3894 Denizde Zabt ve Müsadere Kanunu

BİRİNCİ BAP

BİRİNCİ FASIL

Denizde zabt ve musadere hakkının istimali salahiyeti

Denizde zabt ve müsadere hakkı, deniz nakil vasıtalarını durdurmak ve aramak ve nakil vasıtaları ile onların içinde bulunan mallar hakkında aşağıdaki hükümlere göre muamele etmek salahiyetini ihtiva eder.

Harb gemilerile ticari maksatlara tahsis veya bu uğurda istimal edilmeyen ve munhasıran amme idaresine tahsis veya bu uğurda istimal edilen deniz nakil vasıtaları denizde zabt ve müsadere hakkına tabi değildir.

Denizde zabt ve musadere hakkını istimale aşağıdaki makamlar salahiyetlidir.

1 - Harb gemileri komutanları ile ordu birlikleri komutanları.

2 - Türkiye Cumhuriyeti hakimiyeti altında olan yerlerde hususi surette bu vazife ile tavzif edilen makamlar.

Denizde zabt ve müsadere hakkının tatbik edileceği zamanın başlangıcını ve sonunu Cumhurbaşkanı tayin eder.

Zabt ve müsadere hakkı:

1 - Açık denizlerde,

2 - Türkiye Cumhuriyetinin, müttefiklerinin ve düşmanlarının hakimiyeti altında olan sularda,

3 - Türkiye Cumhuriyetinin, müttefiklerinin ve düşmanlarının seyrüsefere yarayan iç sularında ve tesisatında,

İstimal edilir.

Denizde zabt ve müsadere hakkı bitaraf sularda tatbik edilmez.

İKİNCİ FASIL

Nakil vasıtalarının ve malın düşmanlık ve bitaraflık sıfatı

Bir deniz nakil vasıtasının düşmanlık veya bitaraflık sıfatı, taşımağa salahiyetli olduğu bayrakla taayyün eder. Bir bayrak taşımağa salahiyetli olmayan nakil vasıtaları hakkında sahibinin tabiiyeti esas tutulur.

Nakil vasıtasının sıfatı itiraz edilmeyecek bir şekilde tesbit olunmadığı müddetçe düşman gemisi telakki olunur.

Düşman deniz nakil vasıtasının bitaraf bir bayrağa geçişi, düş manlık sıfatının istilzam ettiği neticelerden kurtulmağa matuf olduğu takdirde  tanınmaz.

Aşağıdaki hallerde bitaraf bayrağa geçiş birinci fıkrada gösterilen maksatla yapılmış sayılır:

1 - Geçiş, denizde zapt ve müsadere hakkının tatbika başlandığı andan sonra vukubulmuşsa;

2 - Geçiş, denizde zapt ve müsadere hakkının tatbikına takaddüm eden altmış gün zarfında vukubulmakla beraber:

a) Geçiş vesaiki nakil vasıtasında mevcut olmazsa, veya

b) Geçiş, bir şarta muallak olur veya tam olmazsa, veyahut

c) Nakil vasıtası üzerinde tasarruf hakkı ile, nakil vasıtasının istimalinden mütevellit kazanç geçişten evvelki ellerde kalırsa.

Mal

Malın düşmanlık veya bitaraflık sıfatı, malikinin tabiiyetine ve eğer maliki tabiiyetsiz ise kanuni ikametgahına göre taayyün eder. Mal, bir şirkete ait ise sıfatının tayininde şirketin kanuni ikametgahı esas tutulur.

Malın sıfatı her türlü itirazdan salim bir şekilde sabit olmadıkça düşman malı sayılır.

Düşman malı yolculuk esnasında malikini değiştirdiği takdirde, bu değişme, zapt ve müsadere hakkının tatbika başlandığı andan sonra vukubulmuşsa, varma mahalline vasıl oluncaya kadar düşmanlık sıfatını muhafaza eder.

ÜÇÜNCÜ FASIL

Nakil vasıtalarının ve malın tabi olacağı muamele düşman nakil vasıtaları ve bunların yükü

Düşman nakil vasıtaları zapt ve müsadereye tabidirler.

Düşman nakil vasıtalarındaki düşman malı zapt ve müsadereye tabidir.

Düşman nakil vasıtasındaki bitaraf mal serbesttir. Şu kadar ki, bu mallar aşağıdaki hallerde zapt ve müsadeye tabi olur:

1 - Harb kaçağı olur veya harb kaçağı olmasa bile, harb kaçağı diğer eşyanın sahibine ait bulunursa;

2 - Nakil vasıtası ablukayı yarmak fiilini irtikap ederse;

3 - Düşman refakatinde giden, kuvvet istimaliyle mukavemet eden yahut hasmane himaye ve yardımda bulunan bir nakil vasıtasının kaptan veya malikine ait ise.

