You only have rights to document if you have package.
Sayfa 479§26. EDİM DIŞI ZENGİNLEŞMELER
I. MÜDAHALEDEN ÖTÜRÜ ZENGİNLEŞME
XXVI.1
Edim dışı zenginleşmeler, belirli bir kişiye ve belirli bir amaca yönelik bilinçli…
Edim dışı zenginleşmelerin başında, “müdahaleden ötürü zenginleşme” (Eingriffskondiktion)…
Bu açıklamalar ve örnekler yanlış bir izlenim yaratmasın: Müdahaleden ötürü zenginleşmeden…
Eğer bir kimse, edim dışı yoldan bizzat zenginleşmeyip tersine, bir başkasını zenginleştirirse, o zaman, o kişi, müdahaleden ötürü zenginleşmenin davalısı olmaz da harcamadan (masraftan) ötürü zenginleştirmenin davacısı olur. Örnek: Komşunun akaryakıt deposuna dalgınlıkla kendi akaryakıtını katıp karıştı
Üçüncü kişinin eliyle veya doğa olayıyla irade dışı, rastlantısal zenginleşmede, zaman zaman kuşkulu ve tartışmalı olmakla birlikte, “geniş anlamıyla” da olsa, yine bir müdahaleden ötürü zenginleşmeden söz edilir. Örnek: A, B’ye ait akaryakıtı C’nin deposundaki akaryakıtla karıştırıyor. A, B’nin inşaat malzemesini C’nin arsasıyla bütünleştiriyor. Sel, A’nın tarlasındaki gübreyi B’nin tarlasına sürüklüyor. B’nin koyunları A’nın arsasında otluyor.…
Bütün bu örneklerde, mülkiyeti yasa gereği ve otomatik olarak (kendiliğinden) kazanan kişi, sırtından sebepsiz yere zenginleştiği kişiye karşı haksız müdahaleden ötürü zenginleşme borçlusu olur. Bilinçsizce (edim dışı) müdahalede bulunan (birinin malını ötekinin malına katıp karıştıran) kişi ise aynen doğa ve hayvan gibi, salt bir pasif iletken konumundadır; devreye girmez…
Yok eğer üçüncü kişinin eylemi, böylesine mekanik ve rastlantısal olmayıp zenginleşen kişiye karşı iradi, bilinçli bir “edime” dayanırsa, o zaman müdahale zenginleşmesiyle edim zenginleşmesinin çatışması tüm hararetiyle gündeme gelir. İşte o zaman hesaplaşmanın kimler arasında gerçekleşeceği sorunu da adamakıllı dallanıp budaklanır. Bu konu evvelce “üç köşeli ilişkiler” bağlamında ve müdahale zenginleşmesinin edim zenginleşmesi karşısındaki ikincilliği ilkesi ışığı altında ele alınmıştı. (§ 25 N 25) Ama öneminden ötürü, bir kez daha eğilelim edim zenginleşmesiyle müdahale zenginleşmesi arasındaki ilişkiye:…
XXVI.2
Müdahaleden ötürü zenginleşmeyi edimden ötürü zenginleşmeden ayırt etmek, zenginleşme…
Buna karşılık, ikiden fazla kişinin işe karıştığı durumda bu ayrım kritik hale gelir.…
XXVI.3
Müdahaleden ötürü zenginleşme, evvelce anıldığı gibi, değişik görünümlerde karşımıza…
a- Başkasına ait mülk veya alacak üzerinde yetkisiz tasarruf:…
MK 988, 1023 ve BK 186 kurallarının değindiği bu olguya şu örnekler verilebilir:…
(i) Emanet olarak alınmış taşınır eşya gerçek mal sahibinin kimliğini bilmeyen iyi…
Bu örneklerde malikler mülkiyetlerini, alacaklı da alacağını temelli yitirmiştir.…
§ 816 BGB kuralında özel olarak düzenlenmiş bu müdahale zenginleşmesi türü konusunda Türkiye’de ve İsviçre’de de duraksanmaz. MK 993 kuralının iyi niyetli haksız zilyede sağladığı benzersiz sorumsuzluk ayrıcalığı da engel sayılmaz buna…
Şunu da eklemeli: Mülkünü “iyi niyetli” üçüncü kişiye temelli kaptıran malike, malını yetkisizce devretmiş olan kişiye karşı müdahaleden ötürü zenginleşme istemi sunmakla yetinilmez. Ona, aynı zamanda, mülkünü “kötü niyetli” üçüncü kişiye kaptırmış sayılmadığı durumda da, diledikten sonra, mülkünü ve istihkak istemini bizzat gözden çıkararak ve yetkisiz tasarrufu icazetle geçerli kılarak, malını yetkisizce devretmiş kişiye karşı müdahaleden ötürü zenginleşme istemi yöneltme olanağı (seçimlik yetki) tanınır. Böyle bir durumda, malikin, yetkisiz tasarrufta bulunan kişiden, devredilen eşyanın değerini müdahale zenginleşmesi aracılığıyla istemesi, onun aynı zamanda yetkisiz tasarrufu sağaltan bir “zımni icazet” verdiği anlamına gelir…
Önemi dolayısıyla, yetkisiz tasarrufa bağlı müdahale zenginleşmesi örneğini biraz…
Mirasçı, mirasbırakana ait sandığı, ama aslında başkasına ait olup mirasbırakana…
Eğer iyi niyetli üçüncü kişiye devir, ivazsız (karşılıksız) olarak gerçekleştirilmişse,…
İvazsız iktisabın üstün çıkarlar karşısında geri çekilmesi gereğinin doğal bir yansısıdır…
Dikkat edilirse, burada, korunmaya layık sayılmayan üçüncü kişi, edimi kendisinden…
Devredenin tasarrufunun geçersiz bir işleme dayandığı durumda da, aynı mantıkla, iade isteminin, üçgeni dolaşmadan, …
XXVI.4
b- Müdahale zenginleşmesinin bir başka görünüm biçimi de başkasına ait malı tüketmedir.…
Başkasına ait değeri tüketen kişi müdahaleden ötürü zenginleşme borçlusu kılınmakla, aynı zamanda, MK 993’ün iyi niyetli haksız zilyedi sadece hak taşkınlığından ötürü sorumlu tutan kuralının bu aşırı sorumsuzluk ayrıcalığı da somut olay adaletine aykırı düştüğü durumlarda törpülenmiş olur…
VI. EDİM SÜRECİNE İKİDEN ÇOK KİŞİNİN KATILMASI: ÜÇ KÖŞELİ İLİŞKİLER
II. MASRAFTAN KURTULMADAN ÖTÜRÜ ZENGİNLEŞME
TR
EN
