İhtiyatlı anayasacılık, risk yönetimine dair fikirlerin anayasacılığa uyarlanmasından…
Vermeule&Lanni, Atina politeia’sında ihtiyatlı anayasacılığa yönelik ilke ve düzenekler olarak kura sistemi, rotasyon, eş-başkanlık (collegiality),…
Kura, Rotasyon ve Eş-Başkanlık…
Modern insanlar için resmi görevlerin şansa bağlı olarak yurttaşlar arasında dağıtılması,…
Kura sistemi, 200 yıldan fazla devam etmiş; Atina demokrasisinin hem ruhunu hem de…
Kuranın Atina demokrasisine özgün karakterini vermedeki bu yararlarının yanı sıra,…
Bule, demokratik reformlar sırasında Areopagos’u dengelemek için kurulmuş bir yapıdır. Oluşumu, Atina’nın bir tür idari taksimatı olan on kabilenin (phyle’nin)…
Son olarak Halk Mahkemesi’ne (Heliaia) bakmak gerekirse, bu kurumun demokrasinin altın çağı boyunca giderek önem kazandığı görülmektedir. Efialtes’in reformlarında Areopagos Meclisi aleyhine yetki kazanmış ve Perikles’in jüri üyeliği için ücret dağıtmaya başlamasıyla daha da önemli hale gelmiştir (Aristoteles, 2016: 29-32). Halk Mahkemeleri, diğer kurumlar karşısında giderek üstünlük kazanmış olsalar da (örneğin Meclis’in ve Bule’nin…
Ostrakismos…
Atina politeia’sının en kendine özgü anayasal düzeneklerinden biri de ostrakismos…
Ostrakismos, Meclis’te iki aşamalı olarak işletilirdi. İlk aşamada, altıncı prytanlık döneminde o yıl için bir ostrakismos…
Ostrakismos’un esasen bir siyasal önlem olması, onun ihtiyatlı anayasacılık bağlamında tartışılmasına imkan vermektedir. Aristoteles’in belirttiği üzere, ostrakismos’un…
Literatürde ostrakismos’un icat edilme nedenine dair bir tartışma bulunmaktadır(15).…
Graphe Paranomon…
Graphe paranomon, genel olarak “usulsüz bir yasa önerisinde bulunmaya karşı ithamname” olarak adlandırılabilir (Aktan&Fettahoğlu-Hallier, 2021: 4). Graphe paranomon’un…
Graphe paranomon’un yaygınlaşmasıyla ostrakismos’un etkisizleşmesi arasında bir koşutluk görülmektedir. Pek çok yazara göre bu koşutluk, bir tesadüf olmayıp belirli bir nedensellik içermektedir. 5. yüzyıl Atina demokrasisi, emperyalizmle birlikte gelişirken parlak siyasal liderler askeri yetenekleriyle sivrilmişlerdi. Dolayısıyla tiranlık tehlikesi de mütehakkim, dayatmacı,
Graphe paranomon’un arkasındaki mantık, halkın asla hata yapmayacağı fikriydi. Eğer halk, yanlış bir karar vermişse, bu ancak halkın yanlış yönlendirilmesiyle olmuştur (Hansen, 1991: 207). Düzenek, öz olarak çok da doğru olmayan bir ön kabule dayansa da, sonuç olarak yasa teklif edenleri iki kere düşünmeye sevk etmesi önemlidir. Bu bağlamda Finley, graphe paranomon’un…
Son olarak graphe paranomon’un işlevine de bakılabilir. Esasen varlık nedenini Antik Atina demokrasisinin en dikkat çekici yönünden, yargının yasama üzerindeki denetiminden aldığı açıktır. Bu denetim ihtiyatlı anayasacılık bağlamında görülebilir zira burada yasal bir düzenlemenin yeniden yapımı değil, sahibini cezai sorumluluk altına alarak gözden geçirilmesi görülmektedir. Bu işlev, modern anayasacılıkta yasamanın yargısal denetimi