2000/YB-4 Görünmeyen İşlemlere İlişkin 13 Ocak 2000 Tarih ve 2000/YB-4 Sayılı Genelge

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ile 91-32/5 sayılı Tebliğe ilişkin I-M sayılı Bankamız Genelgesinin “Görünmeyen İşlemlere İlişkin Hükümler” bölümünün uygulanmasına dair genelgemiz, yeniden düzenlenerek ilişikte gönderilmektedir.

Bilginizi ve gereğini rica ederiz.

Saygılarımızla,

BİRİNCİ BÖLÜM

KISALTMALAR VE TANIMLAR

a) Kısaltmalar:

Bu genelgemizde kullanılan kısaltmaların anlamları aşağıda gösterilmiştir.

TPKK: Türk Parası Kıymetini Koruma

Dolar : Amerika Birleşik Devletleri Doları

GB : Gümrük Beyannamesi

TPTB: Türk Parası Transfer Belgesi

DAB : Döviz Alım Belgesi

DSB : Döviz Satım Belgesi

DTH: Döviz Tevdiat Hesabı

GTİP: Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonu

b) Tanımlar:

Bu genelgemizde geçen

1) Banka: Mevduat ve katılım bankalarını,

2) Hizmet İthali: İthalat Rejimi Kararına ekli listelerde belirtilen malların dışında, fikri ve sınai haklar ile bu hakları temsil eden maddi vasıtaların satın alınmasını ve yurt dışında yerleşiklere döviz veya Türk lirası ödenmesini gerektiren ticari veya gayri ticari faaliyetleri,

3) Kişi: Gerçek veya tüzel kişileri,

4) Döviz satışı veya transfer: Bankalarca döviz havalesi yapılmasını, yabancı para üzerinden düzenlenmiş çek veya (en çok 5.000 dolarla sınırlı olmak üzere) efektif satılmasını ya da talep edilmesi halinde Türk lirası üzerinden düzenlenmiş çek verilmesini

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

GENEL HÜKÜMLER

Bu genelgemiz hükümlerine göre döviz veya efektif alış ve satışları bankalarca yapılabilir.

A) DÖVİZ KAZANDIRICI İŞLEMLER (20.MADDE)

Türkiye’de yerleşik kişiler yaptıkları hizmetler karşılığında yurt dışında yerleşik kişilerden aldıkları dövizleri serbestçe tasarruf edebilirler.

1) Bu dövizler bankalara ve yetkili müesseselere serbestçe satılabileceği gibi bankalarda döviz üzerinden açılacak hesaplarda tutulabilir. Döviz kazandırıcı hizmetlerden/işlemlerden elde edilen dövizlerin bankalara satılması halinde, bu dövizlerin en az %30’u¹ bankaca Merkez Bankasına satılır. Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından döviz satıcısına Türk parası olarak ödenir.²

2) Hizmet bedeli dövizlerin efektif olarak bozdurulmak ya da getirilen efektiflerle döviz hesabı açtırılmak istenmesi halinde, bu dövizlerin yurda girişte beyan edilmesine gerek bulunmamaktadır.³ Ancak bu efektiflerle bir teşvik taahhüdünün yerine getirilmesinin söz konusu olduğu durumlarda ise ülke farklılaştırılması ve miktar istisnası gözetilmeksizin döviz beyan tutanağı aranacaktır.⁴

3) Turistlerin Türkiye’de sattıkları efektifler için döviz beyan tutanağı aranmadığından, turistik işletmelerin yurt içinde turistlere yapmış oldukları hizmetler karşılığında aldıkları efektifleri, bu hizmetlerden sağladıklarını yazılı beyan etmek suretiyle satmaları halinde işletmeler adına düzenlenecek DAB’ların dövizin geliş nedeni bölümüne “turistik” olduğu kaydedilecek ve döviz beyan tutanağı aranmayacaktır.

¹ T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 07.06.2024 tarih ve 3187388 sayılı yazısı. (Yürürlük tarihi: 10.06.2024)

² T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 15.04.2022 tarihli yazısı.

³ Hazine Müsteşarlığının 4 Şubat 2002 tarih ve 8158 sayılı yazısı.

⁴ Dış Ticaret Müsteşarlığının 6 Şubat 2002 tarih ve 6085 sayılı yazısı.

B) DÖVİZ VEYA TÜRK LİRASI ÖDENMESİNİ GEREKTİREN GÖRÜNMEYEN İŞLEMLER

1- Görünmeyen işlemlerle ilgili döviz veya Türk lirası ödemeleri bankaların kendi kaynaklarından satış yapılarak veya talep üzerine ilgililere ait döviz hesaplarından doğrudan yapılır. Bu ödemeler yurt dışına transfer şeklinde yapılabileceği gibi alacaklı adına Türkiye’de açılmış döviz hesabına virman suretiyle de yapılabilir.

2- Genel ve Özel Bütçeli İdarelerin görünmeyen işlemlerle ilgili talepleri için ilgili fıkralarda belirtilen esas ve usullere göre Merkez Bankasınca da döviz satışı yapılabilir. Genel ve Özel Bütçeli İdareler EK: 3’de gösterilmiştir.¹

3- Döviz satış ve Türk parası transfer taleplerinin yazılı olarak yapılması esastır. Ancak resmi mercilerce verilen belgelere istinaden yapılan transferlerde yazılı talep aranmaz.

4- Döviz hesaplarından yapılması istenen transfer taleplerinde, borcu ifade eden döviz cinsi ile döviz hesabındaki döviz cinsinin farklı olması halinde transferi yapan bankanın çapraz kurları uygulanır.

5- 5.000 dolar (dahil) veya eşiti döviz tutarının altındaki hizmet ithali bedellerinin (avans dahil) transferi için (8 inci maddedeki vergi ve benzeri yükümlülüklerin yerine getirilmiş olduğunun tevsiki kaydıyla) belge ibrazı zorunlu değildir; beyana göre işlem yapılır.