EN
TR
Amaç ve kapsam
Bu Kanunun amacı;
A) Bu maddede belirtilen ve Kanunun uygulanmasında "kuruluş” adı ile anılacak olan;
a) İktisadî devlet teşekküllerinin, bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ile varlıklarının ve iştiraklerindeki kamu paylarının,
b) Kamu iktisadî teşebbüsleri statüsü dışında kalmakla beraber sermayesinin tamamı veya yarısından fazlası devlete ve/veya diğer kamu tüzelkişilerine ait olan ticarî amaçlı kuruluşlardaki kamu payları ile bu kuruluşlara ait müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ve varlıklarının, iştiraklerindeki kamu paylarının,
c) Devletin diğer iştiraklerindeki kamu payları ile Hazineye ait payların,
d) Genel ve katma bütçeli idareler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların ve kamu iktisadî teşebbüslerinden kamu iktisadî kuruluşlarının gördükleri kamu hizmetleri ile doğrudan doğruya ilgili olmayan varlıklarının ve iştiraklerindeki paylarının,
e) Belediye ve il özel idarelerine ait ticarî amaçlı kuruluşlar ile pay oranlarına bakılmaksızın her türlü iştiraklerindeki paylarının,
f) Genel ve katma bütçeli idarelerle bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların, mal ve hizmet üretim birimleri ve varlıkları (baraj, gölet, otoyol, yataklı tedavi kurumları, limanlar ve benzeri diğer mal ve hizmet üretim birimleri) ile bu Kanunun 35 inci maddesinin (B) fıkrasında belirtilen kamu iktisadî kuruluşlarının temel kuruluş amaçlarına uygun mal ve hizmet üretim birimlerinin işletilmesi haklarının,
Ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmelerine ilişkin esasları düzenlemektir.
B) Bu Kanun yukarıda belirtilen amaca yönelik olarak;
a) “Özelleştirme Yüksek Kurulu″nun ve “Özelleştirme İdaresi Başkanlığı″nın kurulmasına, görev ve yetkilerinin belirlenmesine,
b) “Özelleştirme Fonu″nun ve “Kamu Ortaklığı Fonu″nun kurulmasına ve bu fonların kaynakları ile kullanım alanlarının belirlenmesine,
c) “Özelleştirme uygulamaları″na,
d) “Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabı″nda toplanan paraların nemalandırılmasına,
e) Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda hizmet akdine dayalı olarak çalışan personelden özelleştirme uygulamaları sonucu işsiz kalabilecek olanlara malî ve sosyal haklar sağlanmasına,
f) Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda çalışan kamu personelinin özlük ve sosyal haklarına,
İlişkin hükümleri kapsar.
Genel ve katma bütçeli idarelerle bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların mal ve hizmet üretim birimleri ve varlıklarının (baraj, gölet, otoyol, yataklı tedavi kurumları, limanlar ve benzeri diğer mal ve hizmet üretim birimleri) işletme haklarının verilmesi veya kiralanması ile kamu iktisadî teşebbüsleri arasında yer alan ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede tanımlanmış bulunan “kamu iktisadi kuruluşları'nın ve bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ve varlıklarının, mülkiyetin devri dışında kalan yöntemler ile özelleştirilmesi bu Kanun hükümlerine tabidir. Ancak, bu kuruluşların mülkiyetinin devrine ilişkin hususlar, kuruluşların gördükleri kamu hizmetinin esaslarına ve özelliklerine göre ayrı kanunlarla düzenlenir.
İlkeler
Özelleştirme uygulamalarında;
a) Doğabilecek istihdam azalmaları ile ilgili olarak mevcut kanunlarda ve/veya toplu iş sözleşmelerinde öngörülen tazminatlara ek olarak “İş Kaybı Tazminatı″nın verilmesi,
b) Kuruluşların özelliklerine ve içinde bulundukları şartlara göre özelleştirme yöntemlerinin belirlenmesi,
c) Özelleştirme uygulamalarından elde edilecek gelirlerin genel bütçe harcama ve yatırımlarında kullanılmaması,
d) Oluşabilecek tekelci bir yapının olumsuz etkilerinin önlenmesi,
e) Mülkiyetin yaygınlığının yanı sıra, yönetim sorumluluk ve yetkilerini üstlenebilecek ortak grubunun temini,
f) Özelleştirme uygulamaları çerçevesinde kamu bankalarının da öncelikle özelleştirilecek kuruluşlar arasına alınarak süratle özelleştirilmesinin sağlanması,
g) Stratejik konularda devletin sahip olacağı imtiyazlı hisse oluşturulması,
h) Tabiî kaynakların, belli bir süre için sadece işletme hakkının verilmesi suretiyle özelleştirilmesi,
ı) Özelleştirme işlemlerinin değer saptaması da dahil aleniyet içinde yürütülmesi,
i) Özelleştirme uygulamalarında, millî güvenlik ve kamu yararının gerektirdiği durumlar hariç, kamu kurum ve kuruluşları ile mahallî idarelere devir yapılmaması,
İlkeleri esas alınır.
Yukarıda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda alınacak kararlarda öncelikler ile bunların tabi olacağı özelleştirme uygulamalarına ilişkin esas ve usuller kuruluşların nitelikleri ve ülke ekonomisinin gerektirdiği şartlar da dikkate alınarak Özelleştirme Yüksek Kurulunca belirlenir.
Özelleştirme Yüksek Kurulu ve görevleri
Başbakanın başkanlığında, Başbakanın belirleyeceği bir Devlet Bakanı, özelleştirmeden sorumlu Devlet Bakanı (bu konuda görevlendirilmiş bir Devlet Bakanının olmaması halinde Başbakanın belirleyeceği diğer bir Devlet Bakanı), Maliye Bakanı ile Sanayi ve Ticaret Bakanından oluşan özelleştirme Yüksek Kurulu (Kurul) kurulmuştur. Kurul, üyelerin tamamının katılımı ile toplanır ve kararları oybirliği ile alır. Kurulun sekreterya hizmetleri Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca yürütülür.
Kurulun görevleri aşağıda belirtilmiştir:
a) Bu Kanunun 1 inci maddesinde sayılan kuruluşların "özelleştirme kapsamına” alınmasına, özelleştirme kapsamına alınanlardan mevcut durumu itibarıyla özelleştirilebilir nitelikte olmayanların malî ve hukukî açıdan "özelleştirmeye hazırlanmasına”, hazırlık işlemleri tamamlananların bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, hazırlık işlemlerine gerek görülmeyenlerin ise doğrudan "özelleştirme programına” alınmasına karar vermek ve özelleştirme kapsamına alınan kuruluşların özelleştirme işlemlerinin tamamlanması için süre tespit etmek,
b) Özelleştirme kapsamına alınmış olan kuruluşlardan gerekli görülenlerin özelleştirme kapsamından çıkarılarak eski statülerine iade edilmesine ve/veya özelleştirme programına alınmış kuruluşlardan gerekli görülenlerin özelleştirmeye hazırlanmasına karar vermek,
c) Kuruluşların; satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri aynî hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukukî tasarruflar ile devredilmelerine ilişkin özelleştirme yöntemlerinden hangisi ile özelleştirileceğini belirlemek,
d) Özelleştirme programına alınan kuruluşların "satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri aynî hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukukî tasarruflarla gerçek ve/veya özel hukuk tüzel kişilerine devredilmesi” yöntemleriyle Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen nihaî devir işlemlerini onaylamak,
e) Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlardan gerekli görülenlerin küçültülmesine, faaliyetlerinin süreli veya süresiz olarak durdurulmasına, kapatılmasına veya tasfiyesine karar vermek,
f) Yurt içinden ve/veya yurt dışından Özelleştirme Fonunun kullanım alanlarında yararlanmak üzere borç almaya ve bu amaçla Devlet garantili ve garantisiz iç ve dış tahviller ile gerekli görülen hallerde her türlü menkul kıymet ihracı ve diğer kıymetli evrakın düzenlenmesine karar vermek,
g) Gerekli görülen hallerde, Özelleştirme programındaki kuruluşların hisse senetleri ile bu kuruluşlara ait her türlü menkul kıymet ve diğer kıymetli evrakın satın alınmasına ve tekrar satılmasına karar vermek,
h) Özelleştirme Fonu ve Özelleştirme İdaresinin gelir gider programlarını görüşerek onaylamak,
ı) Özelleştirme İdaresinin yıl içindeki uygulamaları ile gelecek yıl programlarını değerlendirerek varsa aksaklıkları giderecek tedbirleri almak,
i) Kanunlarla ve diğer mevzuatla verilen işleri karara bağlamak.
Kurul, hizmetin ifası için yarar gördüğü hallerde parasal sınırları ile usul ve esaslarını açıkça belirlemek kaydıyla bu maddenin (d) ve (g) bentlerinde yazılı konularda Özelleştirme İdaresi Başkanlığına yetki verebilir.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığının kuruluş ve görevleri
Başbakana bağlı kamu tüzel kişiliğine sahip, özel bütçeli Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (İdare) kurulmuştur. Başbakan bu Kanunla ilgili yetkilerini görevlendireceği özelleştirmeden sorumlu bir Devlet Bakanı vasıtasıyla kullanabilir. İdare geçici bir teşkilat olup özelleştirme süreci sona erdiğinde elemanları ihtisaslarına göre ilgili kuruluşlara nakledilirler.
