Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
Sayfa 272§ 9. Hakkın Sınırları
1.2.9.1
Hak “hukukça korunmuş irade, menfaat, olanak, yetki” olarak tanımlandı. Bir sürü…
Hakkın kullanılmasının başkalarının çıkarlarını örselemesi doğaldır. Banka, müşterisini…
Hakkın sınırlarından söz açılınca, akla hakkın zamansal sınırları ve hakkın maddesel…
Hakkın zamansal sınırları olarak akla gelen süreye bağlı hak, hak düşürücü süre ve…
1.2.9.2
a) Süreye bağlı haklar: Haklar yasayla veya hukuki işlemle daha baştan belirli…
1.2.9.3
b) Hak düşürücü süreler: Bir hakkın kullanılması için öngörülen süre içinde hak…
Hak düşümü söz konusu olunca, öğrenmeden işlemeye başlayan kısa, göreceli ve esnek süre ile işlemden veya eylemden başlayan daha uzun ve kesin üst süre ayrımına yer verilir. Yalnız BK 39’da herhangi bir üst süre öngörülmüş değildir. Acaba yasa koyucunun nitelikli suskunluğu mudur; yoksa kıyas yoluyla doldurulması gerekli bir açık yasa boşluğu mudur bu?…
İsviçre Federal Mahkemesi, BGE 114 II 140 i.s.’de yayımlanmış ünlü Picasso tablosu kararında sözleşme ve haksız zenginleşme istemlerinin zamanaşımı sürelerinin zaten iade istemlerine dolaylı olarak bir zamansal sınır getirdiği düşüncesiyle üst süre eksikliğinde yasa boşluğunu kabul etmemiştir. Kaldı ki hakkın kötüye kullanılması yasağının getirdiği zamansal sınırlama ayrıca saklı sayılmıştır.…
Verilen örneklerden de anlaşılabileceği gibi, hak düşürücü süreler genelde yenilik…
Hak düşürücü süreler genelde kısa tutulmuş sürelerdir. Üstelik bu süreler kesin sürelerdir;…
1.2.9.4
c) Zamanaşımı süreleri: Talepler genelde zamanaşımı süresine bağlıdırlar. Bu zamanaşımı…
Zamanaşımı süresinin başlangıcı sözleşmesel alacaklarda “muacceliyet”ten (edim gününden),…
Yalnız şu var: Bu göreceli (izafi, nispi) süre aynen hak düşümü sürelerinde olduğu…
Geç ortaya çıkan kanser ve deprem zararı gibi zararların giderilmesi taleplerini yakmamak için ya zamanaşımının başlangıç anı ileriye kaydırılmalı ya da zamanaşımı süresi bu gibi zararlar için yasaca özel olarak uzatılmalıdır.…
Her talebin zamanaşımına uğrayacağı sanılmamalıdır. Öyle talepler vardır ki bunlar…
MK 864 kuralı gereği, taşınmaz rehniyle güvence altına alınmış şahsi (nispi) talepler de zamanaşımına uğramaz.…
1.2.9.5
Şuna dikkat edilmelidir ki talepler zamanaşımına uğrasalar bile, onların kaynaklandıkları…
Gerçi mülkiyet hakkı belirli bir süre boyunca malikin hareketsizliği ve zilyedin malı elinin altında bulundurması yüzünden zilyet tarafından “kazandırıcı zamanaşımı” yoluyla mülk edinilebilir ve böylece malikin mülkiyet hakkı da zamanla yitirilmiş olur. Ama burada mülkiyet zamanın geçmesi (hak sahibinin harekete geçmemesi) yüzünden değil de zilyedin etkinliği ve onun hakkı kazanması yüzünden yitirilir. Yoksa ayni talepler zamanaşımına uğramaz!…
Defiler ve itirazlar da zamanla etkisizleşmezler. Atak planında zamanla sınırlı olan…
Zamanaşımının işlevi, yıllanıp eskimiş istemleri tarihin arşivinden çıkarmak suretiyle…
1.2.9.6
Bu nedenledir ki zamanaşımı konusundaki kurallar genelde “buyurucu kural” sayılırlar;…
1.2.9.7
Zamanaşımına uğramış olan talep düşmüş, yitip gitmiş sayılmaz. Böyle bir talep…
Zamanaşımının üst süresi talebin ortaya atılabileceği günden başlar; dolayısıyla bu süre sözleşmesel alacaklarda muacceliyetten işlemeye başlar (BK 149).…
Haksız fiil istemlerinin üst süresi zarar verici eylemin gerçekleştiği, haksız zenginleşme istemlerinin üst süresi de zenginleşmenin oluştuğu günden başlar.…
Çok geç ortaya çıkan zararlarda (deprem zararlarında ve sağlık zararlarında) tartışma vardır. Ya başlangıç anı zararın nesnel olarak algılanabileceği geç ana kaydırılır ya da cismani zararlar için otuz yıl gibi özel uzunlukta süreler öngörülür.…
Zamanaşımına uğramayan talepler de vardır. Ayni talepler zamanaşımına uğramaz. Sonra muacceliyetleri ancak talebin ortaya atılmasıyla belirlenen taksim (paylaşım) talepleri de durdukları yerde zamanaşımına uğramazlar.…
Hak düşümünün temelinde her zaman kamu yararının, zamanaşımının temelinde ise her zaman özel bireysel çıkarın yattığını söylemek doğru değildir. Bir dizi hak düşümü süresinde, örneğin …
Hak düşümüyle zamanaşımı sürelerini birbirinden ayırt etme konusunda her zaman titizlik gösterildiği söylenemez. Kimi yerlerde taleplerin hak düşümüne, yenilik doğuran hakların da zamanaşımına bağlandığı gözlenir. Ama bu karışıklık gözde büyütülmemelidir. Bir kere hak düşümü kuralları on dokuzuncu yüzyılda zamanaşımı kurallarından türetilmişlerdir. Her iki süre de hak sahibinin ilgisizliği üzerine karşı yan için ortaya çıkan hakkın artık kullanılmayacağı yolundaki hukuksal görünüşün (güvenin) korunması düşüncesine dayanır. Demek ki sürelerin tarihsel ve düşünsel kökeni birdir. Sonra her iki sürenin hukuksal rejimi de zamanla birbirine geniş ölçüde yaklaştırılmıştır. Şöyle ki hak düşümü süreleri de haklı neden ve hakkın kötüye kullanılması kavramları eliyle pekala zamanaşımı süreleri gibi uzatılabilmektedir. Öte yandan zamanaşımı sürekli defi de kimi durumlarda borçlu tarafından ileri sürülmese bile pekala kendiliğinden hukuki sonuç doğurabilmektedir.…
§ 8. Hakkın Kazanılmasında ve Korunmasında İyi Niyetin Etkisi
§ 10. Hakkın Korunması ve Elde Edilmesi
EN
TR