Bir düşman nakil vasıtasının gemi adamlarına veya yolcularına ait olup şahsi istimallerine mahsus bulunan eşya serbesttir.

Bitaraf nakil vasıtaları ve bunların yükü

A) Bitaraf nakil vasıtası aşağıdaki hallerde zapta tabidir:

1 - Harb kaçağı mal naklediyorsa veya bizzat kendisi harb kaçağı ise;

2 - Düşman refakatinde seyrediyorsa;

3 - Pasif mukavemet gösterirse;

4 - Kuvvet istimaline mukavemet ederse;

5 - Hasmane himaye ve yardımda bulunursa;

6 - Vesaikı muntazam değilse;

7 - Ablukayı yarmak fiilini irtikap ederse;

8 - Rota emrini tatbik etmezse;

9 - Sahte evrak kullanarak düşmana kaçak mal taşımış ve düşmana bu yardımdan sonra dönüş yolculuğunda yakalanmış ise.

B) Nakil vasıtası aşağıdaki hallerde ayrıca müsadereye de tabidir:

1 - Yükün yarısından fazlasını harb kaçağı teşkil ediyorsa yahut nakil vasıtası bizzat harb kaçağı ise;

2 - Düşman refakatinde seyrediyorsa;

3 - Kuvvet istimali ile mukavemet gösterirse;

4 - Hasmane himaye ve yardımda bulunursa;

5 - Ablukayı yarmak fiilini irtikap ederse;

6 - Sahte evrak kullanarak düşmana kaçak eşya taşımış ve düşmana bu yardımdan sonra dönüş yolculuğunda yakalanmış ise.

Bitaraf nakil vasıtasındaki düşman malı serbesttir.

Şu kadar ki, bu mallar aşağıdaki hallerde zabt ve müsadereye tabi olur:

1 - Harb kaçağı ise yahut harb kaçağı olmasa bile harb kaçağı diğer eşyanın sahibine ait ise;

2 - Nakil vasıtası düşman refakatinde seyrediyorsa;

3 - Nakil vasıtası kuvvet istimali ile mukavemette bulunursa;

4 - Nakil vasıtası hasmane himaye ve yardımda bulunursa;

5 - Nakil vasıtası ablukayı yarmak fiilini irtikap ederse.

Bitaraf nakil vasıtalarındaki bitaraf mal serbesttir. Şu kadar ki, bu mallar aşağıdaki hallerde zabt ve müsadereye tabi olur:

1 - Harb kaçağı ise veya harb kaçağı olmasa bile harb kaçağı diğer eşya sahibine ait ise;

2 - Nakil vasıtası ablukayı yarmak fiilini irtikap ederse;

3 - Düşman refakatinde giden, kuvvet istimaliyle mukavemet eden yahut hasmane himaye ve yardımda bulunan bir nakil vasıtasının kaptan veya malikine ait ise.

Bitaraf nakil vasıtasının gemi adamlarına veya yolcularına ait olup şahsi istimallerine mahsus bulunan eşya serbesttir.

Askeri hastane gemileriyle hususi şahıslar veya resmen tanınmış yardım cemiyetlerince teçhiz edilmiş olan hastane gemileri, aşağıdaki şartların tahakkuku halinde, zapt ve müsadereye tabi değildirler:

1 - Bu gemilerin hastane gemisi oldukları Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine bildirilmiş;

2 - Mer'iyette bulunan Devletlerarası mukaveleler hükümlerine göre hastane gemisi oldukları layıkı veçhile belli edilmiş ve

3 - Tahsis olundukları maksatlara uygun olarak istimal edilmekte bulunmuş iseler.

A) Aşağıdaki nakil vasıtaları da zabt ve müsadereye tabi değildirler:

1 - Münhasıran sahil balıkçılığına veya mahalli ve küçük seyrüsefere hizmet eden nakil vasıtalariyle bunların teçhizatı ve yükü;

2 - Münhasıran dini, ilmi veya insani vazifelerle muvazzaf olan nakil vasıtaları;

3 - Münhasıran mükaleme memurlarının nakline veya harb esirlerinin mübadelesine hizmet eden nakil vasıtaları;

4 - Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin veya müttefiklerinin bir vesikası ile mücehhez bulunan nakil vasıtası.

