TEMYİZ EDEN (DAVACI): K1

VEKİLİ: Av. K2

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1-Cumhurbaşkanlığı (Başbakanlık) - ANKARA

2-Kültür ve Turizm Bakanlığı - ANKARA

VEKİLİ : Hukuk Müşaviri K3 - Aynı adreste

İSTEMİN KONUSU :Danıştay Ondördüncü Dairesinin 22/02/2017 tarih ve E:2014/1866, K:2017/961sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Antalya İli, Demre İlçesi, A2 Antik Kenti ve Limanı A3'de Prof. Dr. K1 başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Akdeniz Üniversitesi adına arkeolojik kazı yapılmasına izin verilmesine ilişkin 16/03/2009 tarih ve 2009/14865 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlükten kaldırılması yolundaki 18/11/2013 tarih ve 2013/5657 sayılı Bakanlar Kurulu kararınıniptali istenilmiştir.

Daire kararının özeti:Danıştay Ondördüncü Dairesinin 22/02/2017 tarih ve E:2014/1866, K:2017/961sayılı kararıyla;

2863 sayılı Kanunun 35. maddesinde yer alan, bu Kanun hükümlerine tabi, taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını meydana çıkarmak üzere, araştırma, sondaj ve kazı yapma hakkının sadece Kültür ve Turizm Bakanlığına ait olduğu, bilimsel ve mali yeterliği Bakanlıkça takdir ve kabul olunan heyet ve kurumlara sondaj vekazı yapma izninin Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ileverileceği yolundaki düzenleme ile sondaj ve kazı yapma hakkı münhasıran bakanlığa verilmiş olup, bu konuda Bakanlık, sondaj ve kazı heyet ve kurumlarının bilimsel ve mali yeterliliklerini takdir ve kabul konusunda geniş takdir yetkisine sahip olduğu gibi sondaj ve kazı yapma konusunda Bakanlığın teklifi üzerine gerekli izni veren Bakanlar Kurulunun, izin verme konusunda olduğu gibi verilen iznin kaldırılması konusunda da aynı şekilde takdir yetkisine sahip olduğu,

Kazı ve sondaj yapma izni verilen heyet ve kurumlara verilen söz konusu izin, değiştirilemez ve süresiz olmayıp yapılan çalışmaların başarısı ile izin verilen kişilerin bilimsel ve mali yeterlilikleri konusunda her zaman değerlendirme yapma yetkisine sahip olan Bakanlar Kurulunca kanunla verilen geniş takdir yetkisi çerçevesinde her aşamada kazı izninin sonlandırılması mümkün olduğundan, yargı kararı ile, idarenin daha önce verdiği kazı iznini sonuna kadar sürdürmeye ve aynı heyeti sürekli görevde tutmaya zorlanamayacağı açık olduğundan, davacı Prof. Dr. K1 başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Akdeniz Üniversitesi adına arkeolojik kazı yapılmasına izin verilmesine ilişkin 16/03/2009 tarih ve 2009/14865 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlükten kaldırılması yolundaki 18/11/2013 tarih ve 2013/5657 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak takdir yetkisi sınırları içinde tesis edildiği sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :Davacı tarafından, kazı çalışmalarının sağlıklı sonuca erişebilmesi, toplanan bulguların bilgiye dönüşmesi için kazı çalışmalarında sürekliliğin gerektiği, kendi başkanlığından alınarak Antalya Müze Müdürlüğüne verilen kazı çalışmaları için anılan Müdürlüğün yeterli mali ve sosyal kaynağa sahip olmadığı, hakkında dava konusu işlemin tesis edilmesinin gerekçesi olarak gösterilen suçlamalar neticesinde verilen soruşturma iznine yaptığı itirazın Ankara Bölge İdare Mahkemesinin 02/04/2014 tarih ve E:2014/44, K:2014/187 sayılı kararıyla kabul edilerek verilen soruşturma izninin kaldırıldığı, hakkında inceleme yapan müfettişlerin fettullahçı terör örgütü üyesi oldukları gerekçesiyle görevlerinden ihraç edildikleri ve tutuklu olduklarından anılan müfettişlerin raporlarına dayanılarak işlem tesis edilemeyeceği, hakkında yapılan soruşturma neticesinde kamu zararına sebebiyet verdiği gerekçesiyle adına çıkartılan zimmet için açtığı menfi tespit davasının lehine sonuçlandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFLARIN SAVUNMASI :Davalı idareler tarafından, Danıştay Ondördüncü Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunmaktadırlar.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ K4'İN DÜŞÜNCESİ :Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :

2009-2012 yılları arasında A2 Antik Kenti ve Limanı A3'de Prof. Dr. K1 başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Akdeniz Üniversitesi adına arkeolojik kazı yapılmasına izin verilmesine ilişkin 16/03/2009 tarih ve 2009/14865 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kazı çalışmalarına başlanılmıştır.

