4081 Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun

Bu kanuna göre korunacak çiftçi malları aşağıda yazılıdır:

I - Ekili, dikili veya kendiliğinden yetişen bütün nebatlarla Orman Kanununun şümulüne girmeyen ağaçlar ve ağaçlıklar,

II - Ziraatte kullanılan veya ziraatle alâkalı olan her nevi menkul ve gayrimenkul mallar,

III - Su arkları, set ve bentlerle hendek, çit, duvar ve emsali manialar, tarla ve bahçe yolları.

Bu kanunun hükümleri:

I - Köy sınırları içinde,

II - Şehir ve kasaba haricinde olup, belediye hududu içinde veya dışında bulunsun, ziraî mahsulât istihsal edilmekte olan sahalarda tatbik olunur.

Bu kanunda yazılı işlerden köylere taallûk edenleri ihtiyar meclisi, ikinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı sahalara ait olanları koruma meclisi tarafından ifa olunur. Her kaza ve vilâyet merkezinde ayrıca bir murakabe heyeti de bulunur.

Murakabe heyetile koruma meclisine aza seçilebilmek için belediye meclisine aza intihap edilebilmek hakkına malik olmak ve aynı ziraî sahada ziraatle meşgul bulunmak şarttır. Şu kadar ki, bunların belde sakini olup olmadıklarına bakılmaz. Köy Kanununun 30 uncu maddesi bu seçimlerde de caridir.

Koruma meclisi azaları Ticaret ve Sanayi ve Ziraat odaları bulunan yerlerde bunların da iştirakile toplanan belediye meclisi tarafından gizli reyle ve dört sene müddetle intihap olunurlar. Her intihapta beşi aslî, beşi yedek aza olmak üzere on kişi seçilir. Aslî azalar arasında inhilâl vukuunda yedek azadan en fazla rey alan boşalan yere geçer. Müsavi rey almış olanlar arasında kur’a çekilir.

Koruma meclisi azaları aralarından gizli reyle bir reis ve bir reis vekili seçerler.

Belediye meclislerinin her yenilenmesinde çiftçi mallarını koruma meclisi üyeleri ile murakabe heyeti üyeleri yukarki bentte bildirilen usule göre yeniden seçilirler.

Murakabe heyeti, vilâyet merkezinde valinin idare mensupları arasından seçeceği bir zatın, kazalarda kaymakamın reisliği altında, ziraat ve veteriner müdür veya memurları ile dördüncü madde hükümleri dairesinde intihap olunan beş azadan teşekkül eder. Kaymakamın bulunmadığı hallerde heyete ziraat veya veteriner müdür veya memuru, bunların da bulunmaması halinde kaymakamın tensip edeceği aza reislik eder.

Murakabe heyeti, koruma ve ihtiyar meclisleri mürettep aza adedinin ekseriyetile içtima ederler.

Kararlar, mevcudun ekseriyetile verilir. Reylerde müsavat halinde reisin bulunduğu taraf tercih olunur. Reis ve azalar kendilerinin veya Köy Kanununun 30 uncu maddesinde yazılı hısımlarının alâkalı oldukları işlerin müzakeresine iştirak edemezler. Bu gibi hallerde veya hastalık yahut diğer meşru mazeretler dolayısile aza noksanı yüzünden içtima edemeyen heyet veya meclis yedek azalarla tamamlanır.

Koruma ve ihtiyar meclislerinin, çiftçi mallarını koruma bakımından, vazife ve salâhiyetleri şunlardır:

I - Koruma kadro ve bütçesini ve senelik koruma ücreti tarifelerini tesbit ve her iki hususu murakabe heyetinin tetkik ve tasdikına sevketmek,

II - Koruculuk için Köy Kanununda yazılı hükümlere göre bekçiliğe ehil gördüklerini seçerek tayinlerini vali veya kaymakamın tasdikına arzetmek, bekçilerin adetlerini ve çalışma müddet ve şartlarını tesbit eylemek, vazife görecekleri mıntakaları ayırmak ve bunlara para veya mal olarak verilecek aylık veya yıllığı kararlaştırmak ve vazifelerini iyi görmeleri için lüzumlu tedbirleri almak, hayvanlar için müşterek çoban tutmak,

