61865653 Yurt Dışı Borçlanması veya Sözleşme Kapsamında Hizmet Birleştirmesi Yoluyla Aylık Bağlananların Bakmakla Yükümlü Oldukları Aile Bireylerinin Tespiti Hakkında 16.01.2023 Tarihli ve 61865653 Sayılı Genel Yazı

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun; "Tanımlar" başlıklı 3'üncü maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı alt bendi; "5'inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi ile 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1), (2) ve (7) numaralı alt bentleri ile yedinci ve sekizinci fıkraları ile onikinci fıkrasındaki askeri öğrenci adayları ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrenci adayları dışında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5.6.1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını," bakmakla yükümlü olunan kişi olarak saymıştır.

Kanunun "Genel Sağlık Sigortası Geçiş Hükümleri" başlıklı geçici 12'nci maddesinin sekizinci fıkrasında; "İlgili kanunları gereği tedavi yardımları karşılanan kişiler, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte herhangi bir işleme gerek kalmaksızın, bu Kanun açısından genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılır. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ilgili kanunları gereği bakmakla yükümlü olunan kız çocukları bu Kanun gereğince de bakmakla yükümlü olunan kişi sayılır. Ancak durumlarında değişiklik olduğunda sağlık hizmetlerinden yararlanma koşulları bu Kanun hükümlerine göre yeniden belirlenir." şeklinde düzenleme yer almaktadır.

Yurt dışı sigortalıları açısından sözleşmeli ülke adına sağlık yardımı alan kişilerin bakmakla yükümlü oldukları aile bireylerinin tespitine ilişkin Kanunda bir düzenleme olmadığından bu konuda yayımlanan "Sosyal Güvenlik Sözleşmelerine Göre Kısa Vadeli Sigorta Uygulamaları" konulu 14.10.2008 tarihli ve 2008/87 sayılı Genelgenin "4- Sağlık Yardımı Hakkını Akit Ülkelerden Alan ve Ülkemizde Geçici Olarak Bulunan veya Daimi Olarak İkamet Edenlerin Sağlık Yardımlarına İlişkin İşlemler" başlığı altındaki beşinci paragrafında;

"Bu itibarla, halen işlem gören dosyalarda ve 1.10.2008 tarihine kadar işleme yeni alınacak dosyalarda aile bireyi veya bakmakla yükümlü kişi kabul edilmesi nedeniyle sağlık yardımlarından yararlandırılan veya yararlandırılması gereken kız çocuklarının evlenmesi, sigortalı olarak çalışmaya başlaması veya akit ülke tarafından sağlık yardımı haklarının kapatılması nedeniyle durumunda bir değişiklik oluncaya kadar sağlık yardımlarından yararlandırılmasına devam edilecektir. 1.10.2008 tarihi ve bu tarihten itibaren işleme ilk defa alınacak dosyalar için ise kız çocukları açısından 5510 sayılı Kanunda öngörülen hükümler uygulanacaktır.

1/10/2008 tarihinden önce işlemde iken sözleşmeli ülke tarafından sağlık yardımı hakkı kapatılmış dosyaların bu tarihten sonra yeniden sağlık hizmeti verilmeye başlanması halinde, kız çocukları için 5510 sayılı Kanunda öngörülen hükümler uygulanacaktır.

1/10/2008 tarihinden önce işleme girmiş olup bu tarihten sonra da sağlık yardımı hakları devam ederken sağlık yardımı belgesinin süreli olması veya başka nedenlerle sözleşmeli ülke tarafından sağlık yardımı hakkı kapatılmış dosyaların daha sonra yeni bir belge ile yeniden işleme alınarak sağlık hizmeti verilmeye başlanması halinde;

a) İlk belgenin kapanış tarihi ile ikinci belgenin açılış tarihi arasında herhangi bir boşluk bulunmuyorsa, diğer bir ifadeyle iki tarih ardışık tarihler ise kız çocuklarının durumunda değişiklik olmadığı kabul edilerek sağlık yardımlarına devam edilecektir.

b) İlk belgenin kapanış tarihi ile ikinci belgenin açılış tarihi arasında bir gün dahi olsa boşluk bulunuyor ise kız çocukları hakkında 5510 sayılı Kanunda öngörülen hükümler uygulanacaktır."

şeklinde düzenleme yer almakta idi.

Daha sonra, 13.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 49'uncu maddesiyle Geçici 12'nci maddenin sekizinci fıkrasına "Kız çocuklarının durum değişikliklerinin ortadan kalkması halinde; bu kişiler tekrar ilgili kanunlarına göre bakmakla yükümlü olunan kişi sayılır. Bu kişilerin sigortalı ve sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişilere ilişkin bilgileri ilgili kurumlar tarafından bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren en geç üç ay içinde Kuruma bildirilir." şeklinde cümle eklenmiştir.