Yönetmelikler Kararı - Jandarma Teşkilatı Görev ve Yetkileri Yönetmeliği (mülga)

BİRİNCİ KISIM

GENEL HÜKÜMLER

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç

Bu yönetmelik, 2803 sayılı Kanunla Jandarmaya verilen görev, yetki ve sorumlulukları, hizmetin gerektirdiği bağlılık ve ilişkilerle teşkilat, kuruluş - konuş, personel kaynakları ve yetiştirilmesi, görev özelliğinden doğan adli ve mali konuları düzenler.

Kapsam

Bu yönetmelik, Jandarma Teşkilatındaki Karargah, Birlik ve Kurumlar ile bunlarda hizmet gören personeli ve bunların diğer kuruluşlarla ilgili işbirliği ve faaliyet esaslarını kapsar.

Tanımlar

Aşağıda gösterilen tanımlar, yalnızca bu yönetmeliğin uygalanması bakımındandır. Diğer Kanun ve nizam hükümleri saklıdır.

a. Emniyet ve Asayişe İlişkin Tanımlar:

(1) Emniyet: Devlete, topluma, kişilere, mal ve eşyalara yönelik sabotaj tehlike ve kazaları önlemek için alınan hukuka uygun önlemlerin tümünü ve bu önlemlerin alınmış bulunduğu hali belirtir.

(2) Asayiş: Hukuka uygun ve gerekli önlemlerin alınması sonucu; Devlete, topluma, kişilere, mal ve eşyalara yönelik tehlike, kaza ve sabotajların sözkonusu olmadığı bir ortamı; düzensizlik ve karışıklıkların önlendiği, hayatın normal akışının sağlandığı hali; dirlik ve düzenin varlığı konusunda kamuda yaratılan yerleşik ve yaygın inancı ifade eder.

(3) Genel kolluk: Emniyet asayiş ile kamu düzeninin korunmasını sağlayan, diğer kanun ve nizamların verdiği görevleri yerine getiren ve Silahlı bir kuvvet olan Jandarma ve Polisi ifade eder.

(4) Türkiye Cumhuriyeti Jandarması: Emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin korunmasını sağlayan ve diğer kanun ve nizamların verdiği görevleri yerine getiren silahlı askeri bir güvenlik ve kolluk kuvvetidir.

(5) Polis: Emniyet hizmetleri sınıfına mensup olan, silahlı, üniformalı veya sivil olarak görev yapan her rütbedeki personeldir.

(6) Özel Kolluk: Devlet ve yetkili diğer kamu tüzel kişilerince, özel kanunlar çerçevesinde kurulup, teşkilatlandırılan; kendi hizmet alanında güvenliği sağlamak amacı taşıyan ve kendi kanunlarına göre silah taşıma ve kullanma yetkisine sahip; jandarma ve polis dışındaki (gümrük, orman, belediye zabıtası, köy korucusu vb.) kolluk kuvvetleridir.

(7) Özel Güvenlik Teşkilatı: Özel yasa gereğince ülke ekonomisine ya da devlet savaş gücüne önemli ölçüde katkısı bulunan, kamu ve özel hukuk tüzel kişileriyle gerçek kişilere ait olup; korunma ve güvenlikleri için Bakanlar Kurulu'nca özel güvenlik teşkilatı kurulması kararlaştırılan, kurum ve kuruluşlarda oluşturulan silahlı bir kuvvettir.

(8) Karakol: Barışta ve savaşta güvenlik, koruma, disiplin ve gözetleme amacıyla konuşlandırılan vebir amir emrinde bulunan silahlı bir kısım askerdir.

(9) Asayiş Karakolu: Jandarmanın görev ve sorumluluk alanı içinde; karakollardan çıkartılan devriyelerle emniyet altında bulundurulması sağlanamayan, kritik yerlerin kontrol ve emniyet altında bulundurulmasını sağlamak için daimi veya geçici karakol adıyla konuşlandırılan, daimi olanları kadrolarda gösterilen karakollardır.

(10) Jandarma Asayiş Komando Birlikleri: Gerektiğinde bağlı olduğu İl Jandarma Alay Komutanlığının diğer birliklerini takviye etmek, her türlü toplumsal olaylara süratle müdahale etmek, takip ve tenkil harekatını yürütmek amacıyla; Jandarma Genel Komutanlığınca gerek görülecek yerlerde konuşlandırılan birliklerdir.

(11) Jandarma Komando Birlikleri: Jandarma Genel Komutanlığının ihtiyatını oluşturmak üzere; gerektiğinde mülki teşkilata tabi iç güvenlik birliklerinin gücü dışına çıkan toplumsal olaylara müdahale etmek, kuruluş ve kadrosunda gösterilen diğer askeri görevleri yerine getirmek amacıyla; Jandarma Genel Komutanlığınca gerek görülecek yerlerde konuşlandırılan birliklerdir.

(12) Devlet Büyüğü: Cumhurbaşkanını, eski cumhurbaşkanlarını, Millet Meclisi Başkanını ve Başbakanı, ifade eder.

b. Hizmetlerin Yürütülmesine İlişkin Tanımlar:

(1) Emir: Hizmete ait bir talep ya da yasağın sözle, yazı ile vesair suretle ifadesidir.

(2) İstek: Kanun, tüzük, yönetmelik, talimat vb. mevzuatta yer alan mülki hizmete ilişkin konuların mülki makamlarca söz ya da yazıyla ifadesidir.

(3) Hizmet: Kanunlarla, nizamlarda yapılması ya da yapılmaması yazılmış olan hususlarla; amir tarafından yazı ya da sözle emredilen ya da yasak edilen işlerdir.

(4) Görev: Hizmetin gerektirdiğini yapmak ve yasak ettiğini yapmamaktır.

(5) Nizam: Tüzükler, kararnameler, yönetmelikler, talimnamelerin ve talimatların hükümleridir.

(6) Kıta: Görevin yapılması için taktik ve idari birlikleri kapsayan ve bir komuta altında toplanan kuruluşlardır.

(7) Kuruluş: Bir görevin yürütülmesi için birçok birimi bir araya getiren şemayı ve bu şemalara uygun tarzda kurulmuş hizmet birimlerini, belirtir.

(8) Konuş: Birlik ve kurumların barınma, eğitim, tatbikat, savaş ve harekata hazırlanma bakımından bulunduğu yerdir.

(9) Seferberlik: Devletin tüm güç ve kaynaklarının savaşın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanması, toplanması, tertiplenmesi ve kullanılmasına ilişkin bütün faaliyetlerin uygulandığı haldir.

(10) Öğretim: Bir amaca yönelik olarak; belli kişilere, belli yerlerde bir yöntem ve teknikten yararlanarak gerekli bilgilerin verilmesi ve kavratılmasıdır.

(11) Eğitim: Bir amaca yönelik olarak ve öğrenim yoluyla; uygulamalı biçimde insan ve hayvanlara belirli yetenek ve alışkanlıkların kazandırılmasıdır.

c. Diğer Tanımlar:

(1) Kamuya Açık Yerler: Belli koşullara uymak suretiyle herkesin girebileceği yerlerdir.

(2) Kamuya ait yerler: Sokak, cadde, parklarla akarsu, göl, deniz kıyıları ve benzeri yerlerdir.

(3) Kapalı yerler: Konut ve işyerleri ile eklentileri dışında olsa bile, zilyedinin rızası bulunmadıkça girilmemesi gerektiğini belirler şekilde; etrafı çit, parmaklık, duvar vb. engellerle gösterilen (depo, ardiye, geçici yatma yerleri vb.) yerlerdir.

(4) Delil: Akla, ahlaka ve hukuka uygun olarak; bir olayın niteliğini, faillerini, yer ve zamanını, nasıl ve ne amaçla yaratıldığını, nelerle kime ya da neye karşı işlendiğini ve meydana gelen zararları ıspata yarayacağı umulan; eşya ve izler ile belge ve tutanakları, sanık, tanık ve suçtan zarar görenlerin açıklamalarını ifade eder.

(5) Maddi Delil: Sanık, tanık ve suçtan zarar görenlerin açıklamaları dışında kalan; suç ya da suç sanıklarıyla ilgili maddi (fiziki) bir yapıya sahip, canlı ve cansız, dokunabilir nesnelerin tümüdür.

(6) Gümrük Hattı: Türkiye'nin siyasi sınırlarıdır.

(7) Gümrük Belgesi: Denizlerde, kara ve iç suları ile kıyılardan; karalarda ise, gümrük hattından içeri doğru 30 kilometre derinliğindeki alan ile boğazlar, Marmara Denizi, İstanbul Limanı ve gümrük işlemleri yapılan hava meydanlarını içeren bölgedir.

İKİNCİ KISIM

BAĞLILIK, TEŞKİLAT, KURULUŞ VE KONUŞ

Bağlılık

Jandarma Genel Komutanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası olup; Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Genelkurmay Başkanlığına, emniyet ve asayiş işleriyle diğer görev ve hizmetlerin ifası yönünden İçişleri Bakanlığına bağlıdır. Ancak Jandarma Genel Komutanı, Bakana karşı sorumludur.