III - Suların mezruat ve yollara yapacağı tahribatı önlemek ve su arkları ve hendeklerle tarla ve bahçe yollarını tamir ettirmek ve bu yüzden doğacak masrafları bütçe harici olarak alâkalılar arasında istifadeleri nisbetinde taksim ve tahsil etmek (Alâkalılardan fiilen çalışmak isteyenler çalışabilirler),

IV - Suların sivrisinek yetişmesine müsait birikintiler yapmasına mâni olmak ve bu maksat için açılan kanallar ve mecraları ve kurutulmuş olan toprakları muhafaza etmek,

V - Elli liraya kadar olan zarar ve ziyan işlerine 26 ncı maddede yazılı hükümler dairesinde bakmak,

VI - Ondördüncü maddede gösterilen inzibat cezalarını vermek ve bu kanunda yazılı diğer vazifeleri görmek.

Murakabe heyetinin vazife ve salâhiyetleri şunlardır:

I - Koruma kadro ve bütçesini ve senelik koruma bedeli tarifelerini tasdik veya bunlarda lüzumlu gördüğü tadilleri icra etmek,

II - Mıntakaları dahilindeki köylerden malî ve ziraî durumları bir bekçiden ayrı olarak korucu tutmağa müsait olmayanlarını tayin etmek,

III - Koruma ve ihtiyar meclisi kararlarına bu kanun hükümleri dahilinde yapılan itirazları tetkik etmek,

IV - Koruma ve İhtiyar Meclislerinin bu kanunda gösterilen vazife ve salâhiyetlerini devamlı bir nezaret ve murakabeye tâbi tutmak,

V - Hayvanların sureti muhafaza ve sevki idaresine ve geçeceği yolların tayinine; tarla, bağ ve bahçe sınırlarının belli edilmesini veya bu yerlerin korunmasını temin için mahallince yapılması mümkün ve mutat olan manialar konmasına; tarla yolları, su arkları ve sınır hendeklerinin set ve bentlerin evsaf ve sureti muhafazalarına mütedair tedbirlerin tesbitine dair koruma ve ihtiyar meclisleri tarafından yapılan teklifleri tetkik ile karara bağlamak ve bu kanunda gösterilen diğer işleri görmek,

VI - İkinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı saha hudutlarını tayin ve tesbit etmek.

Murakabe heyeti lüzum gördüğü hallerde bu sahanın hudutlarını değiştirebileceği gibi, yakınlık ve çiftçilik münasebetleri veya korumada kolaylık gibi mülâhazalara binaen bu kanunun tatbiki bakımından mezkûr sahanın bazı parçalarını veya tamamını en uygun gördüğü köye bağlıyabilir.

I, III ve V sayılı bentlerde yazılı muamelelerin bir ay zarfında neticelendirilmesi mecburidir. Koruma bedeli tarifelerinin tetkikatında (15) inci maddeye tevfikan yapılan itirazlar da nazara alınır.

İhtiyar veya koruma meclisleri veya bunlardan biri ile diğeri arasında tekevvün eden ihtilâfları, her ikisinin tâbi bulunduğu Murakabe heyeti, ayrı ayrı Murakabe heyetine tâbi iseler bunlardan en yakın olanı kat’î olarak hal ve fasleder.

Murakabe Heyeti ile Koruma ve İhtiyar Meclisleri azalarına bu kanuna tevfikan yapılacak hizmet ve muamelelerden dolayı koruma sandığından hiç bir ücret ve masraf verilemez.

Uzak mesafeler için nakil vasıtası ücretile ehlivukufun zarurî masrafları koruma sandığından verilir. Bu masraflar zarar yapandan alınarak sandığa iade olunur. Şikâyetçinin iddiası sabit olmazsa yapılan masraflar kendisine ödettirilir.

