* Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.…

Bir grevin yasal grev sayılabilmesi için 6356 sayılı Kanunda öngörülen mesleki amaca uygun bir şekilde yapılması zorunludur. Mesleki amaç, Kanunun 58. maddesinde, “işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek” şeklinde ele alınmaktadır. Mesleki amaca uygunluk ölçütü, yalnızca “yasal grev” için koşul olarak öngörüldüğünden, mesleki amaç bulunmadan yapılacak bir grev yine grev olarak nitelendirilmekle birlikte, yasadışı sayılacaktır(16). Mesleki amaca uygunluk ölçütü nedeniyle, siyasi grev, genel grev veya dayanışma grevleri yasa dışı grev olarak nitelendirilebilmektedir(17). Ancak, Sendika Özgürlüğü Komitesi’nce 87 sayılı Sözleşme’nin 3. maddesi bağlamında benimsenen ilkeler çerçevesinde, çalışanları doğrudan etkileyecek genel ekonomik ve sosyal politika sorunları karşısında greve gidilmesi olanaklıdır, buna karşılık salt siyasal grev sendika özgürlüğü kapsamına girmemektedir(18). Benzer şekilde, desteklenen eylemin meşru olması koşuluyla dayanışma grevi ve ekonomik konulara ilişkin olması, hukuken Sayfa 237 olanak tanınabilecek bir eylem şeklinde ortaya çıkması koşullarına bağlı olarak genel grev (örneğin, 24 saatlik bir iş bırakma eylemi) yasal kabul edilebilmektedir. Nitekim öğretide de, yasal grevin unsurları dışında kalan eylemlerin (siyasi amaçlı grev, dayanışma grevi, genel grev, işyeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişler) yasal grev olarak nitelendirilemeyeceği belirtilmekle birlikte, uluslararası literatürde yer bulan “toplu eylem hakkı”(19) çerçevesinde yasal grevin amaç ve zaman unsurunu karşılamayan her eylemin yasadışı olduğundan söz edilmesinin isabetli olmayacağı haklı olarak vurgulanmaktadır(20). Buna göre; yasal grev dışında kalan eylemler tümüyle yasadışı olarak nitelendirilemeyeceği gibi, bunların sınırsız bir alanda geçerli, meşru eylemler olarak kabulü de olanaklı değildir. Sayfa 238

b. İşçi sendikasınca grev kararı alınması

2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu(52) m. 11/ö bendinde yer alan ve olağanüstü hallerde grev ve lokavt kararlarının uygulanmasının ertelenebileceğini öngören hüküm şekil bakımından (değişiklik yapan KHK’nın Sayfa 246 yetki kanununa dayanmaması nedeniyle) iptal edilmiştir(53). 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanununa göre (m. 8 ve 9/i); tabii afet ve tehlikeli salgın hastalıklar sebepleriyle olağanüstü hal ilan edilen bölgelerde bulunan 18-60 yaş arasındaki bütün vatandaşlara çalışma yükümlülüğü getirilebileceği gibi belirli nitelikteki işyerlerine el konulabilir. Öğretide, bu hükmün grev uygulamasının idarece durdurulmasına olanak tanıdığı görüşüne karşın, çalışma yükümlülüğü getiren hükmün olağanüstü hal sebebiyle verilen işlerin yapılmasıyla sınırlı olduğu gerekçesiyle idarenin greve doğrudan doğruya müdahalesine olanak tanımadığı ifade edilmektedir(54). Benzer şekilde, ağır ekonomik bunalım nedeniyle olağanüstü hal ilan edilmesi durumunda, 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu m. 10’a göre, “çalışmaya ilişkin her türlü tedbir ve yükümlülüklerin tespiti” Bakanlar Kurulu’nca çıkarılacak KHK’ler ile gerçekleştirilebilecektir. Öğretide bu hükmün de, idarenin grevi yasaklama yetkisine sahip olduğu şeklinde yorumlanamayacağı ve belirtilen durumda greve yapılacak müdahalenin yasadışı olacağı ifade edilmektedir(55). Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması sebebine dayalı olağanüstü halin devamı süresince alınacak ek önlemlere ilişkin 430 sayılı Olağanüstü Hal Bölge Valiliği ve Olağanüstü Halin Devamı Süresince Alınacak İlave Tedbirler Hakkında KHK’da(56) greve müdahale öngören bir hüküm yer almaktadır(57). Anılan KHK’nın 2. maddesine göre; Olağanüstü Hal Bölge Valisi; olağanüstü halin devamı süresince grev, lokavt yetkisinin kullanılması, irade beyanı, referandum gibi sendikal faaliyetleri durdurabilir veya izne bağlayabilir. Bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, olağanüstü hal ilan edilen bölgelerde yürütme organının greve müdahale etmesine olanak verecek nitelikte yetkilerle donatıldığını söylemek olanaklıdır. Sayfa 247

İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar II

Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece Profesyonel + pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.

Türk İş Hukukunda Grev Ertelemesi

I. Genel Olarak

II. Grev Kavramı ve Yasal Grev

A. Genel Olarak

B. Yasal Grevin Unsurları

a. Mesleki amaç

b. İşçi sendikasınca grev kararı alınması

c. İşin topluca bırakılması

d. Toplu menfaat uyuşmazlığı

e. Barışçıl yollara başvurulması

f. Grev yasağı bulunmaması ve Kanunda öngörülen prosedürlere uygunluk

III. Greve Müdahale

A. Genel Olarak

B. Grev Yasakları

IV. Grev Ertelemesi