Teşkilat ve kuruluş

Jandarma Genel Komutanlığı Teşkilatı:

a. Jandarma Genel Komutanlığı Karargahı ve Bağlı Birlikleri,

b. Jandarma İç Güvenlik Birlikleri;

(1) Mülki teşkilata tabi olmayan Jandarma Birlikleri;

(a) Jandarma Komando Birlikleri,

(b) Jandarma Havacılık Birlikleri.

(2) Mülki teşkilata tabi olan Jandarma Birlikleri;

(a) Jandarma Bölge Komutanlıkları,

(b) İl Jandarma Alay Komutanlıkları,

(c) İl Merkez ve İlçe Jandarma Bölük Komutanlıkları,

(d) Bucak Jandarma Takım Komutanlıkları,

(e) Jandarma Karakol Komutanlıkları,

(f) Jandarma Koruma Birlikleri,

(g) Jandarma Asayiş Komando Birlikleri.

c. Jandarma sınır (seyyar) Birlikleri,

d. Jandarma Eğitim Birlikleri,

e. Jandarma Okulları,

f. Jandarma idari ve lojistik Destek Birlikleri,

g. Görevin özelliğine bağlı olarak kurulacak diğer kuruluşlardan oluşur.

Bu karargah, kıt'a ve birlikler; görevin özelliği ve Türk Silahlı Kuvvetlerindeki esaslar gözönünde tutularak, kendi kuruluş ve kadrolarında gösterilir.

Jandarma bölge komutanlıklarının konuşu

Bölge Valiliği yetki sınırları içinde olmak üzere, sevk ve idare ihtiyaçları ile hizmette verim ve etkinliğin sağlanması amacıyla birden çok il jandarma alay komutanlığını kapsamak üzere, Jandarma Bölge Komutanlığı kurulur ve konuşlandırılır.

Jandarma iç güvenlik birliklerinin konuşu

Emniyet ve asayiş ile görevli Jandarma Birliklerinin konuşlarının düzenlenmesinde, zorunlu durumlar dışında mülki taksimat esas alınır. Bu birliklerin konuş yerleri, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak, İçişleri Bakanlığınca düzenlenir,

a. Bölge Valiliğinin merkezi olan ilin adıyla anılan Jandarma Bölge Komutanlıkları kurulur. Bölge sınırları içinde bulunan mülki teşkilata tabi iç güvenlik birlikleri o Bölge Jandarmasını oluşturur.

b. Her ilde, o ilin adıyla anılan İl Jandarma Alay Komutanlıkları kurulur. Bir il sınırları içinde bulunan ve İl Jandarma Alay Komutanlığına bağlı Jandarma İç Güvenlik Birlikleri; o İl Jandarmasını oluşturur.

c. Her ilçede o ilçenin adıyla anılan ilçe jandarma bölük komutanlıkları kurulur. Merkez İlçelerde kurulan İlçe Jandarma Bölük Komutanlıkları; İl Merkez Jandarma Bölük Komutanlığı olarak ve Merkez İlçenin özel bir adı yoksa o ilin adıyla adlandırılır. Bir İlçe sınırları içinde bulunan ve İlçe Jandarma Bölük Komutanlığına bağlı, jandarma iç güvenlik birlikleri; o İlçe Jandarmasını oluşturur. İlçe Jandarma Bölük Komutanlıklarının, sorumluluk alanı bir ya da birden çok karakol sorumluluk bölgesine ayrılabilir. Bu sorumluluk bölgeleri için oluşturulacak karakollar; gerek kendi sorumluluk bölgelerinde gerekse ilçe jandarma bölük komutanlığı merkezinde ve merkez karakolundan ayrı olarak konuşlandırılabilir.

d. Karakollar, sorumluluk alanlarının merkezi bir yerinde ya da karakol bölgesindeki yurttaşların kolayca gelip gidebileceği, merkeze yakın bir köy, kasaba ya da ulaşım kolaylığı olan bir yerde konuşlandırılabilir. Karakol sorumluluk alanının belirlenmesinde şu etkenler gözönünde tutulur.

(1) İlçenin coğrafi durumu,ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri,

(2) Yerleşim alanlarının durumu,

(3) Nüfus yoğunluğu,

(4) Ulaşım durumu,

(5) Bölgenin sosyal ve kültürel gelişimi,

(6) Emniyet ve asayiş durumu vb. özellikler,

Karakolların sorumluluk bölgelerinin belirlenmesi; il jandarma alay komutanının önerisi, Valinin uygun görmesi ve İçişleri Bakanının onayı ile,

Jandarma Karakollarının konuş yerleri Valinin önerisi, Jandarma Genel Komutanının uygun görmesi, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alındıktan sonra İçişleri Bakanının onayı ile olur.

Devriyelerle kontrol altına alınamayan kritik yerlerde; emniyet ve asayişi sağlamak için geçici ya da daimi asayiş karakolları kurulur. Geçici Asayiş Karakolları,İl Jandarma Alay Komutanının önerisi ve Valinin onayı ile teşkil edilir. Bu karakolların kuvveti il jandarma alay komutanlığınca kuvvet tasarrufu yoluyla sağlanır.

Jandarma karakolları, kendi kuruluş ve kadrolarında gösterilir, bu karakolların kuvveti, karakol komutanıyla birlikte en az sekiz kişidir.

ÜÇÜNCÜ KISIM

HİZMET SINIRI, HİZMET ÖNCELİĞİ, GÖREV VE SORUMLULUK ALANI

BİRİNCİ BÖLÜM

Hizmet Sınırı ve Hizmet Önceliği

Hizmet sınırı

Kanun ve nizamlar ile bunlara dayalı olarak yetkili makamlarca verilen emir ve kararların öngörmediği hiç bir görev Jandarmadan istenemez.

Ancak;

a. Jandarma subayları vali ve kaymakam vekilliğine; Jandarma astsubayları bucak müdür vekilliklerine geçici bir süre için verilebilirler. Jandarma iç güvenlik birliklerinin mülki teşkilata tabi olması nedeniyle bu görev ancak, il jandarma alay komutanlıkları ile ast kademelerinde görevli subay ve astsubaylara verilebilir.

b. Suçlar işlenmeden önce ve suç işlenmesini önlemek için, emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak amacıyla alınan önlemler, bu önlemlerin uygulanması;kaçakçılığı önleme, kovuşturma ve soruşturma konusuna ilişkin önlem ve faaliyetler ile ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış korunmalarına ilişkin önlem ve faaliyetler, idari nitelikte olup; hizmet sınırının belirlenmesinde jandarmanın mülki görevi olarak değerlendirilir.

c. İşlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda belirtilen işlemlerin yapılmasına ve bunlara ilişkin adli hizmetlerin yerine getirilmesine dair görevler, hizmet sınırının belirlenmesinde jandarmanın adli görevi olarak değerlendirilir.

Hizmet önceliği

a. Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali ile Anayasada öngörülen diğer olağanüstü durumlarda; adli ödev ve isteklerin sayıca çoğunluğundan ötürü hemen yapma olanağı bulamayan yetkili jandarma iç güvenlik birliği komutanı, hangi talebe öncelik verilmesi gerektiğini, Cumhuriyet Savcısı ya da gecikmede sakınca varsa sorgu ve sulh yargıcı ile görüşerek belirler.

b. İvedilik ve personel yetersizliğinden ötürü hemen yerine getirilmesi olanağı bulunmayan, mülki ödev ve istekler konusunda; yetkili jandarma iç güvenlik birliği komutanı, durumu mülki amire yazılı olarak bildirir ve alacağı cevaba göre hareket eder. Ancak aynı zamanda yapılması gereken sayıca çok mülki işlerden, hangisine öncelik verileceği konusu belirlenirken, emniyet ve asayiş sağlanması ve korunmasına ilişkin olanlara öncelik verilir.

İKİNCİ BÖLÜM

Görev, Yetki ve Sorumluluklar

Jandarma genel komutanının görev, yetki ve sorumlulukları

Jandarma Genel Komutanı, tüm Jandarma Teşkilatının Komutanıdır. Jandarma Genel Komutanının başlıca görevleri şunlardır:

a. Jandarma'yı askeri ve mesleki eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,

b. Hizmet ve işlemlerin düzenlenmesini ve yürütülmesini sağlamak,

c. Personelin özlük işlerini yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre yürütmek, bunlardan yetkili olmadıklarını ilgili makamlara önermek,

d. Jandarma teşkilatını denetlemek ya da denetletmek,

e. Disiplini sağlamak için gerekli önlemleri almak,

f. Sıkıyönetim, Seferberlik ve savaş durumlarında Silahlı Kuvvetler emrine girecek Jandarma birliklerini barıştan itibaren eğitim yönünden hazırlamakla yükümlüdür.