B) Bu nakil vasıtaları her hangi bir surette hasmane hareketlerde bulunur veya buna iştirak eder yahut ciheti tahsislerine mugayir hallerde bulunurlarsa zapt ve musadereden muafiyet hakkını kaybederler. Bu nakil vasıtaları Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin veya müttefiklerinin salahiyetli makamları tarafından verilen emirlere riayet etmedikleri takdirde dahi aynı hüküm tatbik olunur.

Bitaraf veya düşman nakil vasıtalarında bulunan posta mektup irsalatı tecavüzden masundur. Nakil vasıtası zaptedildiği takdirde bunlar zapteden tarafından mahalline gönderilir.

Şu kadar ki birinci fıkra ahkamı:

1 - Posta paketleriyle harb kaçağı eşyayı ihtiva eden mektuplar;

2 - Ablukanın yarılması halinde abluka edilmiş bir limana giden veya böyle bir limandan gelen mektuplar hakkında tatbik edilmez.

DÖRDÜNCÜ FASIL

Harb kaçağı

Doğrudan doğruya kara, hava ve deniz teslihatına yarayan ve düşman ülkesinde veya düşman tarafından işgal olunan araziye veyahut düşman harb kuvvetlerine muhtas olan bilcümle eşya ve maddeler harb kaçağı (Mutlak harb kaçağı) addolunurlar.

Eşyanın muvasalat edeceği mahalle doğrudan doğruya sevkedilmesiyle aktarmaya veya kara üzerinde diğer bir nakliyata lüzum olması arasında fark yoktur.

Mutlak harb kaçağı eşya ve maddeler Cumhurbaşkanı karariyle tayin ve ilan olunur.

Mutlak surette harb kaçağı eşyanın düşmana muhtas olduğu aşağıdaki hallerde sabit addedilir:

1 - Mal ve eşya, vesaikına nazaran, bir düşman limanında boşaltılmak veya düşman harb kuvvetlerine teslim edilmek icap ediyorsa;

2 - Nakil vasıtası yalnız düşman limanlarına uğrayacaksa;

3 - Vesaikına nazaran mal ve eşyanın ait olduğu bitaraf limana vusulünden evvel nakil vasıtasının düşman limanına uğraması veya düşman harb kuvvetleriyle temas etmesi icap ediyorsa.

A) 1 - Harb gayeleri için olduğu kadar, müslihane gayeler için de kullanılabilen ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından ilan edilen listeye dahil bulunan ve

2 - Düşman harb kuvvetlerinin veya düşman idare makamlarının istimaline mahsus olan bilcümle eşya ve mevat harb kaçağı (Meşrut harb kaçağı) addolunurlar.

B) A fıkrasında yazılı olan eşya ve mevat bitaraf bir limanda boşaltılmak icap ediyorsa bu takdirde düşmanın da aynı şekilde hareket eylemesi şartiyle, kaçak eşya addedilmez.

C) Düşman ülkesinde hiç bir deniz hududu bulunmuyorsa (B) fıkrası tatbik edilmez.

Meşrut harb kaçağı:

1 - Bir düşman makamına;

2 - Düşmanın müstahkem bir mevkiine veya düşman harb kuvvetlerinin harekat mıntakasına veya iaşe üssü hizmetini gören bir mevkie;

3 - Düşman devletin harb kuvvetlerine veya idare makamlarına bu kabil eşya ve mevat ita ve teslim ettiği sabit olan ve düşman ülkesinde bulunan bir tüccar veya acentaya;

Gönderildiği takdirde düşmana ait sayılır.

Aşağıdaki eşya ve mevat hiç bir suretle harb kaçağı sayılamaz:

1 - İçinde bulunduğu nakil vasıtasının istimaline veya gemi adamlariyle yolcuların zati istimaline yarayan eşya ve mevat;

2 - Münhasıran hasta ve yaralıların tedavisine yarayan eşya ve mevat;

Şu kadar ki iki numaralı benddeki eşya ve mevat düşman ülkesine veya düşman harb kuvvetlerine mahsus olduğu takdirde, mühim askeri icapların ve ihtiyaçların mevcudiyeti halinde tazminat mukabilinde alınabilir.

Bir nakil vasıtasının takip edeceği yol ve malın boşaltılacağı mahal hakkında nakil vasıtasında bulunan vesaika doğru nazariyle bakılır.