Kazısının incelenmesi amacıyla oluşturulan komisyon tarafından hazırlanan 14/01/2013 tarihli teknik rapor üzerine A2 Antik Kenti Kazı Başkanlığına tahsis edilen kazı ödeneklerinin incelenmesi sonucunda Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığınca yürütülen soruşturma neticesinde düzenlenen 05/07/2013 tarih ve 45/3 sayılı raporda; davacının kazı başkanı ve gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla yeterli fiyat araştırması yapmayarak toplam 72.961,40 TL fazla ödemeye sebebiyet verdiği belirtilmiştir.

Bu rapor üzerine davacı hakkında hazırlanan 05/08/2013 tarih ve 2581 sayılı ön inceleme raporunda; davacının 5018 sayılı Kanun'un 71/c maddesine uyan eylemi nedeniyle kamu zararına sebebiyet verdiği, bu eylemin 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 257. maddesinde düzenlenen "görevi kötüye kullanma" suçu kapsamına girdiğinden bahisle, 4483 sayılı Kanun uyarınca soruşturma izni verilmesi teklif edilmiş, bu teklif doğrultusunda, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 23/09/2013 tarih ve 2013/22 sayılı soruşturma izni kararı verilmesi üzerine de, davacının kazı izninin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin dava konusu Bakanlar Kurulu kararı alınmış, bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması" başlıklı 63. maddesinde; "Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını sağlar, bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbirleri alır." hükmü yer almaktadır.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun "Araştırma, Sondaj ve Kazı İzni" başlıklı 35. maddesinde, "Bu Kanun hükümlerine tabi,taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını meydana çıkarmak üzere, araştırma, sondaj ve kazı yapma hakkı, sadece Kültür ve Turizm Bakanlığına aittir. Bilimsel ve mali yeterliği Kültür ve Turizm Bakanlığınca takdir ve kabul olunan Türk ve yabancı heyet ve kurumlara araştırma izni, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından; sondaj ve kazı yapma izni Kültür ve Turizm Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile verilir. Kültür ve Turizm Bakanlığı elemanları veya bu Bakanlıkça görevlendirilecek Türk bilim adamları tarafından yapılacak araştırma sondaj ve kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığının iznine bağlıdır...."; "Korunma ve Çevre Düzenlemesi" başlıklı 45. maddesinde, " Kültür ve Turizm Bakanlığının izni ile yapılan kazılarda ortaya çıkan taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının bakım, onarım ve çevre düzenlemeleri ile taşınır kültür ve tabiat varlıklarının bakım ve onarımları kazı başkanlığınca yapılır."; "Araştırma, Sondaj ve Kazı İzninin Hükümsüzlüğü" başlıklı 39. maddesinde, "...bu Kanun hükümlerine aykırı hareket edenlerin ruhsatnameleri iptal edilir ve bu gibilere, daha sonra izin ve ruhsat verilmez." hükümlerine yer verilmiştir.

Kültür ve Tabiat Varlıklarıyla İlgili Olarak Yapılacak Araştırma, Sondaj ve Kazılar Hakkında Yönetmeliğin "Sondaj ve Kazı Yapacaklarda Aranan Nitelikler" başlıklı 5. maddesinde, "Sondaj ve kazı yapmak isteyen Türk ve yabancılarda; a) Sondaj ve kazı yapılmak istenen yerin oluşumu ve kültürleriyle ilgili bilim dallarında uzman olduklarının belgelendirilmesi, b) Bu dallarda, bir üniversite veya yüksek okulun öğretim üyesi ya da bu konu ile ilgili bir bilimsel kuruluş yetkili elemanı olmaları, c) Bilimsel sondaj ve kazıda yeterli tecrübeye sahip bulunmaları, d) Çalıştıkları bilim dallarında yayınlanmış eserlerinin bulunması, e) Sondaj ve kazı yapmada sakıncalı durumlarının bulunmaması, f) Bağlı bulundukları kurumlarınca resmen tavsiye edilmeleri, g) Yapacakları sondaj ve kazı çalışmaları için bağlı bulundukları kurumlarınca yeterli ödeneğin sağlandığının yazıyla taahhüt edilmesi, şartları aranır."; "Sondaj ve Kazının Yapılması" başlıklı 9. maddesinde, "..... a) sondaj ve kazı bilimsel metodlara göre yapılır.... e) kazılarda ortaya çıkan kültür varlıklarının bakım onarımları için gerekli eleman ile araç gereçler kazı heyetleri tarafından sağlanır...."; 14. maddesinde, "Kazı heyetleri kazı yeri ve kazı yerindeki sabit tesisler ile bunlar içindeki her türlü malzemelerin korunması için yeteri kadar bekçi görevlendirirler." düzenlemeleri yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