Jandarma Genel Komutanı, teşkilatın sevk ve idaresinden, kanun ve nizam hükümlerinin yürütülmesini sağlamaktan; bunlara dayanan emir ve kararları uygulamaktan sorumludur.

Jandarma genel komutan yardımcısının görev, yetki ve sorumlulukları

Jandarma Genel Komutan Yardımcısının başlıca görevleri şunlardır:

a. Jandarma Genel Komutanı tarafından verilen görevleri yerine getirmek.

b. Jandarma Genel Komutanının bulunmadığı zamanlarda vekalet etmek ve yetkilerini kullanmak.

c. Jandarma Genel Komutanının emriyle Jandarma teşkilatını denetlemek, yetkilendirildiği diğer konularda gerekli işlemleri yapmak.

d. Gerekli gördüğü önerileri Jandarma Genel Komutanına iletmektir.

Jandarma genel komutanlığı kurmay başkanı, kurmay yarbaşkanı ile başkanlık ve şube müdürlüklerinin görev, yetki ve sorumlulukları

Jandarma Genel Komutanlığı Kurmay Başkanı, Kurmay Yarbaşkanı ile Başkan ve Şube Müdürlerinin görev yetki ve sorumlulukları çıkarılacak bir yönerge ile saptanır.

Jandarma bölge komutanlarının görev, yetki, sorumlulukları

Jandarma Bölge Komutanları, Bölge içindeki kendisine bağlı bütün jandarma iç güvenlik birliklerinin sorumlu amiri ve komutanıdır.

Bu Komutanlıkların başlıca görevleri;

a. Astlarını mesleki, askeri, eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,

b. Disiplini sağlamak,

c. Kendi görev ve sorumluluk alanında emniyet asayişi sağlamak için gereken önlemleri almak.

d. Personelin özlük işlemlerini yürütmek.

e. Seferberlik hazırlıklarını yapmak ve emrindeki birliklere yaptırmak.

f. Jandarma Bölge Komutanlığına bağlı birliklerin mülki, adli, askeri ve mesleki görevlerine ilişkin görev ve işlemlerin tam, doğru ve zamanında yapılmasını sağlamak, denetlemek; yanlış ve eksikliklerin nedenlerini inceleyerek gidermek, gerektiğinde soruşturma yapmak.

g. Sıkıyönetim hali dahil Bölge düzeyinde iç güvenlik hizmetlerinin planlanması, değerlendirilmesi ve koordinasyonu konularında Bölge Valisine danışmanlık ve yardımcılık yapmaktır.

İl jandarma alay komutanı ile komutan yardımcısının görev, yetki ve sorumlulukları

İl Jandarma Alay Komutanları, il içindeki bütün Jandarma İç Güvenlik Birliklerinin sorumlu amiri ve komutanıdır.

Görevleri:

a. Astlarını mesleki askeri eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,

b. Disiplini sağlamak,

c. Kendi görev ve sorumluluk alanında emniyet asayişi sağlamak için gereken önlemleri almak,

d. Personelin özlük işlemlerini yürütmek,

e. Seferberlik hazırlıklarını yapmak ve emrindeki birliklere yaptırmak,

f. İl içindeki Jandarma birliklerinin mülki, adli, askeri ve mesleki görevlerine ilişkin görev ve işlemlerin tam, doğru ve zamanında yapılmasını sağlamak, denetlemek; yanlış ve eksikliklerin nedenlerini inceleyerek gidermek, gerektiğinde soruşturma yapmaktır.

İl Jandarma alay komutan yardımcıları, komutan tarafından verilen görevleri yaparlar. Komutanın yokluğunda aynı yetkileri taşır ve görevlerini yerine getirirler.

İlçe jandarma bölük komutanı ve komutan yardımcısının görev, yetki ve sorumlulukları

İlçe Jandarma Bölük Komutanı, bir ilçe sınırı içinde bulunan ve İlçe Jandarma bölük komutanlığına bağlı birlik ve karakolların sorumlu amiri ve komutanıdır.

Görevleri:

a. Astlarını mesleki, askeri eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,

b. Disiplini sağlamak,

c. Kendi görev ve sorumluluk alanında, emniyet ve asayişi sağlamak için gereken önlemleri almak,

d. Personelin özlük işlemlerini yürütmek,

e. Mülki, adli, askeri ve diğer görevleri yerine getirmek,

f. Seferberlik hazırlıklarını ve işlerini düzenlemek,

g. İlçe Jandarma bölük komutanlığına bağlı birlik ve karakolları denetleyerek, görevin iyi yapılmasını sağlamak ve gerektiğinde soruşturma yapmaktır.

İlçe Jandarma bölük komutan yardımcıları, komutan tarafından verilen görevleri yapar ve komutanın yokluğunda aynı yetkileri kullanır ve görevleri yerine getirirler.

Jandarma karakol komutanlarının görev, yetki ve sorumlulukları

Jandarma karakol komutanları kendi karakolunun amiri ve komutanıdır.

Görevleri:

a. Emri altında bulunan personelin askeri, mesleki bakımdan eğitim ve öğretim yönünden yetiştirmek,

b. Kanun ve nizamlar içinde mülki, adli,askeri ve diğer görevleri yürütmek,

c. Disiplini sağlamak,

d. Kendi sorumluluk bölgesi içinde emniyet ve asayişi sağlamak için gerekli önlemleri almak.

Jandarma İç güvenlik birlik komutanlarının görev , yetki ve sorumluluklarının yönerge ile düzenlenmesi

Jandarma Bölge Komutanlıkları, İl Jandarma Alay Komutanlıkları ve ast kademeleri, Jandarma Komando Birlikleri, Jandarma Havacılık Birliklerinin görev yetki ve sorumluluklarının ayrıntıları çıkarılacak bir yönerge ile düzenlenir.

Diğer görev, yetki ve sorumluluklar

Jandarma sınır (seyyar), Jandarma eğitim, Jandarma idari ve Lojistik destek birlikleri ile Jandarma Okulları ve görevin özelliğine bağlı olarak kurulacak diğer kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları; İlgili Kanun Tüzük, Yönetmelik, Yönerge, Talimname ve hizmet kadrolarını açıklamalarında gösterilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Jandarma İç Güvenlik Birliklerinin Görev ve Sorumluluk Alanı

Genel esas

Mülki teşkilata tabi olan jandarma iç güvenlik birliklerinin genel olarak görev ve sorumluluk alanı; polis görev alanının dışı olup, bu alanlar il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan ya da polis teşkilatı bulunmayan yerlerdir.

Mülki teşkilata tabi jandarma iç güvenlik birliklerinin görev alanı

Jandarma sorumluluk alanı dışında olmakla birlikte;

a. Polis teşkilatı kurulmamış olması nedeniyle,

b. Özel kolluk kuruluşlarının sorumluluk alanına giren yerlerde, Jandarmayı ilgilendiren ihlal ya da suç işlenmesi nedeniyle,

c. Özel kolluk kuruluşlarının sorumluluk alanına giren konularda, bu kuruluş ve kuvvetlerin yokluğundan ötürü meydana gelen ihlal ya da suçlar nedeniyle,

Jandarmanın görevlendirilmesi ya da kendiliğinden,olaya elkoyması mümkündür. Bu gibi durumlarda, Jandarmanın görev yaptığı o yer; Jandarmanın görev alanı sayılır.

Ancak, kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine ait kurum ve kuruluşların, kendi tesis ve yapılarının iç güvenliğinin sağlanması; bu kurum ve kuruluşlarca kendi mevzuatına göre yürütülür. Geçici ve özel nitelik taşıyan, koruma ve kollama konusunda mülki amir tarafından görevlendirme konusu saklıdır.

Jandarma iç güvenlik birliklerinin sorumluluk alanının belirlenmesi

Esas olarak il ve ilçe belediye sınırları içindeki bölge polisin sorumluluk alanını; il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan bölge ise jandarmanın sorumluluk alanını oluşturur.

Kolluk birimlerinin personel, araç, gereç imkânları ve hizmet gerekleri gözönünde bulundurularak belediye sınırları dışında kalan yerlerden bir kısmı polisin görev alanı; belediye sınırları içinde olmakla birlikte şehir meskûn alanlarına uzak bazı yerler ise jandarmanın görev alanı olarak tespit edilebilir.

Yukarıda belirtilen esaslara göre; il ve ilçelerdeki jandarma ve polis sorumluluk alanlarının sınırları, ilçelerde kaymakam, illerde vali veya görevlendireceği vali yardımcısı başkanlığında jandarma ve emniyet temsilcilerinin katılacağı bir komisyon tarafından belirlenir. Komisyon, vali veya kaymakamın çağrısı üzerine toplanır. Büyükşehir, il veya ilçe belediyesi kurulması, kaldırılması ya da kentleşme veya diğer sebeplerle sınırlarında değişiklik olması halinde, değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç üç ay içerisinde sorumluluk alanları yeniden düzenlenir.

