4109 Asker Ailelerinden Muhtaç Olanlara Yardım Hakkında Kanun

Hazanda ve seferde 45 günden ziyade müddetle asker hizmetinde bulunanların muhtaç ailelerine yardım yapılır.

Bu yardım askerin hizmete alındığı tarihten başlar, terhisini takıp eden 15 günün hitamında sona erer.

Kanunî sebeb ve salâhiyete müstenit olmaksızın vazifesinden ayrılmış olanların ailelerine yapılmakta olan yardım, resmî ıttıla tarihinden itibaren, iltihakında tekrar devam olunmak üzere derhal kesilir.

Yardımdan istifade için:

a) Askerin usul veya furuu, karısı, kız veya erkek kardeşi olmak;

b) Yiyecek ve sair ihtiyaçları askere giden tarafından temin edilmekte bulunmak;

c) Mahallî rayice nazaran idare ve ihtiyaçlarını temin edecek ne kendilerinin, ne askere gidenin geçim vasıta ve imkânı bulunmamak şarttır.

Yardım isteyenlerin talepleri, şehir ve kasabalarda belediye encümenleri, köylerde ihtiyar meclisleri tarafından tetkik edilerekyardıma muhtaç olanların adedi, mahallî rayice göre her bir nüfusa yapılacak aynî veya nakli yardım miktarı ve imece nevi ve tarzı tesbit olunur.

Yardım miktarı, her yerde asker ailelerini, en az oradaki asgarî maişet haddi içinde, geçindirecek derecede olacaktır.

İhtiyaçlarının tamamını kendileri tedarik edemeyip ancak bir kısmını temin edeceklere yapılacak yardım, mahallerine aid maişet haddi ile kendi gelirleri arasındaki farkın ikmaline inhisar eder.

Köy, kasaba ve şehirlerdeki asgarî maişet haddi, vilâyet idare heyetince tesbit ve tayin olunur, idare heyetinin bu kararı kat’idir.

Yardımın ne suretle yapılacağı, şehir ve kasabalarda Belediye Encümenlerince, köylerde ihtiyar meclislerince tesbit ve onlar vasıtasile ifa olunur.

Büyük şehirlerde incelemelerin lâyikile yapılabilmesi için şehri lüzumu kadar semtlere ayırmağa ve ayrıca tali heyetler teşkiline belediyeler salahiyetlidir.

Bu yardım karşılığı olarak şehir ve kasabalarda belediye meclisleri:

a) Belediye Vergi ve Resimleri Kanununun 1, 2, 18 ve 41 inci maddelerinde yazılı hisse, keşif ve inşa masrafları hariç olmak üzere, meşkûr kanuna müsteniden alınmakta olan resimlere % 50 ye kadar;

b) Sınaî müesseselerde ve tramvaylarda kullanılan elektrik ve havagazı hariç olmak üzere belediye hududu içinde istihlâk olunan elektriklerin her kilovatına bir kuruş ve hava gazının beher metre miktarına 20 para;

c) Şehir ve kasabalar dahilinde işleyen otobüslerin bilet bedellerine ve banliyö trenlerinin ve haliç vapurları hariç olmak üzere diğer muayyen tarifeli bilumum nakil vasıtalarının birinci mevki biletlerine bir kuruş zam yapmağa mezundur.

Şu kadarki bu zamların hepsinin birden yapılması mecburî olmayıp, ihtiyaçları nisbetinde ve hangisi münasipse ona zam yapmağı takdire, belediyeler salahiyetlidir.

Bunlardan (a) işaretli fıkrada yazılı olanlar, asıllarile birlikte belediyeler,

b) İşaretli fıkrada yazılı zamlar, faturalara zam suretile elektrik ve havagazı müesseseleri,

c) İşaretli fıkrada yazılı olanlar ise bilet bedellerine ilâveten nakil vasıtalarını işleten fertler ve müesseseler tarafından tahsil olunur. Bunlardan banliyö trenlerinde bilet bedellerine yapılacak zamlar, tahsil edildiği ayın nihayetinden itibaren 75 inci günü akşamına karlar ve diğerleri tahsil edildikleri ayın nihayetinden itibaren 45 inci günü akşamına kadar doğrudan doğruya bulundukları mahallerin belediyelerine yatırılır.