İdarenin görevleri aşağıda belirtilmiştir;
a) Kurul kararlarını uygulamak,
b) Kurul tarafından verilen görev ve yetkilerle ilgili konularda karar vermek ve gerekli işlemleri yürütmek,
c) Kuruluşların özelleştirme kapsamına alınmasına veya özelleştirme kapsamına alınmış olan kuruluşların eski statülerine iade edilmesi veya özelleştirme programındaki kuruluşlardan gerekli görülenlerin özelleştirmeye hazırlanmasına karar verilmesi konusunda Kurula teklifte bulunmak,
d) Kuruluşların özelleştirilmesine İlişkin her türlü işlemin yerine getirilmesi ile bunların özelleştirilmelerine hazırlık amacıyla yönlendirilmesini, faaliyetlerinin takip ve koordinasyonunu yürütmek,
e) Özelleştirme programına alınan kuruluşlardan anonim şirket statüsünde olmayanların anonim şirket haline dönüştürülüp dönüştürülmemelerine karar vermek,
f) Özelleştirme programına alınan kuruluşlardan, anonim şirket statüsünde olan ve anonim şirket haline dönüştürülen kuruluşların sermayelerindeki kamu payı % 50’nin altına düşünceye, diğerlerinde ise özelleştirme uygulamaları sonucu devredildikleri tarihe kadar bunların sermaye miktarını tespit etmek, kuruluş, birleşme veya bölünmelerinde gerekli düzenlemeleri yapmak, mal varlıkları ile hak ve yükümlülüklerine ilişkin esasları tespit etmek, hesapları ve faaliyetleri ile ilgili her türlü düzenlemeyi yapmak, bu işlemleri kolaylaştırıcı tedbirleri almak,
g) Özelleştirme uygulamalarının gerektirdiği özelleştirme ile ilgili her türlü işlemi yürütmek,
h) Kanunî sınırlamalar saklı kalmak kaydıyla, kuruluşların malî, İdarî ve hukukî yapıları ile İlgili olarak düzenlemeler yapmak,
ı) Özelleştirme programındaki kuruluşların; kaynak kullanımlarına, taşınmaz edinmelerine, kiralamalarına ve bu taşınmazlar üzerinde sair âkitler yoluyla tasarruf etmelerine, yurt içi ve yurt dışı borçlanmalarına, verimliliğin artırılması ilkesi gözönünde bulundurularak yapılacak personel alımı ve azaltılmasına, çalışma şartlarına, personelinin yurt dışı geçici görevlendirilmelerine İlişkin talepler hakkında karar vermek,
i) Kuruluşların yönetim kurulu başkanlığı ve üyelikleri ile denetim ve tasfiye kurulu üyelikleri ve genel müdürlükleri ile ait oldukları kuruluşlardan ayrı olarak özelleştirme programına alınan ve anonim şirkete dönüştürülmelerine gerek görülmeyen müesses el erde, müessese müdürlükleri ve yönetim komitelerine, işletme ve işletme birimlerinde bunların müdürlüklerine yapılacak atamalar ve bu görevlerden alınma işlemlerine ilişkin olarak Başbakana teklifte bulunmak (bu görevlere atanacaklarda 4 yıllık yükseköğrenim görmüş olma şartı aranır),
j) Kurulca ihracına karar verilen her türlü menkul kıymet ile diğer kıymetti evrakın düzenlenmesine yönelik olarak bunların adedi, değeri ve ilgili diğer husustan tespit etmek,
k) Kuruluşların sermayelerine aynî sermaye konulması hallerinde aynî sermayenin değerlendirmesini yapmak veya yaptırmak,
l) Özelleştirme Fonunu idare etmek,
m) Hizmetin gerektirdiği her çeşit araştırma, proje işleri, reklam, tanıtım, halkla ilişkiler işlemleri ve malî denetim ile hukukî, teknik, idarî ve malî değerleme işlemlerini yapmak ve/veya bu işlerin danışman görevlendirilmesi suretiyle yaptırılmasını temin etmek,
n) Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlara, özelleştirme uygulamalarının gerektirdiği hallerde borç vermek, kamu bankalarının uyguladığı en yüksek ticarî faiz oranını aşmamak kaydıyla Özelleştirme Fonundan sağlanacak finansmana uygulanacak faiz oranlarını ve şartlarını belirlemek,
o) Kanunlarla ve diğer mevzuatla verilen görevleri yapmak.
İdare hizmetin İfası için yarar gördüğü hallerde usul ve esaslarını açıkça belirlemek kaydıyla bu maddenin (a), (b), (h) ve (ı) bentlerinde yazılı konularda özelleştirme programındaki kuruluşlara yetki verebilir.
İdare hizmet birimleri
a) İdarenin ana hizmet birimleri; Sermaye Piyasaları Daire Başkanlığı, Finansman ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığı, Proje Değerlendirme ve Hazırlık Daire Başkanlığı, İstihdam ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı, Danışmanlık Hizmetleri Daire Başkanlığı, İhale Hizmetleri Daire Başkanlığından oluşur.
b) İdarenin danışma birimleri; Hukuk Müşavirliği, Araştırma Planlama ve Koordinasyon Daire Başkanlığı, Başkanlık Müşavirleri, Basın ve Halkla ilişkiler Daire Başkanlığından oluşur.
c) İdarenin yardımcı birimleri; Personel ve Eğitim Daire Başkanlığı, İdarî ve Malî İşler Daire Başkanlığı, Savunma Uzmanlığından oluşur.
Başkan ile bu maddenin (b) ve (c) bentlerinde belirtilen birimler 27.9.1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanunda belirtilen görevleri yürütürler. İdarenin merkez ve İstanbul temsilciliği kadroları ekli (1) ve (2) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
Personel rejimi
İdare personeli 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabidir, Başkan ve İdarenin her kademedeki yöneticileri sınırlarını açıkça ve yazılı olarak belirlemek şartıyla, yetkilerinin bir kısmını astlarına devredebilirler. İdare Başkanı müşterek kararname ile Başkan Yardımcıları Başkanın teklifi ve Başbakanın onayı ile diğer personel ise Başkan tarafından atanır. Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Daire Başkanlığı ve Proje Grup Başkanlığı kadrolarına atanacaklarda, 4 yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları yanında görevlerini yerine getirebilecek bilgi ve tecrübeye sahip bulunmaları şartı aranır. Başkan ve Başkan Yardımcıları aylık, ek gösterge, zam ve tazminatları ile statüleri bakımından Başbakanlığa bağlı müsteşarlıkların müsteşar ve müsteşar yardımcıları hakkında uygulanan hükümlere tabidirler.
İdarede; Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, 1 inci Hukuk Müşaviri, Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı, Proje Grup Başkanı, Avukat, Uzman (Şube Müdürü), Uzman, Uzman Yardımcısı ve Daire Tabibi Kadroları karşılık gösterilmek suretiyle sözleşmeli personel çalıştırılabilir. Bunlar, istekleri halinde T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilirler.
Genel ve katma bütçeli idarelerde çalışanlar kurumlarının muvafakati ile İdarede sözleşmeli olarak istihdam edilebilirler. İdarenin bu konudaki talepleri, ilgili kurum ve kuruluşlarca öncelikle sonuçlandırılır. Bu personel, kuruntundan aylıksız izinli sayılır, izinli oldukları sürece memuriyetleri ile ilgili özlük hakları devam ettiği gibi, bu süreler kendi kurumlarında çalışıyormuş gibi addedilerek terfi ve emekliliklerinde hesaba katılır ve herhangi bir işleme gerek kalmaksızın süresinde terfileri yapılır. Bu personelin, kurumlarından aylıksız izinli olarak idarede çalıştıktan müddet karşılığı asıl bağlı oldukları kurumlarına karşı herhangi bir mecburî hizmet mükellefiyeti doğmaz.
Bu madde hükümlerine göre sözleşmeli olarak çalıştırılacakların sözleşme esas ve usulleri ile malî hakları Bakanlar Kurulunca tespit edilir.
Kamu İktisadî teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda çalışan personelden idarece hizmetine ihtiyaç duyulanlar, ücreti ve özlük hakları kendi kuruluşu tarafından karşılanmak kaydıyla idarenin re’sen vereceği karar ile bu idarede görevlendirilebilir. Bu personel idarede görevli oldukları süre içinde kendi kuruluşlarında ücretli izinli sayılır.
İdare merkez teşkilatında fiilen çalışan personel ile bu maddeye göre idarede görevlendirilen personele 10.10.1984 tarihli ve 3056 sayılı Kanunun değişik 31 inci maddesinde yer alan oran ve miktarları geçmemek üzere idarece belirlenen esas ve usuller dahilinde fazla çalışma ücreti ödenir.
Mahkeme ve icra dairelerince idare lehine hükmedilip karşı taraftan tahsil olunan vekâlet ücretlerinin dağıtımında 2.2.1929 tarih ve 1389 sayılı Kanun ile 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
İdareye ait kadroların tespit, ihdas, kullanım ve iptali ile kadrolara ilişkin diğer hususlar 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre düzenlenir.
Yasaklar ve cezaî hükümler
Özelleştirme programında bulunan kuruluşlardan Sermaye Piyasası Kanununun kapsamına giren ve hisseleri borsada işlem gören kuruluşların; yönetim kurulu başkan ve üyeleri, denetçileri, diğer personeli, Özelleştirme idaresi personeli ile Özelleştirme Yüksek Kurulu Başkan ve Üyeleri görevleri dolayısıyla bu kuruluşların hesap ve işlemleri ile işletmelerine ilişkin öğrendikleri, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri açıklayamazlar. Bu bilgileri kendilerine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak, sermaye piyasalarında işlem yapanlar arasındaki fırsat eşitliğini bozacak şekilde mameleki yarar sağlamalarına yönelik alarak borsa içinde ve dışında bu kuruluşlarla ilgili menkul kıymet alımı satımı yapamazlar. Bu Kanunda yazılı Özelleştirme yöntemleriyle alıcı ve kiracı sıfatıyla yapılacak işlemlere, yararlanan sıfatıyla taraf olamazlar. Bu yasak, bu maddede belirtilen kişilerin eş ve çocuklarını da kapsar. Özelleştirme Yüksek Kurulu Başkan ve Üyeleri ile Özelleştirme İdaresi Başkanı, Başkan Yardımcıları, Daire Başkanları, Hukuk Müşavirleri ve Değer Tespit Komisyonu Başkan ve Üyeleri, özelleştirilen kuruluşlarda, özelleştirme tarihinden itibaren, iki yıl süreyle görev alamazlar.
Bu yasaklara aykırı hareket edenler hakkında fiilin mahiyet ve önemine göre, birlikte veya ayrı ayrı hükmolunmak üzere, altı aydan iki yıla kadar hapis ve edindikleri haksız kazancın üç misli ağır para cezası ile cezalandırılırlar.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile özelleştirme programına alınan kuruluşlarda çalışan personel ile sözleşmeli olarak çalıştırılan personel Türk Ceza Kanununun 279 uncu maddesinde yazılı memurdan sayılırlar ve bu personelin özelleştirmenin paralarına ve para hükmündeki evrak ve senetlerine ve mevcutlarına karşı İşledikleri suçlar ile bilanço, tutanak, rapor ve benzeri her türlü belge ve defterleri üzerinde işledikleri suçlar ile ifa ettikleri görevlerinden doğan suçlardan dolayı haklarında Türk Ceza Kanununun ikinci kitap üçüncü ve altıncı bablarındaki hükümler uygulanır.
İdarenin bütçesi
İdarenin giderleri, Özelleştirme Fonunun % 5 (yüzde beş) ini aşmayacak şekilde Kurulca belirlenen İdare bütçesinden karşılanır. İdare bütçesinin ita amiri Başkandır.
