Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
II. BORÇLUNUN SORUMLULUĞUNU GEREKTİREN SONRAKİ İMKANSIZLIĞA BAĞLANAN SONUÇLAR
XVI.3
Borçlunun böylesine geniş ve ağır tutulan sorumluluğunu gerektirecek sonraki ifa…
Bölümsel imkansızlıkta kural olarak yaptırımlar da bölümsel olarak yürürlüğe konur. Ola ki ifası imkansızlaşan edim bölümü olmadan edimin geriye kalan bölümü hiçbir işe yaramasın. Belirli uzunlukta ısmarlanmış olan elbiselik veya döşemelik kumaşın eksik kalan bölümünün bulunamaması gibi (BK 27 II’ye, 137 I c. 2’ye, 218’e ve 230’a kıyas)…
BK 112’nin kusurlu ve sorumlu borçluya tazminat ödetmesinin anlamı şudur: İfa imkansızlığından…
Borçlunun sorumluluğunu gerektiren ifa imkansızlığında borçlunun borcunun düşeceği ve yerine yepyeni, apayrı bir tazminat borcunun geçeceği yolundaki görüş, asıl edimi pekiştiren güvencelerle savunma (defi) haklarını ve alacaklının kaim değer istemini alacaklı yararına tutarlı ve inandırıcı biçimde ayakta tutamadığı, üstelik onun ileride ele alınacak olan bir avantajını, “mübadele kuramını” devreye sokma avantajını elinden aldığı için savunulamaz. Bu görüşün iş sözleşmesinde alacaklı işçi yönünden taşıdığı sakıncalar (onu işten çıkarmayı kolaylaştırıcı uzantıları) ayrıca düşündürücüdür…
XVI.4
İmkansızlıkla ilgili açıklamaların bu aşamasında, konuyu toparlayıcı ve özetleyici…
Bu şema borçlunun etki alanında veya tarafsız (renksiz) etki alanında gerçekleşen…
XVI.5
Peki ama sonraki imkansızlıktan sorumlu tutulacak olan bir borçlunun, ifası imkansızlaşmış…
Bu konuda Mommsen’in ünlü klasik “fark kuramının” formülü şudur: Sözleşmeye aykırılık…
Eklemeli ki aynen haksız fiilde olduğu gibi, sözleşmeye aykırılıkta da fark (zarar)…
Buna karşılık, haksız zenginleşmede iade (tasfiye) borcunun kapsamı nesnel (objektif)…
Özel bir vurguyla eklemeli: Zararın giderilmesini amaç bilen tazminatta ne zarar…
Zarar istek dışı (gönülsüz) malvarlığı kaybıdır. Gönüllü “masraf” yalnız zararın…
Şu noktayı da eklemeli: Alacaklı yararına ispat kolaylığı yalnız sorumluluk nedenine özgüdür; yoksa sorumluluğun sonuçlarına (giderilecek zararın tutarına) ilişkin değildir. Yani alacaklı borçlunun kusurunu ispat etmek zorunda değildir (BK 112) ama kendi zararını ispat etmekle yükümlüdür (BK 114 II/50 1).…
XVI.5a
Fark kuramı bağlamında denkleştirilecek “gönülsüz kayıp” olarak ilk akla gelen,…
Ama en uzak dolaylı sonuç (refakat) zararı, örneğin, o mal zamanında ele geçirilmiş…
Dahası var: Edimin ele geçirilememesi yüzünden üçüncü kişilere karşı üstlenilen sözleşme…
Dolaysız cevher ve ihlal zararının (dar anlamda müspet zararın) ötesinde dolaylı…
Malvarlıksal ifa çıkarının (alışverişte bulunup malvarlığını artırma çıkarının) ötesinde,…
Hatta manevi zarar bile tazmin ettirilir sözleşmeye aykırılık eden borçluya. Özellikle…
Eğer zarar verici davranış sözleşmenin kurulmasından önce gerçekleşmişse, özellikle sözleşmenin geçersizliğine yol açma biçiminde belirmişse (culpa in contrahendo), ortada geçerli sözleşme bulunmadığına göre, sözleşme hiç kurulmamış olsaydı, daha doğrusu onun varlığına boşuna güvenilmemiş olunsaydı içinde bulunulacak olan durum esas alınır. Fark kuramının nedensellik …
Menfi güven zararının kapsamına sözleşmenin geçerli olarak kurulacağına güvenilerek yapılan masraflar ile sırf sözleşmenin kurulacağına güvenildiği için kaçırılan daha elverişli fırsattan (malı daha ucuza satın alma fırsatından) yoksunluk zararı girer.…
Menfi güven zararı ile müspet ifa etmeme zararı asla istif edilemez; bir arada istenemez, ancak seçenekli olarak istenebilir. Yani ya o istenir ya da ötekisi. Yatırım giderlerini isteyen kişi ifa çıkarını isteyemez, ifa çıkarının tazminini isteyen kişi ise tüm yatırım giderlerini (masrafları) kendisi üstlenir.…
Alman hukukunda, yeni § 284 BGB kuralına göre, alacaklı, isterse, tam tazminat (geniş anlamda müspet ifa çıkarının tazmini) yerine (alternatif olarak), edime kavuşulacağı umuduyla boşuna yapmış olduğu (frustriert) masrafların tazminini isteyebilir. Klasik menfi güven zararı kavramından daha dar kapsamlıdır bu yeni kavram. Malı daha ucuza satın alma fırsatının kaçırılması, masraf oluşturmadığı için “boşuna yapılmış masraf” kavramına girmez. Öte yandan bu kavramı gerçek ve klasik anlamda malvarlıksal zarar kavramına dahil etmek de olanaksız gözükmektedir. Çünkü söz konusu masraflar sözleşme gereği gibi ifa edilseydi bile nasıl olsa yapılacak olan masraflardır. Bu masraflar da kural olarak borçludan istenemez; alacaklı tarafından …
Şimdi tüm bu zarar kalemlerini bir örnekte canlandıralım:…
Satıcı tarafından kusurlu olarak yakılmış olan köşkün alıcısı, boşu boşuna başka…
Alabildiğine uzatılabilecek bu nedensellik zincirini ancak “uygun nedensellik kuramı”…
I. GENEL BİLGİ
§17. BORÇLU TEMERRÜDÜ
EN
TR
