3182 Bankalar Kanunu (mülga)

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç

Bu Kanunun amacı, tasarrufları korumak ve ekonomik kalkınmanın gereklerine göre kullanılmalarını sağlamak üzere bankaların kuruluşunu, yönetimini, çalışma esaslarını, devir, birleşme ve tasfiyeleri ile denetlenmelerini düzenlemektir.

Kapsam

1. Türkiye'de kurulmuş ve kurulacak bankalar ile yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan veya bundan sonra Türkiye'de şube açarak faaliyete geçecek olan bankalar bu Kanun hükümlerine tabidir.

2. Özel kanunlarla kurulan bankalar da kanunlarında yer alan hükümler dışında bu Kanun hükümlerine tabidir.

3. Bu Kanunda açıklık olmayan hallerde genel hükümler uygulanır.

Tanımlar

Bu Kanunun uygulamasında,

1. Bakan ve Bakanlık; Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı bulunduğu bakanı ve bakanlığı,

2. Müsteşarlık; Hazine Müsteşarlığını,

3. Banka, Türkiye'de kurulan bankalar ile yabancı bankaların Türkiye'de açılan şubelerini,

4. Banka şubesi; Bankaların elektronik işlem cihazlarından ibaret birimleri hariç şube, ajans ve mevduat kabulü veya diğer bankacılık işlemleri ile uğraşan sabit ya da seyyar büroları gibi her türlü yerel teşkilatını,

5. Ödenmiş sermaye, bankaların üç aylık hesap özetlerindeki fiilen ödenmiş veya Türkiye'ye ayrılmış ve ödenmiş sermayelerinden, bilançoda görülen zararın yedek akçelerle karşılanmayan kısmı düşüldükten sonra kalan tutarı,

6. Yedek akçeler, 32 nci maddenin birinci fıkrası, Türk Ticaret Kanunu ve ilgili kanunlar ile bankaların anasözleşmelerine göre ayrılan ve bankanın üç aylık hesap özetlerinde görülen yedek akçeler toplamından, varsa bilanço zararının düşülmesi sonucunda elde edilen tutarı,

7. Özkaynak; bankaların ödenmiş veya Türkiye'ye ayrılmış sermayeleri ile yedek akçeleri toplamını,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Bankaların Kuruluşu

Kuruluş veya Türkiye'de şube açma izni

Türkiye'de bir bankanın kurulması veya yabancı ülkelerde kurulmuş bir bankanın Türkiye'de açacağı ilk şubesi için Bakanlar Kurulu'ndan izin alınması şarttır.

Kuruluş şartları

1. Türkiye'de kurulacak bankaların;

a) Anonim ortaklık olması,

b) Kurucularının müflis veya konkordato ilan etmiş veya taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi ağır hapis veya 5 yıldan fazla hapis yahut zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından dolayı hüküm giymiş bulunmaması,

c) Hisse senetlerinin tamamının ada yazılı olması, nakit karşılığı çıkarılması, itibari değerlerinin 100 (600.000.000)milyon Lirayı geçmemesi ve menkul kıymetler borsasına kote edilmesi,

d) Ödenmiş sermayelerinin 1 trilyon (3 trilyon altıyüz milyar)liradan az olmaması,

e) Anasözleşmelerinin bu Kanun hükümlerine uygun olması,

şarttır.

2. Sermayesinin yarısından fazlası genel ve katma bütçeli dairelere, yerel yönetimlere veya kamu iktisadi teşebbüslerine ait bankalar birinci fıkranın (c) bendi hükmüne tabi değildir.

3. Bir kişinin, banka sermayesinin yüzde 5'i ve daha fazlasını temsil eden payları edinmesi veya bir ortağa ait payların banka sermayesinin yüzde 5, yüzde 20, yüzde 33 veya yüzde 50'sini aşması sonucunu veren hisse edinimleri ile bir ortağa ait payların yukarıdaki oranların altına düşmesi sonucunu veren hisse devirleri Müsteşarlığın iznine tabidir.

Ortak sayısının 5'ten aşağı düşmesine yol açan işlemler ile bu fıkraya göre izin alınmadan yapılan devirler pay defterine kaydolunmaz. Bu hükme aykırı olarak pay defterine yapılan kayıtlar hükümsüzdür.

Bu fıkra uygulamasında 38 inci maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendinde belirtilen gerçek ve tüzel kişilere ait paylar bir kişiye ait pay addolunur.

İntifa hakkı ile oy hakkının edinilmesinde de bu fıkra hükümleri uygulanır.

4. Sermayenin yüzde 5 ve daha fazlasına sahip olacak ortakların kurucularda aranan nitelikleri taşıması şarttır. Bu nitelikleri kaybeden ortaklar temettü dışındaki ortaklık haklarından yararlanamaz. Bu halde, diğer ortaklık hakları Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından kullanılır.

Yabancı bankaların Türkiye'de şube açma şartları

1.Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyet gösterecek yabancı bankaların;

a) Türkiye'ye ayrılan ödenmiş sermayelerinin 5 inci maddede belirtilen miktardan az olmaması,

b) Kuruldukları veya faaliyette bulundukları ülkelerde mevduat kabul etmelerinin veya bankacılık işlemleri yapmalarının yasaklanmamış olması,

şarttır.

2. Türkiye'de şube açan veya açacak olan yabancı bankaların kuruldukları ülkelerde, milli bankaların şube açarak faaliyet göstermek istemeleri halinde, o ülkeler mevzuatına göre tabi olacakları şartlar, bu Kanunun yabancı bankalar için koyduğu şartlardan daha ağır olduğu veya sonradan ağırlaştığı takdirde, Bakanlar Kurulu karşılık olarak ilgili yabancı bankalardan aynı şartları yerine getirmelerini isteyebilir ve bu talebe uymayanların izinlerini iptal edebilir.

Başvuru ve izin

5 inci ve 6 ncı maddelere göre yapılacak başvurular ile kuruluş veya Türkiye'de şube açma izninin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlıkça çıkarılacak yönetmelikle tesbit edilir.

İzin verilme usulü

1. Müsteşarlık 7 nci maddeye göre yapılan başvurulan inceledikten sonra izin istemini uygun gördüğü takdirde, başvuru dilekçelerini ekleri ile birlikte Sanayi ve Ticaret Bakanlığına gönderir. İzin istemi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından da uygun görüldüğü takdirde, Bakanlık izin verilmesini Bakanlar Kuruluna önerir.