Özelleştirme Fonu ve kaynakları
Özelleştirme uygulamaları sonucu sağlanan tüm gelirler ile idareye devredilen kuruluşlardan elde edilen temettüler ve özelleştirme uygulamaları çerçevesinde ihraç edilecek her türlü menkul kıymet ile diğer kıymetli evrakın satışından sağlanan gelirler, idareye devredilen Kuruluşlara sağlanan finansmandan elde edilen gelirler ve diğer mevzuat ile tahsis edilen kaynaklar ve sair gelirler, ilgili kuruluşların bütçeleri dışında T.C. Ziraat Bankasında kurulacak Özelleştirme Fonunda toplanır.
Özelleştirme Fonunun kullanım alanları
Özelleştirme Fonu;
a) İş kaybı tazminatı ödenmesi ve iş kaybı nedeniyle verilecek meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi hizmetlerinin sağlanması amacıyla açılacak hesaba özelleştirme gelirlerinden Kurul tarafından belirlenecek miktarlarda yapılacak ödemeler île gerektiğinde bu hesaba yapılacak aktarmalarda,
b) Bu Kanunun 22 nci maddesi gereğince nakledilecek personele, atamalarının yapılıp eski kurumları ile ilişkilerinin kesileceği tarihe kadar geçen süre için aylık ücret, sosyal hak ve yardımlar İle her türlü özlük haklarının ödenmesinde,
c) Bu Kanunun 24 üncü maddesi gereğince yapılacak ödemelerde,
d) Özelleştirme kapsamındaki kuruluşların özelleştirilebilir hale getirilmesi amacıyla yapılacak özelleştirmeye hazırlık çalışmalarının gerektirdiği harcamaların karşılanmasında,
e) İdareye devredilen kuruluşlarda İdarî, malî ve hukukî yönden yapılacak düzenlemelerin gerektirdiği giderlerin karşılanmasında,
f) İdarenin pay sahibi olduğu şirketlerin sermaye artırımlarına katılınmasında,
g) Gerektiğinde, özelleştirme programındaki kuruluşların hisse senetleri ile bu kuruluşlara ait her türlü kıymetli evrakın satın alınmasında,
h) Özelleştirme uygulamalarının yerine getirilebilmesi için gereken her türlü mal ve hizmet alımında,
ı) İdareye devredilen kuruluşlara idarece belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde borç olarak finansman sağlanmasında,
i) İdarenin bütçesi İçin gerekli miktarların ayrılmasında,
j) Özelleştirilen kuruluşların kalan borçlarının tasfiyesinde,
k) Bu Kanunun 23 üncü maddesi çerçevesinde, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun Ek 24 üncü maddesi gereğince yapılacak sosyal yardım zammı ödemelerinde,
l) Mevzuatla İdareye verilen sair görevlerin yerine getirilmesinde,
Kullanılır,
Özelleştirme Fonunda toplanan gelirlerin kullanımında; iş kaybı tazminatı ödenmesi ve diğer hizmetlerin verilmesine, özelleştirme kapsamındaki kuruluşların özelleştirmeye hazırlanması amacıyla idarî, malî ve hukukî yönden yapılacak düzenlemelerin gerektirdiği giderlerin karşılanmasına öncelik verilir.
Özelleştirme Fonundan genel bütçeye kaynak aktarılmaz, Ayrıca bu Kanunun Geçici 8 inci maddesi gereğince Kamu Ortaklığı Fonuna yapılacak aktarmalar hariç, Özelleştirme Fonundan diğer herhangi bir Fona aktarma yapılmaz.
Fonun hesap ve kullanım usul ve esasları ile fon bakiyelerinin nemalandırılmasına ilişkin esas ve usuller İdare tarafından hazırlanarak Kurulca onaylanacak yönetmelikle belirlenir.
Denetim
İdare bütçesinin denetimi 21.2.1967 tarih ve 832 sayılı Kanun uyarınca Sayıştay Başkanlığınca yapılır, Özelleştirme İdaresi Başkanlığının çalışmaları ve Özelleştirme Fonunun kullanımı ile özelleştirme işlemleri sırasındaki her türlü hizmet ve uygulamaları, 2.4.1987 tarih ve 3346 sayılı Kanun ve Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Hakkında 72 sayılı Kanun Hükmünde Kararname esaslarına göre denetlenir.
Özelleştirme programına alınan kuruluşlar, sermayelerindeki kamu payı % 50’nin altına düşünceye kadar 2.4.1987 tarihli ve 3346 sayılı Kanun ile 24.6.1983 tarihli ve 72 sayılı Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Hakkında Kanun Hükmünde Kararname esaslarına göre denetlenir.
Uygulanmayacak hükümler
Bu Kanunda yapılması öngörülen işlerde 2886 sayılı Devlet ihale Kanunu ve 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu hükümleri ile 832 sayılı Sayıştay Kanununun vize ve tescile ilişkin hükümleri uygulanmaz.
Stratejik konu ve kuruluşlar ile imtiyazlı hakların belirlenmesi
Özelleştirme programına alınan Kuruluşlarla ilgili olarak;
a) Stratejik sayılacak konu ve kuruluşları tespit etmeye,
b) Tekelleşmenin önlenmesi de dahil, ekonomi ve güvenlik ile ilgili olarak millî yararın korunması amacıyla, (a) bendi gereğince tespit edilecek stratejik kuruluşlardaki kamu payının, % 50’nin altına düşmesi durumunda bu kuruluşların yetkili kurullarında alınacak
kararlarda söz ve onay hakkı verecek imtiyazlı hisselerin miktarını ve bu paylara dayanarak Devletin sahip olacağı imtiyazlı hakları belirlemeye, imtiyazlı hisselerin miktarını ve bunlarla ilgili imtiyazlı hakları değiştirmeye, stratejik konu ve kuruluş olarak tespit edilenleri bu kapsamdan çıkarmaya,
Kurul yetkilidir.
Şu kadar ki, aşağıda belirtilen kuruluşların sermayelerinin % 49’undan fazlasının özelleştirilmesine karar verilmesi halinde bu kuruluşlarda imtiyazlı hisseler oluşturulması zorunludur;
- Türk Hava Yolları A.O.,
- T.C. Ziraat Bankası,
- Türkiye Halk Bankası A.Ş.
- T. M.O. Alkoloid Müessesesi,
- Türkiye Petrolleri A.O.
Yabancılara gayrimenkul satışı
Bu Kanun hükümlerine göre yapılacak özelleştirme uygulamaları çerçevesinde yabancı uyruklu gerçek ve tüzelkişilere gayrimenkul satışı ve devri mütekabiliyet esasları göz Önünde tutularak yürürlükteki mevzuat hükümlerine tabidir.
Kamu hizmetlerinin gördürülmesinin özelleştirilmesi
Kamu hizmeti gören kuruluşların mülkiyet devri suretiyle özelleştirilmesine ilişkin konularda bu Kanunun 1 inci maddesinde öngörülen ayrı kanunlarla düzenleme yapılmasına ilişkin şartlar saklı kalmak kaydıyla;
a) Genel ve katma bütçeli idarelerle bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların mal ve hizmet üretim birimleri ve varlıklarının (baraj, gölet, otoyol, yataklı tedavi kurumları, limanlar ve benzeri diğer mal ve hizmet üretim birimleri),
b) Bu Kanunun 35 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen ve kamu hizmeti gören tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri üreten kamu İktisadî kuruluşları ile bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme ve işletme birimlerinin,
İşletme haklarının verilmesi veya kiralanması ve mülkiyetin devri dışındaki benzeri diğer yöntemlerle özelleştirilmesi bu Kanun hükümleri çerçevesinde yapılır.
Genel ve katma bütçeli idarelerle bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların sadece tekel niteliğindeki mal ve hizmet üretim faaliyetleri ile kamu iktisadî kuruluşlarının temel kuruluş amaçlarına uygun mal ve hizmet üretim faaliyetleri imtiyaz addolunur. Bunların dışındakiler imtiyaz sayılmaz. Bu madde gereğince imtiyaz sayılan faaliyetlerle ilgili olarak yapılacak anlaşma ve sözleşmeler imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri niteliğinde olup, diğer kanunların bu hususları düzenleyen özel hükümleri saklıdır.
Bu madde gereğince işletme hakkı verilmesi, kiralama veya benzeri diğer yöntemlerle kullanma hakkının devri süresi 49 yılı geçemez.
Özelleştirme uygulamaları sonucu rekabetin korunması
Bu Kanun hükümleri çerçevesinde yapılacak özelleştirme uygulamaları sonucu Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki tekel teşkil edenler de dahil olmak üzere, mal ve hizmet piyasalarının işleyişine, ekonomik gereklere ve kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarların korunmasına ilişkin olarak;
a) Mal ve hizmet piyasalarının bölüşülmesi ite her türlü piyasa kaynakları veya unsurlarının paylaşılması ya da kontrolü,
b) Rakip teşebbüslerin faaliyetlerinin zorlaştırılması, kısıtlanması veya piyasalara yeni girecek olanların engellenmesi,
c) Eşit hak ve yükümlülük ve edimler için eşit durumdaki kişilere farklı şartların uygulanması,
d) Bir mal veya hizmet ile birlikte diğer mal veya hizmetin satın alınmasının zorunlu kılınması veya aracı teşebbüs durumundaki alıcıların talep ettiği bir malın veya hizmetin diğer bir mal veya hizmetin de alıcı tarafından teşhiri şartına bağlanması ya da arz edilen bir mal veya hizmetin tekrar arzına ilişkin şartların ileri sürülmesi,
Yasaktır,
Teşebbüsler arası rekabeti doğrudan veya dolaylı bir şekilde engelleyici, bozucu ve kısıtlayıcı anlaşma, uygulama ve kararlar ile tekelleşmeye yol açacak veya rekabeti önemli ölçüde azaltacak veya bunu sağlayacak birleşme ve devralma niteliğindeki her türlü hukukî işlem, faaliyet ve fiilleri hakkında kuvvetli emarelerin varlığı halinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından gerekli tedbirler alınır.
Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca onaylanacak yönetmeliklerle belirlenir. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d) bentlerinde belirtilen durumlara İlişkin muafiyetler, hukukî ve cezaî müeyyideler ilgili mevzuat hükümlerine tabidir.
