T.C.

D A N I Ş T A Y

İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU

Esas No : 2020/245

Karar No : 2021/107

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı

UETS Kodu: ...

VEKİLLERİ : Hukuk Müşaviri Av. ...

Hukuk Müşaviri ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Derneği

VEKİLİ : Av. ...

UETS Kodu: ...

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 13/06/2019 tarih ve E:2019/7255, K:2019/4791 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: 10/07/2015 tarih ve 29412 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Genetik Hastalıklar Tanı Merkezleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 2. maddesinin iptali istenilmiştir.

Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 13/06/2019 tarih ve E:2019/7255, K:2019/4791 sayılı kararıyla;

Genetik Hastalıklar Bilim Komisyonunda hekimlerin meslek örgütü olan Türk Tabipleri Birliği temsilcisine yer verilmemesi sebebiyle hukuki güvenlik ilkesinin ihlal edildiği yolundaki davacı iddiasına, dava konusu Yönetmeliğin dayanağı olan mevzuatta bu yönde bir zorunluluktan bahsedilmemiş olması sebebiyle itibar edilmediği,

Yine, Komisyon üyelerinin kim tarafından seçileceğinin düzenlenmeyerek hukuki güvenlik ilkesinin ihlal edildiği yolundaki davacı iddiasına da, dava konusu düzenlemenin üçüncü fıkrasında yer alan " Bakan tarafından seçilen üyeler iki yıl süre ile görev yaparlar. Süresi bitenler tekrar seçilebilir." ifadesinden komisyon üyelerinin Bakan tarafından seçileceğinin anlaşılması gerektiği sonuca varılarak itibar edilmediği,

Davacının, Genetik Hastalıklar Bilim Komisyonunda, bu alanda çalışan öğretim üyelerine yer verilmemesi nedeniyle hukuka aykırılık iddiası yönünden ise;

2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 3. maddesinin "m" bendinde öğretim üyelerinin tanımı yapıldığı, buna göre öğretim üyelerinin, yükseköğretim kurumlarında görevli profesör, doçent ve yardımcı doçent unvanına sahip kişiler olduğu,

Genetik Hastalıklar Tanı Merkezleri Yönetmeliği'nin 1.maddesinde; "Bu Yönetmeliğin amacı; birey dünyaya gelmeden önce genetik hastalıkların tanısına ve dolayısıyla tedavisine imkan sağlamak üzere, genetik hastalıkların prenatal ve/veya postnatal tanısı için açılacak genetik tanı merkezlerinin anne ve çocuk sağlığı açısından sağlıklı bir şekilde faaliyet göstermesi, denetlenmesi ile bunları işleten kamu kurum ve kuruluşlarının, özel hukuk tüzel kişilerin ve gerçek kişilerin uymakla zorunlu olduğu usul ve esasları düzenlemektir." kuralına yer verildiği,

Genetik Hastalıklar Tanı Merkezleri Yönetmeliğinin tümünün incelenmesinden, genetik tanı merkezlerinin, kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişiler tarafından, bunlara ait genel ve hastaneler bünyesinde bir merkez şeklinde veya sadece genetik hastalıklarda prenatal ve/veya postnatal tanı uygulamak maksadıyla müstakil olarak kurulabilmesine imkan verildiği, bu merkezlerde, kalıtsal olduğu bilinen hastalıkların tanısında, tedavisinde ve daha sonraki genetik danışmada gerekli olabilen prenatal ve/veya postnatal genetik testlerin yapıldığı, bu merkezlerin sorumlusunun, klinik genetik, tıbbi genetik, tıbbi biyoloji ve genetik dallarında uzman veya bilim doktoru unvanı almış bir tabip olması gerektiği, genetik tanı merkezlerinin açılması, denetlenmesi veya kapatılmasıyla ilgili olarak bilimsel tavsiye kararları almak üzere Genetik Hastalıklar Bilim Komisyonunun oluşturulduğu, bu Komisyona genetik hastalıklarda prenatal ve/veya postnatal tanı uygulaması yapacak genetik tanı merkezlerini değerlendirme ve uygun olanların değerlendirilerek Bakanlığa tavsiye etme görevi verildiği, Bakanlığın ise bu tavsiye kararlarını onayladıktan sonra uygulamaya koymakla görevlendirildiğinin anlaşıldığı,

Genetik tanı merkezlerinde, genetik hastalıklarda doğum öncesi ve sonrasında tanı koymak için girişimler yöntemler dışında çeşitli yöntemler uygulandığı, klinik veya tıbbi genetik bilim dalı, tıbbi biyoloji (moleküler biyoloji, moleküler genetik) bilim dalı, kadın hastalıkları ve doğum bilim/anabilim dalları (perinatoloji konusunda çalışan) ve çocuk sağlığı ve hastalıkları ile halk sağlığı anabilim dallarında çalışan öğretim üyelerinin yaptıkları akademik çalışmalarla bu yöntemlerin geliştirilmesi ve uygulanmasına katkı sağlayacaklarının açık olduğu,

Nitekim, ilk olarak 1998 yılında yürürlüğe konulan Yönetmeliğin değişiklik tarihine kadar yürürlükte olan Bilim Komisyonunun teşkiline ilişkin düzenlemesinde, bahse konu bilim insanlarına yer verildiği, davalı idarece yeni düzenlemede Genetik Hastalıklar Bilim Komisyonu üyeleri arasında, anılan bilim dallarında çalışan öğretim üyelerine yer verilmemesinin tıbbi gerekliliğini ortaya koyan bir nedenin de sunulamadığı,

