II. ANAYASA ŞİKÂYETİ USULÜNDE KABUL EDİLEBİLİLİK KRİTERLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ
Kabul edilebilirlik incelemesi, bir bireysel başvurunun esastan incelenmeye müsait…
İHAM, kabul edilebilirlik incelemesinde, prensip olarak…
(i) Başvuru, anonim midir? …
(ii) Başvuru, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde midir? …
(iii) Daha önce aynı kişi tarafından aynı konu ve olaylara dayanan bir başvuru yapılmış mıdır? …
(iv) Vaka, başka bir uluslararası organ önünde incelenmekte midir? …
(v) Başvuru, Mahkeme’nin yetkisi içinde midir? …
(vi) İç hukuk yolları tüketilmiş midir? …
(vii) Açıkça dayanaktan yoksunluk taşımakta mıdır?…
AYM, önüne gelen başvuruların kabul edilebilirlik incelemesinde -aynı sıralamayı…
AYM’nin kabul edilebilirlik konusundaki yaklaşımını değerlendirmeden önce bu kararlarda,…
Birinci olarak; AYM, kabul edilebilirlik meselesini kamu düzeni içinde görme eğilimindedir.…
İkinci olarak; kabul edilebilirlik bahsinde dikkat çeken bir diğer…
Bu iki noktaya dikkat çektikten sonra, şimdi kabul edilebilirlik kriterlerine ilişkin…
A. AYM’nin Yetkileri
AYM’nin yetkileri konusu, esasen dört alt başlıkta ele alınmaktadır. Bu başlıklar…
1. Anayasa Mahkemesinin Kişi Yönünden Yetkisi
Kişilik, hukuk sahnesinde rol almanın ön koşulu olan maskedir. Nasıl ki antik tiyatro…
AYM, gerçek kişiler için Türk Medeni Kanunu’nun “doğum ve ölüm” başlıklı 28’inci…
İnsan hakları usul hukukunda kişi bakımından yetki meselesinin önemli bir unsurunu…
Klasik insan hakları yargılamasında “mağdur eden kişi”, kamu gücü kullanma tekeline…
Uygulamada ve doktrinde, kişi yönünden yetki bahsinde ‘mağdurluk incelemesi’ çoğunlukla…
Bugün, çok sayıda ülkede uygulanan söz konusu kriterler, büyük ölçüde Almanya AYM’si…
Ancak bu konudaki içtihatlara bakıldığında AYM’nin anılan kriterleri kullanımının…
“Bir kişinin Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmesi için iki temel ön koşul bulunmaktadır.…
Bu açıklamadan hareketle Mahkeme’nin, önce hakkın “güncelliği” üzerinde durduğu ve…
“Bir kişinin Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmesi için üç temel ön koşulun birlikte…
Bu iki ilkeden, AYM’nin kişi yönünden yetki incelemelerinde nasıl bir sıralama izlediği…
Son kararda zikredilen, “başvurucunun mağdur olduğunu ileri sürmesi” şeklindeki ek…
Bu kriterlerin üzerinde durulacaktır. Ancak ondan önce Türkiye AYM Yasası’na özgü…
a. Kamu Tüzel Kişileri Yönünden Yetki Sorunu
Kişi yönünden yetki meselesi, Türkiye’ye de de karşılık bulan, özgün bir sorun içermektedir.…
Bu bağlamda da öncelikle “herkes” kelimesinin anlamı üzerinde durulması bir zorunluluk…
Bu daraltmanın farkında olan Ana muhalefet partisi (CHP) ise AYM Yasası’na karşı…
Anayasalar genel ve soyut düzenlemeler içeren metinlerdir. Anayasa’nın 148. maddesinde…
Anayasa’nın 148. maddesinde yer alan ‘herkes’ ibaresinin, kamu gücü kullanan…
Bireysel başvuru yolu, Anayasa’da yer alan bütün hak ve özgürlüklerin korunması için…
Görüldüğü gibi AYM bu değerlendirmesinde “herkes” kelimesinin sözel anlamı üzerinde…
Bu açıklamalardan sonra AYM’nin yorumuna dönecek olursak, öncelikle “herkes” sözcüğünün…
(i) Anayasa şikâyeti hakkının öznesi olan “herkes” ibaresi, hak arama özgürlüğünün…
(ii) 148’inci maddedeki herkes ibaresinin kapsamında kişilerin niteliğinden kaynaklanan…
(iii) Herkes kelimesi kamu tüzel kişilerini de kapsar şekilde anlaşılmaya elverişli…
Bu gerekçeler (her biri ayrı ayrı ama özellikle 3’üncüsü) bize, AYM’nin çok ağır…
Bu savı destekleyen bir diğer tez de hareketsizlik argümanı (Erstarrungsargument)…
Bunlardan başka, eğer Anglo-amerikan doktrinindeki yorumun altın kuralından (golden rule)…
Buna karşılık doktrinde özellikle pozitivist yazarlar, “herkes” kelimesinin lafzının…
Almanya AYM’sinin içtihatlarına bakıldığında; birçok kamu tüzel kişisinin anayasa…
Örneklendirmek gerekirse bir idari yargılamada davanın taraflarından biri her halükarda…
Bunun dışında kamu tüzel kişilerinin anayasa şikâyetlerinde bulunması, organ davası…
Meseleye Strazburg açısından yaklaşıldığında da İHAM’ın başvurucuların niteliğine…
Meseleye Yargıtay açısından yaklaşıldığında da Mahkeme’nin, kamu tüzel kişilerini…
Tüm bu örnekler göstermektedir ki anayasa şikâyeti bağlamında, “herkes” sözcüğü,…
Anayasa şikâyeti usulün üçüncü yılına geldiğimizde, şimdiye kadar verilen kişi yönünden…
Bir kısmı yer bakımından, biri hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşlarından…
AYM’nin devlet tüzel kişiliğinin dışındaki kamu tüzel kişilerinin özgün niteliklerini…
Bilkent Üniversitesi vakasının konusu başvurucu üniversite aleyhine hissedarı olduğu taşınmaza kamulaştırmasız el attığı iddiasıyla bir açılan davadır. Bu davada başvurucu üniversite aleyhine tazminata hükmedilmiştir. Başvurucu, mülkiyet ve adil yargılanma haklarını ihlal ettiğini ileri sürmüştür. AYM bu davada iptal davasında yaptığı soyut değerlendirmelerin somut vakanın koşullarına göre esnetebilme ihtimalini reddetmiş ve kamu tüzel kişilerinin başvuruları yasaklayan yasa hükmünde “başvuruya konu olayın özel hukuk ilişkisinden ya da kamu gücü kullanılmasından kaynaklanan bir olay olup olmadığı ayrımı yapılmadığı” gerekçesiyle…
EN
TR
