Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
Sayfa 285§ 10. Hakkın Korunması ve Elde Edilmesi
1.2.10.1
Eğer hukuken koruma altına alınmış ve devletin yaptırım gücüyle güvence altına…
Gerçi hukuka saygılı kişiden başkasının hakkına kendiliğinden saygı göstermesi, gönüllü…
Şu da var ki hakkın korunmasında ve elde edilmesinde başvurulabilecek uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin, sadece sözü geçen devlet güçlerine başvurulmasından ibaret olduğu da sanılmamalıdır. Uyuşmazlık, tarafların uzlaşmasıyla (sulh), barışçıl bir çözüm yöntemi olan arabuluculukla, yasada öngörülen hallerde -hukukî niteliği tartışmalı olmakla birlikte- tüketici hakem heyetlerine başvurularak veya taraf anlaşmasına dayalı (ihtiyari) tahkim yoluyla da giderilebilir.…
1.2.10.2
Hakkın kovuşturulması “bizzat ihkakı hak” yoluyla olmaz. Eğer kişiler kendi haklarını…
Başkasının hukuk alanına müdahale hakkı veren ve çaresizliğin haklı kıldığı ama ancak…
1.2.10.3
Meşru müdafaa (haklı savunma) ile başlayalım: Bir kimsenin gerek kendisinin gerek…
1.2.10.4
“Kuvvet kullanma” ile sürdürelim: Hak sahibinin savunma düzeyinde kalmakla yetinmeyip,…
Aynı olanağı tanıyan MK 981 II kuralında, kolluk güçlerinin yardımının sağlanamaması…
Bu kuvvet kullanma olasılıklarında da hukuka uygun davranmış sayılan kişinin verdiği…
1.2.10.5
Meşru müdafaa (haklı savunma) ile kuvvet kullanma arasında ortalama yer tutan (BK…
Böyle bir durumda, zorda kalanın üstün çıkarının korunması uğruna bir özveriye (fedakarlığa)…
Dikkat edilirse, zorda kalma durumu, haklı savunmadan ayrımlı olarak yabancının “kişi varlığına” zarar verme hakkı sağlamaz. Gerçi çatışan değerlerden birisinin ötekisi gözden çıkarılmadan kurtarılamayacağı durumlarda kişi varlığına zarar vermenin de “yasa ötesi zorda kalma durumu” varsayılarak hukuka uygun kılınabileceği söylenmekteyse de kötüye kullanılmaya pek elverişli bu görüşe karşı son derecede ihtiyatlı bir tavır almak gerekir.…
Sanal meşru müdafaada bulunan (meşru müdafaanın koşulları mevcut olmadığı halde bunları mevcut sanan) veya meşru müdafaa sırasında ölçüyü kaçıran kişinin eylemi hukuka uygun sayılamaz. Ama onun kusursuz bulunması halinde tazminat borcunun indirilmesi olanağı saklı sayılır. Aynı çözüm sanal ve ölçüsüz kuvvet kullanma ve ıztırar olguları için de benimsenir.…
1.2.10.6
Kimse ayrıksı müdahale hakları dışında kural olarak hakkını kendi eliyle zorla…
Alacaklı alacağını tahsil etmek, malik elinden alman malını yeniden eline geçirmek,…
Temeli “talep” olan ama yenilik doğurucu hükümlerle sonuçlanan ayrıksı davaların önemli örnekleri olarak, taksim davası, tescile zorlama davası ve irade beyanına mahkumiyet davası gösterilebilir. Her edim (eda) davası bir “talep temeline” dayanmak zorundadır (HMK 105). Önemli…
Bu talep temellerinin (istemlerin) kimileri pekala birbiriyle yarışabilir de (Bk.…
Dava hakkının varlığı için hak ve talep kavramları şart koşulunca, doğal çevreyi ve serbest rekabeti koruma şansı da ister istemez azalır. Çünkü bu koruma, bireysel hak ve talep konusu olmayıp, salt nesnel hukukun (kamusal korumanın) dolaylı bir yansısı olarak bireye yaramaktadır (Bk. II § 1 N 4). Bu durum karşısında, gerçekleştirilmesi gerekli aşama, bu alanlarda, gerçek ve tüzel kişilere haktan ve talepten bağımsız bir “kolektif dava” (actio popularis, Popularklage, class-action) olanağının kapılarını ardına kadar açmaktır. Yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda “topluluk davası”nın (Verbandsklage) öngörülmüş olması bu açıdan sevindiricidir (HMK 113).…
1.2.10.6.b
Mahkemede talebinin varlığını kanıtlayamayan davacının davaların büyük çoğunluğunu…
Yalnız şuna dikkat edilmelidir: Antik Roma hukukunun “actio”su maddi hukuk talebi…
Talep maddi hukuka özgü bir kavramdır; bir usul hukuku kavramı değildir. Nitekim…
Öte yandan, talebe kavuşturacak yargılama, hakim yerine, tarafların seçtikleri bir “hakem” eliyle de yürütülebilir (Tahkim usulü). Sonra, talep konusunda taraflar arasındaki uyuşmazlık “uzlaşma” (sulh) yoluyla da çözüme bağlanabilir. Görülüyor ki maddi hukukun talebiyle usul hukukunun hakim tarafından hükme bağlanan davası birbirinden apayrıdır.…
1.2.10.7
Ama gerçek şudur ki, talebin yaşama geçirilmesine ve son aşamada hakkın korunmasına…
Dava, yargılama hukukunun öngördüğü biçimde mahkemeye yöneltilmiş olan ve belirli…
Dava hakkı usul hukukçuları tarafından şöyle tanımlanır: “Dava, başkaları tarafından…
Dava hakkının usuli boyutu dışında, anayasal bir boyutu da vardır. Şöyle ki dava…
Hakkı dava yoluyla elde etme şansı çoğu zaman kağıt üstünde kalır. Gerçi yargı yolu herkese açıktır ama bu açıklık lüks otellerin halka açıklığı gibidir. Sonra, yargılamanın uzunluğu da kişiyi hakkını aramaktan vazgeçiren bir başka etkendir.…
§ 9. Hakkın Sınırları
Üçüncü Bölüm HAKLARIN TEMEL KAYNAĞI: HUKUKİ İŞLEM
EN
TR
