Osmanlı Ceza Hukuku Mufassal Nazariyyat-ı Ceza

Cebr-i maddi: Contrainte materielle (ou physique) Def ve mukavemeti gayr-i kâbil bir kuvve-i maddiyenin tesir ve tazyikiyle husule gelen cebirdir ki bunda memur, tabir-i diğerle mükreh olan kimse adeta mücbirin maddi bir alet-i müteharrikesi mesabesinde bulunduğundan hakkında ceza terettüb etmez. Mesela bir mahpusun firarını teshil için gardiyanı cebren tutup bir turuka haps ve tevkif etmek veyahut bir adamın elini cebren tutup tesmim edilmek istenilen bir diğerin bardağına sem attırmak gibi ahvalde mükreh asla düçar-ı mücâzat edilemeyip bu halde cürmün müstelzim olduğu mücâzat mücbir hakkında hüküm olunur. Bir de force majeure denilen…

Cebr-i manevi ise Contrainte morale tehdit ve ihafe ile bir kimsenin ihtiyâr ve salahiyet-i harekâtını men ve izale eden cebirdir ki mükrehin akıl ve kuvâ-yı sairesine manevi bir tesir hâsıl ve binaenaleyh bu korku ve teessür failin kuvve-i mümeyyize ve iradesini selb eyler(51)…

Cebir ve ikrah failin mutlak surette muafiyetini müstelzim olmak lâzım gelip gelmeyeceği…