Bu Kanunda yazılı istisnalar ile idarî para cezaları dışında koruma veya ihtiyar meclislerinin bu Kanun hükümlerine göre verecekleri kararlar aleyhine alakalılar tarafından kararın kendilerine tebliği tarihinden itibaren on gün zarfında murakabe heyetine müracaat ve itiraz olunabilir. Murakabe heyetinin verdiği;

a) İdarî para cezasına ilişkin kararlarına karşı Kabahatler Kanunu hükümlerine göre,

b) Diğer kararlarına karşı bu Kanun hükümlerine göre,

kanun yoluna başvurulabilir.

Murakabe heyetile koruma ve ihtiyar meclislerinin muamelât ve mesaisi vali veya onun tavzif edeceği kimseler tarafından devamlı surette teftiş edilir.

Bu teftiş doğrudan doğruya Ziraat veya Dahiliye Vekâletlerince tensib edilen memurlar vasıtasile de yaptırılabilir. Bundan başka valiler bu kanunun iyi işlemesini murakabe ve kanunun tatbikatındaki hataların ıslahını murakabe heyetinden talep ederler.

Bekçilerin vazifeleri şunlardır:

I - Çiftçi mallarını korumak,

II - Çiftçi mallarına zarar iras edildiği hallerde 24 üncü maddede gösterilen muameleleri ve bu kanunda yazılı diğer vazifeleri ifa etmek.

Bekçilerin bu kanunda yazılı vazifelerden gayri işlerde istihdamları veya kısa bir zaman için dahi olsa kendi mıntakaları haricine gönderilmeleri yasaktır.

Bunlar ancak umumî emniyet ve asayişin ve su baskını, zelzele ve yangın gibi umumî afetlerin zarurî kıldığı fevkalâde ahvalde bağlı bulundukları yerin en büyük mülkiye âmirinin veya muhtarın iznile kendi mıntakaları veya yukarıda gösterilen vazifeleri haricinde muvakkat olarak istihdam edilebilirler.

Şu kadar ki malî ve ziraî durumları bir bekçiden ayrı olarak köy korucusu tutmağa kudreti olmadığı murakabe heyetince yapılan tetkikat neticesinde tahakkuk eden köylerde köy korucularına ait vazifeler bu bekçiye gördürülür.

Bekçilere Köy Kanununun 80 ve 81 inci maddelerine tevfikan verilecek cezalardan başka üç günden az ve on beş günden çok olmamak üzere ücret kesmek ve işten çıkarmak disiplin cezaları da tatbik olunabilir.

Cezanın tayininde Köy Kanununda yazılı tertibe riayet mecburiyeti yoktur.

Verilen ceza derhal infaz olunur. Bunlardan yalnız işten çıkarma kararına karşı murakabe heyetine itiraz olunabilir. İşten çıkarılan bekçi bir sene geçmeden yeniden vazifeye alınamaz.

Koruma tarifeleri her sene koruma ve ihtiyar meclisleri tarafından mahallin örf ve âdeti ile iktisadî vaziyetine ve taallûk ettiği arazinin verimine, mahsulün nev’ine veya hayvan cinsine göre tanzim olunur.

Bu tarifeler murakabe heyetine gönderilmekle beraber aynı zamanda köy veya kasabanın münasip mahallerine de tâlik olunur. Alâkadarlar tâlikten itibaren on gün zarfında koruma veya ihtiyar meclisleri vasıtasile veya doğrudan doğruya murakabe heyetine itiraz edebilirler. Tarifeler murakabe heyetinin tasdikile katileşir.

Koruma bedelleri her mahallin istihsal vaziyetlerine göre tesbit olunacak en müsait zamanda ve Tahsili Emval Kanununa göre tahsil olunur. Ancak Tahsilât komisyonunun vazifeleri koruma ve ihtiyar meclisleri, tahsildarın gördüğü işler koruma heyeti reisinin veya muhtarın tensip edeceği kimse tarafından ifa olunur.