Komisyon tarafından alınan kararlar bir protokole bağlanır ve belirlenen sorumluluk alanlarının sınırları protokole eklenen bir harita veya kroki üzerinde gösterilir.

Sorumluluk alanlarının sınırlarının belirlenmesinde oybirliği sağlanamayan durumlarda kolluk birimleri arasındaki anlaşmazlıklar vali tarafından kesin olarak çözümlenir ve düzenlenecek protokolde bu husus belirtilir.

Hazırlanacak protokol doğrultusunda devir ve teslim ile ilgili işlemler en geç üç ay içerisinde tamamlanır.

Görev ve sorumluluk alanlarını belirleyen protokol ve ekindeki harita veya kroki ile diğer eklerin komisyonca onaylanacak birer örneği mülki amirlik, jandarma ve emniyet birimlerinde dosyalanır. Bunların birer örneği de ilgili kolluk birimlerinin merkez teşkilatlarına intikal ettirilmek üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir.

İlgili kolluk birimi, görev ve sorumluluk alanlarında yapılan değişikliğe göre, teşkilatlanma, planlama, bütçeleme, personel istihdamı konularında gerekli idari işlem ve düzenlemeleri yapar ve tedbirleri alır.

Sorumluluk alanının belirlenmesi

(...)

Geçici görevlendirme

Gerek Jandarma ve gerekse emniyet teşkilatı kendi sorumluluk alanlarındaki görevlerini,kendi kuvvetleriyle yerine getirmek zorundadır. Ancak, Jandarma ve emniyet teşkilatı,kendi sorumluluk bölgesinde yetersiz kaldıkları takdirde ya da gelişmekte olan olayların değerlendirilmesinde yetersiz kalacakları anlaşıldığında; Jandarma ve polis geçici bir süre için birbirlerinin sorumluluk bölgesinde görevlendirilebilirler. Bu görev hiç bir zaman süreklilik taşımaz. İstenen sonuç alındığında yardıma gelen kuvvet kendi görevine döner.

Jandarmanın polise ve polisin Jandarmaya yapacağı yardım;belirli bir bölgede emniyet ve asayiş görevlerini üzerine almak, devriyeleri gezdirmek ya da toplu kuvvet sevketmek biçiminde olur.

DÖRDÜNCÜ KISIM

JANDARMA İÇ GÜVENLİK BİRLİKLERİNİN YETKİ VE GÖREVLERİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Yetkiler

Genel yetki

Jandarma,emniyet ve asayişi sağlama ve kamu düzenini koruma amacıyla Jandarma Teşkilat,Görev ve Yetkileri Kanunu ile Polis Vazife ve Selahiyet Kanununda belirtilen gerekli her türlü güvenlik tedbirlerini almaya yetkilidir.

Genel düzeni sağlama yetkisi

Jandarma;

a. Kendi görev ve sorumluluk alanında; kamuya ait yerlerde düzeni sağlamaya,

b. Polisin ve trafik teşkilatının görev alanı dışında kalan yerlerde 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre çıkarılan Yönetmelikte belirtilen esas ve şartlara uygun olarak trafiği düzenlemeye ve trafik suçlarına el koymaya,

c. Mevzuata aykırı nitelikte taşıt kullananlar ile gerekli belgeleri olmayan uyuşturucu ve keyif verici Madde veya ilaç ve alkol almış olduğu halde taşıt kullananları ve 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununda trafikten men edilmesi hükme bağlanan durumlarda trafikten men etmeye,

Yetkilidir.

Uyarıda bulunma ve emir verme yetkisi

Jandarma,kanun ve nizama göre;bir yasağın ihlalini ve bir suçun devamını önlemek için emir verebilir. Ayrıca kanun ve nizamın öngördüğü bir yükümlülüğün yerine getirilmesi,kamu düzeni nedeniyle alınmış kanuni bir önleme uygun davranılması için,kişileri ve kamuyu uyarabilir.

Görevini yaptığı sırada Jandarmaya direnen veya zorla karşı koyanlar, yakalanmadıkları takdirde hareketlerine devam edecekleri kuşkusuz görülüp, uyarıya aldırış etmeyecekleri umulanlar;

Jandarma tarafından yakalanır. Karakola götürülerak hakkında düzenlenecek belgelerle birlikte; bekletilmeksizin,adamlı olarak yirmidört saat içinde adliyeye verilirler.

Kamu ve kişiler aleyhine İşlenen eylem ve hareketleri yasaklama yetkisi

Jandarma;

a. Genel terbiye ve ahlak kurallarına aykırı,utanç verici veya toplum düzeni bakımından hiçbir biçimde onaylanamayacak davranışlarda bulunanları; bu davrannışlara ilişkin,söz,şarkı ve müzikli vb. şekilde gösteri yapanları,

b. Kız,kadın ve genç erkeklere söz atanları,sarkıntılık edenleri ve gençleri her türlü ahlaksızlık veya kötü alışkanlıklara yönelten ve özendirenleri,

c. Kamunun huzur ve sükünunu bozacak şekilde kavga edenleri,

Herhangi bir başvuru veya şikayet olmasa bile,hareketlerinin devamını durdurarak,yasaklar. Bu yasağı dinlemeyenleri veya davranışları,yakalamayı gerektiren bir eylem oluşturanları yakalar. Bu durumlarda tutanak düzenleyerek,gerekli kanuni işlemi yapar.

Kimlik sorma yetkisi

Jandarma,suç işlenmesini önlemek ve işlenmiş suçların faillerini ele geçirmek için veya diğer kanuni yetkilerini kullanırken,kişilerden kimliklerini sorabilir. Bu istem karşısında herkes; nüfus cüzdanı,pasaport veya resmi bir belgeyi göstererek kimliğini kanıtlamak zorundadır.

Usulüne uygun olarak verilmiş emirler çerçevesinde,üniformasız görev yapan emniyet ve asayişle görevli Jandarma personeli; kimlik sorma yetkisini kullanırken,öncelikle kendisini tanıtmaya yarayan resmi belge veya kimliğini göstermek zorundadır.

Bu gibi kimselere kimliklerini kanıtlayabilmeleri için her türlü kolaylık gösterilir. Ayrıca bütün kamu kurum ve kuruluşları ve iktisadi devlet teşekkülleriyle kamu iktisadi kuruluşlarının elinde bulunan haberleşme araçlarından öncelikle yararlanma kolaylığı sağlanır. Bu kuruluş yetkilileri,Jandarmanın bu konudaki istemlerini geciktiremezler.

Kimliği belirlenemeyenler hakkında, "parmak izi ve fotoğraf alma" işlemi uygulanarak serbest bırakılırlar. Ancak bunlardan vatandaşlık durumu şüpheli görülenler ile nüfusa kayıtlı olmadığı anlaşılanlar;elde edilen belgelerle birlikte, gerekli işlem yapılmak üzere ilgili nüfus idaresine gönderilirler.

Yabancıların TÜRKİYE'deki İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun ile Pasaport Kanunu hükümleri gözönünde tutulur.

Yakalama yetkisi

Jandarma;

a. Halkın rahatını bozacak veya rezalet sayılacak derecede sarhoş olanları sarhoşluk halinde başkalarına saldıranları ve kesin olarak kamunun huzur ve istirahatini bozanlardan yapılan uyarıya aldırış etmeksizin hareketlerine devam edenleri,

b. Görevini yaparken Jandarmaya karşı direnenleri veya görevinden alıkoyacak şekilde engel oluşturanları ve yakalanmadıklarında bu hareketlerine devam edecekleri anlaşılanları,

c. Usulüne aykırı olarak ülkeye girmek isteyen,giren veya haklarında sınırdışı veya başka ülkeye geri verme kararı verilen kimseleri,

Yakalar ve gerekli kanuni işlemi yapar. Ayrıca suç işlemeye yönelik olarak her türlü araç gerecin sağlandığı,planlandığı ve müdahalede gecikildiğinde suçun kesinlikle işleneceği izlenimini veren,hazırlık hareketleri içinde bulunan kimseleri meneder.

Ceza yargılamasıyla ilgili olarak,yetkili makamlarca çıkarılan zoru gerektiren müzekkerelerin infazına; ilişkin hükümlerle; Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve ilgili mevzuatın yakalama konusuna ilişkin diğer hükümleri ayrıca gözönünde tutulur.

Yakalanan kişilere uygulanacak işlem

Yakalama; yakalanacak kimsenin hareket serbestisinin Jandarma tarafından kaldırılmasıdır. Yakalanacak kişi,sözle denetim altına alınabileceği gibi; hareketlerinin şekil ve derecesine göre,gereken ölçüde zor kullanılabilir.

Yakalanan kişilerden gerekenlerin,sarhoşluğunun ve derecesinin uyuşturucu Madde veya alkol tutkunlarının durumun saptanmasında: resmi tabibe,resmi tabip yoksa özel tabibe başvurularak gerekli rapor sağlanır. 0 yerde tabip yoksa, yardımcı sağlık personelinden birinin gözlem raporu yeterlidir.

