2023/28 Türkiye-İran Sosyal Güvenlik Anlaşması Hakkında 20.12.2023 Tarihli ve 2023/28 Sayılı Genelge

Anlaşma ve İdari Anlaşma 01.05.2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

BİRİNCİ KISIM

GENEL AÇIKLAMALAR

Anlaşma; Genel Hükümler, Uygulanacak Mevzuatla İlgili Hükümler, Özel Hükümler, Çeşitli Hükümler ile Geçici ve Son Hükümler olmak üzere 5 bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölümde; Anlaşmanın mevzuatsal ve kişisel kapsamı, akit taraf sigortalılarının eşit haklara sahip olduğu, sosyal güvenlik alanındaki hakların diğer akit tarafta da kullanılabileceğine ilişkin hükümler,

İkinci bölümde; çalışanlar, geçici görevliler, uluslararası taşımacılık işletmeleri personeli ve gemi adamları ile diplomatik temsilcilik görevlilerinin hangi akit tarafın sosyal güvenlik mevzuatına tabi tutulacağına ilişkin hükümler,

Üçüncü bölümde; hastalık ve analık sigortası kapsamında sağlanacak yardımlarda sürelerin birleştirilmesi, yaşlılık, malullük ve ölüm sigortalarına ilişkin hükümler ile meslek hastalığı, cenaze yardımı, işsizlik sigortası ve aile yardımlarına ilişkin hükümler,

Dördüncü bölümde, Anlaşmanın uygulanmasına ilişkin çeşitli hükümler,

Beşinci bölümde ise Anlaşmanın yürürlüğe girmesi ve yürürlükte kalma süresi ile Anlaşma öncesi ve sonrası haklara ilişkin hükümler,

yer almaktadır.

1. Kavramlar

Bu Genelgede geçen;

1. Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumunu,

2. Kanun: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununu,

3. Anlaşma: Türkiye Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşmasını,

4. İdari Anlaşma: Türkiye Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşmasının Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşmayı,

5. Mevzuat: Yürürlükte bulunan ve Anlaşmanın 2 nci maddesinde belirtilen kanun, tüzük ve yönetmelikleri,

6. Yetkili Makam: Anlaşma kapsamında yer alan mevzuatın uygulanması ile görevli olan Bakanlıkları,

7. Yetkili Kurum: Anlaşmanın 2 nci maddesinde belirtilen mevzuatın uygulanmasından sorumlu kurum veya kurumları,

8. Akit Taraflar: Türkiye Cumhuriyetini ve İran İslam Cumhuriyetini,

9. Sigortalı: Anlaşmanın 2 nci maddesinde belirtilen mevzuatın uygulandığı ve uygulanmış olduğu kişiyi,

10. Hak Sahibi: Yardımlar hangi mevzuata göre yapılıyorsa, o mevzuata göre hak sahibi olarak tanımlanan veya öyle kabul edilen kişileri,

11. Aile Bireyi: Yetkili kurumca uygulanan mevzuata göre aile bireyi olarak tanımlanan veya öyle kabul edilen kişileri,

12. Sigortalılık Süresi: Anlaşmanın 2 nci maddesinde belirtilen mevzuata göre sigorta primi ödenmiş ya da ödenmiş sayılan süreleri,

13. Gelir, Aylık ve Yardım: Anlaşmanın 2 nci maddesi kapsamında verilen tüm aylıklar ile diğer nakdi ve ayni yardımları,

14. İkamet: Akit tarafların mevzuatında tanımlanan veya kabul edilen sürekli ikameti,

15. Bulunma: Akit tarafların mevzuatında tanımlanan veya kabul edilen geçici ikameti

ifade eder.

2. Anlaşmanın Uygulama Alanı

Anlaşmanın kişisel kapsamında; Türkiye bakımından Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendi kapsamındaki sigortalılar ve bunların aile bireyleri ile hak sahipleri yer almaktadır. Anlaşma;

Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında hizmet akdine tabi olarak çalışanlar için malullük, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalıkları, hastalık, analık ve işsizlik sigortasını,

Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında hizmet akdine tabi olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için malullük, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalıkları, hastalık ve analık sigortasını,

Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında devlet memurları ve diğer kamu görevlileri için malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasını

kapsamaktadır.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklar, Anlaşma kapsamında olup Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olanlar için uygulanan Anlaşma hükümleri bunlar hakkında da uygulanacaktır. Bu kişiler hakkında İran yetkili kurumları ile yapılacak yazışmalara Kurum aracılık yapacaktır. Ancak talep formülerinin düzenlenerek Kuruma intikal ettirilmesi ile ilgili işlemler, ilgili sandık tarafından gerçekleştirilecektir.

3. Yetkili Kurumlar

İdari Anlaşmanın 2 nci maddesine göre yetkili kurum; Türkiye için Sosyal Güvenlik Kurumu, İran için Sosyal Güvenlik Kurumu (SSO)'dur.

İKİNCİ KISIM

ANLAŞMANIN UYGULANMASI VE FORMÜLER