Özelleştirme uygulamalarına ilişkin hükümler
Bu Kanuna göre;
A. a) İktisadî devlet teşekküllerinin, bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ile varlıklarının ve iştiraklerindeki kamu paylarının,
b) Kamu İktisadî teşebbüsleri statüsü dışında katmakla beraber sermayesinin tamamı veya yarısından fazlası Devlete ve/veya diğer kamu tüzelkişilerine ait olan ticarî amaçlı kuruluşlardaki kamu payları ile bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ve varlıklarının, iştiraklerindeki kamu paylarının,
c) Devletin diğer iştiraklerindeki kamu paylarının ve Hazineye ait payların.
d) Genel ve katma bütçeli idareler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların ve kamu İktisadî kuruluşlarının gördükleri kamu hizmeti ile doğrudan doğruya ilgili olmayan varlıklarının ve iştiraklerindeki paylarının,
Birlikte ve/veya ayrı ayrı özelleştirme kapsamına alınmasına, İdarenin teklifi üzerine Kurulca karar verilir. Kuruluşların özelleştirme kapsamına alınmasına ilişkin Kurul kararında, bu Kuruluşlardan hangilerinin malî ve hukukî yönden özelleştirmeye hazırlık işlemine tabi tutulacağı, hangilerinin özelleştirilmek üzere doğrudan özelleştirme programına alınacağı ve özelleştirmenin hangi yöntemle ve hangi süre içinde gerçekleştirileceği belirtilir.
B. Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlardan; malî ve hukukî yönden özelleştirmeye hazırlanmalarına karar verilenlerin bu hazırlık işlemleri tamamlanıncaya kadar, bunların bağlı oldukları bakanlık veya kurumlar ile ilgileri ve önceki statüleri aynen devam eder. Bunlarla ilgili malî ve hukukî yönden özelleştirmeye hazırlık işlemleri Kurulca belirlenecek kuruluş veya kuruluşlar tarafından yürütülür, özelleştirmeye hazırlık işlemleri tamamlananlar Kurulun vereceği yeni bir karar ile özelleştirme programına alınır. Bu şekilde hazırlıkları tamamlanarak özelleştirme programına alınanlar ile doğrudan özelleştirme programına alınanlar (bağlı ortaklıkların iştirak payları ve varlıkları ile bağlı ortaklık statüsünde olmayan, ancak sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait kuruluşların iştirak payları ve varlıkları hariç), Kurul kararının alındığı tarihte başka bir işleme gerek olmadan ve bedel alınmaksızın idareye devredilmiş sayılır. Özelleştirme programına alınarak İdareye devredilen kuruluşlar buna ilişkin Kurul kararı tarihinden itibaren bağlı oldukları bakanlık veya kurumla ilişkileri kesilerek idareye bağlanmış sayılır.
C. Genel ve katma bütçeli idarelerle, bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşların 15 inci maddenin (a) bendinde belirtilen mal ve hizmet üretim birimleri ve varlıkları ile kamu iktisadî kuruluşlarının ve bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarının özelleştirme programına alınmalarına Kurulca karar verilir. Bunların, mülkiyetin devri dışındaki yöntemlerle yapılacak özelleştirme işlemleri idare tarafından yürütülür. Ancak, bunların mülkiyetinin bağlı bulundukları kurum ve/veya kuruluşlara aidiyeti ve statüleri aynen devam eder.
D. Özelleştirme kapsamına alınan kuruluklardan zaman içinde değişen şartlar da dikkate alınarak özelleştirme kapsamından çıkarılmaları gerekli görülenler Kurul kararı ile eski statülerine iade edilir.
E. Özelleştirme programındaki kuruluşlardan, anonim şirket statüsünde olanların ürettikleri ve/veya sattıkları mal ve hizmetlerin fiyat ve tarifeleri bu kuruluşların yönetim kurullarınca, diğerlerinde ise yetkili organlarınca belirlenir.
F. Kuruluşların özelleştirme programına alınmalarına ve özelleştirme uygulamaları sonucu nihaî devir işlemlerinin onaylanmasına ilişkin kararlar Resmî Gazetede yayımlanır.
Özelleştirme yöntemleri, değer tespiti, ihale yöntemleri
Özelleştirme programına alınan kuruluşların özelleştirilmesine ilişkin olarak özelleştirme yöntemleri, değer tespiti ve ihale usulleri aşağıda belirtilmiştir.
A) Özelleştirme yöntemleri
Özelleştirme programına alınan kuruluşlar aşağıda belirtilen yöntemlerden birinin veya birkaçının birlikte uygulanması suretiyle özelleştirilir.
a) Satış; Kuruluşların aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimleriyle varlıklarının mülkiyetinin kısmen veya tamamen bedel karşılığı devredilmesi ya da bu kuruluşların hisselerinin tamamının veya bir kısmının-kuruluşların içinde bulundukları şartlar da dikkate alınarak- yurt içi ve yurt dışında, halka arz, gerçek ve/veya tüzelkişilere blok satış, gecikmeli halka arzı içeren blok satış, çalışanlara satış, borsada normal ve/veya özel emir ile satış, menkul kıymetler yatırım fonları ve/veya menkul kıymetler yatırım ortaklıklarına satış veya bunların birlikte uygulanması yoluyla bedel karşılığı devredilmesidir.
b) Kiralama; Kuruluşların aktiflerindeki varlıklarının kısmen veya tamamen bedel karşılığında ve belli bir süre ile kullanma hakkının verilmesidir.
c) İşletme hakkının verilmesi; Kuruluşların bir bütün olarak veya aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin - mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla - bedel karşılığında belli süre ve şartlarla işletilmesi hakkının verilmesidir.
d) Mülkiyetin gayrı aynî hakların tesisi; Kuruluşların aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimleri ile varlıklarının, mülkiyeti İlgili kuruluşa ait olmak kaydıyla, Türk Medenî Kanununda öngörülen şekil ve şartlar dahilinde, malike ait kullanma hakkına ilişkin bazı tasarruflara rıza gösterilmesine veya malikin mülkiyete bağlı haklarını kullanmasından vazgeçmesi sonucunu doğurmasına ilişkin hakların tesisidir.
e) Gelir Ortaklığı modeli ve işin gereğine uygun sair hukukî tasarruflar; Kuruluşların özellikleri ve yapıları da dikkate alınarak yukarıda belirtilen özelleştirme yöntemleri dışında kalan ve genel hükümler ile özel kanunlarda belirtilen diğer yöntemlerdir.
İşin gereğine göre yukarıda belirtilen özelleştirme yöntemlerinden hangilerinin uygulanacağına Kurulca karar verilir.
B) Değer tespiti
Özelleştirme programına alınan kuruluşların değer tespit işlemleri, bu kuruluşların nitelikleri ve bunlara uygulanacak özelleştirme yöntemleri de dikkate alınarak;
a) İndirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer),
b) Temettü verimi,
c) Defter değeri,
d) Net aktif değeri,
e) Amortize edilmiş yenileme değeri,
f) Tasfiye değeri,
g) Fiyat/kazanç oranı,
h) Piyasa kapitalizasyon değeri,
ı) Piyasa değeri/defter değeri,
i) Ekspertiz değeri,
j) Fiyat/nakit akım oranı,
Gibi genel kabul görmüş değerleme metotları kullanılarak yapılır.
Bu değer tespit işlemleri idare bünyesinde ve İdare Başkanının onayı ile en az beş üyeden oluşturulacak “Değer Tespit Komisyonları” veya İdare tarafından teklif ve Kurulca kabul edilecek “özel bağımsız ihtisas kuruluşları” tarafından yapılır. Komisyonlar, üyelerinin tamamının katılımı ile toplanır ve oy çokluğu ile karar alır. İdare Başkanı veya komisyon başkanınca lüzum görüldüğü taktirde komisyona yardımcı olmak üzere değerleme kararlarına katılmamak şartıyla yeteri kadar yerli ve/veya yabancı danışman görevlendirilebilir.
Özelleştirmeye ilişkin yapılan değer tespiti yöntemleri ve çalışmaları açıklık-şeffaflık ilkesi gereği kamuoyuna duyurulur.
C) İhale usulleri
Özelleştirme işlemlerinde aşağıdaki ihale usulleri uygulanır:
a) Kapalı teklif usulü,
b) Pazarlık usulü,
c) Açık artırma usulü,
d) Açık teklif usulü,
e) Belirli istekliler arasında kapalı teklif usulü.
İşin gereğine göre yukarıda belirtilen ihale usullerinden birinin veya bir kaçının birlikte uygulanmasına idarece karar verilir. İhale işlemleri İdare bünyesinde ve İdare Başkanının onayı ile en az beş üyeden oluşturulacak İhale Komisyonları tarafından yürütülür.
İhale şartları ihale öncesinde, ihale sonuçları ise ihale sonrasında açıklık-şeffaflık ilkesi gereği kamuoyuna duyurulur.
Aynî sermaye konulması ve hazine taşınmazlarının devri
Özelleştirme programına alınan kuruluşların taşınmazları ile ilgili olarak aşağıdaki hükümler uygulanır;
A) Kuruluşların anonim şirkete dönüştürülmesi halinde, şirket sermayesinin tamamı için şirket taşınmazları aynî sermaye olarak konulabilir. Bu kuruluşların kuruluş sermayelerinde veya sermaye artırımlarında (iştirakler hariç) konulacak olan aynı sermayenin değer tespiti idarece yapılır. Aynî sermaye karşılığı çıkarılacak hisse senetleri idareye bedelsiz olarak devredilmiş sayılır. Bu hususlar hakkında Türk Ticaret Kanununun 285, 299, 392 ve 404 üncü maddeleri ile Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin birinci fıkrasındaki “hesap dönemi sonu” ibaresi ile 5 numaralı bendi ve Bankalar Kanunu ile Sermaye Piyasası Kanununun sermayenin nakden konulmasına ilişkin hükümleri uygulanmaz,
B) Anayasanın 43, 168 ve 169 uncu maddeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla; özelleştirme programına alınan ve % 50'den fazla kamu payı bulunan kuruluşlar tarafından kullanılan, Hazînenin mülkiyelindeki taşınmaz mallar ile-özel mevzuatı gereğince tescili mümkün olmayanlar hariç-Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz malların bu kuruluşlara devrine ve/veya bu kuruluşlar lehine mülkiyetin gayri aynî hakların tesisine ilişkin olarak;
a) Anonim şirket statüsünde olan ve/veya anonim şirket haline dönüştürülen kuruluşlardan sermayesinin tamamı ve/veya yarısından fazlası Devlete ait olanların kullanımındakilerin mülkiyeti, bedelleri şirketin kuruluşunda veya yapılacak sermaye artırımında aynî sermaye olarak konulmak üzere, ödeme yapılmaksızın ilgili kuruluşa devredilir. Bu suretle oluşan aynî sermaye karşılığı çıkarılacak hisseler bedel ödenmeksizin İdareye devredilmiş sayılır.
b) Anonim şirkete dönüştürülmeyen kuruluşların kullanımındaki taşınmazların mülkiyeti, bedelsiz olarak bu kuruluşlara devredilir. Bu taşınmazlar, idare tarafından kuruluşun mal varlığının değerlendirilmesi sırasında aktif değerler olarak değerlendirilir.
c) Bu maddenin (B) bendinin birinci paragrafında belirtilen taşınmazların devredildiği kuruluşların özelleştirilmesi sırasında idarece genel değer tespiti yapılırken, değer tespitine konu taşınmazların bedeli 4.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunundaki kıymet takdiri esasları gözönünde tutularak, bu Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen “Değer Tespit Komisyonları” tarafından belirlenir.
d) Bu maddenin (B) bendinin birinci paragrafında belirtilen taşınmazlar için; tapuda tescil tarihine kadar hükmen kesinleşenler hariç, tahakkuk eden ecrimisil bedelleri talep edilmez, tahsil edilenler iade edilmez.
e) Özelleştirme programına alınan ve sermayelerinde 50'den fazla kamu payı bulunan kuruluşlar tarafından kullanılan Hâzinenin mülkiyetindeki taşınmaz mallar ile - özel mevzuatı gereğince tescili mümkün olmayanlar hariç - Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz malların bu kuruluşlara devrine ve/veya bu kuruluşlar lehine, devredilebilir mülkiyetin gayri aynî haklar da tesis edilebilir.