Koruma tarifesi bir senelik bekçi ücretlerinden başka peşin olarak ödenecek zarar ve ziyanlarla masraf karşılığı olarak bekçi ücretlerine yüzde 30 u geçmemek üzere yapılacak bir ilâveyi karşılayabilecek şekilde tanzim olunur.

Köy sınırları veya ikinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı saha içindeki ekilmiş arazi ile bağ, bahçe veya ağaçlıklara fiilen tasarruf etmekte olanlardan ve gelip geçici olmayan ve kendi hayvanlarını idare edecek kadar şahsına ait veya icarla mer’ası bulunmayan sürü sahiplerinden 15 inci maddede gösterilen tarifede yazılı senelik koruma parası veya bunun mukabili olan mahsul veya mal alınır. Koruma parasına tâbi olanların bunun miktarı hakkında kendilerine veya ikametgâhlarına yapılacak tebliğden itibaren on gün zarfında murakabe heyetine itiraz hakları vardır.

Bu kanun hükümlerine tevfikan tahsil olunan para cezaları koruma sandığına irat kaydolunur.

Her koruma ve ihtiyar meclisi nezdinde 16 ve 17 nci maddelerde yazılı gelirlerden bir koruma sandığı teşkil olunur. Bekçi ücretlerinden başka zarar ve ziyan mukabili olarak tahsil edilmiş olan miktar, peşin olarak ödenen zararlar dolayısile tükendiği veya zararın ödenmesine kâfi gelmediği takdirde sandık mevcudu tarifede yazılı esaslar dairesinde mükelleflerden yapılacak tahsilâtla tamamlanır. Bu suretle yapılacak tahsilatta zarar ve ziyan karşılığı olarak 15 inci maddenin son fıkrasına göre tesbit edilmiş olan nisbet daima muhafaza olunur.

8 inci maddenin ikinci fıkrasında yazılı köylerde köy bütçesindeki korucu ücreti koruma sandığına yatırılır. Bu kanunun tatbiki dolayısile hasıl olacak vaziyete göre köy korucularının adedi ihtiyaç nisbetinde azaltılabilir. Bu suretle azaltılan koruculara ait ücret köy bütçesinden koruma sandığına devrolunur.

Mezruat arasında başıboş yakalanıp da on beş gün içinde sahipleri tarafından alınmayan hayvanlar koruma ve ihtiyar meclisi tarafından münasip görülecek bir pazar yerinde müzayede ile satılır ve keyfiyet bir zabıt ile tesbit olunur. Müzayedede 2490 sayılı kanun hükümleri tatbik olunmaz. Sahibi malûm olmayan hayvanlar için her yerin örf ve âdetine göre ilân yapılır.

Bu hayvanlar için sarfedilen iaşe ve muhafaza masraflarile yapılacak diğer masraflar satış bedelinden tenzil olunduktan sonra bakiyesi bir sene müddetle emaneten saklanır. Satış bedeli bu müddet içinde müracaat edilip alınmadığı takdirde koruma sandığına irat kaydolunur.

Koruma sandığındaki paraların sarfedilebileceği yerler şunlardır:

I - Bekçilerin ücretleri,

II - 29 uncu maddeye göre ödenecek zararlar,

III - Her mahallin hususiyet ve ihtiyaçlarına göre koruma ve ihtiyar meclisleri tarafından bu kanunun tesbit ettiği hizmetlerin ifası için yapılacak zarurî masraflar. Bu masrafların senelik yekûnu hiç bir halde bekçi ücretleri yekûnunun yüzde onunu tecavüz edemez.

Koruma sandığının mevcudu Devlet malı hükmündedir. Koruma gelirleri ve koruma sandığındaki paraya haciz konamaz. Koruma sandığı gelirinin cibayet ve sandık mevcudunun sarf sureti ve her sene sonunda hesapların nasıl kapatılacağı Ziraat Vekâletince tesbit olunur.

