getirmiş olanların bu kanunun yürürlüğe girmesi tarihinden başlıyarak altı ay içinde o yerin en büyük mülkiye üstüne başvurmaları şartiyle hükmü kaldırılan altıncı madde uyarınca ve İskân haddi içinde belli olacak hakları tanınır.
Belediye sınırları içinde arazı üzerindeki imar ve ihya iddiaları dirilenemez ve bu yerleri işgal edenler adına tapu verilmez, idare yerleri bu başvurmaları en kısa bir zaman içinde sonuçlandırmakla ödevlidirler. İlgililer, idare yerlerinin istiyecekleri bilgileri ve gerekli giderleri bu yerlere belli edilecek önel içinde vermezlerse haklarından vazgeçmiş sayılırlar Altı ay içinde başvurmıyanların veya dilekleri kabul edilmiyenlerin işgalleri altında bulundurdukları topraklarla iskân haddi üstündeki miktarlar ve Devletin özel mülkü olup belediye sınırları içinde bulunan ve İşgal edenler adına tapuya bağlanmamış bulunan topraklar Gayrimenkule Tecavüzün Men’i Hakkındaki Kanunda yazılı usuller dairesinde süre ve şarta bağlı olmaksızın Tarım Bakanlığının isteği üzerine bu yerleri ellerinde bulunduranlardan gen alınır.
Bu kanun yayımlandığı tarihten başlıyarak yürürlüğe girer.
Bu kanun hükümlerim Bakanlar Kurulu yürütür.