C) Özelleştirme programındaki kuruluşlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşları arasında taşınmazların devri, ifrazı, irtifak, intifa, işletme ve kira haklarının devri ve tasfiyesi ile bedelli devri zorunlu olan taşınmaz malların devrinde ve bu maddenin uygulanmasında ortaya çıkacak sorunlar, İdarenin görüşü üzerine Maliye Bakanlığınca çözümlenir. Bu madde kapsamında devredilmesi gereken taşınmaz malların ifrazında 3194 sayılı İmar Kanunundaki kısıtlamalar uygulanmaz.
D) Özelleştirme programındaki kuruluşlardan anonim şirket statüsünde olanların sermayelerindeki kamu payı % 50’nin altına düşünceye, diğerlerinde özelleştirme uygulamaları sonucu devir tarihine kadar bu kuruluşlara ait taşınmazların ifraz ve tevhidine ilişkin düzenlemeler ve bu düzenlemelerin gerektirdiği işlemleri idarece yapılır. idare tarafından, bu bentte belirtilen taşınmazların ifraz ve tevhidine ilişkin işlem sonuçlarının bildirimi üzerine, başkaca bir işleme gerek olmaksızın tescil ve terkin işlemleri ilgili tapu dairesince yerine getirilir. Tescil işlemlerinin sonuçları tapu sicil müdürlüğünce ilgili belediye ve valiliğe bildirilir. Bu bent kapsamındaki taşınmazların ifraz ve tevhidine ilişkin İşlemlerde 3194 sayılı İmar Kanununun 15 ve 16 ncı maddeleri uygulanmaz.
E) Belediye hudutları içerisinde bulunan ve işletme fonksiyonunu kaybetmiş KİT’lere ait özelleştirilecek arazilerin, ilgili kuruluşlardan gerekli görüş (İSKİ, ASKÎ, Belediye, Mimarlar Odası) alınarak Çevre imar bütünlüğünü bozmayacak mevzi imar planlarının ve buna uygun imar durumlarının Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca hazırlanarak Özelleştirme Yüksek Kurulunca onaylanmak suretiyle yürürlüğe girer ve ilgili belediyeler bu arazilerin imar fonksiyonlarını 5 yıl değiştiremezler.
Kuruluşların anonim şirket haline dönüştürülmesi, hak ve yükümlülüklerinin devri
Özelleştirme programına alınan kuruluşlarla ilgili olarak;
A) Mevcut durumları itibariyle anonim şirket statüsünde olan kuruluşların anasözleşmelerinin bu Kanun hükümlerine uygun hale getirilmeleri ile anonim şirket statüsünde bulunmayanlardan gerekli görülenlerin bu Kanuna uygun anasözleşmelerinin hazırlanarak anonim şirkete dönüştürülmelerine, anonim şirket statüsünde olanların, aktiflerinin bir kısmının satış yoluyla bir başka şirkete devri veya şirkette mevcut aktiflerin bir kısmının aynî sermaye şeklinde konularak yeni şirket kurulması suretiyle bölünmelerine ve/veya yeni bir anonim şirket halinde birleşmelerine İdarece karar verilir ve bunların anasözleşmeleri İdare tarafından onaylanır. Bu maddede belirtilen işlemler hakkında Türk Ticaret Kanununun 147, 148, 149, 150, 152, 451 ve 452 ncı maddeleri hükümleri uygulanmaz.
B) Kuruluşların özelleştirme programına alınmalarından önce mülkiyetinde ve/veya tasarrufunda bulunan her türlü hak ve mameleki ile borçları, özelleştirme programına alındıktan ve özelleştirildikten sonra da aynen devam eder. Müessese, işletme ve işletme birimlerinin ayrı ayrı anonim şirkete dönüştürülmeleri halinde bağlı oldukları kuruluşların hak ve yükümlülüklerinden hangilerinin anonim şirkete dönüştürülen bu kuruluşa intikal edeceğine, İdare tarafından karar verilir.
C) Özelleştirme programına alınan kuruluşlardan gerekli görülenlerin anonim şirkete dönüştürülmelerinde ve anonim şirkete dönüştürülenlerin özelleştirme programında bulundukları süre içinde Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve ilgili diğer kanunlardaki şirket kuruluşuna ilişkin şartlar aranmaz.
D) Özelleştirilmesine karar verilen kuruluşlarca ihraç edilen tahviller ile Devlet kefaletini haiz iç ve dış borçlar üzerindeki Devlet garantisi devam edebilir. Bunun şartları ile diğer hususları düzenlemeye Kurul yetkilidir. Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarca mal ve hizmet satın almak üzere yapılacak satın alma sözleşmelerinde öngörülen satın alma bedellerini garanti etmeye Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.
Gerçek ve tüzelkişilerin Türk Ticaret Kanunundan doğan ortaklık hakları saklıdır.
İş kaybı tazminatı ödenmesi ve diğer hizmetlerin verilmesi
Bu Kanuna göre özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda (iştirakler hariç) bir hizmet aktine dayalı olarak ücret karşılığı çalışırken bu kuruluşların özelleştirmeye hazırlanması, özelleştirilmesi, küçültülmesi veya faaliyetlerinin kısmen veya tamamen durdurulması, süreli veya süresiz kapatılması veya tasfiye edilmesi nedenleriyle; hizmet akitleri, tabi oldukları iş kanunları ve toplu iş sözleşmeleri gereğince tazminata hak kazanacak şekilde sona erenlere, kanunlardan ve yürürlükteki toplu iş sözleşmelerinden doğan tazminatları dışında ilave olarak iş kaybı tazminatı ödenir. Ayrıca bunlara yeni iş bulma, meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi hizmetleri özelleştirme fonundan desteklenerek ve finanse edilerek, öncelikle sağlanır. Kapatma ve tasfiye halleri dışında sakat statüsü ile (ilgili kanunların öngördüğü I, II ve III. derece) çalışanlar işten çıkarılamaz. Kapatma ve tasfiye halinde ise, işten çıkarılan sakat personele (ilgili kanunların öngördüğü I, II ve III. derece) iş kaybı tazminatı bu kanunun tanıdığı hakların iki katı oranında ödenir. İş kaybı tazminatı ödenmesi ve sağlanabilecek diğer hizmetlere ilişkin işlemlerin yürütülmesinden İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü görevli, yetkili ve sorumludur.
Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda iş kanunlarına tabi olarak çalışırken; bunların özelleştirmeye hazırlanmaları, özelleştirilmesi, küçültülmesi, faaliyetlerinin durdurulması, Kapatılması veya tasfiye edilmesi nedenleriyle, bu kuruluşların sermayelerindeki kamu payının % 50’nin altına düşmesinden, anonim şirket haline dönüştürülmeyenlerin ise Devir - teslim tarihinden itibaren bir yıl içinde, hizmet âkitlerinin haklı neden olmaksızın işveren tarafından feshedilmesi veya haklı nedenlerle kendileri tarafından feshedilmesi sonucu işsiz kalanlar bu Kanunda belirtilen tazminat ve diğer hizmetlerden yararlanırlar.
Bu Kanunda belirtilen iş kaybı tazminatı ve sağlanabilecek diğer hizmetler için gerekli giderlerin karşılanması amacıyla Özelleştirme Fonunda toplanacak özelleştirme gelirlerinden, öncelikle iş kaybı tazminatı ödenir. Yurt içi ve yurt dışından iş kaybı tazminatı ve diğer hizmetler ile ilgili olarak sağlanacak özel tahsisti kaynaklar; İdarece, İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü adına, Kurulca belirlenecek bir kamu bankasında açılacak “Özelleştirmeye Bağlı İş Kaybı Tazminatı ve Diğer Hizmetler Hesabı’na yatırılır. Bu hesabın kullanılması ve değerlendirilmesinde İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü görevlidir. İvedi ve zorunlu harcamaların, nakit durumunun yetersizliği sebebiyle yapılamaması halinde İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğünün talebi üzerine Özelleştirme Fonundan daha sonra yapılacak aktarmalara mahsuben, özelleştirmeye bağlı İş Kaybı Tazminatı ve Diğer Hizmetler Hesabına Kurul kararı ile aktarma yapılabilir.
İş kaybı tazminatı, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 77 ve 78 inci maddesindeki usul ve esaslar çerçevesinde belirlenecek günlük net kazanç tutarıdır. Bu madde kapsamına girenlerden, hizmet akdinin sona erdiği tarihte aynı işveren ile hizmet akdi kesintisiz en az; 550 günden beri devam edenlere 90 gün, 1 100 günden beri devam edenlere 120 gün, 1 650 günden beri devam edenlere 180 gün, 2 200 günden beri devam edenlere 240 gün süre ile iş kaybı tazminatı verilir. Sözkonusu tazminat ve diğer hizmetlerden yararlanmaya hak kazananların, bu tazminat ve hizmetlerden yararlanabilmeleri için, hizmet âkitlerinin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde İş ve İşçi Bulma Kurumuna başvurmaları zorunludur. İş ve İşçi Bulma Kurumu hak sahiplerinin başvurularını müteakip, gerekli incelemeyi en geç 30 gün içinde sonuçlandırarak iş kaybı tazminatına hak kazanıldığını tespit etmesi halinde hizmet akdinin feshi tarihinden geçerli olmak üzere, inceleme ve buna ilişkin işlemlerin sonuçlanmasından itibaren 10 gün içinde iş kaybı tazminatını aylık olarak ödemeye başlar. Aylık ödemeler, tazminata esas gün sayısına göre günlük net kazancın 30 günlük tutarı üzerinden yapılır.
