You only have rights to document if you have package.
XII. HUKUKÇUNUN YARARLANDIĞI BAŞLICA MANTIKSAL ARAÇLAR
Hukukçunun bilinen önermelerden (Aussage, proposition) yeni önermeler (sonuçlar,…
Tasım, tümden gelim, tüme varım, yorum, örnekseme (kıyas – argumentum per analogiam),…
Bu çıkarım enstrümanlarına hâkim olmayan bir hukukçu tartışmalarda yenik düşer; yargılarının…
Tasım (Sillojistik)…
Sillojizm Grekçe toplama anlamına gelmekte olup, iki öncülden bir sonuç çıkarma diye…
Hukukçu en başta ve en fazla “tasım” (sillojistik) etkinliğinde bulunur. Somut olayı,…
Örnek: Efe Ece’nin onuruna basın yoluyla saldırıda bulunmuştur (Somut maddi olay,…
Somut, özel, tikel küçük öncül (praemissa minor) soyut, genel, tümel büyük öncül…
Aristoteles’in ünlü “Sokrat insandır; tüm insanlar ölümlüdür; öyleyse Sokrat da ölümlüdür”…
Gelgelelim, ilk bakışta sanıldığı gibi basit değildir bu mantıksal operasyon. Hukuk…
Bu etkinlik bir sürü değer yargısını ve yorum operasyonunu gerektirir. Gerçekten…
Bu vesileyle önemli başka bir noktaya dikkat çekelim: Önermelerin (öncüllerin) gerçeğe uygunluğu önermeler (öncüller) arasındaki mantıksal tutarlılıktan farklıdır. Örnek tasım operasyonunda sonuç her halde mantıken tutarlıdır; ama üç yargı pekâlâ gerçeğe uygun olmayabilir. Saldırı olgusu ve yasal kuralın yürürlüğü gerçeğe uygun değilse, sonuç da gerçeğe uygun olmaz. Görülüyor ki, mantıksal tutarlılık ile gerçeğe uygunluk eşanlamda sayılmaz.Tümden gelim ve tüme varım…
Hukukçunun başlıca mantık araçlarından, çıkarım tekniklerinden söz edince akla ilk…
Hukukçunun akıl yürütürken, özellikle tasım sürecinde ilerlerken vazgeçemeyeceği…
Tümden gelimci akıl yürütme sonucunda varılan yargıdan (dayandığı önermeler örtüştükçe…
Örnek: Ayıplı ifa tazminat borcu doğurmalıdır (Tümel öncül/ Büyük önerme/Soyut kural).…
Soyut kuraldan somut olay için tümden gelim yoluyla sonuç çıkarma (çıkarımda bulunma)…
Bu örnekte sonuç (vargı/ yargı) “ayıp” ara(cı) kavramı eliyle birbirine bağlanan…
Tümden gelim analitik (ayrıştırıcı) düşüncenin (Aristo’nun) sevgili çocuğudur. Tüm…
Dikkat edilirse, bu tümden gelim operasyonunda büyük önerme ile küçük önermeyi birleştirip…
Ama hukukçu aşağıdan yukarıya, özel ve tikel öncülden (somut olaydan) genel ve tümel…
Bir kere, yasa koyucu, kural koyarken, hep bu dikey mantıksal yolu izler; özelden,…
Sonra, sıradan tasım (altlama) sürecinde de salt tümden gelimle sınırlı tek yönlü…
Öte yandan, olası sosyo-ekonomik sonuçlara odaklı hukuki nitelendirmede bulunan (remedy…
Tüme varım analitik (ayrıştırıcı) düşüncenin karşıtı sentetik (birleştirici) düşüncenin…
Tüme varım yöntemiyle akıl yürütmeye şu örnekler verilebilir: Eğer balkon ıslanmışsa…
Eğer bir taşıt aşırı hızla yol alırken çarpmışsa veya bir başka taşıta arkadan bindirmişse…
Yaşam deneyimlerine dayanan bu belirtilere, emarelere (ilk görüş kanıtlarına) yasada…
Bu karineler de doğrudan doğruya tüme varım yöntemiyle benimsenmiştir. Şöyle ki eğer…
Yalnız, bu örneklerden de anlaşılabileceği gibi, riskli bir akıl yürütme yoludur…
Görülüyor ki tüme varım yoluyla ulaşılan yargı her zaman doğruluğu kuşkulu bir y…
Diyalektik yöntem tümden gelim ve tüme varım yöntemlerinin her ikisini bir arada…
Tümden gelim ve tüme varım dışında, herhangi bir öncüle başvurmaksızın çıkarım mantıksal yoluna daha çok matematikte rastlanır. Pi sayısı gibi ilksav, belit, aksiyom böylesi öncülsüz çıkarıma örnektir. Aslında matematikte 2x2 = 4 bile bir ilksavdır!…
Ama hukukta da arada sırada rastlanabilir herhangi bir öncüle dayanmayan aksiyomlara, kurgulara, varsayımlara: Hak ehliyetinde eşitlik ve irade özerkliği varsayımlarında olduğu gibi!…
Hukukçunun akıl yürütme sürecinde kendisine eşlik eden mantıksal araçlar (enstrümanlar)…
Yorum…
Yorum, hukuk kavramları, özellikle yasa kuralında yer alan kavramları anlamlandırmaya…
Hukuki işlemlerin ve irade beyanlarının yorumu yasa kurallarının yorumundan farklı bir yaklaşımla yapılır.…
Yorum deyip geçmeyelim; sözün, deyimin değişik yönlere çekilmesi sıklıkla sürtüşmeye yol açar. Terör sözcüğünün çevresindeki değişik değerlendirmeler nelere yol açmamıştır ki!…
Kuralın kuşkuya yer bırakmayan kesin (net) “kavram çekirdeği” (Begriffskern) metne…
Ama kavram avlusunda (Begriffshof) yer alan ve her yöne çekilmeye elverişli olan,…
Yasanın yorumuyla yasanın açık boşluğunu kıyas yoluyla ve örtülü boşluğunu da amaca…
Kavram avlusunun eşiği aşılmadıkça, yasanın açık boşluğunu doldurucu kıyastan değil…
Özetle, genişletici yorumda kavram avlusunun eşiği aşılmazken, kıyasta bu kritik…
XI. DİYALEKTİK YÖNTEM – METAFİZİK YÖNTEM KARŞITLIĞI
XIII. HUKUKÇUNUN SAKINACAĞI MANTIK YANLIŞLARI
TR
EN
