İfa (edim) yeri, borçlunun edim eylemlerini (ve genelde aynı zamanda edim sonucunu…

Nasıl ifa zamanı ay kadar uzun veya saat kadar kısa olabilirse, ifa yeri de ülke…

Edim eyleminin gerçekleştirildiği yer (eylem yeri), genelde, edim sonucunun da gerçekleştiği yer (sonuç yeri) olur. Borçlunun edimi sunduğu yerde alacaklı da edime kavuşur. Yalnız yollanacak (gönderilecek) borçta (mesafeli satımda) ifa (edim) eyleminin yeri, borçlunun (satıcının) edimi yola çıkardığı yerken; ifa (edim) sonucu, edimin vardığı yerde, yani alacaklının (alıcının) yerinde oluşur. (Sonuç yeri malın vardığı yerdir.) Eğer edim alacaklıya varmazsa, edim konusunun (malın) yeniden yollanmasının gerekip gerekmeyeceği (edim hasarı) sorunu ve karşı edimden (bedelden) yoksun kalınıp kalınmayacağı (karşı edim hasarı) sorunu, yasanın öngördüğü özel hasar rejimine göre çözüme bağlanır. Buna göre, yollanacak borçta edim ve karşı edim hasarı borçlu satıcının malı kendisinden bağımsız taşıyıcıya (kargoya, postaya) verdiği anda alacaklı alıcıya geçer. (BK 208 III)…

IV.2

İfa yerinin hukuki önemi saymakla bitmez. İfa yerinde gerçekleştirilmeyen edim, zamanında…

Kimi zaman, edim yeri, borcun yerine getirilmesiyle ilgili ikinci derecede biçimsel bir öğe olarak kalmaz da, düpedüz borcun birincil, asal öğesi düzeyine çıkar; edimin onsuz olmaz koşulu sayılır. Tıpkı “mutlak kesin vadeli işlem”de zamanın veya kişiye sıkı biçimde bağlı kişisel edimde borçlunun şahsının da böylesine özel bir önem kazanabilmesi gibi. “Mutlak kesin vadeli işleme” benzetilerek “mutlak mekan borcu”ndan söz ettirebilecek böyle bir olasılığa örnekler: Kalorifer kazanı için gerekli mazot apartmanın akaryakıt deposundan başka yere boşaltılamaz. Malike karşı inşaat yapma taahhüdü malikin arsasından başka yerde yerine getirilemez(27)…

Edim hasarı, yitip giden, böylece ifası kazara (kusursuzca) imkansızlaşan edim konusundan yoksun kalma riskidir. Kural olarak parça borcunda alacaklıdadır. Borçlunun üstlenmiş olduğu edimin konusunu (parçayı) sağlama (tedarik) yükümü yoktur. Başka bir deyişle, borçlu için telef olanı telafi yükümü yoktur (BK 136); ama çeşit borcunda edim hasarı borçlunun sırtında olur. “Genus non perit” (nevi telef olmaz) dogması uyarınca, borçlu, batanın yerine yenisini bulup koymak zorundadır.…

Karşı edim (bedel) hasarı ise, karşılıklı sözleşmede, edim konusunun batması halinde, karşı edimden de yoksun kalma riskidir. Yoksun kalınan “karşı edim” (para), satımda satış bedeli, kirada kira bedeli, iş görme ve eser yaratma sözleşmelerinde de ücrettir. Kural olarak borçluda olur bu risk. Eli boş gelen eli boş döner. (BK 136) Doğaldır, adaletlidir bu. Değil mi ki o, edimini yerine getirememiştir ve batan edim konusunu (telef olanı) telafi yükümü altında da değildir; o halde yitip giden edimin karşılığını da (bedelini de) isteyememelidir.…

Gelgelelim, ifa yerinden alınacak ve ifa yerine götürülecek taşınır eşyada eşyanın devredildiği anda, alacaklı-alıcının bulunduğu yere gönderilecek (yollanacak) taşınır eşyada ise daha eşyanın taşıyıcıya teslim edildiği anda edim hasarıyla birlikte karşı-edim (bedel) hasarı da alacaklı-alıcıya geçer. Alacaklı-alıcı kaza üzerine hem maldan hem parasından olur. O, telef olduğu için yararlanamadığı malın parasını ödemek zorunda kalır. (BK 208 I ve III)…

Öte yandan, alacaklı temerrüdünde ve alacaklı yüzünden gerçekleşen ifa imkansızlığında, edim hasarıyla birlikte karşı edim hasarı da alacaklıya geçer. Ne de olsa ifayı engelleyen alacaklının kendisidir. (BK 208 II’nin sadece alacaklı temerrüdünde hasarı alacaklıya geçiren kuralı, alacaklının yol açtığı ifa imkansızlığını da kapsayacak biçimde geniş yorumlanmalıdır.)…

Serozan Borçlar Hukuku Genel Bölüm - İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme

Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.

§4. İFA YERİ

I. İFA YERİNİN ANLAMI VE ÖNEMİ