2022/8 Matematik Karşılıklar Hesabına İlişkin Genelge

Dayanak

(1) Bu Genelge 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun (Kanun) 16 ncı maddesi ile Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmeliğin (Yönetmelik) 8 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Matematik Karşılıkların Kapsamı

(1) Matematik karşılıklar Kanunun 16 ncı maddesinin beşinci fıkrası ile Yönetmeliğin 8 inci maddelerinde sınırları çizilen, risk primi ile sigorta ettirene veya lehtara iade edilmesi veya ödenmesi söz konusu olan tutarlara ilişkin olarak ayrılan aktüeryal matematik karşılıklar ile kâr payı karşılıklarından oluşur.

Matematik Karşılıkların Hesaplanması

(1) Kâr payı karşılıkları; şirketlerin kâr payı vermeyi taahhüt ettikleri sözleşmeler için sigorta ettirenler ile lehtarlara olan yükümlülüklerine istinaden ayrılan karşılıkların yatırıldıkları varlıkların gelirlerinden, onaylı kâr payı teknik esaslarında belirtilen kâr payı dağıtım sistemine göre hesaplanan teknik faiz geliri ile sınırlı olmak kaydıyla garanti edilen kısmın da dâhil olduğu miktar ile önceki yıllara ait birikmiş kâr payı karşılıklarından oluşur. Hesaplamada garanti edilen teknik faiz gibi tarife teknik esaslarında yer alan hususlar dikkate alınır.

(2) Aktüeryal matematik karşılıklar, şirketlerin üstlendiği riziko için alınan primleri ile sigorta ettirenler ve lehtarlara olan yükümlülüklerin peşin değerleri arasındaki farktır. Prospektif, retrospektif veya Kurumca kabul edilen genel kabul görmüş aktüeryal yöntemlere göre hesaplanabilir.

(3) Aktüeryal matematik karşılıkların hesaplanmasında sigortalıya karşı yükümlülüklerin bütün olarak ihtiyatlılık ilkesine göre dikkate alınması gerekir. Şirketin portföyünde gerçekleşen mortalite deneyimi tarifede esas alınan yaşam tablosuna göre daha olumsuz ise, bu mortalite deneyiminin hesaplamaya hemen yansıtılması ve mortalite zararına ilişkin hususun finansal tablo dipnotlarında açıklanması gerekir. Şirketin portföyünde gerçekleşen mortalite deneyimi tarifede esas alman yaşam tablosuna göre daha olumlu ise, bu mortalite deneyimi karşılık hesaplamasına yansıtılmaz. Ancak beklenen mortalite karına ilişkin bu hususun finansal tablo dipnotlarında açıklanması gerekir.

(4) Prim ödemesinden muaf sigorta haline gelen poliçelerde (tenzil), poliçenin tenzile düştüğü tarihten itibaren hesaplamalara esas alınacak sigorta bedeli tutarı ilgili mevzuat çerçevesinde belirlenir

(5) Sigortadan erken ayrılma (iştira) hakkına sahip sigortalılara, sigorta ettirenlere veya lehtarlara iade edilecek primler için ayrılan karşılıkların hesaplanmasında riziko primi ile birlikte iadeye konu olması kaydıyla, üretim komisyonları ve gider payları da dikkate alınır.

(6) Aktüeryal matematik karşılıkların hesaplanmasında tarifede belirlenen iştira kesintileri ile şirketin ayrılma tarihindeki iştira oranları ve beklentileri dikkate alınabilir. İştira oranları ve beklentilerinin dikkate alındığı hesaplamalarda kolaylık açısından, şirket aktüerinin dayanağını göstermesi ve kullanılan varsayımların finansal tablo dipnotlarında açıklanması kaydıyla, aktüeryal matematik karşılıkların belirli bir oranı ile basitleştirilmiş hesaplama yapmak gibi yöntemler kullanılması mümkündür.

(7) Prim ödemesinden muaf sigortalarda, iştira durumu için yapılacak hesaplama beklenen iştira tarihindeki tutarlar ve oranlar üzerinden yapılır.

Gider Ertelemesi

(1) Üretim komisyonu ve gider paylarının sigortalılara veya lehtarlara iadesi gereken durumlarda, bu giderlerin ertelenmesi mümkündür. Ertelenen tutar, bu giderler için ayrılan karşılık tutarından fazla olamaz.

(2) Üretim komisyonlarının aracılar tarafından kesin olarak hak edilen tutarları ertelemeye konu edilmez. Ertelemeye konu giderin mahiyeti ve süresi belirlenirken şirket açısından geri kazanılma durumu dikkate alınır.

(3) Hesaplamada kolaylık açısından, şirket aktüerinin hesaplamanın dayanağını göstermesi ve hesaplamalarda kullanılan varsayımların finansal tablo dipnotlarında açıklanması kaydıyla basitleştirilmiş hesaplama yapılması mümkündür.

Sistemsel Geliştirmeler ve Erteleme

(1) Bu Genelge kapsamında hesaplamaların yapılabilmesi için sistemsel geliştirme yapılması halinde, gerekli açıklamalar yapılmak suretiyle Kurumdan 01.10.2022 tarihine kadar erteleme onayı alınabilir. Kurum, şirketlerin açıklamalarını değerlendirerek bu erteleme süresince matematik karşılıkların %10’unu geçmemek üzere ek karşılık ayrılmasını isteyebilir.