Birinci fıkradaki kaide şu hallerde cari değildir:

1 - Bariz bir surette yolunu değiştiren nakil vasıtası yolundan inhirafı hakkında kafi derecede muhik sebep gösteremezse;

2 - Seyahat yolu ve boşaltma mahalli hakkındaki vesikaların hakikata uymadığını kabul ettirecek sebep mevcutsa.

Harb kaçağı naklinin neticeleri

Harb kaçağı taşıyan nakil vasıtaları zabta tabidirler.

Harb kaçağı kıymet, ağırlık, hacim veya navlun itibariyle yükün yarısından fazlasına baliğ olursa bu gibi nakil vasıtaları müsadereye tabidir.

Kendisi harb kaçağı olan nakil vasıtası zabt ve müsadereye tabidir.

Harb kaçağı mal zabt ve müsadereye tabidir.

Harb kaçağı mal sahibine ait olan ve aynı nakil vasıtasında bulunan sair mal da aynı suretle zabt ve müsadereye tabidir.

A) Bitaraf bir nakil vasıtasındaki bitaraf harb kaçağı:

1 - Nakil vasıtası durdurulduğu anda denizde zabt ve müsadere hakkının başlanmasına dair olan karardan veya bu nevi malın Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından ilan edilen listeye dahil olduğundan haberdar değilse;

2 - Nakil vasıtası mezkür hususattan haberdar olmakla beraber harb kaçağı malı boşaltmaya muktedir olamamışsa;

Ancak bir tazminat mukabilinde müsadere olunabilir.

B) Harb kaçağı mal sahibine ait olup böyle bir gemide bulunan mal serbesttir.

C) A fıkrasının 1 ve 2 numaralı hallerinde bitaraf nakil vasıtası, yükünün yarısından fazlası harb kaçağı olsa bile, 27 nci maddenin 2 nci fıkrası hükmü tatbik olunmaz.

BEŞİNCİ FASIL

Refakat

Düşman harb gemilerinin refakatinde bulunan nakil vasıtaları harbin her türlü tehlikelerine maruzdurlar.

Bunlar zabt ve müsadereye tabidirler.

Düşman harb gemileri refakatinde yolculuk etmesi sebebiyle zabt ve müsadereye tabi olan bir nakil vasıtasındaki düşman malı zabt ve müsadereye tabidir.

Nakil vasıtasının kaptan veya sahibine ait mal da aynı suretle zabt ve müsadereye tabidir.

Kendi harb gemileri refakatinde bulunan bitaraf nakil vasıtaları durdurma ve araştırmağa tabi değildirler.

Bununla beraber, kafilenin komutanından kafilesine dahil nakil vasıtalarının evsafı ve bunların yükü hakkında malümat ve teminat istenebilir.

ALTINCI FASIL

Mukavemet

Bir nakil vasıtası stop ettirildikten sonra kaptan veya gemi adamlarının tarzı hareketleri yüzünden durdurulması veya araştırılması yapılamazsa, pasif mukavemette bulunmuş, sayılarak nakil vasıtası zabta tabi olur.

Denizde zabt ve musadere hakkının istimaline karşı kuvvete müracaatla gösterilen mukavemet kuvvet istimalile bertaraf edilebilir.

Mukavemetin bertaraf edilmesinden sonra nakil vasıtası zabt ve müsadereye tabi olur.

Kuvvete müracaatla mukavemet göstermesi sebebiyle zabt ve müsadereye tabi olan bir nakil vasıtasındaki düşman malı zabt ve müsadereye tabidir.

Nakil vasıtasının kaptan veya sahibine ait mal da aynı suretle zabt ve müsadereye tabidir.

YEDiNCİ FASIL

Hasmane himaye ve yardım

Hasmane himaye ve yardım aşağıdaki hallerde mevcuttur. Nakil vasıtası:

1 - Harb hareketlerine iştirak ederse;

2 - Düşmanın denizde bulunan harb kuvvetlerinin harekatını sair surette doğrudan doğruya himaye veya buna yardım ederse;

3 - Düşman hükümeti tarafından kiralanmış olur veya onun emri veya kontrolü altında bulunursa;

4 - Düşman menfaatine haber götürmeğe veya düşman harb kuvvetleri mensuplarını nakle devamlı surette tahsis edilmiş ise;

5 - Yolculuğu, sureti mahsusada, düşman menfaatine bir haber götürme veya düşman harb kuvvetleri mensuplarını yahut düşman kuvvetleri hizmetine girmek isteyen şahısları nakil için yapmakta ise;

6 - Malikinin, kiracısının veya kaptanının malümatiyle bir düşman kıtasını havi olur yahut yolculuk esnasında düşman harekatını doğrudan doğruya himaye ve buna yardım eden eşhası taşırsa;

