EN
TR
Üst hakkı bedelinin hukuki niteliğinin tespit edilmesi, bu bedelin ifa edilmemesi…
Bu kısımda öncelikle İsviçre hukukundaki görüşlere yer verilecek, ardından bu görüşlerin…
B. İsviçre Hukukundaki Durum
Üst hakkı bedelinin ödenmemesi üzerine üst hakkının paraya çevrilmesine ilişkin olarak…
Üst hakkı bedeli borcunun şahsi bir nitelik taşımasının, üst hakkının yaygınlaşması…
Profesör Liver tarafından hazırlanan 1958 öntasarısında, tarafların üst hakkı sözleşmesinde üst hakkı bedelini eşyaya bağlı borç olarak kararlaştırabileceği öngörülmüştü. Böylece alacaklı sıfatı, yüklü taşınmaz maliki olan sözleşme tarafına; borçlu sıfatı ise üst hakkı sahibine bağlanmıştı. Öntasarı, bu eşyaya bağlı borç ilişkisinin herhangi bir şekilde tapu kütüğünde alenileştirilmemesi(195)…
Tüm bu tartışmalara karşın İsviçre Medeni Kanunu düzenlemelerinde, üst hakkı bedeline…
Üst hakkı sözleşmesinin taraflarının, bedele ilişkin sözleşme hükmünü tapu siciline…
Böylece 1 Ocak 2012 tarihine dek MK m. 827 ile aynı içeriğe sahip İMK m. 779b hükmüne…
İMK m. 779a hükmünün ikinci fıkrasında yapılan “Üst hakkı iradı ve diğer muhtemel sözleşme kayıtları, şerh edilmeleri kararlaştırılmış ise resmi şekle tabidir.” değişikliği…
C. Türk Hukukundaki Görüşler
Türk hukukunda, tespit edebildiğimiz kadarıyla, İsviçre’nin aksine yargı kararlarına…
Jale G. Akipek, Eugen Huber’in görüşü doğrultusunda, üst hakkı bedelinin, üst hakkının aynî niteliği kapsamına dâhil olduğunu savunmaktadır(209).…
Öğretideki baskın görüş ise üst hakkı bedelinin üst hakkına sebep oluşturan hukuki…
D. Görüşümüz
İsviçre ve Türkiye’de savunulan görüşler değerlendirildiğinde, kanımızca üstün tutulması…
Üst hakkı bedelini, bir irtifak hakkı olan üst hakkının bir unsuru olarak kabul etmek,…
Üst hakkı bedeli, dolayısıyla üst hakkına sebep oluşturan hukuki işlemden kaynaklanan ve üst hakkı tesis edilmesinin karşı edimini oluşturan bir borçtur. Üst hakkının üçüncü bir kişi tarafından edinilmesi, üst Sayfa 56hakkı sözleşmesinden doğan ve üst hakkını kuran malik ile üst hakkının başlangıçtaki sahibi arasındaki sözleşmesel ilişkiyi etkilemez(219). Üst hakkının başlangıçtaki sahibi, bedel borcundan kurtulmaz ve malik(220) de üst hakkının yeni sahibinden talepte bulunamaz(221). Yeni üst hakkı sahibi, borcun üstlenilmesi veya sözleşmenin devri kurumları ile üst hakkı bedelinden şahsen sorumlu olabilir(222).Sayfa 57Türk hukukunda bir değişiklik yapılmadığı sürece üst hakkı bedelinden, irtifakı edinen ve fakat irtifak sözleşmesinin tarafı olmayan üçüncü kişilerin sorumlu tutulabilmesi ancak bedel için kurulan taşınmaz yükü ile mümkün olabilir(223). MK m. 839/III uyarınca, taşınmaz yükü ile teminat altına alınan edim, yüklü taşınmazın ekonomik niteliğinden doğan veya yararlanan taşınmazın ekonomik gereksinimlerini karşılayan bir özellik göstermek gerekir(224). Edim ya taşınmazın kullanımı ile elde edilen gelirle karşılanabilir nitelikte olmak gerekir(225) ya da eğer taşınmaz yükü bir taşınmaz lehine kurulmuş ise hâkim taşınmazın değerinin korunması ve arttırılması veya hâkim taşınmaza yapılacak bir yatırıma yönelmiş olmalıdır(226). Sayfa 58
II. EDİM OLARAK ÜST HAKKI BEDELİ
A. Belirlenmesi
1. Genel Olarak
Üst hakkı bedelinin belirlenmesi konusunda kanunda düzenleme yoktur. Dolayısıyla…
Üst hakkı bedeli, tekrarlayan edimler(231) şeklinde belirlenmiş ise, üst hakkı bedeli, üst hakkı iradı şeklini…
Üst hakkı bedelinin irat şeklini alıp almadığının tespiti, yüklü taşınmaz maliki…
2. Üst Hakkı Bedelinin Belirlenmesine İlişkin Hesaplama Yöntemleri
Üst hakkı bedelinin belirlenmesi için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Esas itibarıyla…
Konut yapımı için tesis edilen üst haklarında, yüklü taşınmazın, üst hakkı kurulduğu…
Bir başka yöntem ise, üst hakkı iradını hem mortgage faiz oranına hem de tüketici…
Bir diğer yöntem ise, özellikle ticari amaçla kurulan üst hakları için söz konusu…
Öte yandan, yüklü taşınmaz maliki ve üst hakkı sahibi arasında adi ortaklık ilişkisi…
3. Tek Yanlı Belirleme Yetkisi Verilmesi
Genel hükümler çerçevesinde üst hakkı sözleşmesinde taraflardan birine üst hakkı…
a. Yetkinin Niteliği
Taraflara, özellikle yüklü taşınmaz malikine tanınan bedel belirleme hakkının hukuki…
Yargıtay, bir kararını(250) yüklü taşınmaz maliki idareye tanınan belirleme yetkisini yenilik doğuran hak olarak kabul ettiği şeklinde yorumlanmaya elverişli bir şekilde gerekçelendirmiştir. Davacı idare, 1998 ilâ 2000 yıllarına ilişkin olarak belirlediği irtifak hakkı bedellerinin ödenmediği gerekçesiyle alacak davası açmış, yargılama sırasında bilirkişi raporunda irtifak hakkının kullanım değerinin daha yüksek olduğunun tespit edilmesi üzerine, ıslah yolu ile müddeabihi arttırmış ve ilk derece mahkemesi ıslaha uygun şekilde karar vermiştir. Yargıtay, ilk derece mahkemesinin kararını davacının talebiyle kendini bağladığını ve tek yanlı ıslah beyanı ile müddeabihin arttırılamayacağı gerekçesiyle bozmuştur. Gerekçeden, talep edilmesi söz konusu olabilecek alacak miktarının, başlangıçta idare tarafından tespit edilen tutardan ibaret olduğu anlaşılmaktadır. Zira Yargıtay, burada, mülga Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu döneminde
