Kentsel Dönüşüm Hukuku

I. Yargılama Usulü Müesseseleri Açısından Değerlendirme

A. Görevli ve Yetkili Mahkeme

1. Görevli Mahkeme

Kentsel dönüşüm uygulamalarından doğan tüm uyuşmazlıkların idari yargının görev alanına…

Dolayısıyla ancak adli yargının, Danıştay’ın ve vergi mahkemelerinin görev alanı…

Adli yargının görev alanına giren uyuşmazlıklar çalışma konumuzun kapsamı dışında…

a. Danıştay’ın Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar

2575 sayılı Danıştay Kanunu(13) m. 24’te Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak bakacağı uyuşmazlıklar belirlenmiştir. Bu hükmü ele aldığımızda, 24. madde(14)…

Bu bağlamda öncelikle “Bakanlar Kurulu kararlarıyla”(15) ilgili m. 24/a bendini ele almak gerekirse, örneğin 6306 sayılı kanunun m. 2/ç bendi uyarınca riskli alan kararı Bakanlar Kurulu tarafından alınmaktadır(16).…

5366 sayılı kanun ile 6306 sayılı kanunun yürürlüğünden sonra, her ne kadar uygulama…

Bu noktada şu hususu da belirtmek faydalı olacaktır: 5366 sayılı kanunun 2. maddesi

b. Vergi Mahkemelerinin Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar

Kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında vergi mahkemelerinin görevine girebilecek…

önem arz etmektedir(25). Şöyle ki; bu madde kapsamında gelir kaydetmek amaçlı yapılacak kesintilerin ileride bireylere yansıtılması ve bu durumda bunların vergi uyuşmazlığı olarak nitelendirilmesi mümkün olacak mıdır? Bu noktada ele almamız gereken ilk husus, bu madde kapsamında, ileride bireylerden bir kesinti yapılıp yapılamayacağıdır. Verginin yasallığı ilkesi (Anayasa m. 73/3) gereğince vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin yasa ile konulmuş sayılabilmesi için çerçevesinin, diğer bir deyişle konusunun, yükümlüsünün, matrahının, oranının, tarh ve tahakkukunun, tahsil usullerinin, yaptırımlarının, zamanaşımının, aşağı ve yukarı sınırlarının, yasa ile açıkça belirlenmesi gerekmektedir(26).…

“a) Genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davaları,…

b) (a) bendindeki konularda 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin davaları,…

c) Diğer kanunlarla verilen işleri,…

Çözümler.”…

Bu hükümden hareketle öncelikle şunu belirtmeliyiz ki kentsel dönüşüm uygulamalarına…

Bu hükmün b bendini uygulayabilmek için de uyuşmazlığın öncelikle a bendinde belirtilen…

- Benzeri mali yükümlülüklerin belirlenebilir bir gruba yönelik olduğu ve benzeri…

- Benzeri yükümlülüklerin genel ihtiyaçtan ziyade özel ihtiyaç için ve kamu hizmeti…

- Fon adı altında getirilen mali yükümlülüklerin de her durumda “benzeri mali yükümlülük”…

- Benzeri mali yükümlülüklerin genel bütçeye girmemesi, parlamento denetimi dışında…

- Kıyas yoluna vergi hukukunda başvurulmaması ve dolayısıyla benzeri mali yükümlülüklerin…

- Benzeri mali yükümlülüklerin vergi hukukunun bazı kaynaklarında, örneğin Vergi…

ifade edilmiştir. …

Bu noktada tartışılabilecek bir diğer husus bu kesintilerin 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu

2. Yetkili Mahkeme

İdari yargıda yetki uyuşmazlığının çıkabilmesi için ülkede aynı türden birçok mahkemenin…

İYUK m. 32/1 gereği genel yetkili mahkeme, dava konusu olan idari işlemi veya idari…

Örneğin Mamak Belediyesi’nce yapılan Hüseyin Gazi Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesinin…

B. Ehliyet

İptal davaları bakımından, “kentsel dönüşüm alanının belirlenmesine yönelik verilen…

Tam yargı davaları bakımından ise genel kural burada da uygulama alanı bulacak ve…

Uygulamaya baktığımızda, Danıştay’ın, bu hususta, farklı yönde kararları olduğunu…

Örneğin Danıştay, Çağdaş Başkent Ankara Derneği tarafından açılan davalarda, davacının…

Danıştay’ın ehliyet meselesini, yukarıda ele aldığımız dava konularından farklı kanunlarda…

Yine Danıştay, 1/5000 ölçekli Çankaya Mühye Güneypark Kentsel Dönüşüm ve Gelişim…

Danıştay’ın davacının ehliyetini geniş yorumladığı davalardan birinde ise dava, 1/5000…

Bu kararlar ışığında Danıştay’ın ehliyetle ilgili içtihatlarında bir birlik olmadığı…

C. Dava Açma Süresi

İYUK m. 7’ye göre idare mahkemelerinde genel dava açma süresi 60 gündür. Ancak aynı…

Bahsi geçen m. 6/9 hükmünün gerekçesi(48) incelendiğinde, kanun koyucunun, yaşam hakkına tanıdığı öncelik nedeniyle, hızlandırılmış bir yargılama usulünü öngördüğü anlaşılmaktadır. Ancak kanunun bu hükmü hakkında çeşitli eleştiriler gündeme getirilmiştir. Şöyle ki; 6306 sayılı Kanunun bu hükmü ile idare karşısında zaten eşit konumda olmayan vatandaşın hak arama hürriyetinin sınırlandırıldığı ileri sürülmüştür(49).…