2219 Hususî Hastaneler Kanunu

BİRİNCİ FASIL

Hususi hastanelerin tarifleri ve açılma şartları

Devletin resmî hastanelerinden ve hususî idarelerle belediye hastanelerinden başka yatırılarak hasta tedavi etmek veya yeni hastalık geçirmişlerin zayıfları yeniden eski kuvvetlerini buluncaya kadar sıhhî şartlar içinde beslenmek ve doğum yardımlarında bulunmak için açılan ve açılacak olan sağlık yutları «Hususî hastaneler» den sayılır. Bunların açılma, kullanma, kapanma şartları bu kanunun hükümlerine bağlıdır.

Kendi mevzuatına göre hususî şirketler ve müteahhitler ve fabrikalar ve ticaret, ziraat, sanat ve nafıa işlerinde çok işçi çalıştıran şahıslar, amele birlikleri ve bu gibi diğer şahıslar ve teşekküller tarafından kendi işçilerinin ve işlerinde kullandıkları adamlarının hastalıklarını tedavi ve sağlıklarını korumak için açılacak hastane, revir ve diğer sağlık yurtları bu kanunun hükümlerine bağlı olmayıp bunların açılma ve kapanma şartları kendi mevzuatına göre yapılır. Bunların açılmalarında, bağlı oldukları teşekküller tarafından, bir beyanname ile Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletine bildirilir.

Hususî hastaneler Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletinin müsaade ile açılır. Bu müsaadenin verilmesi için şahıslara ait hastanelerin mesul müdürleri ve diğer hastanelerin de bağlı oldukları teşekküllerin salahiyetlileri tarafından Valiliğe bir istida verilir. Bu istidada açılmak istenilen hastanelerin yeri, hastane yapılarının vasıfları ve ne gibi hastaları kabul ve ne kadar paralı veya parasız hasta tedavi edileceği, konulacak yatak sayısı, hastane işlerini çevirecek mesul müdürün ismi, hastanenin kurulması ve çalıştırılması için konacak karşılık paranın ne kadar olduğu açıkça yazılarak aşağıdaki vesikalar da bu istidaya bağlanır:

1- Hastane yapılacak bina ve müştemilâtının vaziyet mevkii, dört yanı, su yollarının, lâgamlarının tertiplerini gösterir iki tane harita;

2- Hastane yapılacak bina ve müştemilâtının iç bölmelerini ve tesisatını gösterir her kat için ayrı ayrı iki tane plân;

3- Hastane içinde yapılacak bütün tertipleri ve techizleri gösteren etraflı iki rapor;

4- Açılmak istenilen hastanenin kurulması ve çalıştırılması için lâzımgelen sermayenin mevcudiyetini ve ne kadar olduğunu gösterir vesikalar.

Üçüncü maddeye göre verilen istida üzerine hastane yapısı ve başka şartları Sıhhat ve İçtimaî Muavenet müdürü ile Devlet İdarelerinde çalışan bir mühendis tarafından tetkik olunarak eksikleri varsa tamamlattırıldıktan sonra valinin de düşündüklerile beraber bu kâğıtlar dosyası Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletine gönderilir. Vekâletçe de lüzum görülecek tetkikler yapıldıktan sonra şartları uygun görülürse açılma ruhsat kâğıdı verilir. Bu hastaneler, açılma ruhsat kâğıdı verildikten sonra altı ay içinde açılmazsa ruhsat kâğıdının hükmü kalmaz.

Yeniden yapılacak hastane ve müştemilât plânları tetkik olunmak üzere evvelâ Sıhhat ve İçtimaî muavenet vekilliğine gönderilir.

İnşaatın hitamından altı ay sonra hastane açılmazsa dördüncü madde hükmü tatbik olunur.

Hususî hastanelerin başkalarına devrinde eski sahiplerinin ilişikleri kesildikten sonra bu kanunun üçüncü ve dördüncü maddeleri hükümleri yaptırılır.