Belediye meclislerince konulan yardım zamanlarını tahsil etmeyen veya tahsil ettikleri yardım paralarını yukarıda yazılı müddetler içinde yatırmayan fertler ve müesseslerden ve Devlete ve belediyelere aid müesseselerin âmiri ita ve muhasiplerinden, tahsil etmeğe veya yatırmağa mecbur oldukları paralar, % 10 zam ile ve Tahsili Emval Kanununa göre belediyelerce tahsil edilir.

Belediye meclisleri asker ailelerine yardım için, tiyatro, sinema, konser biletlerine % 10 a kadar zam yapmağa salahiyetlidir. Bu zamlar biletler üzerinde gösterilebileceği gibi bilet bedellerine de ilâve olunabilir. Bu zamlar da 3702 numaralı kanun hükümleri dairesinde Mâliyece tahsil olunarak belediyelere verilir. 3702 numaralı kanunun 4 üncü maddesinde yazılı hallerde asker ailelerine yardım paraları da mezkûr maddede yazılı cezalara tâbi tutularak yardım paralarile cezalar ayni hükümler dairesinde tahsil ve belediyelere tevdi olunur.

1076 sayılı kanunun 25 inci ve 1111 sayılı kanunun 63 ve 61 üncü maddelerinde yazılı sebeblerle silâh altına alınmayanlardan, mahalli belediyeler ve ihtiyar meclisleri tarafından asker ailelerine yardım karşılığı olarak beher müecceliyet senesi için beş lira tahsil olunur. Bu suretle silâh altına alınmamış olanların listesi askerlik şubelerince mahalli belediyelere ve ihtiyar meclislerine verilir.

Mali yılın birinci yarısından sonra askere davet edilip tecil edilmiş olanlardan o sene için senelik miktarın yarısı ve malî yılın ikinci yarısından daha evvel davet edilenlerden tamamı alınır.

Bu paralar mükelleflerin bulundukları mahallerin belediye veya ihtiyar meclisleri tarafından tahakkuk ettirilerek defaten tahsil olunur.

Yukarda yazılı gelirlerden hasıl olacak miktar ihtiyaca kâfi gelmediği takdirde, eksik kalan kısmı Belediye Encümenince o şehir ve kasabada oturanlarla hükmî şahsiyeti haiz ticari şirketlere, aynı belde dahilinde veya umumî surette aynı matrahlar üzerinde mükerrer tarhiyata meydan vermeden tevzi edilir.

Bu surede tevzi edilecek para, mükelleflerin o seneye aid kazanç ve bina vergilerile bunlar üzerinden alınan buhran, fevkalâde zam ve müdafaa vergileri mecmuunun % 25 inden fazla olamıyacağı gibi Devlet, vilâyet ve belediyelerle bunlara bağlı ve sermayelerinin en az yarısı bunlar tarafından temin edilen daire ve müesseselerdeki bilûmum memur ve müstahdemlerin aylık maaş ve ücretlerinin de ita miktarlarının % 1 ini geçemez. İta miktarları 50 lirayı geçmiyen memur ve müstahdemlerden bu yardım parası alınmaz.

Kendilerine bu miktardan fazla yardım parası tevzi edilmiş olanlar bu ciheti vesaik ile isbat ettikleri takdirde Belediye Encümenince tevzi olunan miktar bu hadde indirilir.

Bu suretle yapılmş tevziattan memur ve müstahdem maaşlarına taallûk edenler Belediyeler Bankası nezdinde Dahiliye Vekâleti emrine açılacak «umumî hesaba» yatırılır.

Köylerde ve kasaba ve şehirlerde ziraat erbabından olan asker ailelerine yapılacak yardım tercihan imece ve ayniyat suretile temin edilir. Köylerde imece ve aynî yardımlardan başka muhtaç ailelere nakdî yardım yapılmasına da lüzum ve ihtiyaç hasıl olduğu takdirde mükelleflere tevzi edilecek para 3664 sayılı kanunun hükümleri dairesinde senesi içinde tevzi edilmiş olan salma haddini geçemez.

