b.Hizmet Tespit Davalarında Gerçek Çalışmanın Belirlenmesi
Yarg. 10. HD. 2020 yılında verdiği bir kararda hizmet tespit davalarında gerçek çalışmanın…
Yerel mahkeme davacının davalıya ait evde ev hizmetleri ve bahçe bakımı işlerinde…
Karar taraf vekillerince temyiz edilmiştir. Davacı vekili temyiz dilekçesinde davacının…
Yargıtay 10. HD. 506 sayılı K. m.79 ve 5510 s. K. m.86’ya atfen; “..Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır
Diğer taraftan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 13. maddesinde, işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşmenin kısmî süreli iş sözleşmesi olduğu belirtilmiş, 63. maddesinde, genel bakımdan çalışma süresinin haftada en çok 45 saat olduğu, aksi kararlaştırılmamışsa bu sürenin, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanacağı açıklanmıştır. Bu tür hizmet tespiti davalarında tam gün üzerinden veya kısmi zamanlı olarak çalışma olgusunun ortaya konulması önem arz etmekte olup çalışmanın kısmi zamanlı olduğu anlaşıldığı takdirde günde kaç saat hizmet verildiği ve giderek haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli, sonrasında
Eldeki davada, Mahkemece davacının davalıya ait evde ev hizmetleri ve bahçe bakımı işlerinde 01/11/2008 - 28/02/2015 tarihleri arası (bu tarihler muhtemelen davacının eşinin emekli olduktan sonra çalışmaya başladığı tarih ile ölüm tarihleri aralığıdır) sürekli çalıştığının tespitine ilişkin verilen karar, yerinde ise de; davacının eşi hayattayken ev hizmetleri ve bahçe bakımı işlerinde eşine yardımcı olduğu gerekçesiyle reddine karar verilen 20/08/1987– 01/11/2008 tarihleri arasında geçtiği iddia olunan fiili çalışmanın varlığı, süresi ve niteliği yöntemince araştırılmadan, bu dönemde ev hizmetleri ve bahçe bakımı işlerini asıl olarak kimin yaptığı, bu hizmetlerin davacı mı, müteveffa eşi mi tarafından yerine getirildiği, davacının bu hizmetleri asli olarak mı yoksa eşine yardım şeklinde mi yaptığı, ortaya konulmadan, davacı tarafından yapılıyorsa başlangıç tarihi, çalışma şekli, süresi, günlük kaç saate haftada ve ayda kaç güne tekabül ettiği, işin kapasitesi, evin ve bahçenin büyüklüğü, ne gibi işlere bakıldığı etraflıca araştırılmadan sonuca gidildiği anlaşılmaktadır.…
Mahkemece, 20/08/1987– 01/11/2008 tarihleri arasında talep edilen dönem yönünden davacının müteveffa eşi Hüseyin Göztepe’ye ait şahsi sicil dosyası, hizmet cetveli ve çalışma kayıtları celp edilip davacının müteveffa eşinin çalıştığı iş yerleri araştırılarak, özellikle davacının eşinin bu işyerlerindeki çalışmasının başlangıç ve bitiş saatleri, çalışmasının kesintili mi, sürekli mi olduğu da gözetilmek suretiyle, uyuşmazlık konusu çalışmaların, başka yerlerdeki çalışma sürelerinden artan zamanlarda veya sigortalı çalışmasının bulunmadığı sürelerde davacının eşi tarafından yapılmasının mümkün olup-olmadığı ile davacının çalışmalarının eşe yardım niteliğinde bulunup-bulunmadığı, ev ve bahçe hizmetleri görevlerinin davacı mı, müteveffa eşi mi tarafından yerine getirildiği hususları iddia, tanık beyanları ve davalının sunduğu günlüklerdeki kayıtlar hep birlikte değerlendirilerek elde edilecek sonuca göre bir karar verilmelidir. Mahkemece resen araştırma ilkesi doğrultusunda, 20/08/1987– 01/11/2008 tarihleri arasında talep edilen dönem yönünden civar apartmanlarda uzun yıllar oturan komşu ya da yakın yerlerde kayıtlara geçmiş çalışanlar (diğer apartmanların ve müstakil evlerin sakinleri ve kapıcıları) ile davacının bu çalışmalarını bilebilecek durumda olan mahalle muhtarı veya azaları tespit edilerek uzun yılları kapsayan bu bilgilerinin doğruluğu konusunda tanıklar özenle dinlenilmeli ve bu yöndeki beyanları buna göre irdelenmeli, gerekirse bu hususlar dinlenen bu tanıklara ayrıntılı şekilde açıklattırılmalı, böylelikle; asli işlerin kim tarafından yapıldığı, davacının çalışmasının eşe yardım mahiyetinde olup-olmadığı, çalışmanın başlangıcı kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde belirlenmeli, davacının ev ve bahçe hizmetleri faaliyeti kapsamında hangi işleri yaptığı, çalışmanın varlığı, niteliği ve süresi açıkça belirlenmelidir. Çalışmanın varlığı, süresi ve sürekliliği ile çalışmanın varlığı halinde kısmi ya da tam gün olup olmadığı da belirlenip, tartışılarak, çalışmasının kısmi süreli çalışma olduğunun anlaşılması halinde; gerektiğinde uzman bilirkişi görüşü de alınmak suretiyle, hükme konu dönem içinde bir günde kaç saat çalışmış olabileceği, haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli ve yedi buçuk saat çalışma bir günlük çalışma hesabı ile kaç iş gününe karşılık olduğu hususu saptanarak, sigortalılık süresinin tespitine karar verilmelidir”…
EN
TR