Devir alacak kimse bu mükellefiyetleri ifa edinceye kadar hastanenin eski sahibinin mesuliyeti devam eder.

Hakikî veya hükmî şahıslar tarafından hastane açılmak üzere teberrü veya vakfolunan para ve malların idaresi vakfeden tarafından Evkaf idaresi, Vilâyet hususî idareleri ve Belediyeler gibi Devlet teşkilâtına verildi ise bu hastaneler tayin edilen bu idareler tarafından, eğer vakfeden tarafından mütevelli gösterilmemiş ise Vilâyet hususî idareleri tarafından tesis ve idare olunur. Bu hastanelerin kurulma ve çalıştırılmaları umumî hastaneler gibidir. Tesis ve idareleri Devlet teşkilâtından başkasına verilmiş olan vakıf hastaneler bu kanun hükümlerine bağlı olup idare işleri vilâyetlerin murakabesi altındadır.

Bu kanun ile gösterilen vasıf ve şartlarda olmayarak hekimler ve diğer şahıslar tarafından hasta yatırılmak için hususî yerler açılması veya hekimlerin muayenehane veya oturdukları yerlerin bir parçasına hasta yatırmak tedavisine tahsis etmeleri yasaktır.

İKİNCİ FASIL

Hususî hastanelerin teşkilâtı

Hususî hastanenin mes’ul bir müdürü bulunur. Bu müdürün Türkiyede san’atini yapmağa izinli Türk hekim olması ve ikisi hastanelerde olmak üzere en aşağı beş yıl Türkiyede hekimlik etmiş ve yahut Devlet meslek memurluklarında çalışmış bulunması, herhangi bir suçtan dolayı ağır hapse veya şeref ve haysiyeti bozan suçlar yüzünden hapse mahkûm olmaması lazımdır.

1219 numaralı kanunda gösterilen (Âlî Haysiyet Divanı) kararile muvakkaten san'atinin icrası yasak edilen hekimler bu yasağın sürdüğü zaman içinde hastanelerde mes’ul müdür olamaz.

Hakiki şahıslardan gayriye ait olan hastanelerde malî hususatı temin ve idare tarzlarını murakabe etmek üzere mensup oldukları teşekküller tarafından tayin olunan idare heyetleri bulunur.

Münhasıran emrazı akliye malûllerinin muhafaza ve tedavisine veya çocuk hastalara ve yahut doğum yardımlarına mahsus hususî hastanelerin müdürü mes’ulleri bunların her birine ait tababet şubelerinde, verem sanatoryomlarının müdürü mes’ulleri de emrazı dahiliyede birinci sınıf mütehassıs tabip olurlar.

Hususî hastaneler, almağa mezun oldukları hastalar için bu hastaların istedikleri hekimleri davete ve tedavinin bu hekimler tarafından yapılmasını kabule mecburdurlar. Eğer hastalar hariçten hekim getirmek arzu ve talep etmezlerse hastaneler bu vazifeyi birinci sınıf muvazzaf mütehassıs tabiplerine tevdi ederler. Bu mütehassıslar bakılması kendilerine tevdi edilen hastaların tedavisinden mes’uldürler. Birinci sınıf mütehassıs mesul müdürler, kendi ihtisas şubeleri mütehassıslığını da üstlerine alarak yapabilirler.

Yirmi yataklıya kadar olan hususî hastahaneler hasta bakıcılardan ve diğer işler için kullanılan adamlardan başka bir hasta bakıcı hemşire (doğum evleri için ebe) kullanmağa mecburdurlar. Yatak sayısı yirmiden fazla olanlarda en az ne kadar hemşire çalıştırılacağı bir yönetmelik ile tayin olunur.

Hakikî şahıslarla şirketlerden başkalarına ait olan veya sırf hayır için açılan hususî hastahaneler dışarıdan gelen hastaları parasız muayene ve tedavi etmek ve parasız ilâç vermek üzere hastahaneye bağlı poliklinik ve diplomalı eczacı idaresinde eczahane açabilirler.