Yakalama nedenleri, yakalama anında yazılı olarak;bunun hemen mümkün olmaması durumunda sözlü olarak kendisine derhal bildirilir.

Yakalanan kişiler,suçla ilgili olarak Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda öngörülen süreler saklı kalmak kaydıyla; en çok 48 saat gözaltında tutulabilir. Bu kimselerin yeme, içme vb. ihtiyaçlarının karşılanmasında, Jandarma gerekli kolaylığı gösterir.

Jandarmanın emirlerine itaatsizlik durumunda Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun öngördüğü 24 saatlik çabuklaştırıcı süreye uyulur.

Kişileri arama yetkisi

Jandarma;

a. Yakalanan ve gözaltına alınanların,

b. Serseri ve sabıkalı olup; suç işlemeye elverişli herhangi bir şeyi üzerinde bulundurduğundan şüphe edilenlerin,

c. Zoralıma tabi şeyleri yanında bulundurduğu konusunda,bu nesnelerin üzerinde olduğunu kuşkusuz şekilde düşündüren olayların varlığına bağlı olarak; herkesin,

d. Kendini bilmez durumda olup kimliği konusunda bilgi veremeyen bir kimsenin kimliğinin saptanması gerektiğinde, o kişinin,

e. Kimliğini,nüfus cüzdanı,pasaport veya geçerli resmi bir belge ile kanıtlayamayanların,

Üzerlerini, eşyasını ve taşıt araçlarını arayabilir. Arama sırasında, suç oluşturan veya bir suçla ilgili herhangi bir nesne elde ederse; usulüne uygun bir tutanak düzenleyerek el koyar. Bu nesne ile ilgili kimse hakkında gerekli kanuni işlemi yapar.

Ceza yargılaması ile ilgili aramalar konusunda; Ceza Muhakameleri Usulü Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uyulur.

Genel arama yetkisi

Jandarma; gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda, il sınırları içinde valinin,ilçe sınırları içinde kaymakamın somut olay ve gereksinimler için her seferinde yeniden bulunacağı istemi üzerine:

a. Toplantı ve gösteri yürüyüşleri ile ilgili mevzuat kapsamına giren toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin düzenini ve güvenliğini bozacak faaliyet ve davranışları önlemek üzere,toplantı veya yürüyüşlerin yapıldığı yerde veya yakın çevresinde,

b. Özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının veya sendikaların genel kurul toplantılarının güvenligini sağlamak üzere toplantının yapıldığı yerde veya yakın çevresinde,

c. Siyasi parti toplantılarında,toplantıyı düzenleyenlerin başvurması üzerine, toplantının düzen ve güvenliğini sağlamak amacıyla,toplantı yapılacak yerin giriş ve çıkış yerlerinde ve çevresinde,

d. Can ve mal güvenliğinin ve seyahat özgürlüğünün sağlanması için tren, otobüs, vapur, uçak, metro ve benzeri yer üstü ve yer altı toplu taşıma araçları ile hava limanı,iskele,liman,gar,istasyon,otogar,otobüs terminali gibi halkın topluca bulunduğu yerlerle her çeşit spor karşılaşması veya eğlence, müsamere, konser gibi nedenlerle büyük halk topluluklarının birikebileceği yerlerde,

e. Eğitim ve öğretim özgürlüğünün sağlanması için, her derecede eğitim ve öğretim kurumları (askeri okullar hariç) ile yüksek okul ve bağlı diğer kurumların veya eklentilerinin içinde,yakın çevrelerinde,giriş ve çıkış yerlerinde,

f. Öğrenci yurtları, pansiyonları, lokalleri ve bunların eklentileriyle (Silahlı Kuvvetlere ait olanlar dışında) toplumda tedirginlik,korku ve dehşet yaratacak şiddet eylemlerine girişebileceğini gösteren yeterli belirti ve delillerin varlığı halinde kamuya ait ve kamuya açık yerlerde, yerleşme birimlerinin giriş ve çıkış yerlerinde,

g. Cana, ırza, mala veya tasarruf emniyetine tecavüz, sabotaj, adam kaçırmak veya rehin almak silahlı gasp ve soygun,ateşli silahlar ve bıçaklarla bomba ve öteki patlayıcı, parlayıcı ve yakıcı Maddelerle saldırıda bulunmak, uçak, tren, otobüs, vapur ve benzerleri öteki yerüstü ve yeraltı toplu taşıma araçlarını kaçırmak, zaptetmek veya yolcularını rehin tutmak suretiyle toplumda tedirginlik, korku ve dehşet meydana getirerek sırf kamu düzenini bozmağa ve milli güvenliği sarsarak Anayasa'da yer alan temel hak ve hürriyetleri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü, nitelikleri Anayasa'da belirlenen Cumhuriyeti tehlikeye düşürmeye yönelik şiddet eylemlerine girişileceğini gösteren kesin belirtilerin elde edilmesi halinde, umumi ya da umuma açık yerlerde veya öğrenci yurtlarında veya eklentilerinde veya kentin veya öteki yerleşme birimlerinin giriş ve çıkış yerlerinde veya ana caddelerinde seyreden taşıt araçlarında,

Kanunlara göre elkonulması gerekli araç,gereç ve eşyaların bulundurulup bulundurulmadığının saptanması,suçla ilgili kişileri ele geçirmek amacıyla; kişilerin üstlerini,araçları,eşyaları ve özel taşıtları arar.Suç unsuru gördüklerine el koyar,soruşturma dosyası ile birlikte adli makamlara gönderir.

Vali ve kaymakamın aramaya ilişkin istemi Jandarma tarafından derhal yerine getirilir. Bu istek yazı ile iletilebileceği gibi ivedi durumlarda sözlü olarak da bildirilebilir. Ancak en kısa zamanda yazı ile doğrulanır.

5680 Sayılı Basın Kanunu kapsamına giren basılı eserlerin aranması ve bunlara el konulması genel hükümlere göre olur.

Toplu silah aramalarına ilişkin 6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Diğer Aletler Hakkındaki Kanunun ilgili hükümleri gözönünde tutulur.

Kapalı yerlere girme yetkisi

Jandarma;

a. İmdat istenmesi veya yangın,su baskını ve boğulma gibi büyük tehlikelerin haber verilmesi veya görülmesi hallerinde bu tehlikelerden kişileri kurtarmak amacıyla;

b. Ağır cezalı bir suçun işlenmesine veya işlenmekte olan ağır cezalı bir suçun devamına engel olmak için;

Konutlara, işyerlerine ve eklentilerine girebilir.

Jandarma yükseköğretim kurumları içinde, kurumun imkanlarıyla önlenmesi mümkün görülmeyen olayların çıkması ihtimali karşısında, kurumun yetkililerinin başvurusu üzerine ve ayrıca herhangi bir davete bağlı olmaksızın suç ve suçluların kovuşturulması için her zaman yükseköğretim kurumlarının binalarına ve eklentilerine girebilir.

Ceza kovuşturması yönünden, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun konuyla ilgili hükümlere göre işlem yapılır.

Elkoyma yetkisi

Jandarma;

a. Kamunun güvenliği için tehlike yaratabilecek veya tehlikeli bir araç olarak kullanılabilecek,her türlü nesneye; olay, yer, kişi ve durumla ilgili değerlendirme sonucu, kamu düzeni bakımından gerekli gördüğünde,

b. Ateşli Silahlar ve Diğer Aletler Hakkında Kanun; "Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler,Nişan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı,Alımı,Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun" ile Türk Ceza Kanununun 264 ncü Maddesi ve konuya ilişkin diğer mevzuata göre; izinsiz taşınması, bulundurulması, yapımı,alım ve satımı vb. yasak olan nesnelere; her zaman:

c. Kanunun suç saydığı eylemleri övücü,kamu düzen ve güvenliğini bozucu ya da genel ahlaka ve terbiyeye aykırı söz ya da görüntüleri içeren ya da kanunla yasaklanmış dillerde film, plak, ses ve görüntü bantları, kasetleri vb. ile resim, yazılı ve basılı kağıtlara,

d. Kanun ve nizamlara uygun olarak, dağıtımı durdurulan, toplatılmasına karar verilen ya da suç soruşturma ve kovuşturmasıyla ilgili,süreli ve süresiz yayınlara, elkoyar.

Bunlardan suç konusu olanları soruşturma dosyası ekinde ilgili adli makamlara gönderir.

Elkonan nesnelerin suç oluşturmadığı ya da bir suçla ilgili olmadığı anlaşıldığında: ceza kovuşturmasına başlanmamışsa sahibine iade edilir. Ceza kovuşturmasına başlandıktan sonra iade genel hükümlere bağlıdır.

Suç oluşturmadığı halde,ilgili mevzuat çerçevesinde elkonan nesneler;

(1) İdari yargı mercilerinde,işlem aleyhine dava açılmışsa; işlemin iptali halinde sahibine iade edilir.