2009-2012 yılları arasında A2 Antik Kenti ve Limanı A3'de Prof. Dr. K1 başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Akdeniz Üniversitesi adına arkeolojik kazı yapılmasına ilikin 16/03/2009 tarih ve 2009/14865 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile verilen izin, Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığınca yürütülen soruşturma neticesinde, davacının kazı başkanı ve gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla yeterli fiyat araştırması yapmayarak toplam 72.961,40 TL fazla ödenmesine, dolayısıyla kamu zararına sebebiyet verdiğinin saptandığı, görevi kötüye kullandığı gerekçesiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından davacı hakkında 4483 sayılı Kanun uyarınca soruşturma izni verildiğinden bahisle tesis edilen dava konusu Bakanlar Kurulu kararıyla kaldırılmıştır.

Arkeolojik kazılar ve bilimsel araştırmalar, başlangıç ve sonuca ulaşma çizgisinde, zamanla ilerleyen bilgiyi ve deneyimlere bağlı yönlendirmeyi gerekli kılar. Davacının görev yaptığı konuda çalışmalarını odaklaştırmış, arkeolojik kazı yapılan alanı iyi tanıyan senelerden beri bu kazıda çalışan, konuya ilişkin bildiriler ve yayınları olan bir kazı başkanı olduğu gibi davalı idarece yetersizliği konusunda somut bir bilgi ve belge de ibraz edilemediği, bu itibarla çalışmaların sürekliliği açısından da mevcut bilgi birikiminden faydalanılabilecek konumda olduğu açıktır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığınca yürütülen soruşturma neticesinde düzenlenen raporda; davacının kazı başkanı ve gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla yeterli fiyat araştırması yapmayarak toplam 72.961,40 TL fazla ödemeye sebebiyet verdiğinin belirtilmesi üzerine, kazı izninin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin dava konusu Bakanlar Kurulu kararının alındığı; dava konusu işlemin sebep unsurunu oluşturan ve davacıya isnat edilen bu eylem nedeniyle verilen soruşturma izni kararının hukuka aykırı

bulunarak Ankara Bölge İdare Mahkemesinin 02/04/2014 tarih ve E:2014/44, K:2014/187 sayılı kararıylakaldırıldığı anlaşılmaktadır.

Öte yandan; davacı hakkında davalı idare tarafından yapılan soruşturma neticesinde kamu zararına sebebiyet verdiği gerekçesiyle davacı adına çıkartılan zimmet nedeniyle davalı idare tarafından açılan alacak davası ile davacı tarafından açılan menfi tespit davasının davacı lehine sonuçlandığı Antalya 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 01/07/2015 tarih ve E:2013/528, K:2015/249 sayılı kararı, Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 03/10/2017 tarih ve E:2015/13204, K:2017/5306 sayılı kararıyla onanmıştır.

Bu durumda; A2 Antik Kenti ve Limanı A3'de uzun yıllardır başarılı çalışmalar yapan, yeni arkeolojik sit alanlarının tespit ve tesciline olanak sağlayan ve hakkında isnat edilen eylemlerle ilgilli olarak adli ve idari yönden ceza almamış olan davacının, kazı başkanlığını sürdürdüğü kazı izninin iptali yolundaki dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir. Bu itibarla, davanın reddi yönündeki Daire kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,

2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Ondördüncü Dairesinin 22/02/2017 tarih ve E:2014/1866, K:2017/961 sayılı kararının BOZULMASINA,

3. Kullanılmayan 51,70 TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,

4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine 13/02/2019 tarihinde oyçokluğuyla kesin olarak karar verildi.

KARŞIOY

X-Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Ondördüncü Dairesince verilen kararın usul ve hukuka aykırı bulunmadığı, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.