Buna göre, Genetik Hastalıklar Tanı Merkezleri Yönetmeliği'nin amacı, genetik tanı merkezlerinin niteliği ve 2547 sayılı Kanun'daki öğretim üyeleri tanımı göz önüne alındığında, genetik hastalıklar bilim komisyonunda, konusunda uzman öğretim üyelerine yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemede hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Genetik Hastalıklar Tanı Merkezleri Yönetmeliği'nin yürürlüğe girdiği 1998 yılında genetik ile ilgili hususların ilk defa düzenleniyor olması nedeniyle Genetik Hastalıklar Bilim Komisyonunun bütün alanları kapsayacak şekilde teşkil edildiği, ancak zamanla bu konuda istikrar kazanmış bir uygulamanın oluştuğu, 1998 yılı itibarıyla 5 olan ülkedeki tıbbi genetik uzmanı sayısının 2015 yılında 157'ye ulaştığı, komisyon üye sayısının azaltılmasının, konu ile ilgili bir tereddüt oluşması halinde diğer bilim dallarından görüş alınmasına engel teşkil etmeyeceği, nitekim Yönetmeliğin 6. maddesinde, "Bakanlık gerektiğinde ulusal ve uluslararası kuruluşlardan bilimsel görüş isteyebilir." düzenlemesinin yer aldığı, kaldı ki tıbbi genetik uzmanı ya da çocuk genetik hastalıkları ve perinatoloji uzmanı olmak koşuluyla öğretim üyeleri arasından da komisyona üye seçilmesine engel bir halin bulunmadığı, Komisyonca alınan kararların tavsiye niteliğinde olduğu, Genetik Hastalıkları Tanı Merkezlerinin tababet icra eden yerler olduğu, bu yerlerle ilgili olarak tavsiye kararı alacak olan komisyonun da, tıpta uzmanlık eğitimi neticesinde uzman olanlardan, ağırlıklı olarak da tıbbi genetik uzmanlarından oluşturulmasında hukuka aykırılık bulunmadığı, Komisyonda yer alan çocuk genetik hastalıklarının, çocuk sağlığı ve hastalıkları, perinatolojinin ise kadın hastalıkları ve doğum uzmanlık dalının yan dalı olduğu, dolayısıyla Komisyonun üye sayısı azaltılmakla birlikte yapısının korunduğu, üst hukuk normlarına uygun olarak ve takdir yetkisi kapsamında yapılan dava konusu düzenlemenin iptali yolunda verilen Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, ileri sürülen nedenlerin Danıştay Onuncu Dairesi kararının bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;

"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,

b) Hukuka aykırı karar verilmesi,

c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,

2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 13/06/2019 tarih ve E:2019/7255, K:2019/4791 sayılı kararının ONANMASINA,

3. Kesin olarak 25/01/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X- Genetik Hastalıklar Tanı Merkezleri Yönetmeliği'nin incelenmesinden, genetik tanı merkezlerinin, kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişiler tarafından, bunlara ait genel ve hastaneler bünyesinde bir merkez şeklinde veya sadece genetik hastalıklarda prenatal ve/veya postnatal tanı uygulamak maksadıyla müstakil olarak kurulabilmesine imkan verildiği, bu merkezlerde, kalıtsal olduğu bilinen hastalıkların tanısında, tedavisinde ve daha sonraki genetik danışmada gerekli olabilen prenatal ve/veya postnatal genetik testlerin yapıldığı, bu merkezlerin sorumlusunun, klinik genetik, tıbbi genetik, tıbbi biyoloji ve genetik dallarında uzman veya bilim doktoru unvanı almış bir tabip olması gerektiği, genetik tanı merkezlerinin açılması, denetlenmesi veya kapatılmasıyla ilgili olarak bilimsel tavsiye kararları almak üzere Genetik Hastalıklar Bilim Komisyonunun oluşturulduğu, bu Komisyona genetik hastalıklarda prenatal ve/veya postnatal tanı uygulaması yapacak genetik tanı merkezlerini değerlendirme ve uygun olanların değerlendirilerek Bakanlığa tavsiye etme görevi verildiği, Bakanlığın ise bu tavsiye kararları onayladıktan sonra uygulamaya koymakla görevlendirildiği anlaşılmaktadır.

Ülkemizde tıbbi genetik alanında yaşanan gelişmeler sonrası duyulan gereklilik dolayısıyla dava konusu Yönetmelik değişikliği ile, Genetik Hastalıklar Bilim Komisyonunun yapısında değişikliğe gidildiği ve Komisyon üyelerinin genel müdür veya görevlendireceği yetkilinin başkanlığında, tıbbi genetik uzmanı olan dört kişi, çocuk genetik hastalıkları uzmanı olan bir kişi, perinatoloji uzmanı olan bir kişi olmak üzere toplam yedi kişiden oluşacağı yönünde düzenleme yapıldığı ve genetik tanı merkezlerinin açılması, denetlenmesi ve kapatılmasıyla ilgili konularda bilimsel tavsiye kararı alacak olan genetik hastalıklar bilim komisyonunun, tıpta uzmanlık eğitimi neticesinde uzman olanlardan, ağırlıklı olarak da, tıbbi genetik uzmanlarından teşkil ettiği görülmektedir.

Genetik Hastalıklar Tanı Merkezleri Yönetmeliği'nin amacı, Genetik Hastalıklar Tanı Merkezlerinin niteliği, Bilim Komisyonun görevleri ile anılan Komisyona Yönetmelikle belirlenen uzmanlık koşulunu taşımak kaydıyla, üniversite öğretim üyelerinin de seçilmesine herhangi bir engel bulunmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde, dava konusu düzenlemenin kamu yararı, hizmet gerekleri ve hukuka uygun olarak tesis edildiği sonucuna ulaşıldığından, temyiz isteminin kabulü ile temyize konu Daire kararının bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.