2. Yabancı bankaların Türkiye'de şube açmalarında izin verilmesi için Bakanlar Kuruluna yapılacak önerilere, 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve ilgili mevzuata göre yetkili merciin uygun görüşü eklenir.

3. Verilen izinlere ilişkin Bakanlar Kurulu kararları Resmî Gazetede yayımlanır. Yabancı bankaların Türkiye'de şube açmaları için otel şartlar öngörüldüğü takdirde, bunlar kararlarda gösterilir.

Kuruluş veya Türkiye'de şube açma izninin iptali

Kuruluşa veya Türkiye'de şube açılmasına izin verilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararının yayımından itibaren 1 yıl içinde faaliyete geçilmemesi halinde bu izinler geçersiz olur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Bankaların Faaliyete Geçmesi

Kuruluştan sonra verilecek beyannameler

Kuruluş veya Türkiye'de şube açma işlemleri tamamlanan bankalar, mevduat kabulü veya bankacılık işlemleri yapma izni almak için bir beyanname ile Müsteşarlığa başvururlar. Bu başvuru ile iznin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlıkça çıkarılacak yönetmelikle tespit edilir.

Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankalar ikinci şubelerini açtıkları tarihten itibaren en geç 1 ay içinde Müsteşarlığa ayrıca bir beyanname vererek Türkiye'deki şubelerinden birini diğer şubeleri temsile yetkili ve sorumlu yönetim merkezi olarak göstermek zorundadırlar.

Bankacılık işlemlerine ve mevduat kabulüne izin

1. 10 uncu maddede yazılı beyannamenin alınması üzerine Müsteşarlık, ilgililerin bu Kanun'da yazılı şartları yerine getirip getirmediklerini, bankacılık işlemlerine veya mevduat kabulüne başlamak üzere Kanun'un gerekli kıldığı nitelikleri taşıyıp taşımadıklarını inceledikten sonra durumları uygun bulunanlara başvuru tarihinden itibaren en geç iki ay içinde bankacılık işlemlerine veya mevduat kabulüne başlamak üzere izin verir.

2. Yapılan inceleme sonucunda durumları uygun bulunmayanlara gerekli düzeltmeleri yapmaları ve eksikleri tamamlamaları için uygun bir süre verilir. Bu süre içinde yeniden başvuranlar hakkında 1 inci fıkra hükümlerine göre yeniden yapılan inceleme sonunda durumları uygun bulunmayanlara sonuç tebliğ olunur ve haklarında 9 uncu madeye göre işlem yapılır.

Bankacılık işlemleri yapma veya mevduat kabulü izinlerinin kaldırılması

1. 11 inci maddede yazılı izinleri almış olan bir bankanın bankacılık işlemleri yapmasında veya mevduat kabul etmesinde daha sonra sakınca görülmesi halinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının görüşü alınmak suretiyle Bakanlığın önerisi üzerine Bakanlar Kurulu bankanın bankacılık işlemleri yapma veya mevduat kabul etme iznini geçici veya sürekli olarak, kısmen veya tamamen ve tüm teşkilatını veya gerekli görülecek şubelerini kapsayacak şekilde kaldırabilir.

2. Bu sakıncanın ortadan kalkması halinde mevduat kabul ve bankacılık işlemleri yapma yetkisi Bakanlar Kurulunca aynı usulde verilebilir.

3. Herhangi bir şekilde faaliyetlerine sürekli olarak en az 6 ay süre ile ara veren bankalar hakkında da bu madde hükümleri uygulanır.

Mevduat kabulüne yetkili olmayanlar

1. Bu Kanun veya özel kanunlarına göre yetkili olanlar dışında hiçbir gerçek veya tüzelkişi, aslen veya fer'an meslek edinerek mevduat kabul edemeyeceği ve bankacılık işlemleri yapamayacağı gibi ticaret unvanları ve her türlü belgeleri ile ilan ve reklamlarında banka kelimesini ya da mevduat kabul ettikleri veya bankacılık işlemleriyle uğraştıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime veya tabiri kullanamazlar.

2. Bu maddenin uygulamasında yazılı veya sözlü olarak veya herhangi bir şekilde halka duyurulmak suretiyle faiz veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığında istendiğinde veya belli bir vadede iade edilmek üzere para alınması mevduat kabulü sayılır.

Kabul edilen para karşılığında mevduat hesap cüzdanı yerine adi veya ticari senetler, makbuz veya sertifika verilmesi durumu değiştirmez.

3. Resmi ve özel kuruluşlar ile ortaklıklarda, yalnız kendi çalışanlarına ait olmak üzere sağlık ve sosyal yardım, ihtiyat ve tasarruf sağlama amaçlarıyla kurulan sandıkların münhasıran kendi üyelerinden ve bu amaçlar için topladıkları paralar bu Kanun uygulamasında mevduat sayılmaz.

4. Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre sermaye piyasası araçları ihracı hakkında bu madde hükümleri uygulanmaz.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Şubeler

Şube açma

1. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hariç sermayesinin yarısından fazlası veya yönetim ve denetimi genel ve katma bütçeli dairelere, kamu iktisadi teşebbüslerine veya yerel yönetimlere ait olan bankalar Bakan'ın izni ile şube açabilirler.

2. Birinci fıkranın dışında kalan bankalar açacakları şubeleri açılış tarihinden en az 30 gün önce Müsteşarlığa bildirmek zorundadırlar. Bir takvim yılı içinde 10 adedin üzerinde şube açılması Müsteşarlığın iznine bağlıdır.

3. Bu Kanunun 56 ncı maddesine göre yürürlüğe konulan standard rasyoları tutturamayan bankaların şube açmaları Müsteşarlığın iznine tabidir.

4. Şube açma izninin usül ve esasları Müsteşarlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle tesbit edilir.

Şube açma izninin usul ve şartları

1. Bankalarca şube açmak için yapılacak başvurular yılda bir defa olmak üzere ve Müsteşarlıkça belirlenecek zamanlarda yapılır. Başvurulara, şube açılacak yerin iktisadî ve ticari durumu ile bankanın o yerde şube, açmasını gerektiren nedenleri ayrıntılı bir şekilde açıklayan bir rapor ile Müsteşarlık ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca gerekli görülecek diğer bilgi ve belgeler eklenir.

