Cumhuriyet’in 100. Yılında Hala Anayasa Tartışmak: Değişmeler, Neticeler ve Sorunlar

Türkiye 1945’te başlattığı demokratikleşme süreci neredeyse 80. Yılını tamamlamak üzere ve bu süreçte hemen her türlü temel çağdaş demokrasi modelini denedi. 1945 – 1960 arasında çoğunlukçu parlamenter model (Westminster modeli), 1961 – 1980 çoğulcu parlamenter model, 1983 – 2007 yarı-parlamenter model, 2007 – 2017 yarı – başkanlık, 2018 – bir tür başkanlık rejimi ve melez bir rejim olan sultanizm uygulandı. Bu uygulamaların tamamı başarısız oldu. Bu çalışma bu olgunun incelenmesi, neden ve neticelerinin araştırılmasına yöneliktir. Ulus-devlet oluşturmakla başlayan ve 1945 sonrasında hem büyük toplumsal hareketlilikle süren hem de girdiği demokratikleşme sürecinde toplumun birleşmesinden çok, kültürel fay hatları üzerinde ayrıştığı süreçler yaşanmıştır. Biz kimiz? Kentli kadının statüsü, toplumsal yeri ve hayatı yaşama özgürlüğünün sınırları nelerdir? Bu gibi soruların ürettiği tartışmalar kültürel kimlik farklarının sürmesi ve zaman zaman derinleşmesinde etkili olmuş, ülkedeki kültürel uzlaşmazlık ve çatışmaların sürekli bir mücadele (kulturkampf) haline dönüşmesinde etkili olmuşa benzemektedir. Bu koşulların yarattığı değişim, belirsizlik, farklılaşma da sosyo-ekonomik ve kültürel kaynaklı birer istikrarsızlık veya oynarlık (volatility) nedeni olmuşlardır. Toplumsal değişimin hızı ve ona uyum göstermenin yarattığı belirsizliklerin ürettiği istikrarsızlık, siyasal rejimin temellerinin kökleşmemesi ve sürekli olarak aşınması, zaman zaman çökmesi ve değişmesiyle, anayasalara olan güven, saygı ve meşruluk duygularını da zedelemiş, ülkeyi sonunda anayasanın iktidar gözünde yok sayıldığı sultanizm rejimine taşımış bulunmaktadır.

Anahtar kelimeler: Anayasa, siyasal rejim, uluslaşmak, hızlı toplumsal seferberlik, demokratikleşme, sultanism.…

Abstract…

The democratization process that Turkey had started in 1945 is almost 80 years old, and in this process, almost all kinds of basic modern democracy models have been tried. Between 1945 and 1960, a majoritarian parliamentary model (Westminster model), between 1961 and 1980, a pluralist parliamentary model, between 1983 and 2007, a semi-parliamentary model, between 2007 and 2017, a semi-presidential model, and since 2018, a type of presidential regime and a hybrid regime, sultanism, has been implemented. All of these applications failed. This study aims to examine this phenomenon and investigate its causes and consequences.The Republican regime had started with creating a nation-state from the ruins of a collapsed Empire. In the immediate aftermath World War II both a democratization process, and rapid social mobilization started in a society that was divided along cultural fault lines rather than united as a young nation - state. Who are we? What are the status, social place and limits of the urban women’s life-styles and freedom? The debates generated by such questions seem to have been effective in the continuation and sometimes deepening of cultural identity differences, and the transformation of cultural antagonisms and conflicts in the country into a constant struggle (kulturkampf). The persistent changes, uncertainty and differentiation created by these conditions have also become causes of socio-economic and cultural instability or volatility. The instability produced by the speed of social change and the uncertainties created by rural populations that moved to the cities in adapting to it, with the foundations of the political regime not being rooted and constantly eroding, collapsing and changing from time to time, have impeded the development of the feelings of trust, respect and legitimacy in the constitutions (political regimes), and have eventually led the country to a regime of sultanizm where the constitution is ignored in the eyes of the government.…

Keywords: Constitution, political regime, nation-building, rapid social mobilization, democratization, sultanism.…