Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
Sayfa 236§ 5. Mutlak Hak - Nispi Hak Ayrımı
1.2.5.1
Hakkın değişik ölçütlere dayalı ayrımları arasında, hakkın etki alanına ve yükümlülerinin…
Mutlak hakkın prototipi (ilk örneği) olan ayni hakka ilişmeme yükümüne aykırılığın…
Mutlak hakkın herkese karşı ileri sürülebilirliği güncel (aktüel) ve somut bir anlam taşımaz; olsa olsa gizil (potansiyel) ve soyut bir anlam taşır. Şöyle ki mutlak hakkın sahibi ile yükümlü arasında gerçek hukuki ilişki ve somut talep ancak mutlak hakkın ihlal edilmesinden sonra güncelleşecektir. Gerçekten de, sözgelişi, eşya malikinin eşyasına el atılmadıkça, onun kimseyle hukuki ilişkisi, kimseye karşı talebi olmaz. Ne zaman ki bir yabancı malikin eşyasına el uzatır; işte o zaman, somut bir hukuki ilişki bağlamında malikin de gerçek bir talebi (ayni talebi) oluşur.…
Mutlak hakkın prototipi ayni hakkın mutlaklık özelliğinin tek anlamı “dıştan gelen…
Buna karşılık, ayni hakkın mutlaklığı, çoğu kez yanlışlıkla sanıldığı gibi, nispi alacak hakkıyla karşı karşıya geldiği veya onunla yarıştığı durumda, kendisinin mutlaka nispi hakkın önüne geçeceği ve ağır basacağı anlamına gelmez. Malik kiracısını mutlak ayni hakkına dayanarak konuttan çıkaramaz. Hatta kiracının konutuna giremez bile! Dahası, malı bir yandan malikine öte yandan da alacaklısına iade etmekle yükümlü olan borçlu bunlar arasında sırf mutlak ayni hak sahibidir diye maliki üstün tutamaz. (Krş. BK 214-216, BK 568).…
1.2.5.2
Mutlak (absolute) hakkın karşısında yer alan nispi (relative) hakka gelince: Nispi…
“Sözleşmeye aykırılık” sözleşmenin tarafınca gerçekleştirilen “nispi alacak hakkı” ihlalinden oluşur. Kiraya veren ile kiracı arasındaki kira sözleşmesine aykırı olarak kira bedelinin ödenmemesi gibi.…
“Haksız fiil” ise herkese karşı etkili “mutlak hakların” (örneğin kişilik veya mülkiyet hakkının) ihlalinde söz konusu olur. Ama haksız fiil ayrıca özel bir hukuk kuralının koruduğu salt malvarlıksal çıkarların ihlalinde (örneğin haksız rekabette veya hilede) de söz konusu olur. Bir de kasten ve ahlaka aykırı olarak zarar verme …
146a Bk. Çağlayan Aksoy, Hukuka Aykırılık ve Ahlaka Aykırılık Unsurları Çerçevesinde Salt Malvarlığı Zararlarının Tazmini, İstanbul, 2016; Kapancı,…
1.2.5.3
Mutlak hak denince hemen akla ayni hak (ius in rem) gelir (MK 683). Yoksa Roma…
Nispi hak denince de akla alacak hakkı (ius in personam) gelir. Yoksa Roma hukukunun…
Roma’ da mutlak hak denince salt ayni hak, nispi hak denince de salt alacak hakkı akla gelirdi. Şimdiyse mutlak haklara fikri haklar, kişilik hakları, nispi haklara da yenilik doğuran haklar eklendi.…
1.2.5.4
Mutlak ayni hakla nispi alacak hakkının karşılaştırılması ortaya ilginç bir tablo…
Ayni haklar MK’un “Eşya Hukuku” başlıklı kitabında, alacak hakları da “Borçlar Kanunu”nda…
güveni (iyi niyet) de alacak haklarında değil, ayni haklarda korunur. Alacak haklarının…
Alacak hakkı sahibinin ayni hak sahibine göre zayıf hukuki konumu özellikle şu noktalarda…
a) Ayni hak sahibinin eşya üzerindeki tasarrufuna karşı o eşyaya ilişkin alacak hakkı…
b) Mülk el değiştirdiğinde alacaklı mülkten yararlanma hakkını yeni malike (halefe)…
c) Mülk çalındığında veya hasara uğratıldığında mutlak hak ihlaline dayanan haksız…
d) Eşya cebri icra (haciz veya iflas) takibine tabi tutulduğunda eşyayı cebri icra…
e) Ayni taleplerin zamanaşımına uğramazken nispi taleplerin (alacak haklarının) zamanaşımına…
Eklemeli ki mutlak hakkın nispi hakka üstünlüğü genelleştirilemez. Mutlak hakkın…
Nitekim, başkasına ait bir malı elinde bulunduranın bu malı ansızın ortaya çıkan…
1.2.5.5
Mutlak ayni hak-nispi alacak hakkı ayrımının pratik önemini bir ariyet (kullanma…
1.2.5.6
Nispi alacak hakkının mutlak ayni hak karşısında halefiyet koruması açısından zayıflığı…
Konut kiracısının halefiyet koruması açısından bu elverişsiz durumu, Kira K.’nun devirden sonra kiracının konuttan çıkarılmasını yeni malikin konuta ihtiyaç duyması şartına bağlayan ve bu durumda bile kiracının konutta kalabilme süresini uzatan özel kuralıyla (Gayrimenkul Kiraları Hakkında K. mad. 7 d) ve ayrıca kiracının nispi hakkının tapuya şerhi yolundan güçlendirilmesi (adeta aynileştirilmesi) olanağını sağlayan eski BK 255/ MK 1009 kurallarıyla sınırlı bir ölçüde de olsa düzeltilmişti. Şimdiyse yeni BK m. 310 I kuralı kiralanan eşyanın el değiştirmesi halinde yeni maliki kira sözleşmesinin tarafı haline getirmekle, yani sözleşmeyi kendiliğinden (eo ipso) devredilmiş saymakla, kiracıya ayni haklara özgü ayrıksı bir sosyal “halefiyet koruması” sağlamıştır. Üstelik bu koruma yadırgatıcı biçimde taşınır kiracılarına da sağlanmıştır.…
§ 4. Hakkın Türleri
§ 6. Nispi Hakkın Güçlendirilmesi
EN
TR