2. Şube açma izninin verilmesinde ayrıca ilgili bankanın mali bünyesi, kanuni yükümlülüklerini yerine getirme bakımından genel tutumu, mevduatındaki gelişme gibi hususlar gözönünde tutulur.

3. İzin tarihinden itibaren 1 yıl içinde açılmayan şubeler için verilmiş olan izinler geçersizdir.

Şubeler için gerekli özkaynak

1. Türkiye'de kurulmuş ve kurulacak bankalarla yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan veya bulunacak bankalar 5 ve 6 ncı maddelere göre sahip olmaları gereken özkaynaklarına ek olarak en az;

a) Nüfusu 1 milyondan fazla olan şehirlerde açılmış ve açılacak her şube için 100 milyon lira,

b) Nüfusu 500 binden fazla 1 milyondan az olan şehirlerde açılmış ve açılacak her şube için 50 milyon lira,

c) Nüfusu 500 binden az şehir ve kasabalarda açılmış ve açılacak her şube için 25 milyon lira,

özkaynak bulundurmak zorundadırlar.

2. Bankalar, genel nüfus sayımlarından sonra geçici sonuçların Devlet İstatistik Enstitüsünce yayınlanmasını izleyen 1 yıl içinde şubeleri için bulundurmaları gereken özkaynaklarını sayım sonuçlarının gerektirdiği miktara çıkartmakla yükümlüdürler.

3. Bankaların şubelerinden biri nam ve hesabına işlem yapmak üzere turizm, fuar, konferans gibi nedenlerle açtıkları geçici irtibat büroları, ve şanj büroları ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının dahili muhabirleri tarafından Devlet daire ve kuruluşları ve askeri kıta ve karargâhlarda açılan sürekli irtibat büroları 1 inci fıkra hükümlerine tabi değildir.

Şubelerin birleştirilmesi

1. Bakanlık bankalardan, mali bünyelerini veya kanuni yükümlülüklerinin yerine getirilmesindeki tutumlarını gözönünde bulundurarak, gerektiğinde belirteceği şubelerin birleştirilmesini isteyebilir. Bankalar bu şubelerini Bakanlıkça verilecek süre içinde birleştirmek ve durumu bu sürenin bitimini izleyen bir hafta içinde Bakanlığa bildirmek zorundadırlar.

2. Şubelerinden bir veya birkaçının faaliyetlerini tatil ve tasfiye etmek isteyen bankaların da durumu bu konudaki kararın alındığı tarihten itibaren 15 gün içinde Müsteşarlık ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bildirmeleri şarttır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Teşkilat ve Organlar

BİRİNCİ KISIM

Genel Kurul

Genel kurulda oy hakkı ve kullanılması

1. Genel kurulda ortakların, sahip oldukları pay sayısı kadar oy hakları vardır.

2. Bankaların genel kurullarında, sermayenin % 1 ve daha fazlasına sahip olan ortaklar ile yönetim kurulu başkan ve üyeleri, denetçiler ve birinci derecede imza yetkisine sahip olanlar vekil olarak oy kullanamazlar.

3. İkinci fıkra dışında kalan kimselerin vekil olarak kullanabilecekleri azami oy sayısı, toplam oy sayısının % 1'ini aşamaz.

Temsilci

Müsteşarlık, banka genel kurullarında bir temsilci bulundurabilir.

Anasözleşme değişikliği

Bankaların anasözleşmelerinin değiştirilmesinde Müsteşarlığın uygun görüşü aranır. Müsteşarlıkça uygun görülmediği takdirde değişiklik tasarıları genel kurul gündemine alınamaz ve genel kurulda görüşülemez. Sicil memuru, Müsteşarlığın uygun görüşü olmaksızın anasözleşme değişikliklerini Ticaret Siciline tescil edemez.

Sermayenin mevzuata aykırı olarak arttırıldığı tespit edilen kısmı özkaynak hesabında dikkate alınmaz.

İKİNCİ KISIM

Yönetim Organları

Yönetim kurulu

1. Bankaların yönetim kurulları 5 kişiden az olamaz. Banka genel müdürü, bulunmadığı hallerde vekili yönetim kurulunun tabi üyesidir. Bu Kanununun 24 üncü maddesinde genel müdür için öngörülen şartlar, süre hariç yönetim kurulu üyelerinin yarıdan bir fazlası için de aranır.

2. Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankaların Türkiye'deki yönetim merkezlerinde, yönetim kurulu yetki ve sorumluluklarını taşıyan bankanın merkez müdürünün de dahil olduğu üç kişilik bir müdürler kurulu kurulur.

Yönetim kurulu üyelerinin hisse senedi tevdi yükümlülüğü

1. Banka yönetim kurulu başkan ve üyelerinden her birinin banka sermayesinin en az % 1'ini temsil eden hisse senedine sahip olmaları ve yönetim kuruluna seçilmelerinden sonra bu hisse senetlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına veya bulunmadığı yerlerde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasına makbuz karşılığında yatırmaları zorunludur. Ancak, banka sermayesinin % 1'i 10 milyon (1.200.000.000)lirayı aşıyorsa fazlası aranmaz.

2. Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı bankaların müdürler kurulu başkan ve üyeleri Türkiye'ye ayrılan ve fiilen ödenen sermaye miktarı üzerinden hesaplanan meblağı nakten veya Devlet tahvili olarak yatırmak zorundadırlar.

3. Devlet daire ve kuruluşları ile bankalar ve diğer kurum ve ortaklıkları temsilen seçilen banka yönetim kurulu üyelerinin hisse senedi tevdi yükümlülüğü temsil ettikleri daire, kuruluş, banka, kurum veya ortaklıklar tarafından yerine getirilir.

4. Yukarıdaki hükümler gereğince tevdi olunan hisse senetleri veya teminat akçeleri bir borca karşılık gösterilemez, terhin ve adına tevdi olundukları kişilerin banka yönetim kurulu üyeliği görevinden doğan mali sorumlulukları dışında haczedilemez.

Kredi komitesi

1. Bankalarda, kredilerle ilgili olarak vereceği görevleri yapmak üzere, yönetim kurulu tarafından, üyeleri arasından seçilecek en az iki üye ile banka genel müdürü veya vekilinden oluşan bir kredi komitesi kurulabilir.

2. Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyet gösteren yabancı bankalarda müdürler kurulu aynı zamanda kredi komitesi görevini görür.

3. Herhangi bir toplantıya katılamayacak kredi komitesi üyesi yerine görev yapmak üzere iki yedek üye seçilir.

4. Kredi komitesinin oybirliği ile verdiği kararlar doğrudan doğruya, çoğunlukla verdiği kararlar yönetim kurulunun onayından sonra uygulanır.

5. Yönetim kurulu, kredi komitesinin faaliyetlerini denetlemekle yükümlüdür. Yönetim kurulu üyelerinden herbiri, kredi komitesinden, komitenin faaliyetleri hakkında her türlü bilgiyi istemeye ve gerekli göreceği her türlü kontrolü yapmaya yetkilidir.

Genel müdür ve yardımcıları

Banka genel müdür ve yardımcılarının hukuk, iktisat, işletmecilik, maliye, bankacılık veya mühendislik-işletmecilik dallarında yükseköğrenim görmüş olmaları ve bankacılık veya işletmecilik dallarında genel müdürlüğe atanacakların en az 10 yıl genel müdür yardımcılıklarına atanacakların ise en az 7 yıl tecrübe sahibi olmaları şarttır.

Kamu İktisadi Teşebbüsü statüsünde olan bankalar için de, 2 nci maddenin 2 nci fıkrasındaki şart aranmaksızın, bu madde hükmü uygulanır.

ÜÇÜNCÜ KISIM

İç Denetim

Denetçiler

1. Bankaların denetçileri ikiden az olamaz.

2. Denetçilerin yükseköğrenim görmüş ve bankacılık, hukuk ve muhasebe konularında bilgi ve tecrübe sahibi kimselerden seçilmeleri şarttır.

Denetçilerin görevleri

Denetçiler Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre banka genel kuruluna hitaben düzenleyecekleri yıllık raporlardan başka yılbaşından itibaren her üç ayda bir bankanın bu Kanun ve diğer mevzuat karşısındaki durumuna ilişkin bir rapor düzenlemek ve düzenledikleri raporları ait olduğu dönemi izleyen bir ay içinde banka yönetim kuruluna ve Müsteşarlığa göndermekle yükümlüdürler.

Banka müfettişleri

Bankaların işlemlerinin bankacılık ilkelerine ve mevzuatına uygunluğunu denetlemek üzere yeteri kadar müfettiş çalıştırmaları zorunludur.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Ortak Hükümler

Yemin

1. Banka yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile yabancı bankaların müdürler kurulu başkan ve üyeleri, seçilmeleri veya atanmalarından sonra 22 nci maddede yazılı yükümlülüğü yerine getirdiklerini gösteren belgelerle birlikte mahalli ticaret mahkemesine başvurarak, belirtilecek günde sözü geçen mahkeme huzurunda görevlerini tam bir dikkat ve dürüstlük içinde yapacaklarına, kanun hükümlerine aykırı hareket etmeyeceklerine ve ettirmeyeceklerine dair yemin etmekle yükümlüdürler.

Bankaların denetçileri ile genel müdür ve yardımcıları da yemin etmek zorundadırlar.

2. Yemin için yapılan başvurular mahkemelerce acele işlerden sayılır. Yemin tutanaklarının mahkemece onaylı bir örneği bankaca yemin tarihini izleyen bir hafta içinde Müsteşarlığa gönderilir.

3. Yemin yükümlülüğüne tabi kimseler yemin etmeden göreve başlayamazlar. Bu kimselerin, yeminli bulundukları sürelerin sonunda aynı görevlere tekrar seçilmeleri veya atanmaları halinde yeniden yemin etmeleri gerekmez.

Mal beyanı

28 inci maddeye göre yemin yükümlülüğüne tabi olan kimseler ile bankaların Müsteşarlıkça belirtilen birinci derecede imza yetkisini haiz diğer görevlerinde bulunanlar göreve başladıkları ve görevden ayrıldıkları tarihler itibariyle eş ve velayet altındaki çocuklarını da kapsayacak şekilde Müsteşarlığa, bu Müsteşarlıkça tespit olunacak örneğe uygun olarak mal beyanında bulunmak zorundadırlar. Bu zorunluluk görev süreleri boyunca 5 yılda bir olmak üzere devam eder.

Karar defterleri

1. Bankaların yönetim kurulu ve kredi komiteleri ile yabancı bankaların müdürler kurullarının kararları, aralarında açıklık bırakılmamak ve satır aralarında çıkıntı olmamak şartıyla, tarih ve numara sırasıyla Türk Ticaret Kanununun defterlerle ilgili hükümleri gereğince onaylanmış müteselsil sayfa numaralı ayrı birer deftere metnin doğruluğundan hiçbir şekilde şüpheyi davet etmeyecek şekilde günü gününe kaydedilir ve her kararın altı üyeler tarafından imza olunur.

2. İş hacimleri büyük olan bankalarda Müsteşarlığın izni ile ve yıl sonlarında ciltlettirilmeleri kaydıyla karar defterleri yerine yaprakları noterce tasdikli ve müteselsil sıra numaralı ayrı kalamoza kullanılması caizdir.

Bankalarda çalışması yasak olanlar

Bu Kanun hükümlerine aykırı hareketlerinden dolayı hapis veya bir defadan fazla ağır para cezası ile cezalandırılan kimseler ile yüz kızartıcı suçlardan dolayı mahkum olanlar ve müflisler hiçbir bankada yönetim kurulu başkanı, üyesi, denetçi, genel müdür, genel müdür yardımcısı veya birinci derecede imza yetkisini haiz görevli olarak çalıştırılamazlar.

Bankalar bu gibi kimselerin imza yetkilerini derhal kaldırmak zorundadırlar.

ALTINCI BÖLÜM

Yedek Akçeler ve Mevduata Ait Hükümler

Muhtemel zararlar karşılığı

1. Bankalar, Türk Ticaret Kanununun ve anasözleşmelerinin ayrılmasını zorunlu kıldığı yedek akçelerden başka yıllık safi karlarının % 5'ini ödenmiş sermayeleri tutarına ulaşıncaya kadar "Muhtemel zararlar karşılığı" olarak ayırmak zorundadırlar.