Bu maddede öngörülen şekilde hizmet akitleri sona erenlerden; hizmet akitlerinin sona erme tarihi itibariyle 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu hükümleri gereğince hizmet ve prim ödeme sürelerine göre yaşlılık aylığına hak kazananlar iş kaybı tazminatı ve diğer hizmetlerden yararlanamazlar, İş kaybı tazminatı ve diğer hizmetlerden yararlananların, İşe yerleştirilmeleri veya kendilerinin iş bulmaları halinde ödenmekte olan tazminata ve diğer hizmetlere ilişkin hakları sona erer. İş kaybı tazminatının verilmesi ve diğer hizmetlerin sağlanmasına ilişkin usul ve esaslar; İdare İle İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü arasında yapılacak protokolle belirlenir.
İş kaybı tazminatının fiilen ödendiği sürelere ait sosyal güvenlik kuruluşları kesintileri İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğünce ayrıca hak sahipleri adına bu madde gereğince açılacak hesaptan ilgili kurumlara ödenir.
Bu Kanunun 26 ncı maddesi gereğince yapılacak özelleştirme uygulamaları sonucu doğacak iş kaybı nedeni ile tazminata hak kazananlara ödenmesi gerekecek tazminat tutarları, bu maddede öngörülen esas ve usuller çerçevesinde ilgili belediye veya il özel idaresi tarafından hesaplanır. Bu suretle hesaplanan tazminat tutarları, 26 ncı madde gereğince özel bir hesapta toplanan gelirlerden karşılanmak üzere ilgili belediye veya il özel idaresi tarafından bak sahiplerine ödenir.
Kuruluşlardaki personelin nakli
Özelleştirme programına alınan, özelleştirilen, faaliyeti durdurulan, küçültülen, kapatılan veya tasfiye edilen kuruluşlarda çalışan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personel ile sözleşmeli personel (kapsam dışı personel dahil) diğer kamu kurum ve/veya kuruluşlarına, 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesinin (f) bendinde yer alan hükümler de dikkate alınarak aşağıdaki şekilde nakledilirler;
Bu kuruluşların;
a) Özelleştirilmeleri sonucu sermayelerindeki kamu payının % 50’nin altına düşmesi veya bunların müessese, işletme ve işletme birimlerinin satılması veya devredilmesi halinde; satış veya devre ilişkin sözleşmenin imzalanmasından,
b) Küçültülmesi, faaliyetlerinin kısmen veya tamamen durdurulması, süreli veya süresiz olarak kapatılması veya tasfiye edilmesi sonucu istihdam yapısının değişmesi halinde bunlarla ilgili işlemlerin sonuçlanmasından,
itibaren onbeş gün içerisinde işlem sonuçları idare tarafından ilgili kuruluşa bildirilir. İlgili kuruluş bildirim tarihinden İtibaren otuz gün içerisinde memur ve sözleşmeli personelle ilgili bilgileri Devlet Personel Başkanlığına gönderir. Bu bilgilerin Devlet Personel Başkanlığına bildirilmesinden itibaren en geç kırkbeş gün içerisinde bu Başkanlığın teklifi üzerine ilgili personel, kamu kurum ve kuruluşlarında durumlarına uygun boş kadro ve pozisyonlara atanırlar. Atamaları yapılan personelin işe başlama sürelerine ve işe başlamama halinde yapılacak işlemlere ilişkin olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 62 ve 63 üncü maddeleri hükümleri uygulanır. 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye tabî kuruluşlarda personelin durumuna uygun boş kadro bulunmaması halinde mevcut boş kadrolarda sınıf, unvan ve derece değişikliği yapmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu madde gereğince yapılacak kadro değişikliklerinde 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 9 uncu maddesinin son fıkrası hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada geçen süreler askerlik görevini yapmakta olanlar için terhislerini takip eden aybaşından itibaren başlar.
Bu madde gereğince diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yapılacak nakil sebebiyle boşalan kadro ve pozisyonlar, boşaldıkları tarihten itibaren iptal edilmiş sayılır. Kamu kurum ve/veya kuruluşlarına atanacak personelin bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen durumlarda atamalarının yapılıp, eski kurumları ile ilişkilerinin kesileceği tarihe kadar geçecek süredeki, aylık ücret, sosyal hak ve yardımlar ile her türlü özlük hakları Özelleştirme Fonundan ödenir ve bunlardan T. C. Emekli Sandığına tabi olanların bu süre içinde de Sandıkla olan ilgileri devam eder. Kamu kurum ve kuruluşlarına atanan personelin devir sözleşmelerinin yapıldığı tarihteki kadro ve pozisyonlarına ait aylık, ek gösterge, ikramiye, her türlü zam ve tazminat haklarının veya sözleşme ücretlerinin net tutarının, nakledildiği kuruluş mevzuatına göre hakedeceği aylık, ek gösterge, varsa ikramiye, her türlü zam ve tazminat haklarının veya sözleşme ücretinin (varsa ikramiye dahil) net tutarından fazla olması halinde aradaki fark giderilinceye kadar, herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın tazminat olarak ödenir. Ancak, kuruluşun özelleştirme programına alındığı tarihte bu Kanunun 24 üncü maddesinde belirtilen hizmet sürelerini tamamlamaya ençok 3 (üç) yılı kalmış olanların özelleştirme işlemleri sonuçlanıncaya kadar nakilleri yapılmaz.
Sosyal yardım zammı
Özelleştirme kapsamındaki kuruluşların, özelleştirme uygulamaları sonucu bunlardaki kamu payının % 15’in altına düşmesinden veya bunların tasfiyesinden yahut tüzelkişilikleri sona erecek şekilde kapatılmasından önce sosyal yardım zammına hak kazanmış olan personele 17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun Ek 24 üncü maddesi gereğince ödenen sosyal yardım zamları, ödemenin yapılmasını müteakip Sosyal Sigortalar Kuruntunun yazılı talebi üzerine İdare tarafından Özelleştirme Fonundan karşılanmak üzere en çok iki ay içinde adıgeçen kuruma ödenir. Özelleştirme Fonunun diğer yükümlülükleri de dikkate alınarak, sosyal yardım zamlarının süresinde Sosyal Sigortalar Kurumuna ödenmesinin mümkün olmadığı hallerde sosyal yardım zamları Hazinece karşılanır.
Emeklilik
Özelleştirme programına alınan kuruluşlarda 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığına tabi personelden; T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre, hizmet süresi itibariyle emeklilik hakkını kazananlara bu hakkı kazandıkları tarihten itibaren iki ay içinde emekli olmayı istemeleri halinde, emeklilik ikramiyelerin 30 (Yüzde otuz) fazlasıyla ödenir. Emeklilik ikramiyesine ilave olarak ödenecek % 30 (Yüzde otuz) tutarındaki miktar, ödemeyi müteakip T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünün talebi üzerine Özelleştirme Fonundan karşılanır.
Kadro ihdası
Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda çalışan personelden bu Kanunun 22 nci maddesine göre diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanacaklar için kullanılmak üzere aşağıdaki kadrolar ihdas edilerek 13.12.1983 tarihli ve 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenmiştir.
Bu cetvelde yer alan kadrolar; özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda çalışan personelin durumuna uygun kadro bulunmaması halinde Bakanlar Kurulu Kararı ile sınıf, unvan ve derece değişikliği yapılmak suretiyle 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumların, merkez ve taşra teşkilatları ile döner sermaye ve fonlarına tahsis edilebilir.
Mahallî idarelerde özelleştirme uygulamaları
Belediye ve il özel idarelerine ait ticarî amaçlı kuruluşlar ile pay oranlarına bakılmaksızın her türlü iştiraklerindeki paylarının özelleştirilmesine ilişkin işlemler bu Kanundaki esaslara göre, yetkili organlarınca belirlenir ve yürütülür.
Bu şekilde sağlanan gelirler ilgili belediye veya il özel idaresi tarafından özel bir hesapta toplanır. Bu özel hesapta toplanan gelirler ilgili belediye veya il özel idaresi tarafından öncelikle; özelleştirme uygulamaları sonucu doğabilecek iş kaybı nedeni ile yapılacak tazminat ödemeleri ve gerektiğinde bu madde gereğince ilgili belediye veya il özel idaresi tarafından özelleştirilecek diğer kuruluşlarda yapılacak idari, malî ve hukuki düzenlemelerin gerektirdiği harcamalarda kullanılır. Bu madde gereğince elde edilecek özelleştirme gelirlerinden yukarıda belirtilen öncelikli harcamalar düşüldükten sonra kalan miktar ilgili belediye ve il özel idaresi tarafından bütçelerine gelir kaydedilir.
Belediye veya il özel idarelerinin yapacakları özelleştirme uygulamaları çerçevesinde özel ihtisas gerektiren konulara ilişkin müşavirlik, araştırma, pazarlama ve teknik hizmetler; ilgili belediye veya il özel idaresinin talebi üzerine idarece sağlanabilir.
Belediyeler ve diğer mahalli idareler ile bunların kurdukları birlikler tarafından ticari amaçla faaliyette bulunmak üzere ticari kuruluşlar kurulması, mevcut veya kurulacak şirketlere sermaye katılımında bulunulması, Bakanlar Kurulu’nun iznine tabidir.
Vergi muafiyeti
a) Bu Kanun hükümleri gereğince yapılacak özelleştirme uygulamalarına ilişkin işlemler (sözleşmeler dahil) Katma Değer Vergisi hariç her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.
b) 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 7 nci maddesine “23 - Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile Özelleştirme Fonu″ ibaresi bend olarak eklenmiştir.
29.2.1984 tarihli ve 2983 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Kamu Ortaklığı Fonu
MADDE 4
Kamu Ortaklığı Fonundan finanse edilen proje ve işlerle ilgili olarak ihraç edilecek gelir ortaklığı senetleri ve her türlü kıymetli evrakın satışı, altyapı tesislerinin işletilmesi ve işletme hakkı verilmesinden sağlanan gelirler ile diğer mevzuatla tahsis edilen kaynaklar, ilgili kuruluşların bütçeleri dışında T.C. Merkez Bankasında kurulacak Kamu Ortaklığı Fonunda toplanır. Kamu Ortaklığı Fonu, Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığınca yönetilir.
