Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
IV. Hukuk Kurallarının Diğer Toplumsal Davranış Kurallarından Ayırt Edici Özellikleri
1.1.1.38
Toplumsal yaşamla ilgili kurallar yalnız hukuk kurallarından ibaret değildir. Her…
Hukuk uygulayıcısının zaman zaman hukuk kuralıyla çakışabilen ve çatışabilen bu hukuk…
Anlaşmaya varıldıktan sonra ödenen bağlanma parasının (kaparonun) ileride ödenecek…
Erdemli davranıp iyilik etme, dürüst hareket edip yalan söylememe, sözün özü “ayıp…
İbadet, örneğin oruç, “dinin” buyruğudur. Hemen ekleyelim: Böylesine “uhrevi” (ahretle,…
Yaşlıya ve kadına yer ve yol verme, selamlaşmada, davetlerde ve ziyaretlerde saygı…
Resmi törenlerde üst rütbeye öncelik verme “protokol” kuralının buyruğudur.…
Resmi mekanlarda kravat takmak “moda” kuralına, faul yapmamak da “spor” kuralına…
Spor kuralının özelliği sadece belirli spor karşılaşmasıyla ve bu karşılaşmanın sporcularıyla sınırlı olarak uygulanmasıdır. Spor kuralının uygulanması yargısal denetime tabi tutulamaz. Hakemin yanlış kararı mahkemece düzeltilip değiştirilemez. Bu anlamda sporun hukuk ötesi bir alan oluşturduğu söylenebilir. Ama karşılaşmanın sonrasına sarkan ve sporcunun ya da kulübün kişi varlığını veya malvarlığını ihlal eden ek yaptırımlar (yerine göre özel bir tahkim kurulunda da olsa) pekala yargısal denetime tabi tutulabilir.…
Bütün bu kuralların arasındaki tarihsel ilişki ve karşılıklı etkileşim yadsınamaz.…
1.1.1.38.a
Özellikle ahlak kurallarıyla hukuk kuralları arasındaki ilişki dikkat çekicidir. Bu yoğun ilişki özellikle MK 2’nin dürüstlük kuralında, BK 27’nin ahlaka aykırılık butlanında, BK 49 II’nin ahlaka aykırılık tazminatında ve BK 81’ in ahlaka aykırı amaçla verilen edimin geri istenmesi yasağında göze çarpar. Bu kurallarda hukuk düpedüz ahlaka göndermede bulunur. Medeni Hukukla ahlak arasındaki ilişki bağlamında şu nokta da unutulmamalıdır: Ahlak ilkeleri Medeni Hukukun yazılı olmayan pozitif yürürlük kaynakları arasında yer alır. (Bk. geride N 5!)…
Öte yandan, bizde töre de (ileride gösterileceği gibi) bazı koşullarla yasayı tamamlayıcı bir güçle donatılmıştır. (MK 1 II)…
Hukukla ahlak arasındaki karşılıklı sosyal ve kültürel etkileşim ilginçtir: Örneklendirelim: Cinsellik ahlakı konusunda toplumsal değer yargılarındaki değişim (liberalleşme) hukuksal işlemin (diyelim metres vasiyetnamesinin, genelev kirasının ve evlenme tellallığının) hukuksal bağlayıcılıktan yoksun bırakılması konusundaki hukuksal değer yargılarını değiştirebilir; buna karşılık, …
1.1.1.39
Genelde hukuka ahlakın, dinin ve törenin asgarisi (minimum’u) gözüyle bakılır.…
1.1.1.39.a
Zaman zaman pekala birbirleriyle çatışabilirler de hukukla ahlak, din ve görgü kuralları!…
1.1.1.40
Bunun tersine, hukukla bağdaşmayan töre ve din kuralları da vardır. Namus (kan)…
Öte yandan, dinin gerekleri ve hukukun kuralları çatışabilir de. Yakın geçmişte bu…
Aslında, bütün bu kurallar birbirlerine ne denli benzerlerse benzesinler, aralarında,…
1.1.1.40.a
Hukuk kuralı, töre, ahlak ve din benzeri toplumsal davranış kurallarından genel olarak…
a. Hukuk kuralını devlet koyar.…
b. Hukuk kuralı adalet, yerindelik ve hukuksal güvenlik temel değerlerine dayanı…
c. Hukuk kuralının toplumsal işlevleri bulunur.…
d. Hukuk kuralı değişkendir.…
e. Hukuk kuralı ulusaldır; salt ülke sınırları içinde geçerlidir.…
f. Hukuk kuralı akıldan geçirilene (niyete) değil de eyleme geçirilene değer ver…
Yalnız ahlaka aykırı amaç izlemeye ve iyi niyetli olmamaya hukuksal sonuç bağlanan ayrıksı durumlar da vardır. (Bk. örneğin BK 81, MK 31.)…
g. Hukuk kuralının arkasında devletin örgütlü ve kurumlaşmış zorlayıcı (yaptırım-)…
Açalım:…
Hukuk kuralını yaratan devlettir. Bu kuralın günümüzdeki ideolojik meşruluk temeli…
Hukuk kuralını öteki toplumsal davranış kurallarından ayırt edici en önemli öğe,…
Hukuk kuralının yürürlük sınırı ulusal sınırlarla çizilidir. Bu kuralın toplumsal…
1.1.1.41
Gelenek, töre, ahlak, din, görgü ve spor kurallarının hiçbirisi için geçerli değildir…
Hele gelenek, ahlak, din ve görgü açısından büsbütün renksiz “teknik hukuk” (örneğin trafik) kuralları açısından bu ayrım daha da belirgin biçimde ortaya çıkar. Bu gibi teknik hukuk kurallarında kamusal zorlayıcılık, ulusallık (yerlilik), maddi eyleme dönüklük, maddi yaşama özgü işlevsellik ve eleştirilebilip değiştirilebilirlik özellikleri çok açık biçimde göze çarpar.…
Din kurallarının hukuk kurallarına dönüştürüldüğü yerlerde ve çağlarda bu gerçeğin…
III. Hukukta Yaptırımlar - Özellikle Hükümsüzlükler
V. Hukukun Temel Değerleri
EN
TR