2. Bu karşılıklar ancak zararların mahsubunda kullanılır. Mahsup sonucu ortaya çıkan noksanlık giderilinceye kadar karşılık ayrılmasına devam olunur.

3. Bakanlar Kurulu 1 inci fıkra dışında, bankalarca verilen kredilerin durum ve özelliklerini gözönünde bulundurarak doğabilecek muhtemel zararlar için karşılık ayrılmasına ve bunlara ilişkin usul ve esasları tespite yetkilidir. Bankaların Bakanlar Kurulu kararı uyarınca ayırmak zorunda kaldıkları karşılıkların teminatsız kalan kredilere tekabül eden kısımları ayrıldıkları yılda kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilir.

Yedek akçelerin kullanılması

1. Bankalar, bu Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrası ve Türk Ticaret Kanununun 466 ve 467 nci maddelerine göre ayırdıkları kanuni yedek akçelerine tekabül eden bir meblağı yıllık bilançolarının genel kurullarınca onaylanmasını izleyen 15 gün içinde kanuni karşılık olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde Hazine adına açılacak "Kanuni Yedek Akçeler Karşılığı Devlet Tahvili Hesabı"na yatırmak zorundadırlar. Genel Kurulu bulunmayan bankalarda bu süre bilançolarının yönetim kurullarınca onaylandığı tarihten itibaren başlar.

2. Zararların kanuni yedek akçelerle karşılanmasının gerektiği hallerde zararların kapatılması için kullanılan yedek akçelere tekabül eden karşılıklar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilgili bankaya iade olunur.

3. Kanuni Yedek Akçeler Karşılığı Devlet Tahvili hesaplarının tabi olacağı şartlar ve uygulama esasları Müsteşarlıkça tespit ve ilan olunur.

Mevduatın tasnifi

1. Bankalar tasarruf mevduatını diğer mevduat hesaplarından ayırmak ve mevduat hesaplarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca tespit edilecek vade ve türlerine göre tasnif etmek zorundadırlar.

2. Tasarruf mevduatı, gerçek kişiler tarafından bu nam altında açtırılan ve ticari işlemlere konu olmayan mevduattır. Ancak vadesiz tasarruf mevduatı hesapları üzerine münhasıran çek keşide edilmesi ticari işlem sayılmaz.

Mevduatın çekilmesi

1. Medeni Kanunun rehinlere ve Borçlar Kanununun alacağın devir ve temlikine ilişkin hükümleri ile diğer kanunların verdiği yetkiler ve koyduğu yükümlülükler saklı kalmak şartıyla, mevduat sahiplerinin mevduatlarını diledikleri anda geri alma hakları hiçbir suretle sınırlandırılamaz. Mevduat sahibi de banka arasında vade ve ihbar süresi hakkında kararlaştırılan şartlar saklıdır.

2. Ancak vadeli ve ihbarlı mevduatın bankaların muvafakatı ile vade ve ihbar müddetinden önce çekilmesi halinde bu mevduata uygulanacak azami faiz oranını tespite Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Mevduatta zamanaşımı

1. Bankalar mevdut sahiplerine, aksine yazılı talepleri olmadıkça her yıl Ocak ayı içinde birer hesap özeti gönderirler.

2. Her türlü mevduat, emanet ve alacaklardan son talep, işlem veya mudiin herhangi bir şekilde yazılı talimatı tarihinden başlayarak 10 yıl geçtiği halde sahipleri tarafından aranmamış olanlardan, tutarı veya değeri 5.000 (1.500.000) lirayı aşan mevduat sahiplerine mevcut adreslerine bir mektupla bildirildikten sonra tamamının bu sürenin bitimini izleyen takvim yılı başından itibaren 6 ay içinde bankalarca sahiplerinin isim, kimlik, adresleri ve haklarının faizleri ile ulaştıkları tutarlar gösterilmek suretiyle düzenlenecek bir cetvel ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına devredilir.

3. İkinci fıkra gereğince Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına devredilen mevduat, emanet ve alacaklardan tutarı veya değeri 5000 (1.500.000) lirayı aşmayanlar Bankaca Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna intikal ettirilir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tutar veya değeri 5000 (1.500.000) lirayı aşanları Resmi Gazete ile ilan eder. İlandan itibaren 1 yıl içinde sahip veya mirasçıları tarafından aranmayan mevduat, emanet ve alacaklar bu sürenin bitiminde Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna gelir kaydedilir.

4. Küçükler adına ve yalnızca bunlara ödeme yapılmak kaydıyla açtırılan hesaplarda, bu maddede yazılı zamanaşımı süreleri küçüğün reşit olduğu tarihte işlemeye başlar.

Mevduata verilecek faizler

1. Mevduata verilecek asgari veya azami faiz oranlarının ve temin edilecek diğer menfaatlerin tespitine, mevduat faiz oranlarının kısmen veya tamamen serbest bırakılmasına, bunların yürürlük zamanlarını tespiti Bakanlar Kurulu veya Bakanlar Kurulunun selahiyetli kılması halinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yetkilidir.

2. Bankalar mevduata peşin faiz veremeyecekleri gibi her ne suret ve şekilde olursa olsun mevduat sahiplerine, yukarıdaki fıkraya göre alınan karar ve tedbirlere aykırı olarak munzam menfaat temin edemezler ve bunlara aykırılığa yol açacak işlemler yapamazlar.

Mevduat sahipleri lehine verilecek özel sigorta teminatı bu hükmün dışındadır.

YEDİNCİ BÖLÜM

Krediler ve Diğer Yatırımlar

Genel risk sınırları

1. a) Bir bankanın vereceği nakdi krediler ve satın alacağı tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçlarının tutarı ile teminat mektupları, kefaletler, aval, ciro ve kabuller gibi gayri nakdi kredilerin toplamı özkaynaklarının 20 katını aşamaz.

b) Vadesi geçmiş nakdi krediler ile gayri nakdi kredilerin nakde tahvil olan bedelleri kaydedildikleri hesaba bakılmaksızın (a) bendi uygulamasında kredi sayılır.