2983 sayılı Kanunun 5 inci maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Kamu Ortaklığı Fonunun kullanım alanları
MADDE 5
Kamu Ortaklığı Fonu;
a) Kamu Ortaklığı Fonundan finanse edilecek tesislerin finansmanında, bunların işletme, bakım, onarım, idame ve benzeri her türlü masraflarının karşılanmasında,
b) İleride gelir ortaklığı senedi çıkarılacak veya işletme hakkı verilecek altyapı tesisleri ile diğer tesislerin finansmanında,
c) Gelir ortaklığı senetleri için yapılacak her türlü ödemelerde,
d) Gerekli görülen hallerde, piyasaya arz edilmiş olan gelir ortaklığı senetlerinin ve her türlü kıymetli evrakın satın alınmasında,
e) Kamu Ortaklığı Fonunun mevzuatla belirlenen kullanım alanları ile ilgili her türlü işlemin yürütülebilmesi için gerekli harcamalarda,
Kullanılır.
Ayrıca Kamu Ortaklığı Fonu gelirlerinin asgari % 10’u Organize sanayi bölgelerinin kamulaştırma ve inşa yatırımları ile kalkınmada öncelikli yörelerdeki alt yapı ve istihdamı artırıcı yatırımların finansmanında kullanılabilir. Fon bakiyelerinin kısmen veya tamamen kamu bankalarında nemalandırılmasına ilişkin usul ve esaslar Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığınca, kamu bankaları dışında nemalandırılmasına ilişkin usul ve esaslar ise Hazine ve Dışticaret Müsteşarının teklifi üzerine Başbakanın onayı ile belirlenir.
2983 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Yüksek Planlama Kurulunun görevleri
MADDE 6
Kamu Ortaklığı Fonuna ilişkin olarak Yüksek Planlama Kurulunun görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir;
a) Gelir ortaklığı senetleri ve her türlü menkul kıymet ihracı ile diğer kıymetli evrakın düzenlenmesine ve altyapı tesisleri için işletme hakkı verilmesine karar vermek,
b) Gelir ortaklığı senetleri için piyasa şartlarına uygun ve bu senetlerin değerini artıracak yönde her yıl gelir dağıtım esaslarını tespit etmek,
c) İhraç edilecek gelir ortaklığı senetleri ve her türlü menkul kıymet ile diğer kıymetli evrakın adedi, değeri ve bunlarla ilgili diğer hususlar hakkında karar vermek,
d) Gelir ortaklığı senetleri ihracı suretiyle gelirleri satılan ve/veya satılacak olan altyapı tesislerinin tarife ve ücretlerini tespit etmek,
e) İleride gelir ortaklığı senetleri çıkarılacak veya işletme hakkı verilecek altyapı tesisleri ile Kamu Ortaklığı Fonundan finanse edilecek diğer tesisleri belirlemek ve bu tesislerin finansmanı ile bunların işletme, bakım, onarım, idame ve benzeri her türlü masraflarının kısmen veya tamamen Kamu Ortaklığı Fonundan karşılanmasına karar vermek,
f) Bakanlar Kurulunca yatırım programına alınan projelerden ileride gelir ortaklığı uygulamasına dahil edilecek altyapı tesislerini tespit etmek,
g) Yurt içi ve yurt dışından Kamu Ortaklığı Fonunun kullanım alanlarında yararlanmak üzere kredi almaya, Devlet garantili ve garantisiz iç ve dış tahviller ve her türlü menkul kıymet ihracı ile diğer kıymetli evrakın düzenlenmesine karar vermek,
h) Kamu Ortaklığı Fonu bütçesini görüşerek karara bağlamak,
ı) Organize sanayi bölgelerinin kamulaştırma ve inşa yatırımları ile kalkınmada öncelikli yörelerdeki alt yapı ve istihdamı artırıcı yatırımların finansmanı ile ilgili esaslar hakkında teşvik sistemi de gözönünde bulundurularak karar vermek.
2983 sayılı Kanunun 15 inci maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Kamu Ortaklığı Fonunun denetimi
MADDE 15
Kamu Ortaklığı Fonu, 2.4.1987 tarihli ve 3346 sayılı Kanun ile 24.6.1983 tarihli ve 72 sayılı Kanun Hükmünde Kararname esaslarına göre denetlenir.
9.3.1988 tarihli ve 3417 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin son fıkrası aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Bu şekilde tahsil edilen paralar tahsilatın yapıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar T.C. Ziraat Bankası Ankara Merkez Şubesinde Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığı adına açılacak “Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabı″na yatırılır.
3417 sayılı Kanunun 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
MADDE 5
Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığı 4 üncü maddeye göre açılacak hesapta toplanan paraları, Yüksek Planlama Kurulunca belirlenecek esaslar dahilinde, gayrimenkul alım satımına yönelik yatırımlar hariç olmak üzere, her türlü menkul kıymetler ve verimi yüksek yatırımlara yatırmak suretiyle nemalandırır.
8.6.1984 tarihli ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 ncı maddesinin 3 numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
3. Kamu İktisadî Kuruluşu “Kuruluş″; sermayesinin tamamı Devlete ait olup, tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yaran gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan kamu iktisadî teşebbüsüdür.
A) 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ekindeki “B - KAMU İKTİSADİ KURULUŞLARI (KİK)” başlıklı bölümde yer alan kuruluşlardan “Türk Hava Yolları A.O.”, “Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü”, “Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü” bu bölümden çıkarılarak aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin sonuna ekli “A-İKTİSADÎ DEVLET TEŞEKKÜLLERİ (İDT)″ bölümüne eklenmiştir.
B) 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ekindeki “B - KAMU İKTİSADÎ KURULUŞLARI (KİK)” bölümü aşağıdaki şekilde yeniden tespit edilmiştir.
B - KAMU İKTİSADÎ KURULUŞLARI (KİK)
- T.C. Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü,
- Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü,
- Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğü,
- T.C. Posta İşletmeleri Genel Müdürlüğü,
- Türk Telekomünikasyon A.Ş.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59 uncu maddesinin birinci fıkrasında geçen “... ve Kamu Ortaklığı...” ibaresi metinden çıkarılmış ve fıkraya “... Başbakan Müşavirliklerine...” ibaresinden sonra gelmek üzere “... Özelleştirme İdaresi Başkanlığında Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Daire Başkanı, Proje Grup Başkanı ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğine...” ibaresi eklenmiştir.
Çeşitli hükümler
Özelleştirme uygulamaları ile İlgili olarak;
a) Bu Kanun hükümleri gereğince özelleştirme programına alınan kuruluşlar özel hukuk hükümlerine tabi olup, bunlar hakkında varsa kendi kuruluş kanunları ile diğer kanunlarda yer alan bu Kanuna aykırı hükümler ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanmaz.
b) Bu Kanun hükümleri gereğince yapılacak uygulamalar ile ihale usullerine ilişkin esaslar İdarece çıkarılacak yönetmeliklerle tespit olunur. Bu yönetmelikler Kurulca onaylanmasını müteakip Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Bu maddenin (a) ve (b) bentlerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
8.6.1949 tarihli ve 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa aşağıdaki madde eklenmiştir.
EK MADDE 71
Sosyal güvenlik bakımından T.C. Emekli Sandığına tabi bir görevde bulunmakta iken, özelleştirme programına alınan kuruluşlara atananlarla, bu kuruluşların özelleştirilmeleri sonucu sermayelerindeki kamu payı % 50’nin altına düşenler ile bunlardan anonim şirkete dönüştürülüp dönüştürülmediğine bakılmaksızın satılan veya devredilenlerde T.C. Emekli Sandığına tabi olarak çalışan personelden isteyenlerin Sandıkla ilgileri devam eder. Ancak bu kuruluşların sermayelerindeki kamu payının % 50’nin altına düştüğü tarihten anonim şirket statüsünde olmayanların satışı veya devri tarihinden sonra Sandığa tabi olarak geçen süreler için emeklilik ikramiyesi ödenmez.
7.3.1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Kanununun 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
MADDE 6
Petrol ile ilgili; müsaade, arama ruhsatnamesi ve İşletme ruhsatnamesi alma hakkı Devlet adına, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına aittir. Ortaklık bu hakkı bizzat veya idaresine ve sermayesine hâkim olduğu uzman kuruluşlar aracılığı ile kullanır veya bu Kanun hükümleri dahilinde bu kuruluşlara devredebilir.
Bu Kanundaki esaslara uygun olmak şartıyla, sermayelerinde kamu payı bulunanlar da dahil, sermaye şirketlerine veya yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzelkişilerine müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi verilebilir.
Kuruluş amacına uygun olmak şartıyla, yukarıda belirtilen tüzelkişilere, ülke ekonomisine yararlı olması halinde, Bakanlar Kurulunca belge verilebilir. Ancak, yürürlükteki mevzuat çerçevesinde yapılan özelleştirme uygulamaları sonucu, özelleştirilen kuruluşun devri tarihinde sözkonusu belge, kuruluşu devralan özel hukuk tüzelkişilerine devredilmiş sayılır ve belgenin tescili ile bu husustaki diğer işlemler Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce yapılır,
6326 sayılı Kanunun 116 ncı maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Ancak, yürürlükteki mevzuat hükümleri çerçevesinde yapılan özelleştirme uygulamaları nedeniyle ithal edilecek yabancı sermaye, bu Kanunla düzenlenen kur garantili transfer ile ilgilendirilmez.
3194 sayılı İmar Kanununun 9 uncu maddesine birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Belediye hudutları ve mücavir atanlar içerisinde bulunan ve özelleştirme programına alınmış kuruluşlara ait arsa ve arazilerin, ilgili kuruluşlardan gerekli görüş, (İSKİ, ASKÎ, Belediye, Mimarlar Odası) alınarak Çevre İmar bütünlüğünü bozmayacak mevzi imar planlarının ve buna uygun imar durumlarının Başbakanlık Özelleştirme idaresi Başkanlığınca hazırlanarak Özelleştirme Yüksek Kurulunca onaylanmak suretiyle yürürlüğe girer ve ilgili Belediyeler bu arsa ve arazilerin imar fonksiyonlarını 5 yıl değiştiremezler.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
18.1.1954 tarihli ve 6224 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin (c) bendi, 28.5.1986 tarihli ve 3291 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci ve dördüncü fıkraları ile 17 nci maddesinin birinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
Ekli (2) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli cetvellere Özelleştirme idaresi Başkanlığı bölümü olarak eklenmiştir.
