Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
XIII. KURAL ÇOKLUĞUNDA KURALLARIN BİRBİRİYLE YARIŞMALARI VEYA BİRBİRİNİ DIŞLAMALARI
Kural eksikliğinde açık boşlukların, kural aksaklığında da örtülü boşlukların nasıl…
Kural çokluğunda kuralların birbiriyle yarışmasından veya birbirini dışlamasından…
Bu yazılı hukuk kuralları arasında altlık üstlük ilişkisine dikkat edilmelidir. Dorukta…
Ne yazık ki bizde özellikle tebliğlerin ve genelgelerin kendilerinden üstün kurallara uyma zorunluluğuna gereken özen gösterilmez.…
Yalnız şu nokta var: Bizim hukuk sistemimizde, özel hukuk yargıcı Anayasaya aykırı…
Demek ki Anayasanın üstünlüğü, onun Medeni K.’dan önce, doğrudan doğruya uygulanması…
Tek bir olayın (aynı maddi olgunun) birden fazla hukuk kuralına uyması (onlara altlanabilmesi)…
a. Kümülatif (yığışık) uygulama: Bu durumda birden fazla hukuksal sonuç (talep)…
Kişilik hakkı ihlal edilen mağdur kişinin durdurma ve tazminat istemlerini birbirine…
Boşanan kadının eşinden yoksulluk nafakasının yanı sıra, ayrıca, maddi tazminat ve…
Maddi ve manevi tazminat istemleri yığıştırılır da bu tazminatlarla BK 530’un “menfaat devri” yaptırımının yığıştırılması konusunda kuşku duyulur.…
b. Seçimlik uygulama: (Alternative Anwendung/ Elektive Konkurrenz) Burada…
Alacaklının temerrüde düşmüş olan (direngen) borçlusuna karşı sahip olduğu a. aynen…
Alıcının ayıplı (bozuk, çürük, defolu) mal veren satıcısına karşı malın ayıpsızıyla…
c. Seçenekli (alternatif) talepler yarışması: Bu olasılıkta aynı maddi olguya birden fazla ama aynı içerikte istem (hukuki sonuç), aslında “kural” bağlanır. İstemin salt bir kez ifası istenebilir; bu istem salt tek bir tasarrufa konu olabilir, yani salt bir kez temlik, ibra ve dava edilebilir. Seçimlik talep yarışmasından söz açılınca, akla hemen haksız fiil kurallarıyla sözleşmeye…
Tipik örnek şudur: Satıcısından çürük mal alıp zehirlenen alıcının satıcısına karşı,…
BK 60 kuralı şöyledir: “Bir kişinin sorumluluğu birden çok sebebe dayandırılabiliyorsa, hakim, zarar gören aksini istemiş olmadıkça veya kanunda aksi öngörülmedikçe, zarar görene en iyi giderim imkanı sağlayan sorumluluk sebebine göre karar verir.”…
Kuralın anlamsızlığı şuradadır ki belirli bir açıdan (diyelim ispat yükü açısından) zarar gören için daha avantajlı gözüken bir talep temeli başka bir açıdan (diyelim zaman aşımı açısından) zarar gören için pekala dezavantajlı olabilir.…
Kaldı ki hangi hukuk kuralının uygulanacağına karar verme yetkisi, kökleşmiş yargılama hukuku ilkesi “iura novit curia” (yargıç hukuku bilir) ilkesi gereğince, tarafların çıkarlarından ve istençlerinden bağımsız olarak salt yargıca aittir. Yargıç tarafların hukuksal nitelendirmeleriyle ve dayandıkları talep temelleriyle, hele onların yararlarıyla bağlı sayılmaz. O, talep temellerini “re’sen” (görevinden ötürü = ex officio) uygular. Yargıç, olsa olsa “serbest müzakere” ve “serbest tasarruf” ilkeleri uyarınca taraflarca önüne getirilen olgularla ve talep sonucu (neticei talep) ile (ultra petita yasağı) ile bağlı sayılır.…
BK 60 kuralı yargılama hukukunun bu kökleşmiş ilkelerini değiştirmiş olamaz. BK kuralındaki gerçek olmayan ya da atipik “boşluk” ancak kuralın yazılmamış (yok) sayılmasıyla doldurulabilir.…
* * *Sayfa 242…
Kuralların birbiriyle yarışmasının mı yoksa kuralların özel kural- genel kural ilişkisi bağlamında birbirini dışlamasının mı söz konusu olacağı duyarlı bir “avantaj karşılaştırması” yapılarak saptanır. Şöyle ki eğer bir kural benzer olguyu düzenleyen başka bir kurala göre elverişsiz hukuki gerekler ve sonuçlar öngörüyorsa o kural bu başka kuralı uygulamadan kovan ve yarışmayı bloke eden özel bir kural sayılır. Böyle bir durumda yarışmayı kabul etmek demek, elverişsiz yasa kuralının dolanılmasına izin vermek anlamına gelir. Buna göz yumulamaz.…
Satılanın ayıplı ifası kurallarıyla sözleşmeye aykırılık kuralları ve irade bozukluğu kuralları arasındaki ilişki bu duyarlı elverişlilik (avantaj) karşılaştırmasıyla şöyle belirlenmelidir: Sözleşmeye aykırılık kuralları hafif hukuki gereklere ve sınırlamalara karşılık elverişsiz hukuki sonuçlara yol açar. Ayıp kuralları ise elverişsiz ağırlıkta hukuki gereklere ve sınırlamalara karşılık elverişli (avantajlı) hukuki sonuçlara yol açar. Böylece nimet ile külfet birbirini dengeler. Öyleyse ayıp kurallarıyla sözleşmeye aykırılık kurallarını yarıştırmaya izin vermekle yasanın dolanılmasına kapıların açılacağı kaygısına yer yoktur. Aynı düşünce ayıp kurallarıyla temel yanılması (irade bozukluğu) kuralları arasındaki ilişki için de geçerli kabul edilmelidir. Bu alanda da engelli ayıp kulvarında koşan kişi hukuki sonuç avantajından yararlanır; engelsiz irade bozukluğu kulvarında koşan kişi ise avantajlı hukuki sonuçtan yoksun kalır.…
2. Kural Aksaklığında Örtülü Boşlukların Amaca Uygun Sınırlama Yoluyla Doldurulması
XIV. KURALLARIN ZAMAN VE MEKAN AÇISINDAN YÜRÜRLÜĞÜ İLE İLGİLİ SORUNLAR VE BU SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN FORMÜLLER
EN
TR