2. a) Bir banka gerçek ya da tüzel bir kişiye nakit, mal, kefalet ve teminat şekil ve mahiyetinde veya herhangi bir şekil ve surette kendi özkaynakları toplamının yüzde 20'sinden fazla kredi veremez, aval ve kefaletlerini kabul edemez veya hisse senetleri hariç, menkul değerlerini satın alamaz.

b) Bu oran ihracatta ve yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde kullanılmak üzere açılan ve fiilen bu işlerde kullanılan kredilerde % 25'dir.

c) Bakan sermayesinin yarısından fazlası ayrı ayrı veya birlikte genel ve katma bütçeli dairelere veya kamu iktisadi teşebbüslerine ait kuruluşlara açılan kredileri özkaynakların % 60'ına kadar artırabilir.

d) Bir adi ortaklık tarafından kullanılmak üzere verilecek krediler, sorumlulukları oranında ortaklara verilmiş kredi sayılır.

3. a) Her birine açılacak kredi miktarı hakkında ikinci fıkradaki sınırlar saklı olmak üzere, bir bankanın dolaylı kredi ilişkisi içinde bulunan gerçek veya tüzel kişilerin tümüne açacağı kredilerin toplamı banka özkaynaklarının yüzde 75 ini aşamaz.

b) Bu Kanunun uygulamasında lehlerine kredi verilip verilmediğine bakılmaksızın;

i) Bir gerçek kişi ile eş ve velayet altındaki çocuklarına, bunların sınırsız sorumlulukla katıldıkları veya yönetim kurulu başkanı, üyesi, genel müdürü ya da genel müdür yardımcısı oldukları ortaklıklara,

ii) Kamu tüzel kişileri hariç olmak üzere bir tüzel kişinin veya (i) bendinde sayılanların sermayelerinin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 25 ve daha fazlasına iştirak ettikleri ortaklıklara,

verilen krediler, bir gerçek veya tüzel kişiye dolaylı olarak verilmiş kredi sayılır.

c) Dolaylı iştirak oranı, iştirak oranlarının çarpılması suretiyle hesaplanır.

d) Dolaylı kredi ilişkisi içinde bulunan gerçek ya da tüzel kişilerin bu krediler için bankaca kabul edilen aval ve kefaletleri kredi sınırının hesabında dikkate alınmaz.

4. Gayrinakdi krediler bu maddenin uygulamasında yüzde 50 oranında nazara alınır. Her bankanın riskin en az % 15'ini üstlenmesi ve katılan banka sayısının 3'ten az olmaması şartıyle konsorsiyum şeklinde verilecek teminat mektuplarında bu oran % 25'tir.

5. Aşağıdaki kredi işlemleri bu maddedeki sınırlamalara tabi değildir:

a) Bakanın uygun görmesi üzerine büyük kamu ihaleleri için verilecek teminat mektupları ile Türkiye İhracat ve Kredi Bankası'nın katıldığı konsorsiyumlar şeklinde verilecek teminat mektupları,

b) Hazine ile veya, Hazine ve Kamu ortaklığı idaresince veya Hazinenin kefaletiyle çıkarılan bono ve tahviller karşılığında yapılan işlemler,

c) Karşılığı nakit olan krediler,

d) Bankaların kendi aralarındaki kredi işlemleri,

e) Diğer bankaların kendi kredi sınırları dahilindeki mukabil garantileri ile verilen gayrinakdi krediler ile ihracatta kullanılmak üzere açılan ve fiilen bu işlerde kullanılan kredilerin bu garantilerle temin edilen kısmı,

f) Bankaların yabancı para cinsinden verecekleri kredilerde kur değişikliklerinin doğurduğu artışlar ile vadesi geçmiş kredilere tahakkuk ettirilen faiz ve diğer unsurlar, şu kadar ki, limitlerin hesabında aynı kişiye yeni kredi tahsisi halinde daha önce yabancı para cinsinden verilen Krediler müteakiben tahsis edilen kredinin kullandırıldığı tarihteki cari kurdan dikkate alınır,

g) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Türkiye İhracat ve Kredi Bankasından sağlanan reeskont ve avans kredileri için verilen cirolar,

h) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın önerisi üzerine Müsteşarlıkça kabul edilecek yabancı banka ve kredi kurumlarının Müsteşarlıkça belirlenecek limitler dahilindeki mukabil garantilerine dayanılarak verilen gayrinakdi krediler.

İştirak kredileri sınırı

1. 38 inci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla bankaların;

a) Sermayelerinin yüzde 10 ve daha fazlasına sahip oldukları iştiraklerine,

b) (a) bendindeki iştiraklerinin banka iştirak payı dahil ayrı ayrı veya birlikte sermayelerinin yüzde 25'inden fazlasına sahip oldukları ortaklıklara.

c) (a) ve (b) bentlerindeki ortaklıkların kefaleti ile diğer gerçek ve tüzel kişilere,

vereceği kredilerin toplamı banka özkaynaklarının iki katını aşamaz.

2. İktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşlarının bağlı ortaklıkları şeklindeki iştirakler 1 inci fıkradaki sınırlamalara tabi değildir.

3. Bankalar, 1 inci fıkrada belirtilen iştiraklerine açtıkları krediler ile bunlarla ilgili veya müterafik işlemler için uyguladıkları kredi faiz oranları ile komisyon ve ücretleri tespit tarihinden itibaren 15 gün içerisinde Müsteşarlığa ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na bildirmek zorundadırlar.

Kredi faizleri

1. Kredi işlemlerinde alınacak faiz oranları ile temin edilecek diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelik ve azami sınırlarının tespitine, bunların kısmen veya tamamen serbest bırakılmasına, kredilerin kalkınma planlarının amaçlarına yönlendirilebilmesi için fon kurmaya, kaldırmaya kaynağını kredilere tahakkuk ettirilen faizlerden veya sair suretlerle sağlamaya ve bunların yürürlük zamanlarını tespite Bakanlar Kurulu yetkilidir.

2. Bankalar, her ne şekil ve surette olursa olsun kendilerine kredi açtıkları gerçek ve tüzelkişilerden birinci fıkraya göre belirlenen sınır ve oranlar üzerinde faiz ve masraf tahsil edemezler veya fiilen bu oranlar üzerinde faiz tahsiline yol açan işlemler yaparak menfaat sağlayamazlar.