Anayasa Mahkemesince iptal edilen 530 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığına ait iken bu İdarenin Özelleştirme İdaresi Başkanlığına dönüştürülmesi sonucu Özelleştirme İdaresi Başkanlığına intikal eden bütün personel ile her türlü taşıt, menkul, gayrimenkul, araç, gereç, malzeme, döşeme ve demirbaşlar bu Kanunla kurulan Özelleştirme İdaresi Başkanlığına devredilmiştir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Kamu Ortaklığı İdaresi veya Özelleştirme idaresi personeli olup, bu maddenin birinci fıkrası gereğince Özelleştirme İdaresine devredilmiş sayılan personele 530 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca ödenen aylık ek gösterge, her türlü zam ve tazminatlar ile sözleşmeden doğan ücret, ikramiye ve 10.10.1984 tarihli ve 3056 sayılı Kanunun değişik 31 İnci maddesinde yer alan fazla çalışma ücreti ile diğer özlük hakları, 530 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Anayasa Mahkemesince verilen yürürlüğünün durdurulması kararının Resmî Gazetede yayımlandığı tarih ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih arasında geçen dönem için de aynı esas ve usullere göre tahakkuk ettirilerek ödenir. Ancak, bahsi geçen dönem için yapılmış olan ödemeler mahsup edilir.
Kadroları kaldırılanlar yeni bir kadroya atanıncaya kadar durumlarına uygun işlerde görevlendirilirler, Bunların eski kadrolarına ait aylık, ek gösterge ve her türlü zam ve tazminatları, sözleşmeden doğan ücret, ikramiye ile diğer özlük hakları yeni bir kadroya atanıncaya kadar şahıslarına bağlı olarak saklı tutulur.
Kadrosuz sözleşmeli personelin sözleşmelerinden doğan hakları aynen devam eder. Bunlardan memuriyete geçirilenlerin öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri tavanı aşmamak kaydıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek Geçici 1, 2 ve 3 üncü maddeleri ile 458 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri de dikkate alınarak derece ve kademeleri tespit edilmek suretiyle durumlarına uygun kadrolara atanırlar. Bu personelin aylık sözleşme ücretlerinin (ikramiyenin bir aya isabet eden miktarı dahil, fazla çalışma ücreti hariç) net tutarı, atandığı kadronun aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminat hakları ile fazla çalışma ücreti dahil, aylık net tutarından fazla olması halinde, aradaki fark kapanıncaya karar herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın tazminat olarak ödenir.
Bu Kanun ile yapılan yeni düzenlemelere paralel olarak “Özelleştirme İdaresinde Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esasları" bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Bakanlar Kurulunca iki ay içinde çıkarılır.
Kamu Bankalarının (T.C. Merkez Bankası, T.C. Ziraat Bankası, T. Halk Bankası ve Eximbank hariç) özelleştirmeye hazırlık işlemleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde tamamlanır.
Kurulca aksine karar verilmedikçe, Yüksek Planlama Kurulu ve Kamu Ortaklığı Yüksek Kurulu tarafından daha önce alınmış olan kararlardan bu Kanun hükümlerine aykırı olmayanların kurul kararı olarak uygulanmasına devam olunur.
Kamu İktisadî kuruluşlarından, temel kuruluş amaçlarına uygun olup, tekel niteliği bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ilgili kanunlarla ortadan kaldırılmış bulunan mal ve hizmet üretim faaliyetleri, bu Kanunun 15 inci maddesinden müstesnadır.
Bu Kanuna göre yeniden düzenleme yapılıncaya kadar İdarede kurulan birimlere verilen görevlerin, daha önce bu görevleri yapmakta olan birimler tarafından yürütülmesine devam edilir.
Kamu Ortaklığı Fonunun yönetimi ve buna ilişkin belge ve kayıtlar ile 3417 sayılı Kanun gereğince oluşturulan Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabına ve bu hesapta toplanan paraların nemalandırılmasına ilişkin belge ve kayıtlar, 1.1.1995 tarihi itibariyle Hazineye Dışticaret Müsteşarlığına devredilmiş sayılır. Bu devir ile ilgili durum tespiti protokolü İdare ile Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığı arasında imzalanır.
Kamu Ortaktığı Fonunun yönetimi İle Çatışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabının yönetimine, kullanılmasına ve bu hesapta toplanan paraların nemalandırılmasına ilişkin işlemler, 31.12.1994 tarihine kadar İdarece, 1.1.1995 tarihinden itibaren Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığınca yürütülür.
1.1.1995 tarihinde;
a) Kamu Ortaklığı Fonu mevcudunda bulunan Özelleştirme Getir Hesabı ile Temettü Hesabındaki tutarlardan Yüksek Planlama Kurulu kararları uyarınca evvelce Kamu Ortaklığı İdaresinin yönetimindeki Kamu Ortaklığı Fonuna bırakılan kısmı Özelleştirme Fonuna,
b) Evvelce Kamu Ortaklığı idaresi adına açılmış bulunan Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabı mevcudunda bulunan tutarlar, bu Kanun gereğince Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı adına açılacak olan Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabına,
Aktarılır,
İptal edilen 530 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince açılmış bulunan Özelleştirme Fonuna, anılan Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre aktarılmış olan tutarlar bu Kanun gereğince oluşturulan özelleştirme Fonuna aktarılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Kamu Ortaklığı İdaresi projeleri kapsamında yer alan ve/veya Kamu Ortaklığı Fonundan finanse edilen altyapı projeleri ait oldukları proje kapsamından çıkarılarak ilgili kurumların projeleri arasına alınmış sayılır. Bunların finansmanının Kamu Ortaklığı Fonundan sağlanmasına devam olunur,
Bu Kanunla kurulan İdarenin 1994 yılı harcamaları, bu Kanundan önceki mevzuat gereği yetkili makamlarca onaylanmış olan Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı bütçesinden karşılanır.
29.2.1984 tarihli ve 2983 sayılı Kanun ile diğer mevzuatta, Kamu Ortaklığı Yüksek Kuruluna, Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığına, Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanına ve Kamu Ortaklığı Fonuna yapılmış olan atıflar, ilgisine ve hizmetin özelliğine göre bu Kanunla kurulan Özelleştirme Yüksek Kuruluna, Özelleştirme İdaresine, Özelleştirme İdaresi Başkanına, Özelleştirme Fonuna, Hazine ve Dışticaret Müsteşarlığına, Hazine ve Dışticaret Müsteşarına ve Yüksek Planlama Kuruluna yapılmış sayılır.
Kamu Ortaklığı Fonunun kullanım alanları ile ilgili olarak, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar Kamu Ortaklığı idaresi tarafından yüklenilmiş olan yatırım projelerinin finansmanı ve borçlar ödeme tarihlerinde Özelleştirme Fonundan ödenir. Özelleştirme Fonunda yeterli miktar bulunmaması halinde sözkonusu borçlar Kamu Ortaklığı Fonundan karşılanır.
Kamu İktisadî teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarda sözleşmeli statüde çalışmakta iken bu Kanunun 22 nci maddesi uyarınca 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi kurumlara nakledilerek Devlet memuru statüsüne geçirilenlerin sözleşmeli statüde (kapsam dışı personel dahil) geçen hizmet süreleri; aynı Kanunun ek geçici 1, 2 ve 3 üncü maddelerine göre, 458 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri de dikkate alınmak suretiyle, öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri tavanı aşmamak kaydıyla kadro şartı aranmaksızın kazanılmış hak aylık, derece ve kademelerinin tespitinde değerlendirilir. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirme kapsamına alınmış bulunan kuruluşlardan kamu kurum ve kuruluşlarına atanmış bulunan memur ve sözleşmeli personel hakkında da bu madde ile bu Kanunun 22 nci maddesinde fark olarak ödenmesi öngörülen tazminata ilişkin hükümler uygulanır.
Özelleştirme Programına alınan Kuruluşlarda bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte T.C. Emekli Sandığına tabi çalışan personel ile yine T.C. Emekli Sandığına tabi çalışan Sözleşmeli personelden emeklilik hakkını kazanmış olanlar bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içinde emekli olmayı İstemeleri halinde 24 üncü madde hükmünden yararlanırlar.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte bulunan mevzuat gereğince özelleştirilmek üzere Kamu Ortaklığı İdaresine devredilmiş olan kuruluşlar devir tarihleri itibariyle özelleştirme programına alınmış sayılır. Bu kuruluşların özelleştirilmelerine ilişkin olarak daha önce Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince yapılmış olan işlemler geçerli olup, özelleştirme işlemlerine bundan böyle bu Kanun hükümlerine göre devam olunur. Ancak gerekli görülmesi halinde bu kuruluşlardan hangilerinin özelleştirmeye hazırlık çalışmasına tabi tutulacağına, hangilerinin özelleştirme kapsamından çıkarılacağına, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay içinde İdarenin teklifi üzerine Kurulca karar verilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığı olarak evvelce yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre yapılan işlemlerle, iptal edilen 531 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesi gereğince ilgili kuruluşlarca yapılan personel nakil ve atama işlemleri ile 546 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 2 nci maddesi gereğince yapılan intibak ve fark tazminatı ödenmesi işlemleri geçerlidir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirilen kuruluşlarda bu Kanunun 21 inci maddesinde belirtilen statüde çalışan personelden, anılan maddede belirtilen nedenlerle iş akitleri feshedilmiş olanlar da bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğüne başvurmaları halinde 21 inci maddede belirtilen esas ve usuller çerçevesinde meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi hizmetlerinden yararlandırılır.
Hereke Halı ve İpekli Dokuma Fabrikası ile Yıldız Çini ve Porselen Sanayi İşletmelerinde halen görev yapan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personel kadroları ile birlikte; sözleşmeli veya sürekli işçi statüsünde istihdam edilen personelden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde memur statüsüne geçmek için yazılı olarak başvuruda bulunanlardan T.B.M.M. Başkanlığınca uygun görülenler, bu Kanunun 25 inci maddesi ile ihdas edilen ve T.B.M.M. Başkanlığına tahsis edilen kadrolara atanırlar. Bunlar hakkında bu Kanunun 22 nci maddesinin tazminata ilişkin hükmü ile geçici 9 uncu maddesi hükmü uygulanır. Memuriyete geçmek için başvuruda bulunmayanlar ile ataması yapılmayan personel, pozisyonları İle birlikte Sümer Holding A. Ş. Genel Müdürlüğünün diğer birimlerinde görevlendirilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihle özelleştirme kapsamında bulunan kuruluşlar ile bundan sonra özelleştirme kapsamına alınacak kuruluşların taşınır ve taşınmaz her türlü mal, hak ve alacakları, bu kuruluşlar özelleştirme kapsamında kaldığı sürece haczedilemez. Konulmuş olan hacizler kalkar ve takipler düşer. Bu kuruluşların doğmuş veya doğacak borçlarından dolayı uygulanacak faiz oranı, T.C. Merkez Bankası’nca belirlenen (vade tarihindeki) reeskont faiz oranlarını geçemez.
Yürürlük
Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