Yardımla mükellef olacakların malî vaziyetlerinin müsait olması veya vücut sağlamlıkları şarttır. Belediye Encümenleri ve köy ihtiya: meclisleri tarafından tevzi olunan yardımı yapmaktan imtina edenlerden naktî yardımlar şehir ve kasabalarda belediyelerce Tahsili Emval Kanununa ve köylerde Köy Kanununun 66 ncı maddesi hükümlerine göre tahsil olunur.

İmece ve aynî yardımı yapmaktan imtina edenlerden bu yardımlar mahalli rayice göre Belediye Encümenleri ve köy ihtiyar meclisle rince kıymetlendirilerek bedeli yukarıdaki fıkra hükümleri dairesind tahsil olunur.

Belediye Encümenlerinin ve köy ihtiyar meclislerinin bu kanuna göre ittihaz eyliyecekleri kararlar aleyhine kararın tebliği tarihinden itibaren 15 gün zarfında kaza ve vilâyet idare heyetlerine itiraz olunabilir. İdare heyetlerinin kararları kat’id'r.

Bu kararlar aleyhine herhangi bir kanun yolile itiraz edilemez.

2256 sayılı kanunla gümrük resmine munzam belediye hissesine % 50 ye kadar ve şehir hududları haricindeki muayyen tarifeli bilûmum nakil vasıtalarının birinci ve ikinci mevki bilet bedellerine yüzde üçe kadar İcra Vekilleri Heyeti kararile zam yapılarak hasılâtı Dahiliye Vekâleti emrine Belediyeler Bankasında açılacak «umumî hesab» a yatırılır.

Vekâlet «Umumî hesab»a yatırılmış paraları kendi ihtiyaçlarını teinin edemeyen belediye ve köylere yardım için kullanır.

İhtiyaç azaldıkça belediyeler ve köy ihtiyar heyetleri tarafından bu kanun mucibince yurtdaşlara tahmil edilecek mükellefiyetler de, ihtiyacı karşılayacak hadlere irca olunur.

Bu kanunun tatbikatından mütevellit muameleler dolayısile tanzim olunacak bilcümle evrak ve alâkalılar tarafından vukubulacak her türlü müracaat ve itirazlar bilcümle resimler, harçlar ve kaydiyelerden muaftır.

Muhtaç asker ailelerine yapılacak yardıma, belediye ve hususî idareler bir sene evvelki naktî tahsilat yekûnunun azami yüzde ikisi nisbetinde iştirake mecburdurlar.

Bu kanun mucibince tahsil ve tahsis olunacak paralar belediye ve köy bütçelerinde açılacak hususî bir fasla varidat ve mukabili asker ailelerine yardım namile açılacak fasla sarfiyat kaydolunur.

Bu paralar asker ailelerine yardımdan başka işlere ve maksatlara sarfolunamaz. Senesi içinde sarfedilemeyen paralar ertesi sene bütçelerinde aynı fasla varidat kaydedilerek aynı hizmete tahsisen sarfolunur.

Bu kanunun 4 üncü maddesinde belediyelerce Tahsili Emval Kanununa göre tahsil edileceği gösterilmiş olan paraların tahsili emrinde icabedecek haciz ve hapis kararları Belediye Encümenlerince verilir. Haciz kararları belediyelerce, hapis kararları Cümhuriyet Müddeiumumilerince infaz olunur.

1111 sayılı Askerlik Kanununun 71, 72, 73 üncü maddeleri mülgadır.

Bu kanunun neşrinden evvel belediye ve köylerce asker ailelerine yardım için yapılan istikraz ve tavizlerden kalan borçlar bu kanunda yazılı membalardan hasıl olacak paralardan ödenir.

Lüzum görülen vilâyetlerde, valilerin muvafakati ile, şimdiye kadar tatbik edilmekte olan usule tevfikan tahakkuk ettirilen tekâliften bu kanunun icabettirdiği ihzaratın ikmaline kadar azamî iki ay müddetle tahsilâta devam olunabilir.

Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.

Bu kanunun icrasına İcra Vekilleri Heyeti memurdur.