Bu Kanun ile vazifedar olanların vazifeleri dolayısıyla işledikleri suçlarla ilgili olarak Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ilişkin hükümleri tatbik olunur.

Bu gibilerin ifa ettikleri vazifeden dolayı kendilerine karşı görevleriyle bağlantılı olarak işlenen suçlar kamu görevlileri aleyhine işlenmiş sayılır.

Birinci maddede yazılı çiftçi mallarına bir zarar vukuunda bekçiler fiilin devamına mâni olacak tedbirleri almakla beraber husule gelen zararın tesbitine yarayacak delilleri toplayarak keyfiyeti koruma veya ihtiyar meclisine bildirmek mecburiyetindedirler. İmkân bulunan hallerde bir zabıt varakası da tutulur.

Koruma veya ihtiyar meclisinin seçeceği vukuf ehli fiili haber veren bekçi ile birlikte en geç yirmi dört saat zarfında vaka mahalline giderek zararın miktarını ve hangi şartlar altında yapıldığını tahmin ve tesbit ve bunu bir zabıt varakasile tevsik eder. Mühim işlerde vukuf heyetine koruma veya ihtiyar meclisi azasından bir veya bir kaçı katılır.

Tutulacak zabıt varakaları ve işe müteallik evrak derhal koruma veya ihtiyar meclisine tevdi olunur.

Zarar ve ziyanın tesbitine taallûk eden tetkikler Köy Kanunu hükümlerine göre yapılır.

Birinci maddede yazılı çiftçi mallarına iras edilen ve miktarı elli lirayı geçmiyen zararların tazminine müteallik işleri koruma ve ihtiyar meclisleri Köy Kanunundaki usule göre tetkik ve hallederek bir karara bağlar.

Tazminat talebinin reddine ve yirmi liraya kadar olan kararlara karşı beş gün içinde sulh hâkimine itiraz edilebilir. Şu kadar ki, zararı yapan tarafından vukubulan itirazlarda tazminine karar verilen paranın koruma sandığına aynı müddet içinde depo edilmesi şarttır. Bu fıkraya taallûk eden işlerde mahkeme, tetkikatını evrak üzerinde icra ve itiraz olunan kararı tadil veya tasdik suretile işi bir hafta içinde intaç eder. Maddî hata vukuu veya sahtelik iddiası halinde mahkeme, lüzum görürse duruşma yapabilir.

Yirmi liradan yukarı olan tazmin kararlarına karşı alâkalılar, yukarıki fıkrada yazılı depo şartı olmaksızın beş gün içinde sulh hâkimine itiraz edebilir. Bu fıkraya göre yapılan itirazların tetkiki umumî hükümlere göre yapılır.

İtirazlar mahkemeye veya koruma ve ihtiyar meclislerine de yapılabilir.

Meclisler itiraz evrakını derhal salâhiyetli mahkemeye gönderir ve muterize bedava bir ilmühaber verir.

Koruma ve ihtiyar meclislerinin itiraz olunmıyan kararları ile sulh hâkimlerinin itiraz üzerine verecekleri kararlar kat’î olup bunlar aleyhine hiç bir kanun yoluna baş vurulamaz.

Yukarıdaki maddede yazılı zarar tazminine taallûk eden işlere bakılması alâkalıların talep ve şikâyetine bağlı değildir.

Zarar görenin feragati tahkikatı durdurmaz ve karar altına alınan meblâğ tahsil edilerek sandığa irat kaydolunur.

Şu kadar ki koruma veya ihtiyar meclisinin tasvip edeceği tazminat alâkalıya ödendiği takdirde tahkikata devam edilmez.

Koruma ve ihtiyar meclisince verilen kararlardan 20 liraya kadar olanları Köy Kanununun 66 ncı maddesinde yazılı usule tevfikan icra olunur. Şu kadar ki paranın ödenmesi için yapılan ihbarın müddeti 8 gündür.

İdare âmirleri bu husustaki salâhiyetlerini koruma veya ihtiyar meclisleri vasıtasile kullanabilirler.