14 üncü madde hükmüne girmemiş hususî hastahanelerden otuz yataklıya kadar olanlar (her vakit hazır bulundurulması mecburî olanlardan başka) ilâçları şehir eczahanesinden alabilirler. Elli yataklıya kadar olanların ilâçlarını nasıl alacakları, hastahanenin yerinin şehre uzaklığına göre, Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletince tayin olunur. Bütün hususî hastahanelerden yatak sayısı elliden fazla olanlar bir eczahane ile lüzumu kadar eczacı bulundurmak mecburiyetindedirler. Hususî hastahanelerden bedelle dışarıya ilâç verilmesi yasaktır.

Her hususî hastahanede yatak sayısına uygun şekilde seririyat lâburatuarı ve arıtma etüvü, verem sanatoryomlarında her türlü teşhis yapacak kuvvette bir Röntgan cihazı, cerrahî ve doğum ameliyelerini yapan hastahanelerde muntazam ameliyathaneler bulunur. Bu tesisat bulunmayan hastaneler hasta alamazlar. Verem sanatoryomları, doğum evleri ve bulaşıcı hastalıklar kabul edenlerden başka hususî hastanelerde, yatak sayısı yirmi beşten noksan olduğu ve yakınında şehre ait temizleme istasyonu bulunduğu halde, arıtma etüvleri bulundurmak mecburî değildir.

Hususî hastane binalarının tahsis edilecekleri işlere göre ne gibi vasıf ve şartlarda olmaları lâzımgeldiği bir yönetmelik ile tayin edilir.

Doğum evlerinden başka hususî hastanelerde hastalar için yatak sayısı en aşağı ondan az olamaz. Ruhsat kâğıtlarında yazılı yatak sayısının arttırılması ve azaltılması ve hastanenin başka bir yere taşınması Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletinin müsaadesile olur.

Mes’ul müdürlüğü de deruhte etmiş hususî hastane sahibi ölürse hastane kapatılarak ruhsatı geri alınır. Fakat varisleri hastaneyi işletmek isterlerse hastane kapatılmıyarak mahallî Hükümetin malûmat ve muvafakatile derhal bir tabip vekil seçilir ve bir ay içinde matlup evsafı haiz yeni mes’ul müdür tayin olunur. Diğer hususî hastanelerin mes’ul müdürlerinin ölümünde veya mes’ul müdürlükten büsbütün ayrılmalarında da hastane yine kapatılmaz; mahallî Hükümetin muvafakat ve malûmatı ile derhal bir vekil tabip seçilmesi şartile bir ay içinde yeni mes’ul müdürü tayin edilir.

Müdürü mes’ullerin mazeretleri zuhurunda yerlerine ayni evsafta bir hekim bırakmak ve mahallî Hükümet tabibine malûmat vermek şartıle bir haftaya kadar hastaneden infikâkleri caizdir. Bir haftadan fazla infikâk için Sıhhat ve İçtimaî Muavenet müdürlerinden izin alırlar. Bu iznin müddeti üç ayı geçemez.

Hususî hastanelerin yapacakları hizmetlere göre nevileri ve her birinin idare şekilleri ve muhakkak bulunması lâzımgelen sıhhî ve tıbbî eşya, alet ve ilâçların cinsleri ve en aşağı bulunması şart olan miktarları, hastane yapılarının sıhhî şart ve vasıfları ve iç taksimleri, fennî kayîtlerin tanzim ve muhafazası, hekimlerin ve müstahdemlerin kadrosu, hastaların kabul ve muayeneleri ve cerrahî ameliyeden evvel müşahede kâğıdına kaydı icap eden hususlar, bu kanunun neşrinden sonra, Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletince tanzim edilecek bir yönetmelik ile tayin olunur.

