Ekonomik Kamu Yararı Kavramının Türk İdare Hukukundaki Anlam ve İşlevi

Sosyal devlet ilkesi kapsamında “...toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasi, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırma” devletin temel amaç ve görevleri arasında yer aldığı 1982 Anayasası 5. maddede vurgulanmıştır. Devlete yüklenen bu pozitif müdahaleci görev anayasanın sosyo-ekonomik tercihini göstermektedir. Bütün idari faaliyetlerin temel amacının kamu yararı olması, bu madde ile ifade edilen esasların kamu yararının somutlaştırılmasında önemli bir kıstas olarak dikkate alınmasını zorunlu kılmaktadır. Yani anayasanın 5.maddesine aykırı görülen yasaların (ve idari faaliyetlerin) kamu yararına aykırı olduğu söylenebilir. Bu maddeye göre devlet kamu yararını sağlamak için gerekli gördüğü faaliyetleri yerine getirebilir; çeşitli şirketler kurup işleterek ekonomik içerikli kamu hizmetleri sunabilir. Bu maddeye göre, kural olarak özel hukuk kişilerinin sosyal ve ekonomik serbestliği ilkesi söz konusudur; ancak bu sosyal ve ekonomik serbestlik kişiye anayasal temel hak ve hürriyetleri hukuka ve adalete aykırı olarak ihlal etme hakkı vermez. Örneğin kira sözleşmelerine müdahalede olduğu gibi, devletin piyasanın işleyişinde bir fiyat aralığı belirlemesi bu madde kapsamında değerlendirilebilir(23).…

Anayasa mahkemesi’ne göre sosyal devlet, “ekonomik açıdan müdahaleci devlettir”(24);…