Hasmane himaye ve yardım şu hallerde dahi mevcuttur:

1 - Telsizle mücehhez bir nakil vasıtası harb kuvvetleri veya askeri harekat hakkında düşmana faydalı olacak haberler gönderirse;

2 - Emri altında harekatta, bulunan birliğe yaklaşmaması için bir askeri komutandan emir alan telsizle mücehhez bir nakil vasıtası bu emre muhalif hareket ederse;

3 - Emri altında harekatta  bulunan birliğin doğrudan doğruya civar ve yakılarında telziz tesisatını istimal etmemesi için bir askeri komutandan emir alan telsizle mücehhez bir nakil vasıtası bu emre muhalif hareket ederse.

Hasmane himaye ve yardımda bulunan nakil vasıtaları zabt ve müsadereye tabidir. Böyle bir halde beynelminel harb hukukuna nazaran caiz olduğu nispette, bunlara karşı silah kuvvetiyle de harekete geçilebilir.

38 inci maddenin birinci numarasındaki halde bir nakil vasıtası hasmane himaye ve yardımdan dolayı haber irsali anından itibaren harb sonuna kadar zabt ve müsadere olunabilir.

Durdurulduğu anda denizde zabt ve müsadere hakkının tatbikına başlanması kararından haberdar olmadığı yahut haberdar olmakla beraber taşıdığı şahısları henüz çıkaramadığı takdirde bitaraf bir nakil vasıtası 37 nci maddenin 5 ve 6 ncı numaralarındaki hallerde zabt ve müsadereye tabi olmaz.

Hasmane himaye ve yardım dolayısiyle zabt ve müsadereye tabi bir nakil vasıtasındaki düşmana ait mal zabt ve müsadereye tabi olur.

Bu nakil vasıtasında kaptan veya malikine ait olan mal da aynı suretle zabt ve müsadereye tabidir.

SEKİZİNCİ FASIL

Sahte ve noksan evrak

Evrakı muntazam olmayan nakil vasıtaları zapta tabidir.

Aşağıdaki hallerde bir nakil vasıtasının evrakı muntazam değildir:

1 - Nakil vasıtasında birden fazla veya musanna veya muharref evrak bulunursa;

2 - Esaslı vesaik noksan olur, imha edilmiş veya ortadan kaldırılmış bulunursa.

DOKUZUNCU FASIL

Abluka

Abluka, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti veya onun namına hareket eden askeri komutanlar tarafından ilan edilir.

Abluka ilan olunurken şunlar tesbit olunur:

1 - Ablukanın başlama zamanı;

2 - Abluka edilen sahillerin coğrafi hududu;

3 - Bitaraf gemilerin çıkıp gitmeleri için bırakılan müddet.

Ablukanın ilanı ile bunun tevsi ve tahdidi aşağıdaki makamlara bildirilir.

1 - Hükümet tarafından bitaraf devletlere;

2 - Ablukayı yapan harb kuvvetleri komutanı tarafından abluka edilen sahildeki liman makamlarına veya salahiyetli sair mahalli makamlara.

Abluka düşman sahillerine inhisar eder.

Ablukayı yapan harb kuvvetleri bitaraf sahillere girişe mani olamazlar.

Ablukanın hukukan hüküm ifade etmesi için, fiilen müessir olması lazımdır.

Düşman sahillerile olan muvasalaya fiilen mani olmağa kafi miktarda harb kuvvetleri tarafından idame ettirildiği takdirde abluka fiilen müessirdir.

Abluka eden harb kuvvetleri fena hava yüzünden muvakkaten uzaklaştıkları takdirde abluka refedilmiş sayılmaz.

Abluka bilcümle devletlerin nakil vasıtalarına karşı bitarafane yapılmak icap eder.

Abluka olduğunu bildiği halde abluka edilen sahile varmağa veya o sahili terke teşebbüs eden bir nakil vasıtası ablukayı ihlalden dolayı zabt ve müsadereye tabi olur.

Bir bitaraf devletin limanını bu devlete ablukanın tebliğinden sonra terkeden nakil vasıtası ablukadan haberdar sayılır.

Ablukayı ihlal eden nakil vasıtasında bulunan mal zabt ve musadereye tabidir.

Kiracı yükleme anında, ablukanın ihlali kasd ve niyetinden haberdar olmadığını ve haberdar olmasına imkan da bulunmadığını ispat ederse, ablukayı ihlalden dolayı mal müsadere olunmayabilir.