Zararın faili malûm olmadığı hallerde koruma veya ihtiyar meclislerince tesbit olunan zararın dörtte üçü koruma sandığından zarar görene ödenir. Bilâhare fail taayyün ederse zararın tamamı kendisine ödettirilir ve sandığın tediye etmiş olduğu mebaliğin mahsubu yapılarak geri kalan zarar görene verilir.

Sandıktan peşin ödenen miktar hiç bir halde 20 lirayı geçemez. Zararın her hangi bir maksatla mal sahibi tarafından yapıldığı tahakkuk ederse sandıktan ödenmiş olan paranın iki misli masrafile beraber koruma veya ihtiyar meclisi kararile kendisinden tahsil olunarak sandığa irat kaydolunur.

Zararı husule getiren hayvanlardan zarar mahallinde görülenler bekçiler tarafından yakalanarak zarar ödeninceye kadar muhafaza edilir.

Bu suretle yakalanan hayvanlar koruma ve ihtiyar meclislerinin karar ve icra hususunda haiz oldukları salâhiyet mahfuz kalmak şartile tazmin edilecek zararlara karşı teminat hükmündedir.

Şu kadar ki hayvan sahibi koruma veya ihtiyar meclislerinin ikinci fıkra hükümleri dahilinde takdir edeceği miktarı aynen veya nakten teminat olarak yatırır veya bu heyetlerin kabul edeceği bir müteselsil kefil gösterirse hayvanları geri alabilir.

Murakabe heyetlerinin 8 inci maddenin (V) numaralı bendine göre ittihaz edecekleri tedbirlere aykırı harekette bulunanlara, koruma veya ihtiyar meclislerince elli Türk Lirasından ikiyüzelli Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.

Sahip bulunduğu hayvanları mahallî adetlere aykırı olarak başıboş bırakan kişiye, koruma veya ihtiyar meclisi tarafından, başıboş bırakılan her bir hayvanla ilgili olarak on Türk Lirası idarî para cezası verilir. Ancak her defasında verilecek ceza ikiyüz Türk Lirasından fazla olamaz.

Bu Kanun hükümleri uyarınca verilen idarî para cezalarından tahsil edilen miktarın tamamı koruma sandığına irat kaydolunur.

Bekçiler silâhlıdırlar. Silâh ve cephaneleri Devlet tarafından temin edilir. Kıyafet ve silâhlarının cinsi Dahiliye Vekâleti tarafından tayin olunur.

Bekçiler, Köy Kanununun 77 nci maddesinde yazılı hallerde silâh kullanmağa salâhiyetlidirler.

Bu kanun kapsamındaki koruma hizmetleri, hizmet alanların isteğine bağlı olarak alınır. Kamu kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişilere ait tarımsal işletmelerin kendi koruma tedbirlerini almaları durumunda, bu işletmelerden koruma ücreti alınmaz ve bu işletmelere koruma sandığından herhangi bir tazminat ödenmez.

Şehir ve kasaba civarındaki ve köylerdeki sebze, çiçek, meyve ve dut bahçelerile fidanlıklarının hususi bekçi tutmak şartile koruma parasını vermek mecburiyetinden istisnasına karar vermeğe koruma veya ihtiyar meclisleri salahiyetlidir. Alâkalılar on gün zarfında bu karara karşı murakabe heyetine itiraz edebilirler. Bu gibiler koruma sandığından hiç bir tazminat alamazlar.

Hususî bekçiler bu kanundaki bekçilere verilen salâhiyeti haiz değildirler.

Bu kanun hükümlerine tevfikan yapılacak müracaat ve her türlü tetkik ve muamelelerden hiç bir resim ve harç alınmaz.

20 temmuz 1330 tarihli Kır Bekçileri Kanununun bu kanuna uymayan hükümlerile Köy Kanununun 54 ve 55 inci maddeleri ilga edilmiştir.

Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.

Bu kanun hükümlerini icraya Adliye, Dahiliye, Maliye ve Ziraat Vekilleri memurdur.