B. Türkiye’de Fintek Regülasyonu
27 Haziran 2013’te yürürlüğe girmiş olan 6493 sayılı Kanun’un amacı, ödeme ve menkul…
“Ödeme hizmetleri gün geçtikçe hayatımızda daha fazla yer tutmaktadır. Ticari hayat ve günlük yaşantı içerisinde bu kapsamda birçok faaliyet gerçekleştirilmektedir. Özellikle gelişen teknoloji ile birlikte ödemeler alanında görülen çeşitli uygulamalar sayesinde günlük hayatta gerçekleştirilen birçok ticari ve finansal işlem için nakit dışı ödeme yöntemleri kullanılmaya başlanmıştır. …
Öte yandan, elektronik para olarak isimlendirilen ödeme araçlarının yaygınlaşması, bunlara ilişkin hukuksal yapının oluşturulması ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Elektronik paranın merkez bankalarının para politikaları ile ödeme sistemleri
Bu kapsamda gerçekleşen işlemler ile ilgili olarak hizmeti sunanlar ile bu hizmetlerden yararlananlar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi önem arz etmektedir. Bu alana ilişkin uluslararası mevzuat ile de uyumlu özel bir düzenleme yapılması ile gerek ödeme hizmetleri ve elektronik para gerekse de ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri (sistemler) alanında taraflar arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkilerde kullanılan terimlerin tanımının yasal bir düzenlemede yer alması sağlanarak mevzuat bütünlüğüne ulaşılacaktır. Ödeme hizmetleri çeşitli kuruluşlar tarafından sunulabilmektedir. Bu kuruluşlardan bazıları faaliyetlerini çeşitli otoritelerin gözetim ve denetimi altında sürdürürken, bazı kuruluşlar herhangi bir otoriteden izin almadan ve kontrole tabi olmadan faaliyetlerini sürdürmektedir. Ödeme hizmetleri alanında bankalar dışındaki kuruluşların sektörde faaliyet göstermesi rekabetin artması, hizmet kalitesinin yükselmesi, tüketiciler açısından maliyetlerin düşmesi ve bankacılık hizmetlerinden yararlanamayan kesimlerin bu hizmetlere daha kolay ulaşmasının sağlanarak finansal erişimin arttırılması açılarından büyük önem arz etmektedir. …
Ödeme hizmetlerinin temel olarak gönderenden alınan fonun alıcıya ulaştırılması prensibine dayanması nedeniyle, bu tür işlemlerde sektöre olan güveni olumsuz etkileyebilecek uygulamaların önlenmesi amacıyla banka dışı kuruluşların ödeme hizmetleri alanında işlem gerçekleştirirken faaliyetlerinin düzenlenmiş olması gerekmektedir. …
Sistemlerin finansal istikrar bakımından gün geçtikçe daha fazla önem kazanması nedeniyle merkez bankalarının sistemler üzerindeki temel amacı sistemlerin güvenli ve etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak olarak karşımıza çıkmaktadır. Sistemlerin sorunsuz bir şekilde çalışmasının merkez bankaları ve finansal …
Güvenli ve etkin bir şekilde çalışan bir sistemin sağlam bir hukuksal temele ve sistemin etkin çalışmasına engel olabilecek finansal ve operasyonel risklerin kontrolünü sağlayan bir mekanizmaya sahip olması gerekmektedir. …
Bu çerçevede, Uluslararası Mutabakat Bankası (Bank for International Settlements - BIS) bünyesinde sistemler konusunda faaliyet gösteren Ödeme ve Mutabakat Sistemleri Komitesi (Committee for Payment and Settlement Systems - CPSS) sistemlerin gözetimini merkez bankalarının başlıca görevlerinden biri olarak kabul etmiştir. Diğer taraftan, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun “Bankanın temel görevleri” başlıklı 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendinde “Türk Lirasının hacim ve tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemleri kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve denetimini sağlayacak düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dâhil olmak üzere kullanılacak yöntemleri ve araçları belirlemek” hükmü yer almaktadır. Her ne kadar söz konusu hüküm ile Bankaya ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin denetimi ve düzenlenmesi konularında genel bir yetki verilmiş olsa da çeşitli ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri için ilgili özel düzenlemelerde gözetim ve denetim faaliyetleri konusunda Banka dışındaki otoritelerin de görevlendirilmiş olduğu görülmektedir. Bu nedenle, Türkiye’de faaliyet gösteren tüm ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinin gözetimi ve ödeme sistemleri perspektifinden düzenlenmesi konularında Bankanın yetkilerinin netleştirilmesi anılan faaliyetlerin herhangi bir ihtilafa ve soru işaretine mahal vermeden yürütülmesi açısından önem arz etmektedir.
Diğer taraftan, katılımcıların ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerinde gerçekleştirdikleri işlemler finansal sistem içerisindeki aktörlerin varlık akışlarının önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Bu nedenle, sistemlerde gerçekleşen işlemlerin nihai olması ve mutabakatı gerçekleşen işlemlerin hiçbir şekilde iptal edilememesinin sağlanması, katılımcıların varlık akışlarında beklenmedik önemli değişikliklerin meydana gelmesinin ve sistemik bir riskin oluşmasının önlenmesi açısından büyük önem arz etmektedir. …
EN
TR