3. Bir bankanın;

a) İştirak ve kuruluşlarının,

b) Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri ile genel müdürlerinin ve genel Müdür yardımcılarının,

c) Banka ortaklarının,

d) Yukarıdaki fıkralarda sayılanların fiilen yönetim ve denetimleri altında bulunan teşebbüs ve ortaklıkların,

Aracılığı veya garantisi ile açılan kredilerde bu teşebbüs ve ortaklıklara ve kişilere garanti komisyonu veya ücreti, iştirak geliri gibi hakların veya her ne ad ile olursa olsun ödenen paraların toplamı, faiz oran ve sınırlarını tespit eden kararların uygulaması bakımından bankaca tahsil ediliş faiz komisyon ve ücret sayılır.

Banka ortaklarına ve mensuplarına kredi

1. 38 inci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla bir bankanın sermayesinin yüzde 10 ve daha fazlasına sahip olan ortaklarına ve bunlarla dolaylı kredi kapsamına giren gerçek veya tüzel kişilere vereceği kredilerin toplamı banka özkaynaklarının yarısını aşamaz.

2. Bankalar;

a) Yönetim kurulu, başkan ve üyeleri ile genel müdür ve genel müdür yardımcılarına, kredi açmaya yetkili diğer mensuplarına, bunların eş ve velayet altındaki çocuklarına ve bunların ayrı ayrı veya birlikte sermayelerinin yüzde 25 ve daha fazlasına sahip oldukları ortaklıklara,

b) (a) bendinde sayılanlar dışında kalan mensupları ile bunların eş ve velayet altındaki çocuklarına,

c) Banka mensuplarının kurduğu veya bunlar için kurulan sandık, dernek, sendika veya vakıflara,

Her ne şekil ve surette olursa olsun kredi veremez, kefaletlerini kabul edemez ve tahvil ya da benzeri menkul kıymetlerini satın alamazlar.

3. Banka mensuplarına teminat karşılığında ve aylık ücretleri toplamının 5 katını aşmamak üzere verilecek krediler ve bu krediler için kabul edilecek kefaletler ikinci fıkra hükümlerine tabi değildir.

4. Sonradan bu maddeye aykırı hale gelen kredilerin 6 ay içinde tasfiye edilmesi zorunludur. Kredinin vadesi konusunda önceden tespit olunmuş şartlar saklıdır.

5. Banka ortağı olan tarım satış, kredi ve üretim kooperatif ve birlikleri ile bunların işletme, kuruluş ve iştiraklerine Bakanlığın uygun görmesi üzerine verilen krediler birinci fıkra hükmüne tabi değildir.

6. Bankalar, kendi ortak ve mensuplarına açtıkları krediler ile bunlarla ilgili veya müterafik işlemler için uyguladıkları kredi faiz oranları ile komisyon ve ücretleri tespit tarihinden itibaren Müsteşarlığa ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na bildirmek zorundadırlar.

Yönetim kurulu üyelerinin akrabalarına kredi

Bir bankanın yönetim kurulu ve kredi komitesi başkan ve üyeleri Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 245 inci maddesinin 3 numaralı bendinde yazılı derecelerde akrabalığı bulunan kimselere ait kredi, teminat ve kefalet taleplerinin görüşülmesine katılamazlar ve bu işler hakkında oy veremezler.

İştirak ve kuruluşlarla işlemler

Bir bankanın iştirak veya kuruluşlarının yönetim veya denetim kurullarında bulunan kimselerin aynı zamanda bu bankanın mensubu olması bu iştirak veya kuruluşun banka ile işlem yapmasına engel değildir.

Kredi açma yetkileri

1. 23 üncü maddede sözügeçen kredi komitesine genel müdürlüğe, bölge veya şube müdürlüklerine devredilecek kredi açma yetkilerinin kapsam ve sınırları yönetim kurulunca tespit olunur. Yetki devri veya yönetim kurulunca kredi açılması genel müdürlüğün yazılı önerisi üzerine olur.

Bir gerçek veya tüzel kişiye açılacak kredi sınırının tesbitinde, yönetim kurulu, en fazla, kredi komitesine özkaynakların yüzde beşi, diğer organlara yüzde biri tutarındaki kredi açma yetkisini devredebilir.

2. Yetki sınırlarının tespitinde bir kişiye ve onun sınırsız sorumlulukla katıldığı ortaklıklara açılan kredilerin toplamı birlikte dikkate alınır.

3. Krediler, banka ve benzeri kredi kurumlarının mukabil garantisi ile verilen teminat mektupları ve Bakanlıkça belirlenecek esas ve şartlar dahilinde yurt dışı Müteahhitlik hizmetleri için yurt dışına ve uluslararası ihaleler için yurtiçine verilen teminat mektupları hariç olmak üzere, ancak adına açıldıkları kişilere kullandırılabilir.

Açık krediler

1. Bir gorçek ya da tüzelkişiye kişisel taahhüde dayanan ve tek imza karşılığında verilen açık kredilerden;

a) 1 milyon liraya kadar olanları, genel müdürlüklerce veya yönetim kurulunca verilen yetki içerisinde, bölge veya şube müdürlüklerince,

b) 10 milyon liraya kadar olanları, genel müdürlüğün yazılı önerisi üzerine kredi komitesi kararı ile,

c) 10 milyon liradan fazla olanlan, genel müdürlüğün yazılı önerisi üzerine yönetim kurulu kararı ile,

Açılabilir.

2. 44 üncü maddenin 2 ve 3 üncü fıkrası hükümleri saklıdır.

Kredilerin izlenmesi

1. Bankalar açacakları krediler ve verecekleri kefalet ya da teminatlar için, talepte bulunanlardan Türkiye Bankalar Birliğince tespit olunacak örneklerine uygun ve yetkililerin imzalarını taşıyan en son hesap durumunu almak zorundadırlar. Bu hesap durumlarının kredilerin kullanıldığı sürece her yıl hesap dönemini izleyen 7 ay içinde alınmasına devam edilir.

2. Hesap durumu aranmayacak kredi işlemleri Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ile Türkiye Bankalar Birliğinin görüşü alınarak Müsteşarlıkça tespit ve ilan olunur.

3. Kurumlar vergisi ya da yıllık beyanname veren gelir vergisi yükümlüsü olan kredi müşterilerine ait hesap durumlarında bağlı bulunan vergi dairesi ve hesap numaralarının gösterilmesi gereklidir. Bu hesap durumlarına vergi dairesine verilen bilanço ya da işletme hesap özeti eklenir.

