Resmi Gazete Dışındaki Kaynak
No.:
2019/4
Kurum:
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Kabul Tarihi:
10.05.2019
Yürürlüğe Giriş Tarihi:
10.05.2019
Bu doküman Resmi Gazete dışında bir kaynakta yayınlanmıştır. Konsolide metin çalışmaları ilgili kaynak güncellendikçe sağlanabilmektedir.
Sayı: 23294678-010.06.02-E.1642492
Konu: 5403 Sayılı Kanun Kapsamında Aile Malları Ortaklığı
GENELGE
2019/4 (1798)
A. AİLE MALLARI ORTAKLIĞI
Aile malları ortaklığı ve kazanç paylı aile malları ortaklığı, Türk Medeni Kanununun 373 ila 385 inci maddeleri arasında düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanununa göre; hısımlar, kendilerine geçen mirasın tamamı veya bir bölümüyle ya da ortaya başka mallar koymak suretiyle aralarında bir aile malları ortaklığı kurabilirler. Aile malları ortaklığı sözleşmesinin resmî şekilde yapılması ve bu sözleşmenin bütün ortakların veya temsilcilerinin imzalarını taşıması gerekir. Aile malları ortaklığı, belirli veya belirsiz süre için kurulabilir. Aksi kararlaştırılmış olmadıkça, ortaklardan her biri eşit hakka sahiptir. Ortaklar, ortaklık devam ettiği sürece paylarını isteyemeyecekleri gibi, bu payları üzerinde tasarruf işlemleri de yapamazlar. Aile malları ortaklığı, tüm ortakların elbirliği ile yönetilir. Ortaklar, ortaklığa giren malların elbirliği hâlinde malikidirler ve ortaklığın borçlarından müteselsil olarak sorumludurlar.
Kazanç paylı aile malları ortaklığı; ortakların, aralarında yapacakları sözleşmeyle, yıllık kazançtan kendilerine belli bir pay verilmesi kaydıyla ortaklığın temsilini ve ortaklığın mallarının işletilmesini içlerinden birine bırakabildiği ortaklık türüdür.
Aile malları ortaklığı, sözleşme ile kurulan bir elbirliği ortaklığıdır ve tüzel kişiliği yoktur.
Aile malları ortaklığında, mülkiyet hakkı ortaklığı meydana getiren kişilere aittir.
B. 5403 SAYILI KANUN KAPSAMINDA AİLE MALLARI ORTAKLIĞI
15.05.2014 tarihli ve 29001 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren 6537 Sayılı Kanun ile 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununa eklenen 8/C maddesi 1 inci fıkrası "Mirasçılar, terekede bulunan tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazinin mülkiyeti hakkında; a. Bir mirasçıya veya yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerini karşılaması durumunda birden fazla mirasçıya devrini, b) 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 373 üncü ve devamı maddelerine göre kuracakları aile malları ortaklığına veya kazanç paylı aile malları ortaklığına devrini, c) Mirasçıların tamamının miras payı oranında hissedarı oldukları 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kuracakları limited şirkete devrini, ç) Mülkiyetin üçüncü kişilere devrini, kararlaştırabilirler." hükmündedir.
Bunun yanı sıra, Tarımsal Arazilerin Mülkiyetinin Devrine İlişkin Yönetmeliğin 9 uncu maddesi 2 nci fıkrası "Mirasçılar mirasa konu tarım arazilerinin mülkiyeti devir işlemlerini mirasın açılmasından itibaren bir yıl içinde aşağıda belirtilen şekillerde gerçekleştirebilir. a) Asgari tarımsal arazi büyüklüğü ve yeter gelirli arazi büyüklüğü kriterleri dikkate alınarak bir veya birden fazla mirasçıya devrini kararlaştırabilir. b) 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 373 ila 385 inci maddelerine göre noter senedi ile aile malları ortaklığı veya kazanç paylı aile malları ortaklığı kurabilirler. Noter senedinin bir örneği tapu müdürlüğüne ibraz edilerek, söz konusu ortaklık tapu kütüğünün beyanlar hanesine işlenir. c) Mirasçıların tamamının miras payı oranında hissedarı oldukları 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre limited şirketi kurabilirler. ç) Mirasçılar, mirasa konu tarım arazilerinin üçüncü kişilere satışını gerçekleştirebilirler." düzenlemesini içermektedir.
1. 5403 sayılı Kanun kapsamında aile malları ortaklığı sözleşmesinin şekli, tescili ve beyanlar hanesine belirtme yapılması:
Türk Medeni Kanununun 374 üncü maddesine göre, aile malları ortaklığı sözleşmesinin resmi şekilde yapılması ve sözleşmenin bütün ortakların veya temsilcilerinin imzalarını taşıması gerekmektedir.
1512 sayılı Noterlik Kanununa göre, yapılması kanunla başka bir makam, merci veya şahsa verilmemiş olan her nevi hukuki işlemleri düzenlemek ve kanunlarda resmi olarak yapılmaları emredilen ve mercileri belirtilmemiş olan bütün hukuki işlemleri bu kanun hükümlerine göre yapmak noterlerin görevi olması nedeniyle aile malları ortaklığı sözleşmesinin noterler tarafından düzenlenmesi gerekmektedir.
Aile malları ortaklığının Türk Medeni Kanunu hükümleri çerçevesinde, ortaklarca veya sözleşmede ortaklardan herhangi birine sözleşmenin tapu siciline tescil edilebilmesi için açıkça yetki verilmiş olması halinde ortaklardan biri tarafından, noterler tarafından düzenlenen aile malları ortaklığı sözleşmesine istinaden terekedeki taşınmazların mülkiyeti edinim sebebi aile malları ortaklığı olarak belirtilmek suretiyle ortaklar adına elbirliği olarak devir ve tescil edilecektir.
Sadece beyan olarak belirtme yapılmasının istenmesi halinde ise noterce düzenlenen sözleşmeye istinaden sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa ortaklardan en az birinin talebiyle aile malları ortaklığı tapu kütüğünün beyanlar hanesine işlenir. Aile malları ortaklığı sözleşmesinin beyan olarak belirtme yapılabilmesi için terekedeki taşınmazların elbirliği mülkiyet olarak mirasçılar adına intikalinin yapılmış olması gerekir.