Birinci Bölüm
GERİ ALMA HAKKININ ANAYASAL BOYUTU, KAMU YARARI KAVRAMI BAKIMINDAN GERİ ALMA HAKKININ GEREKLİLİĞİ VE KAMULAŞTIRMA MÜESSESESİ
I. MALİKİN GERİ ALMA HAKKININ ANAYASAL BOYUTU
A. Genel Olarak
Kamulaştırma işlemi, kaynağını Anayasa’dan almaktadır. Kamulaştırma işleminin unsuru…
“Kamulaştırılan taşınmaz mallar, kamulaştırma bedelinin kesinleştiği tarihten başlayarak beş yıl içinde o kamu hizmetine fiilen tahsis edilmez veya üzerinde kamulaştırma amacına uygun tesisat yapılmayarak olduğu gibi bırakılırsa beş yılın sonunda, taşınmazı kamulaştırılanın veya mirasçılarının mülkü geri isteme hakkı doğar. Bu hakkın kullanılma süre, usul ve şartları kanunla düzenlenir.” …
Bu hüküm, Danışma Meclisi’nde yapılan görüşmelerde verilen önergelerle madde metninden…
En nihayetinde, malikin geri alma hakkının anayasal bir hak olduğu ise Anayasa Mahkemesi…
Anayasa Mahkemesi ilk olarak, 6830 sayılı İstimlâk Kanunu’nun yürürlükte olduğu 1961…
“Anayasa yalnız sözü ile değil, özü ile de bir takım kuralları koyan ve yine Anayasa’nın koyduğu açık kuralın dayandığı hukuk ilkeleri dahi, Anayasa kuralı gibi bağlayıcıdır. Burada gerek 38. Maddenin yazılışında ve kabul edilmesindeki zorunluluktan, gerekse 36 ve 38. Maddelerin birlikte incelemesinden belirdiği üzere kamulaştırılan malın kamu yararına uygun kullanılmaması durumunda eski mal sahibine geri verilmesinin Anayasal bir gerek olduğu ortaya çıkmaktadır.”…
1982 Anayasası’nın kabul edildiği, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun yürürlükte…
“…Anayasa’nın 35. maddesinin ikinci fıkrası ile 13. maddesinin birinci fıkrası birlikte okunduğunda, mülkiyet hakkının kamu yararı amacıyla, Anayasa’nın sözüne ve ruhuna uygun…
Ayrıca Anayasa Mahkemesi’nin son dönem kararlarından birinde geri alma hakkını önceki…
“Kişilerin hukuken malik bulunmadıkları malvarlığı değerlerine yönelik mülk edinme beklentileri, kural olarak Anayasa’nın 35. maddesi kapsamında koruma görmemektedir. Dava konusu kuraldaki düzenlemeye konu olan taşınmazlar, daha önce kamulaştırılmak suretiyle idarenin mülkiyetine geçmiş bulunan taşınmazlardır. Bu taşınmazlar ile eski malikleri arasındaki mülkiyet ilişkisi kamulaştırmayla sona ermiş ise de malikin geri alma hakkı önceki mülkiyetine bağlı bir hak olarak görülmektedir.…
Dolayısıyla bu durumu, Anayasa’nın mülkiyet hakkının ve kamulaştırmanın sınırlarını…
B. “Hukuk Devleti” Olma Niteliği Çerçevesinde Geri Alma Hakkının Gerekliliği
Hukuk devleti, faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, yönetilenlere hukuki…
Anayasa Mahkemesi ve Danıştay’ın da ifade ettiği gibi hukuk devleti olmanın gereklikleri…
Kamu yararı gereği idarenin mülkiyet hakkına cebren müdahalesi olan kamulaştırma…
Kamulaştırılan taşınmazın eski malikince geri alınması hakkı da hukuk devleti ilkesinin…
C. Geri Alma Hakkının Kanunla Yasaklanmasının Anayasa’ya Uygunluğu Sorunu
Anayasa Mahkemesi kararları uyarınca Anayasal bir güvence kazanan malikin geri alma…
Buna karşılık Anayasa Mahkemesi 1992 yılında önüne gelen benzer bir uyuşmazlıkta…
Bunlarla birlikte Anayasa Mahkemesi, yukarıda bahsettiğimiz üzere bazı kararlarında…
Bu konuya ilişkin hem 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nda hem de özel kanunlarda…
2942 sayılı Kanunun 23. maddesinin son fıkrasında, “Özel kanunlarda bu maddenin uygulanmayacağına ilişkin hükümler saklıdır. 1164 sayılı Arsa Ofisi Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalarda ve bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda bu madde hükmü uygulanmaz” ifadesi…
II. KAMULAŞTIRMAYI HAKLI KILAN KAMU YARARI KAVRAMI BAKIMINDAN ESKİ MALİKİN GERİ ALMA HAKKININ DÜZENLENMESİNİN HUKUKİ BİR ZORUNLULUK TEŞKİL EDİP ETMEDİĞİ SORUNU
A. Genel Olarak
Kamu yararı kavramı İdare işlevinin amacını teşkil etmektedir.…
Kamulaştırma işleminin yapılabilmesi için öncelikle idare tarafından “kamu yararı…
Kamu yararı temel hakların sınırlandırılmasında başlıca etkenlerden biridir. Anayasa…
Bu kapsamda kamu yararı kavramını, kamulaştırmaya ve malikin geri alma hakkına olan…
B. Kamulaştırmada Kamu Yararı Kararı ve Kamu Yararı Kararının İçerik Değiştirmesi Sonucu Geri Alma Hakkının Varlığı
Kamu yararı kararı kamulaştırma işleminin özünü ve temelini oluşturmaktadır.…
İdarenin ihtiyaç duyduğu bir taşınmazı kamulaştırma ile elde etmesi, idareye yüklediği…
Gerek idare açısından gerekse malik açısından birçok sorumluluk ve zahmete yol açan…
Kamu yararı kararı, esasen, kamulaştırma işleminin yapılmasının zorunluluk teşkil…
Bu konudaki ikinci bir husus ise kamu yararı kararının belli bir zaman dilimi için…
Kamulaştırmada kamu yararı amacının belli sürelerde geçerli olması hususuna ise madencilik…
Öncelikle kamu yararının geçerliliği sadece kamulaştırma işleminde değil, idarenin…
İdarenin kamu yararı ile malikin mülkiyet hakkını karşı karşıya getiren bu uyuşmazlıkları…
Ancak belirtmek gerekir ki, gerek Kamulaştırma Kanunu’nun 22 ve 23. maddelerindeki…
Aslında 22 ve 23. maddenin idareyi sadece kamulaştırma amacı ile sınırlandırmayarak;…
Kamulaştırmadaki kamu yararının gerçekleşmesi ile malikin geri alma hakkını karşı…
EN
TR