4. Sermayesinin yarısından fazlasına genel veya katma bütçeli dairelerin, kamu iktisadi teşebbüslerinin, 3291 sayılı Kanun kapsamına alınan kuruluşların sahip olduğu kurum ve ortaklıklar ve bankalar dışında kalan müşterilere açılacak krediler ve verilecek kefalet ya da teminatların 10 (50) milyar lirayı geçmesi halinde alınacak hesap durumu belgesi ile eki bilanço ve kar ve zarar cetvellerinin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluğunun 3568 sayılı Kanuna göre tasdike yetkili yeminli mali müşavirler tarafından tasdik edilmesi şarttır.

Bakanlık, bu fıkraya göre yapılacak tasdikle ilgili usul ve esasları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği'nin görüşlerini almak suretiyle tespite yetkilidir.

İştirakler

1. Bankalar, ana faaliyet konuları para ve sermaye piyasaları ile sigortacılık olan ve bu konularda özel kanunlarına göre izin ve ruhsat ile faaliyet gösteren mali kurumlar dışındaki bir ortaklığa, bedelsiz olarak edindikleri hisseler dahil, özkaynaklarının en fazla % 15'i oranında iştirak edebilirler. Bu tür ortaklıklara yatırılacak kaynakların toplamı banka özkaynaklarının % 60'ını aşamaz.

İştirak olunan ortaklığın sermayesinin % 10'undan az olan iştirak tutarları yukarıda belirtilen limitlerin hesabında dikkate alınmaz.

2. Bankalar ve sermayelerinin % 50'sinden fazlasına sahip oldukları iştirakleri; kamu kuruluşu şeklinde olanlar hariç banka sermayesinin % 10'ndan fazlasına sahip olan ortakların, yönetim kurulu başkanı ve üyelerinin, genel müdür ve genel müdür yardımcılarının ayrı ayrı ya da birlikte sarmeyelerinin % 25'inden fazlasına sahip oldukları ortaklıklara iştirak edemezler.

3. Bu Kanununa göre yürürlüğe konulan standart rasyoları tutturamayan bankalar, hiçbir surette yeni iştirak edinemezler.

Sermaye azaltıcı işlem yasağı

Bir bankanın iştirak ettiği ortaklık ve kuruluşlar, sermayelerine iştirak eden bankanın hisse senetlerini satın alamazlar, rehin olarak kabul edemezler ve karşılığında avans veremezler.

Emtia ticareti yapma yasağı

1. Bankalar ticaret amacı ile emtia alım ve satımı ile uğraşamazlar. Basılı ve külçe halinde altın, alım ve satımı bu hükmün dışındadır.

2. Bankalar, alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları ticari emtiayı edinme tarihinden itibaren dokuz ay içinde elden çıkarırlar. Elden çıkarmanın imkansız veya banka için büyük zarar doğuracağı hallerde veya haklı sebepler bulunduğu takdirde, bu süre Müsteşarlık tarafından uzatılabilir.

Gayrimenkul üzerine işlemler

1. 38 inci maddenin birinci fıkrasındaki sınırlara dahil olmak üzere bankaların edinecekleri gayrimenkullerin amortismanlar düşüldükten sonraki kayıtlı değerleri toplamı özkaynaklarının yarısını geçemez.

Yeniden değerleme yapılarak özkaynaklara ilave edilen fonlar, bu maddedeki sınırlamanın hesaplanmasında % 50 oranında dikkate alınır.

2. Bankalar, ticaret amacıyla gayrimenkul alım ve satımı ile uğraşamazlar ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca alınan kararlara uygun olarak bankacılık işlerini yürütebilmek için ihtiyaç duydukları sayı ve büyüklüğün üstünde herhangi bir şekilde gayrimenkul edinemezler.

3. Bankaların, sermayesine % 10'un üstünde katıldıkları ortaklıklarla bunların sermayelerinin çoğunluğuna sahip oldukları ortaklık ve kuruluşların iş konularının gerektirdiği işyeri fabrika, imalathane ve eklentileri gibi gayrimenkuller dışında gayrimenkul edinmeleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının iznine bağlıdır.

4. Bankalar, münhasıran gayrimenkul ticareti yapan ortaklıklara katılamazlar, bu konuda iş yapan gerçek ve tüzel kişilere kredi açamazlar.

5. Bankalar, alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları gayrimenkulleri, edinme gününden başlayarak 3 yıl içinde elden çıkarmak zorundadırlar. Bu süre içinde elden çıkarmanın imkansız olduğunun ya da banka için büyük zarar doğuracağının belgelendiği hallerde bu süre müsteşarlık tarafından uzatılabilir.

6. Bankalara gayrimenkul üzerine borç verme konusunda yetki veren özel kanun hükümleri saklıdır.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Hesap ve Kayıt Düzeni

Hesap, bilanço ve kar ve zarar cetvellerinde yeknesaklık

1. Bankaların hesap dönemi takvim yılıdır.

2. Bankalar hesaplarını ve yıllık bilançoları ile kar ve zarar cetvellerini Türkiye Bankalar Birliği tarafından hazırlanıp Müsteşarlığın onayı ile yürürlüğe girecek olan tek düzen hesap planı, tip bilanço ve kar ve zarar cetveli ile bunların uygulanma ve düzenlenme esaslarına ilişkin izahnameye uygun olarak tutmak ve düzenlemek zorundadırlar.

3. Yabancı bankaların hesap, bilanço ve kar ve zarar cetvelleri, bunların Türkiye'ye ayırdıkları sermaye ile Türkiye'deki işlemlerini gösterir.

4. Bankalar hesaplarını ve bilançoları ile kar ve zarar cetvellerini kesirleri dikkate almamak suretiyle Türk Lirası üzerinden düzenlerler.

5. Bankaların konsolide mali tablolar hazırlamaları için gerekli düzenlemeleri yapmaya, konsolidasyona tabi olacak doğrudan ve dolaylı iştirakleri ile yönetim ve denetimine sahip oldukları ortaklıkları, faaliyet alanları ve iştirak oranları itibariyle belirlemeye ve konsolide mali tabloların ilan edilmesi ile ilgili usul ve esasları tesbite Müsteşarlık yetkilidir.

6. Müsteşarlık, bankaların kayıtlarının sağlıklı bir şekilde izlenmesini teminen yardımcı defterler tutulmasını zorunlu kılmaya ve bu defterle ilgili usul ve esasları tespite yetkilidir.