EN
TR
Faiz borcunun her zaman aranacak dayanağı ya açık veya üstü kapalı anlaşmada (BK 387, 510, 627) ya da doğrudan doğruya yasada (Faiz K. mad. 2: Temerrüt faizi) bulunur. Hukukçu, faize paranın “hukuki semeresi”, bütünleyici parçası, “fer’i uzantısı ve…
Faizin bu tanımına uymayan, özellikle anaparanın yüksekliğine ve kullanma süresine…
Alacaklıların vadeyi kaçırmaları olasılığına karşı borçlulara dayattıkları “vade farkı”nın hukuki niteliği tartışmalıdır. Kimilerine göre, vade farkı ek satış bedelidir veya finansman masrafıdır; kimilerine göre anapara faizidir; kimilerine göre de temerrüt faizidir(100).…
Meşruluğu yüzyıllarca tartışılmıştır faizin. Faiz yasağı, aslında, toprağa bağlı feodal tarım ekonomisinin gelişen ticari ve mali sermayeye karşı, yani gayrimenkul sermayenin yükselen menkul sermayeye karşı boşuna direnişinin bir uzantısıdır. Başka kılıflar (örneğin kâr ortaklığı hile-i şeriyyesi) altında da olsa varlığını ve geçerliliğini kabul ettirmiştir.…
Faiz borcu, anapara borcuna bağlı ve bağımlı bir “fer’i” (yan, eklenti, uzantı) borç…
Ne var ki faizin anaparaya bu bağlılığı ve bağımlılığı bir buyurucu kural bağlamında…
Nitekim, anapara alacağıyla faiz alacağı, istenirse, pekala ayrı ayrı devredilebilir,…
Ticari senetlerde faiz borcunun anapara borcuna bağlılığı ve bağımlılığı kuralı büsbütün rafa kaldırılır.…
Faiz borcu, anaparanın tutarına ve kullanma süresine göre taraflarca veya yasaca…
Sözleşmesel para alacaklarında borçludan temerrüt faizi isteyebilmek için kural olarak temerrüt ihtarında bulunmak gerekir. (BK 117) Yasal para alacaklarına gelince, bunlarda bir iki özelliğe dikkat edilmelidir. Bir kere, haksız fiil ve haksız müdahaleden ötürü zenginleşme gibi yasal borçlarda borçludan temerrüt faizi isteyebilmek için alacaklının borçluya temerrüt ihtarı çekmesi şart koşulmaz. (Nemo auditur propriam turpitudinem allegans; bk. § 17 N 5) Sonra, eğer yasal tazminat ve zenginleşme borçları yargılama sürecinin en son aşamasında saptanabilirse -ki böyle bir eğilim vardır- bu para borçları fiilen efektif değer borçlarına dönüşmüş olurlar (bk. § 8 N 2); o zaman tazminat …
Eğer anaparanın faiz oranı taraflarca kararlaştırılmamışsa (pek rastlanmaz ya), bu…
Sözleşmeyle belirlenmiş faizin anaparayı geçmesine engel yoktur bizim hukukumuzda.…
Hukukumuzun kanayan yaralarından birisi fahiş kira ise ötekisi de fahiş faizdir.…
BK 88’in faiz kuralının atıfta bulunduğu özel yasa 3095 sayılı Faiz Kanunu’dur. Anapara…
Peki ama yasal tavan üstü fahiş faizin yaptırımı ne olacaktır? İlk akla gelen yaptırım Ticaret K. mad. 1530’un, BK 27 II’nin bölümsel hükümsüzlük koşullarından arındırılmış “eksik geçerlilik” yaptırımıdır.…
Acaba Ticaret K. mad. 1530 I’in eksik geçerlilik kuralı yerine fahiş faizi dayatan kredi verene (ki genelde bankadır) bir özel hukuk cezası olarak faiz alacağını “sıfıra indirme” yaptırımı uygulanamaz mı?…
Nitekim İsviçre’de de tüketici kredisinde tüketiciye fahiş faizi dayatmanın yaptırımı “geçerliliği koruyucu indirgeme” olmayıp “sıfır faiz”dir.…
Bizde de Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu mad. 24 IV kuralı, faizin yazılı sözleşmenin kapsamına alınmadığı durumda hiç ödenmemesini öngörmüştür.…
Aslında bu radikal yaptırıma götürecek yol, bizde İsviçre kurallarına benzer bir kural öngörülmedikçe, BK 81 (İsviçre OR 66) kuralının ahlaka aykırı bir amaçla verilenin geri istenmesi yasağını kıyasen uygulamaktan geçer.…
Dikkat edilsin ki fahiş faizle kredi verenin edimindeki ahlaka aykırılık, anaparanın devredilmesinde yatmaz. Bu nedenle, onun anaparayı sözleşmede baştan kararlaştırılmış veya sonradan olağan süreli fesih bildirimiyle belirlenmiş olan kredi süresinin sonunda geri isteyebileceği kuşkusuzdur.…
Fahiş faizle kredi verenin asıl hukuka ve ahlaka aykırı edimi, anaparayı fahiş faizle “kullandırma” edimidir. O nedenle (geri-) alınamayacak olan edim, salt parayı kullandırma ediminin karşılığıdır; yani faizdir! Eğer bu edim (faiz) peşin olarak tahsil edilmişse, tüketiciye iade edilecektir. BK 81’in ahlaksızca verilenin geri alınması yasağının, ahlaksızca kullandırılanın ödetilmesi yasağına kıyasen uygulanmasıdır bu!…
Böylece BK 81 kuralı cezalandırıcı ve caydırıcı işleviyle, nasıl örneğin rüşveti karşılıksız elde tutma hakkı veriyorsa, ana
Eklemeli ki ticari işlerde faiz oranını belirleme serbestliği vardır. (Ticaret K.…
İlginçtir, yeni Ticaret Kanunu’nda (mad. 1530’da) en fazla (azami) değil de en az (asgari) temerrüt faizi öngörülmüştür. Şöyle ki gecikme faizi ödenmeyeceğini veya ağır derecede haksız sayılabilecek kadar az faiz ödeneceğini, alacaklının geç ödeme dolayısıyla uğrayacağı zarardan borçlunun sorumlu olmayacağını veya sınırlı bir şekilde sorumlu tutulabileceğini öngören sözleşme hükümleri geçersizdir.…