Serozan Borçlar Hukuku Genel Bölüm - İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme

Aslında, sosyal kaygılarla, işçiye hizmet edimini yerine getiremediği halde ücretini…

Borç ilişkisinin konusuna dahil sayılan asal, nesnel, yapısal, tipik, birincil sözleşmesel amacın ifa dışı yollardan gerçekleşmesi veya düşmesi olguları (ki burada ele alınmıştır), alacaklının borç ilişkisinin konusuna dahil sayılmayan öznel, atipik, ikincil amaçlarının, kişisel tasarımlarının boşa çıkmasından ayrı tutulmalıdır. Amaç gerçekleşmesinin veya düşmesinin ifa imkansızlığına yol açmış sayılabilmesi için söz konusu amacın o sözleşmede özel bir ağırlık taşıması, sözleşmenin konusunda yer alan iki yanlı belirleyici, tipik, birincil, yapısal amaç katına çıkması gerekir. Buna karşılık, amacın bu denli önem taşımadığı “amacı renksiz” ilişkilerde ancak işlem temelinin çökmesi söz konusu olabilir. Gerçekten de, ailenin geçimini sağlamak üzere bir ticari işletmenin eşin üstüne geçirilmesinden sonra evliliğin çözülmesi, transfer sözleşmesinden sonra futbolcunun lisansının elinden alınması veya gösteriyi izlemek üzere bir odanın kiralanmasından sonra gösterinin suya düşmesi olguları, ifa imkansızlığı kalıpları içinde değil de ancak sözleşmeden dönme hakla verebilecek “işlem temelinin çökmesi” kalıpları içinde ele alınırlar. (Bk. § 20)…

Buna karşılık, külliyetli tutarda sigara alımından sonra doktorun ansızın sigara içme yasağı koymasında ya da kuyumcudan nişan veya evlilik armağanı alımından sonra nişanın veya evliliğin suya düşmesinde olduğu gibi, ifada alacaklının sadece özel ve öznel çıkarının kalmadığı durumlarda (tek yanlı saiklerin boşa çıkmasında) alacaklı bu talihsizliği sineye çeker. Burada ne “amaç çökmesi” söz konusu olabilir ne de “işlem temelinin çökmesi”! Unutulmasın ki hukukumuzda verme ediminden yararlanma ve malı değerlendirme çıkarının kalkması (hatta alacaklının ölümü bile) borç ilişkisini etkilemez. Eşya her zaman, her koşulda, herkese (bu arada alacaklının mirasçılarına da) yarar. BK 325 kuralı da bu açıdan anlamlıdır: Kiracının kişisel nedenlerle kiralananı kullanamaması, onun kira parasını ödeme borcunu ortadan kaldırmaz.…