(2) İşlemin iptalinin reddi yönünde karar verilmesi ya da süresi içinde işlem aleyhine dava açılmaması durumunda: elkonan nesneler ilgili kamu kurumuna devredilir. Devri hizmet gerekleri açısından gereksiz görülen ya de uygun düşmeyen nesneler ise; imha edilerek tutanakla saptanır.

Ceza kovuşturmasıyla ilgili konularda Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile diğer mevzuatın elkoyma ve zoralıma ilişkin hükümlerine göre hareket edilir.

Genel olarak kapatma yetkisi

Jandarma yeterli ve kesin deliller elde ettiğinde, oyerin mülkiye amirinin karariyle;

a. Genel ahlak ve terbiyeye, genel güvenlik ve kamu düzenine aykırı Devletin Ülkesi ve Milletiyle bölünmezliği esasını,nitelikleri Anayasada gösterilen Cumhuriyet'i yıkmaya,sarsmaya ve bölmeye yönelik; oyun oynanan, temsil verilen, film, görüntü ve ses bant ya da kasetleri vb. ile gösteri yapılan yerleri,

b. Kumar oynanan genel ve kamuya açık yerleri,

c. Uyuşturucu Madde kullanılan,bulundurulan ya da satılan vb. yerleri,

d. Kanun ve nizam hükümlerine aykırı hareket edildiği saptanan; genelevleri, birleşme yerlerini ve tek başına fuhuş yapanların evlerini,

e. Kanun ve nizamlara aykırı olarak işletilen ya da konulan yasaklara uymayan,açılması izne bağlı

yerleri,

Kapatır.

Kapatmayı gerektiren nedenler adli kovuşturmayı gerektiriyorsa soruşturma evrakı derhal Cumhuriyet Savcılığına gönderilir. Bu şahıslar hakkında takipsizlik veya beraat kararı verilmesi veya kapatılan yerin kesin şekilde sahip değiştirdiğinin anlaşılması halinde, mahalli mülki amir tarafından, kapatılan yerin süresinden önce açılmasına karar verilebilir.

Kapatmayı gerektiren nedenler mahkemeye intikal ettirilecek hallerden ise altı aydan, değilse üç aydan fazla kapatmaya karar verilemez.

Rulet, tilt, langırt, v.b.aletlerle ilgili konularda Rulet, tilt, langırt ve Benzeri Alet ve Makinaları Hakkında Kanun hükümleri gözönünde bulundurulur.

Çağrı, sorgulama ve bilgi isteme yetkisi

Jandarma;

a. Yapmakta olduğu soruşturmalarla ilgili olarak veya bir görevi yerine getirmek amacıyla bilgi ve görgüsüne başvurulması gereken kişileri çağırır ve kendilerinden gerekenleri sorabilir.

b. Görev alanına giren konularda, ihtiyaç duyulan bilgileri, gerçek ve tüzel kişilerden ve her türlü kurum ve kuruluşlardan isteyebilir.

İlgili kişilerle, kurum ve kuruluşlar Jandarmanın yaptığı çağrıya uymak ve istenen bilgileri eksiksiz ve doğru olarak zamanında bildirmek zorundadırlar. Gizli bilgilerin açıklanmasına ilişkin yasak ve usul hükümleri saklıdır.

Jandarma tarafından (a) bendi uyarınca çağırılan kişiler, çağrıya uymadıkları takdirde zor kullanılarak götürülür ve haklarında kanuni işlem yapılır.

Parmak izi ve fotoğraf alma yetkisi

Jandarma;

a. Cumhuriyet Savcılıklarınca; Türk Ceza Kanununa göre ağır hapis cezasını gerektiren ya da kamunun güveni ve mal aleyhine işlenmiş suçlarla her türlü kaçakçılıktan ötürü; hakkında sanık sıfatıyla ceza kovuşturmasına başlanan ya da mahkum olanlar ile serseri ve şüphelilerin,

b. Yabancı memleketlerden TÜRKİYE'ye kaçanların ya da sınırdışı edilenlerin,

c. Kimliğini kanıtlayamayanların,

d. Fuhuş ya da fuhuş yüzünden bulaşan hastalıklarla mücadele mevzuatı hükümlerine göre; kendilerine (Genelev sahibi), (Birleşme yeri sahibi) ve (Genel kadın) adı verilenlerin ve itiyat nedeniyle ya da menfaat kastıyla kendilerini başkalarının zevkine terkedenlerin; fuhuş konusunda aracılığı itiyat edenlerin, beyaz kadın ticaretiyle uğraşanların ve genel kadın patronlarının,

e. Cumhuriyet Savcılıkları, askeri savcılıklar, adli ve askeri mahkemelerce bir konunun incelenmesi ve soruşturulması için,

parmak izlerinin ve fotoğraflarının alınmasında gerek ve zorunluluk olanların; parmak izlerini ve fotoğraflarını,almaya ve aldırtmaya yetkilidir.

Zor kullanma yetkisi

Jandarma kanun ve nizamlara uygun olarak kişileri yakalama veya toplulukları dağıtma sırasında karşılaştığı direnmeleri,kırmak,saldırıya yeltenen veya saldırıda bulunanları etkisiz duruma getirmek için zor kullanabilir.

Zor kullanmanın niteliği ve derecesi karşılaşılan direnme veya saldırıya göre değişmek üzere; yeterli biçimde ve nitelikte bedeni kuvvet,maddi güç ve şartları gerçekleştiğinde her çeşit silah kullanmayı kapsar.

Yakalanan kişinin kaçmasını önlemede,gözaltında bulundurulurken ciddi bir tehlike oluşturması ve özellikle birlikte bulundurulduğu kimseler ve personelin güvenliği için zorunlu görüldüğünde veya intihara kalkıştığı ve bu yolda hazırlıkta bulunduğunda,bu davranışlarına engel olmak için; yakalanan kimsenin sağlığına zarar vermeyecek şekilde gerekli önlemler alınır.

Toplu kuvvet olarak müdahale edilen durumlarda; zor kullanmanın derecesi ile kullanılacak araç ve gerecin seçimi öncelikle,kuvvetin başındaki komutana aittir. Bu konuda mülki amirin yetkileri saklıdır.

Silah kullanma yetkisi ve bu yetkinin kullanılacağı durumlar

Jandarma,aşağıda yazılı hallerde silah kullanmaya yetkilidir:

a. Nefsini müdafaa etmek için,

b. Başkasının ırz ve canına vuku bulan ve başka suretle men'i mümkün olmayan bir saldırıyı savmak için;

c. Ağır cezayı gerektiren bir suçtan sanık olarak yakalanıp nezaret altında bulunan veya herhangi bir suçtan hükümlü veya tutuklu olup da tutulması veya nakil ve sevki jandarmaya verilmiş olunan kişilerin kaçmaları veya bu maksatla jandarmaya saldırıları halinde yapılacak "dur" ihtarına itaat edilmemiş ve kaçmaya ve saldırıya engel olmak için başka çare bulunmamışsa,

d. Korumakla memur oldukları yer,tesis ve diğer yapılar ile karakol ve silah deposu gibi yerlere,elindeki silaha veya kendisine teslim edilmiş kişilere karşı vuku bulacak saldırıyı başka türlü savuşturma imkanı olmamışsa,

e. Ağır cezayı gerektiren ve meşhut cürüm halinde bulunan suçlarda suçlunun veya infaz kurumu ve tutukevinden kaçan hükümlü veya tutuklunun saklı olduğu yerin aranması sırasında,o yerden şüpheli bir şahıs çıkarak kaçtığı ve dur emrine kulak asmadığı görülerek başka türlü ele geçirilmesi mümkün olmazsa,

f. Görevi sırasında jandarmaya tecavüze veya karşı koymaya elverişli silahların ve aletlerin teslimi emredildiği halde,emrin derhal yerine gatirilmiyerek karşı gelinmesi veya teslim edilmiş silah ve aletlerin zorla tekrar alınmasına kalkışılmışsa,

g. Jandarmanın görevini yapmasına yalnız veya toplu olarak fiili mukavemette bulunulmuş veya fiili saldırı ile karşı gelinmişse,

h. Devlet nüfuz ve icraatına silahlı olarak karşı gelinmişse,

i. Ülke içinde rastlanan kaçakçılar "dur" emrini dinlemez ve havaya ateş açılarak yapılan uyarıya da aldırmaz ise kaçakçıları ele geçirmek için,

j. Ceza infaz kurumlarıyla tutukevlerinden kaçma girişiminde bulunan,tutuklu ve hükümlüler tekrarlanan "dur" emrine itaat etmeyerek girişimlerini sürdürürlerse kaçmalarını önlemek için; topluca fiili saldırıya kalkışırlarsa,saldırılarını savuşturup ele geçirmek için,

k. Ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde,iç yönetimce bastırılmayan isyan, kargaşa,direnme ve kavga çıkması durumunda; cezaevi müdürü ile gardiyanların başvurusu üzerine kuruma girilmesi halinde,(a) ve (b) bentlerinde gösterilen silah kullanma yetkileri çerçevesinde,

Ayrıca, 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun, 1481 sayılı Asayişe Müessir bazı fiillerin önlenmesi hakkında Kanun ve 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununda öngörülen,silah kullanmaya ilişkin özel hükümlerde gözönünde bulundurulur.