Bu kanunun neşri zamanında mevcut hususî hastanelerin mesul müdürleri ve sahipleri 21 inci maddede yazılan nizamnamenin neşrinden sonra altı ay içinde kendi hastanelerinin her türlü hususlarını kanun ve nizamname hükümlerine göre tamamlamağa borçludurlar.

ÜÇÜNCÜ FASIL

Hususî hastanelerin vazifeleri

Hususî hastanelerin müdürleri hastanelerin her türlü malî ve idarî işlerinden mesul ve hastaların fennî şekilde tedavi ve istirahatlerini temine mecburdurlar.

Hususî hastanelere ruhsat kâğıtlarında nevi bildirilen hastalar kabul ve tedavi olunurlar. Bulaşıcı ve salgın hastalıklardan ait olduğu vekâletçe tayin olunanlar ancak hususî taksimat ve teşkilâtı olan hususî hastanelere alınırlar.

Hususî hastanede yatan hastalar tıbbî müşavere veya tedavi için dışarıdan istedikleri hekimleri çağırabilirler. Bu hekimlerin hastaya cerrahî ameliyat yapabilmeleri tababet ve şuabatı sanatlerinin icrası tarzına dair kanunun 23 üncü maddesi hükmüne bağlıdır.

Hususî hastanelerde para ile yatan hastalardan sınıflarına göre alınacak gündelik ücrette; ikamet, iaşe ve hastalığın icaplarına göre yapılması lâzimgelen bütün bakım ve hastanede yapılan basit lâburatuar muayeneleri ve 12 nci maddede yazılı hastanenin muvazzaf mütehassıs hekimleri ücretleri dahildir. Ancak cerrahî ameliyeler ile hastanın istemesile dışarıdan çağırılacak hekimin muayene ve tedavi paralarile ilâç ve pansımanlarına sarfolunan malzeme ve Röntgen muayenelerinin paraları hastalar tarafından ayrıca ödenir.

Fakat verem sanatoryomlarında Röntgen muayenesi için hiç bir ücret alınmaz.

Hususî hastanelerde mütehassıslar tarafından kullanılan ve mahsus kanunlarındaki vasıflarda bulunan Röntgen ve seririyat lâburatarlarında hastanede yatmıyanlara ait ücretli muayeneler yapılabilir.

Hususî hastanelerde yatan hastalardan sınıflarına göre alınacak gündelik ücret Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletince uygun görülecek miktardan fazla olamaz.

Karın, göğüs ve beyin ameliyelerile diğer mühim ameliyelerin icrasından evvel yapılması lâzımgelen seriri tetkıkatla lâburatuar muayenelerine ve bunların müşahede kâğıtlarında tamamen tesbitine ve ameliyattan evvel hastanın mevcutsa bünyevi ve ârızî manialarının tadil ve izalesine ve an bir evvel ameliyat yapılması icap eden vak'alarda seriri tetkiklerin ve lâburatuar muayenelerinin tehiri sebeplerine ve saireye ait hükümler 21 nci maddede yazılı yönetmelik ile tayin olunur.

Hastalık icabı veya başka sebeplerden dolayı mes’ul müdürün veya tedavi eden tabibin talebile hususî hastanelerden diğer hastanelere kaldırılan hastaların isimleri ve kaldırma sebepleri hasta kaldırıldıktan sonra yirmi dört saat içinde mes’ul müdür tarafından Hükümet tababetine yazı ile bildirilir.

Hususî hastanelere ruhsat kâğıtlarında yazılan parasız yatak sayısı kadar her zaman parasız hasta kabul ve bu hastalar kabul edildikleri sınıflara göre yurttaki paralı hastalar gibi ihtimamla tedavi olunur. Parasız kabul olunan hastalar kendi arzularile dışarıdan davet olunacak tabiplere ait ücretlerden başka bir para veya başka bir şey vermiyecekleri gibi kendilerinin veya veli ve vasilerinin yazılı muvafakatleri olmaksızın paralı kısma kaldırılamazlar.

