EN
TR
Bu fırsatta hukukun kuralcı dogmatik hukuktan ayrışan yan dallarına bir göz atalım: “Hukuk tarihi” hukukun insanlık tarihindeki özel gelişimini ele alır; nereden gelip…
“Hukuk sosyolojisi” hukuk düzeniyle toplumsal yapı arasındaki karşılıklı etkileşimi…
“Hukuk felsefesi” başta adalet değeri olmak üzere hukuku taşıyan temel değerleri…
“Genel hukuk kuramı” hukuk kurallarının yapısal özellikleriyle ve işlevleriyle ilgilenir.…
“Hukuk metodolojisi” hukuk kurallarının uygulanmasının yolu yordamı üzerinde durur.…
Dikkat edilirse, hukukun bütün bu yan dalları birbiriyle bağlantılıdır; aralarındaki…
Şimdi biraz hukuk tarihiyle, sosyolojisiyle, felsefesiyle ve genel hukuk kuramıyla…
Bilindiği gibi, tarihsiz, sosyolojisiz, felsefesiz, genel kuramsız hukukçuluk içi…
Hukukun (devletin) toplumsal yaşamı bağlayıcı ve zorlayıcı kurallara bağlarken…
Gerçekten de hukukun bağlayıcılığı ve zorlayıcılığı, onun dirlik ve düzen sağlama…
Önemli bir saptama: Aslında hukuku topluma benimsetebilmek için hukukun meşruluk ideolojisini kökleştirip geliştirmek tek başına yetmez. Hukukun bağlayıcılığının ve zorlayıcılığının toplumca kabullenilmesi için, ayrıca, hukuk kurallarının katılımcı ve çoğulcu demokrasinin gereklerine uygun biçimde oluşturulmasına da özen gösterilmelidir. Öyle ki yurttaşlar kendilerine “dayatılmış” kurallara değil de, oluşmasına eylemli biçimde “katıldıkları” kurallara gönüllü olarak uymanın erincini duysunlar.…
Hemen belirtelim: Hukuku taşıyan bu üç parametre, (adalet, yerindelik ve güvenlik)…
Bu temel değerler arasında “adalet” değeri kuşkusuz en önemlisidir. Ama aynı zamanda…
Gerçekten de adalet en fazla telaffuz ettiğimiz ama kavramakta da en fazla zorlandığımız…
Adalet kavramı, Aristo’dan beri, “dağıtıcı adalet” ve “denkleştirici adalet” diye…
Bu açıklamayla ister ister istemez soyutluğun ve mutlaklığın dalgalarında sulanan…
Anayasa Hukuku semantiğinde (anlambiliminde) eşitlik, aksini haklı kılan akla uygun…
Pekiyi ama nasıl gün ışığına çıkarılabilir bu keyfi ayrımcılık yasağı? Anatole France’ın…
Adaletin ve eşitliğin bu sosyal parametresi konusunda çağdaş ve uygar dünyada bir…
Eşitlik ilkesine (adalete) uygunluğun teknik anayasal ölçütü, özgürlük sınırlamalarında…
Örneğin, kadınla erkek arasında fizyolojik farklılığa dayanan ve sosyal korumayı…
Kadın-erkek eşitliğine ilişkin değişik bir örnek: Salt kadın için evliliğin çözülmesinden…
Öğrenciler arası eşitlikle ilgili örnekler: Sınavda kopya çeken öğrenci o sınavda…
Bu açıklamalar dağıtıcı (distribütif) adalet ve devletin ayrımcılık yapması yasağı…
Yalnız şu var: Toplumda mülkiyet dağılımı adaletli olmadıkça, alışverişin adaletli…
Öte yandan, yürürlükteki tazminat hukukunun da eşitliğe ve dolayısıyla adalete uygun…
Aslında, dağıtıcı ve denkleştirici adalete, hak arama özgürlüğünden, silahların eşitliğinden, masumiyet karinesinden, yargılamanın kamuya açıklığından ve yargıcın bağımsızlığından oluşan “yargılama adaleti” ni eklemek gerekir. Buna ayrıca kanunsuz suç ve ceza olamayacağı ve suçluyu özgürlükten yoksun bırakma yerine yeğlikle onu ıslah etme ilkelerinden oluşan “ceza adaletini” de katmak yerinde olur.…
Gerçi adalet ağırlıklı olarak hukuk felsefesinin konusudur. Ama adalet konusunda…
Genelde adalet duygusunun bir ürünü olarak görülen adalet yargısı aslında düpedüz…
Aslında adalet değeri günümüzde dört başı mamur mantıksal ölçütlerle belirlenmektedir.…
Görülüyor ki adalet değeri baştan aşağı bir beyin ürünüdür; bir bilinç değeridir.…
Adaletin (justice, Gerechtigkeit) özel bir uzantısı da “hakkaniyet”tir. (Equity,…
Hakkaniyetle ilgili değer yargısı yargıcın takdir yetkisini kullanmasına açık tutulmuş…
Bu kuralda değinilen takdire açık olguların başında, adın değiştirilmesini ve nişanın…
Gerçi hakkaniyet MK 4 kuralının da vurguladığı gibi, daha çok yargıcın takdir yetkisine…
Hakkaniyetin (equity) Anglo-Amerikan hukuk sisteminde tüm yürürlük kaynaklarının önünde yer alan birincil hukuk kaynağını oluşturması ilginçtir.…
Hukuku taşıyıcı temel değerler arasında adaletten sonra ikinci sırayı “yerindelik”…
Hukukun yalnız adaletli olmayıp, aynı zamanda kamuya yararlı olmasından, bu arada…
Aslında, başta usul hukukunun tüm formaliteleri olmak üzere, medeni hukukun ispatı…
Hukukun üçüncü temel değeri de hukuki güvenliktir (Rechtssicherheit, sécurité juridique).…