Silah kullanmanın kapsamı ve uyulması gereken esaslar

Silah kullanmak deyiminden,mutlaka ateş etmek anlaşılmaz. Ateş etmek, silah kullanmada en son çaredir. Buna bağlı olarak:

a. Bu yönetmeliğin uygulanmasında silah deyimi; ateşli silahları, kesici ve dürtücü silahları, önleyici, etkisiz duruma getirici ve savunmaya ilişkin aletleri cop,sis ve gaz bombalarını; gaz, boyalı ve boyasız basınçlı su püskürten, personel ve malzeme taşıyabilir zırhlı ve zırhsız araçları, helikopter ve uçakları kapsar.

b. Silah kullanma yetkisine sahip bulunan amir ve görevliler, kanun ve nizamların belirlediği yetkilerini zamanında kullanmaz yada silahlarından yeterince yararlanmazsa,davranış ve tutumunun niteliğine göre cezalandırılır.

"Din ve vicdana göre lazım sayılan hareketler" ile "şahsi tehlike korkusu" yüzünden silah kullanmaktan kaçınmış olmak cezayı kaldırmaz ve hafifletmez.

c. Silah kullanmada, olayın ve durumun özellikleri gözönünde bulundurularak; savunmaya ilişkin aletlerle önleyici ve etkisiz duruma getirici aletleri kullanılmasına öncelik verilir. Daha sonra, kesici ve dürtücü silahlarla, ateşli silahların hedefe yöneltilmesi safhasına geçilir. Etkili olunmadığında, dipçik ve kabzalar kullanılır. Buna rağmen amaç sağlanamamışsa, kesici ve dürtücü silahlarla, ateşli silahlar kullanılır. Ateşli silahların kullanılmasında sırasıyla; önce havaya ihtar atışı yapılır,sonra ayağa doğru ateş edilir. Buna rağmen silah kullanmaya yol açan olay ve durum bastırılamamışsa hedef gözetilmeden ateş edilir.

Bu sıranın her olayda aynen izlenmesi zorunlu değildir. Olayın özelliğine göre, sıra atlanabileceği gibi, şartları varsa doğrudan doğruya hedefe de ateş edilebilir.

Bu gibi durumlarda, neden bu şekilde hareket edildiği olay tutanağında açıkça ve özellikle belirtilir.

d. Ateşli Silahlarla Ateş edilmesi;

(1) Öncelikle bu konuda emir verilmiş olmasına bağlıdır.

(2) Ateş emri verilmemiş olsa bile 39 ncu Maddede sayılan,durum ve özelliklerin ortaya çıkması nedeniyle, silahın kullanma zamanını, ölçü ve tarzını, her alandaki özel şartları gözönünde tutarak; her görevli kendisi değerlendirir ve saptar.

Diğer silahların kullanılması, emirle ve emirde belirtildiği şekilde olur.

Yetkilerin kullanılması

Zor ve silah kullanma yetkileri dışında:

Polis Vazife ve Selahiyet Kanununda öngörülen ve yönetmeliğin bu bölümünde ayrıntıları gösterilen görevlerin yapılması ve yetkilerin kullanılması; İl Jandarma alay, ilçe jandarma bölük, bucak jandarma takım ve jandarma karakol komutanlarına aittir.

Jandarma iç güvenlik birliklerinin diğer makam ve memurları; geçerli bir yetki devri olmadıkça ya da yetkili amirlik makamlarının emri olarak verilmedikçe, bu konudaki görevleri yapamaz ve yetkileri kullanamazlar. Ancak bu konulara ilişkin bir ihlalle karşılaştıklarında durumu bir tutanakla belgeler ve silsile yoluyla ilgili makama gönderirler.

Suçların kovuşturulması yönünden Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun öngördüğü yetkiler gözönünde tutulur.

İKİNCİ BÖLÜM

Jandarmanın Genel Görevleri

Genel görevler

Jandarma; emniyet ve asayişi sağlamak, kamu düzenini korumakla yükümlü olup, bu görevlerini iki şekilde yürütür.

a. Kanunlara, tüzüklere, yönetmeliklere, hükümet emirlerine ya da tebliğlere ve genel olarak kamu düzenine uygun olmayan eylemleri, işlenmesinden önce kanun ve nizamlar çerçevesinde önlemek.

b. İşlenmiş olan bir suç hakkında Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile diğer kanunlarda yazılı görevleri yapmak,

Jandarmanın görevlerini yerine getirirken önde gelen amacı; insana taşınır ve taşınmaz eşyaya en az zarar verilerek, bozulan kanun ve nizam ortamını yeniden kurmaktır.

Jandarma görevin yürütülüşünde kanuni kısıtlamalara ve insani düşüncelere bağlıdır. Faaliyetlerine muhatap olanlara, düşman gibi görülmemesi için gerekli özeni gösterir.

c. Jandarma; Genelkurmay Başkanlığınca gerek duyulan durumlarda sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde gerekli olan bölümüyle Kuvvet Komutanlıkları emrine girer. Bu bölümün dışındaki kuvvetler, yukarıda belirtilen görevlerini devam ettirirler.

d. Jandarma; kural olarak kişi hürriyetinin kısıtlanması sonucunu doğuran bir müeyyide uygulayamaz.

Ancak;

(1) Bir mahkeme kararının ya da kanunda öngörülen bir yükümlülüğün gereği olarak,

(2) Bir küçüğün gözetim altında ıslahı ya da yetkili merci önüne çıkarılması için verilen bir kararı yerine

getirmek amacıyla,

(3) Toplum için tehlike oluşturan bir akıl hastası, uyuşturucu Madde ya da alkol tutkunu; bir serseri ya da hastalık yayabilecek bir kişinin bir kurumda tedavi, eğitim ya da ıslahı için, kanunda belirtilen esaslara uygun olarak alınan tedbirin yerine getirilmesi ya da bu tedbiri kararlaştıracak makam önüne götürülmesi için,

(4) Usulüne aykırı şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren ya da hakkında sınırdışı etme geri verme kararı verilen kişilerin, haklarında gerekli işlemi yürütmek amacıyla yakalayabilir.

Suç kovuşturmaları nedeniyle, sanığın yakalanmasına ilişkin hükümler saklıdır.

e. Eski hükümlülerin, sabıkalı ya da şüpheli ve serserilerin, iş ve ilişkilerini araştırır. Belirli zaman aralıklarıyla çevrelerinde gizlice soruşturur ve elde ettiği bilgileri kayıtlara geçirerek; toplumun emniyet ve asayişi yönünden, gerekli önlemleri alır. Bu gibilerin suç işlemesini önler. Jandarmanın bu konuya ilişkin görevleri bir yönergede gösterilir.

f. Suç faili olarak aranan kişilerin, izlenmesi ve elegeçirilmesi amacıyla gerekli teşkilatı kurar, kayıtlarını tutar, diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği sağlar. Bu konuyla ilgili ayrıntılar, bir yönergeyle düzenlenir.

g. Kamu düzeninin korunması için alınacak önlemler, tehlikenin gerektirdiğinde daha ağır ve sert olamaz. Kişisel sorumluluk kuşkusuyla hizmet zaafı yaratılamaz aksi halde, bu zaafa bağlı olarak doğan zararların Devletçe tazmini sonucu kişilere rücu esasına göre uygun işlem yapılır.

Ceza sorumluluğu ile ilgili olarak genel hükümler uygulanır.

Jandarmanın diğer görevleri

Genel görevler dışında kalan ve özellik taşıyan başlıca görevler şunlardır;

a. Özel Koruma ve Kollama Görevleri:

(1) Adli görevler nedeniyle olay yerine gidecek olan, Hakim ve Savcıların istemi üzerine,

(2) Asayiş açısından kritik bölge ve yollarda; postaların, Devlete ait para nakillerinin güvenliği için zorunlu görülen durumlarda, mülki amirin istemiyle,

Refakat devriyesi ya da özel koruma görevlisi görevlendirilebilir.

Bu görevliler; yol göstermek, refakat ya da korunmasına verilen kişilerin güvenliğini sağlamak, görevlerini yaparken karşılaşacakları, karşı koymaları savuşturmakla görevli ve yetkilidirler.

Bunların ulaşım giderleri, refakat ve korunmasını sağladıkları kurum ve kişilerce karşılanır.