Hususî hastaneler ihtisas daireleri içinde bulunan ve resmî makamlar tarafından para ile tedavi edilmek üzere gönderilen hastaları alır ve tedavi ederler. Âni bir arıza veya kaza neticesinde müstacelen tedaviye muhtaç olan şahısların hususî hastanelere müracaat veya nakillerinde hastanece derhal acele tedavilerini yapmak mecburidir. Bunlardan fakir olanların yatırılarak tedavileri lâzımsa hastanenin parasız kısmına alınır. Parasız yatakları olmıyan hastaneler bu fakir hastaları nakilleri kabil hale gelinceye kadar yatırarak tedavi ederler. Bu suretle yatırılan fakir hastalara ait gündelik tedavi ve ilâç paraları o yerin belediyesince ödenir.

Hususî hastanelerin fennî ve idarî muameleleri ve her türlü sıhhî şartları Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletinin murakabesi altında olup, lüzum görüldükçe Sıhhat ve İçtimaî Muavenet müfettişleri ve müdürleri, kazalarda Hükümet tabipleri tarafından teftiş ve hastanenin her türlü vesikaları tetkik olunur.

Teftiş neticesinde görülen noksanlar, mevzuata aykırı haller ve hastaneler mesaisinin cereyan suretleri müessesenin teftiş defterine teftişi yapan tarafından kayit ve imza ve ayrıca yazılacak teftiş raporu da Sıhhat ve İçtimî Muavenet Vekâletine gönderilir.

DÖRDÜNCÜ FASIL

Cezaî hükümler

33 üncü maddede yazılı teftiş neticesinde meydana çıkarak müesseselerin teftiş defterine kayit ve rapor ile Vekâlete bildirilen ve bu kanun ile ayrıca ceza tayin edilmemiş olan fennî kayitlerde, malzeme, alât, eşyada ve binaların sıhhî şartlarında ve hastane hizmetlerindeki noksanlar ile fennî ve idarî diğer eksikliklerin tayin edilecek zamanlar zarfında tamamlanması Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâleti tarafından müessese mesul müdürüne yazı ile ihtar olunur.

34 üncü maddede mezkur ihtar hükümlerini tayin olunan zamanda yapmayan hususi hastanelerin işletenlerine beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilmekle birlikte, ihtarı mucip olan noksanlar, hastaların tedavi ve istirahatine müessir olduğu takdirde ayrıca 36 ncı madde hükmü de tatbik olunur.

Usulen meydana çıkacak aşağıda yazılı noksanlar ikmal edilinceye kadar hususî hastanelerin bir kısmına veya tamamına vilâyetler tarafından yeniden hasta kabulü yasak edilir.

1- 22 nci madde hükümleri yapılmazsa;

2- 13 ncü maddede yazılan hastabakıcı hemşireler bulunmazsa;

3- Mesul müdürün ölümü veya kat’î olarak hastaneden infıkâkinden sonra bir ay zarfında yerine başkası tayin olunmazsa veya mesul müdür izinsiz olarak arzusile bir haftadan fazla hastaneyi terkederse;

4- Hastane binalarının sıhhî ve fennî şartlarında ehemmiyetli derecede noksanlık olur ise veya hastaların tedavi ve istirahatlerine müessir olacak derecede sıhhî ve fennî hizmetlerde noksanlık görülürse;

5- 16 nci madde ahkâmı tamamile icra edilmez ise.

35 nci maddede yazılan sebepler ile hastaneye veya bir kısmına hasta kabulü yazı ile tebliğ suretile yasak edildiği halde hasta kabulüne devam eden hususî hastanelerin ruhsat kağıtları Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâleti tarafından geri alınır.