"Devlet Büyüklerinin Garnizonlara Gelişlerinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri ile Emekli Orgeneral, Oramiraller ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin diğer mensupları ve Emeklilerin güvenliği yönetmeliğinin" hükümlerine uyulur.

b. Özel Yasaları gereği, dış güvenliklerinin Jandarma tarafından sağlanacağı öngörülen; bina,tesis ve buna benzer yerler özel koruma ve kollama önlemleri ile korunur.

c. Ele geçirilen uyuşturucu Maddelerin, menşelerinin belirlenmesi amacıyla, bilimsel araştırma ve analizlere tabi tutulması, analiz sonuçlarının bildirilmesi ve konuya ilişkin diğer görevler; "2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmelik" uyarınca yerine getirilir.

d. 2495 Sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun ve ilgili yönetmeliğinin öngördüğü görevleri, İl Jandarma Alay Komutanlıkları ve ast kademelerince yürütür.

e. Barut ve Patlayıcı Maddelerle, Silah ve Teferruatının ve Av Malzemesinin Sureti Murakebesine Dair Tüzük hükümleri Jandarma İç Güvenlik Birliklerince yerine getirilir.

Görevin yürütülüşünde kıyafet ve hareket tarzları

Jandarma İç Güvenlik birliklerinde; emniyet ve asayişle ilgili görev alan psrsonelin resmi elbise ile görev yapmaları esastır. Ancak suç ve suçluların gizlice takibi, yakalanması ve istihbarat hizmetleri için gerek görüldüğünde İl Jandarma Alay Komutanının izni ile görevin icap ettirdiği değişik kıyafetlerle de hizmet yürütülebilir. Bu gibi durumlarda değişik kıyafette göreve gönderilecek kişiye görev süresince kullanılmak üzere fotoğraflı kimlik belgesi verilir.

Değişik kıyafette görev alan personel, silahlarını görünmeyecek şekilde taşır. Kanun ve nizamlarda gösterilen durumlara uygun olarak silah kullanabilir. Ancak, haklı savunma ve zorunluluk hali dışında, silah kullanmadan önce gerçek kimliğin sözlü olarak açıklanması gerekir. Değişik kıyafetle yapılan çalışmalar sırasında her işlem tutanakla saptanır. Gerek tutanakla saptanan ve gerekse tutanağa geçirme imkanı bulunamayan işlemler konusunda; ilgili amire,verdiği özel talimat çerçevesinde sık sık sözlü veya yazılı belge verilir.

Kaçakçılığın önlenmesi ve kovuşturulmasına ilişkin olarak; 6815 Sayılı Kanun hükümleri gözönünde tutulur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Mülki Görevlerin Genel Esasları

Mülki görevlerin esasları

Jandarma:

a. Halkın can,ırz ve malını korur.

b. Suç işlenmesini önlemek ve kamu düzenini sağlamak için gerekli önlemleri alır.

c. Asayişi ve gerek kamunun,gerekse kişilerin güvenliğini ve konut dokunulmazlığını korur.

d. Anayasada ve kanunlarda düzenlenen hak ve hürriyetlerin güvenli şekilde kullanılması için gerekli önlemleri alır.

e. Kamunun huzur ve sükununu bozan; kanunlara, nizamlara ve kamu düzenine aykırı bütün eylemlerin işlenmesine: yasa ve nizamlar gereğince engel olur.

f. Yardım isteyenlere, korunmaya muhtaç çocuklarla yardım gereken küçüklere; sakat,hasta, yaşlı kimselerle, düşkün ya da kimsesizlere ve yabancılara yardım eder.

g. Kendi sorumluluğuna verilmiş Devlet sınırlarının güvenliğini koruyucu önlemler alır ve her türlü kaçakçılığa engel olur.

h. Ceza infaz kurumlarının ve tutukevlerinin dış korumalarını sağlayıcı önlemleri alır.Tutuklu ve hükümlülerin sevk ve nakilleriyle muhafazalarını sağlar.

Mülki görevlerin yürütülüş esasları

Jandarma mülki görevlerini esas olarak;

a. 45 nci Maddede açıklanan mülki görevlere ilişkin; herhangi bir ihlal saldırı veya sarkıntılık durumunda,bu gibi tutum ve davranışlara engel olmak, kanunen gerekliyse eylemcileri yakalamak ve haklarında gerekli işlemlere girişmek, karşılaşılacak direnişleri kırmak ve bastırmak,

b. Önleyici kolluk görevini, kendi görev bölgesinde düzenli devriyeler gezdirerek aksaksız yürütmek,

c. Hizmet sırasında dikkatli ve uyanık bulunarak herhangi bir suçun işlenip, işlenmediğini araştırmak, Devlete, kamu veya kişilere, mal ve eşyalara yönelik tehlike, sabotaj, kaza vb. durumlarda gecikmeksizin yardım etmek; kanuni gereğini yerine getirmek,

d. Gerekli istihbarat faaliyetlerini yürütmek; elde edilen bilgileri değerlendirmek,yetkili mercilere ulaştırmak ve diğer istihbarat ve güvenlik kuruluşlarıyla yakın işbirliği yapmak, şeklinde yürütür.

Devriye ile ilgili özellik ve ayrıntılar bir yönergeyle saptanır.

Emniyet ve asayişle ilgili planlar

Jandarma içgüvenlik birlikleri; emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin korunmasını sağlamak ve olaylara etkili biçimde müdahale edebilmek amacıyla;

a. Yardım

b. Koruma ve Müdahale Harekatı, planlarını hazırlar.

Anayasada öngörülen,olağanüstü hallerle ilgili olarak hazırlanacak planlar; bu konudaki mevzuata uygun tarzda ve yukarda gösterilen planlarla koordineli olarak hazırlanır.

Hazırlanacak planlar,valinin onayı ile yürürlüğe konur.

Planların birer örneği,mülki amirlik makamlarıyla,jandarma ve polisin ilgili birimlerinde saklanır. Bu planların bir örneği, Jandarma Bölge Komutanlıklarına gönderilir. Jandarma Bölge Komutanları yukarıdaki esaslara uygun tarzda ve emrindeki bütün birlikleri kapsayacak şekilde planlar hezırlar. Bu planlar bölge valisinin onayı ile yürürlüğe konur. Planların bir örneği bölge valiliğinde, bir örneği Jandarma Bölge Komutanlığının ilgili birimlerinde saklanır ve bir örneği Jandarma Genel Komutanlığına gönderilir.

Planların hazırlanışına ilişkin ayrıntılar bir yönergede gösterilir.

Yardım planı

Yardım planı; deprem, yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ ve benzeri afetler ile büyük kazalarda, insanlar, mallar, konutlar, tesis ve yapılarla, genel hayata etkili olabilecek derecede zarar gören veya görmesi muhtemel olan yerlerde alınacak önlemleri ve yapılacak yardım esaslarını belirtir.

Koruma ve müdahale harekatı planı

Koruma ve Müdahale Harekatı Planı;

a. Emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin korunması ve sürekliliğinin sağlanması,

b. Devlet Büyüklerinin korunmasına ilişkin önlemlerin alınması,

c. Meydana gelen olaylara müdahale edip, kontrol altına alınması; olayla ilgili kişilerin saptanması, kimlik veya şeklinin belirlenmesi, sanıkların ve delillerin ele geçirilmesi bakımından belirli yönde ve belirli bir alanda aramaların yürütülmesi,konularına ilişkin,harekat esaslarını belirler.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Başlıca Mülki Görevler

Halkın can,irz ve malının korunması

Halkın can, ırz ve malının korunması konusunda; genel ve koruyucu önlemler alınması esastır. Kişisel koruma ve kollama ancak, kanun ve nizamlarda özel hüküm bulunması durumunda veya özel nitelik taşıyan durumlarda, yetkili mülki amirin istemiyle yerine getirilir.

Haklı savunma (meşru müdafaa) ve silah kullanma konusuna ilişkin olarak, kanun ve nizamlarda yer alan hükümler gözönünde tutulur.

Türk Ceza Kanunu ile diğer kanunların, mülkün himayesine ve mal güvenliğine ilişkin olarak konulmuş hükümleri gereğince, alınacak önlemler ve denetimler kendi görev ve sorumluluk alanında jandarma tarafından yürütülür.

Olağanüstü durum ve olaylara ilişkin görevler

Jandarma yangın, sel, deprem, toprak kayması, çığ vb. olaylardan bilgi edindiğinde; kendi amirlerine ve ilgili kamu görevlilerine haber verir. Ayrıca gecikmeksizin olay yerine gider ve gerekli bütün önlemleri alır. Halktan da yardım sağlayarak yangını söndürmeye, tehlikede bulunan insan ve hayvanları kurtarmaya çalışır. Kurtarılan eşyanın yitip, yağmalanmaması için önlem alır. Yangının nedenlerini, diğer olayların yolaçtığı zararları ve kurtarılan nesnelerin cins ve miktarını saptar. Olayla ilgili olarak düzenlenen tutanağın bir örneğini mülki amire, bir diğer örneğini de Cumhuriyet Savcılığına verir.

Umumi Hayatta Müessir Afetler, Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kunun ile bu konudaki diğer mevzuat hükümlerinin öngördüğü görevler anılan kanun ve mevzuat çerçevesinde yürütülür.