Aşağıdaki hallerde şahıslar tarafından açılmış olan hususî hastanelerin ruhsat kâğıtları geri alınır ve vakıf hastaneler ile diğer hususî hastanelerin mesul Müdürleri tebdil edilir:

1- İki defa yapılan ihtara rağmen mesul müdür hastane vazifelerini ihmalde devam ederse;

2- Mesul müdür (9) ncu maddede yazılı suçlardan dolayı hapse mahkûm olur veya müessese dahilinde hastanelerin veya hastanenin nezahet ve şerefini bozan yasak işler yapılmasına göz yumar veya bu işleri kendisi işlerse;

3- Mesul müdür sıhhî sebepler haricinde bir senede iki kere izinsiz olarak birer haftadan veya bir defada on beş günden fazla hastahaneyi terkederse.

38 nci maddenin birinci ve ikinci fıkraları mucibince hastahanesinin ruhsat kâğıdı geri alınan veya müdürlükten çıkarılan bir mesul müdür başka bir hususî hastahanede mesul müdür ve Devlet hastahanelerile hususî idare ve belediye hastahanelerinde baştabip veya müdür olamaz.

Ruhsat kâğıtları geri alınan hususî hastahanelere Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletinin iş’arı üzerine yeniden hasta kabulü yasak ve mevcut hastalar tesbit edilir. Bu hastaların hastahane tarafından tedavilerinin ikmal veya diğer hastahanelere nakillerinden sonra hastahane kapatılır. Ruhsat kâğıtlarının geri alınması ve hasta kabulünün yasak edilmesi tebliğ ve mevcut hastaların miktarı tesbit olunduktan sonra yine hasta kabulüne devam eden mesul müdürlere bin Türk Lirası idarî para cezası verilir.

Harice ilâç satan yahut mezun olduğu sayıdan fazla hasta yatıran hususî hastahanelerin mesul müdürlerine ikibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yalnız 32 nci maddede tasrih olunan ani bir arıza veya kaza neticesinde hastahanelere müracaat eden veya naklolunan hastalar ile müstacelen tıbbî ve cerrahî müdahaleye muhtaç olan hastaların kabulü bu hükümden müstesnadır.

Yatan hastalardan 26 ve 27 nci maddelere aykırı olarak fazla ücret alan hususi hastanelerin işletenlerine onbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Ayrıca, fazla tahsil edilen ücret geri alınarak ilgililere iade edilir.

29 uncu maddede yazılan cerrahi ameliyeleri aynı maddede yazılı tetkik ve tedavileri yapılmadan icra eden tabiplere, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Eğer bu suretle cerrahi ameliye yapılan hasta vefat eder ve vefatın ameliyattan evvel yapılması lazım ve mümkün olan şartların ifa edilmemesinden ileri geldiği meydana çıkarsa cerrahi ameliyeyi icra eden tabip hakkında Türk Ceza Kanununun ilgili maddeleri tatbik olunur. 29 uncu maddenin son fıkrasında yazılı zaruri sebeple ameliyattan evvel ifa edilmeyen şartlardan ve bunların neticelerinden dolayı cezaya hükmolunmaz.

Tedavisini üstüne aldığı hastaları, yerine vekil bırakmadan izinsiz olarak kendi arzularıyla terkederek bu hastaların tedavisiz kalmalarına sebep olan, 11 inci maddede yazılan mütehassıs tabiplere ikibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Eğer bu suretle tedavisiz bırakılmak neticesi olarak hasta kişinin hastalığının ağırlaşması veya ölmesi halinde mes’ul mütehassıs tabip hakkında Türk Ceza Kanununun ilgili maddeleri tatbik olunur.

Bu Kanun ve 21 inci maddede yazılan nizamname ile tayin olunan mecburiyetleri yapmayan veya memnuiyetlere aykırı hareketlerde bulunanlara bin Türk Lirası idarî para cezası verilir.

Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları mahallî mülkî amir tarafından verilir.

Bu kanunda yazılı suçların muhakemesine Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu mucibince mahkemede bakılır.

26 şubat 1313 tarihli nizamname hükümleri kaldırılmıştır.

Bu Kanun neşri tarihinden muteberdir.

Bu Kanunun hükümlerini icraya Adliye, Sıhhat ve İçtimaî Muavenet ve Dahiliye Vekilleri memurdur.