1173 Milletlerarası Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkında Kanun

Milletlerarası temas, müzakere, akit yetkisi

1. Milletlerarası Hukuk ve Anayasa gereğince Cumhurbaşkanının yetkileri saklı kalmak kaydiyle, Türkiye Cumhuriyetinin yabancı devletlerle, bunların temsilcilikleri ve temsilcileri ile, milletlerarası kurullarla, bunların temsilcilikleri ve temsilcileri ile, müteakip bentler ve maddeler hükümleri saklı kalmak kaydiyle, temas ve müzakereleri Dışişleri Bakanlığı eliyle, ilgili bakanlıklarla işbirliği yapılmak suretiyle yürütülür ve yabancı devletler ve milletlerarası kurullarla Anayasa’nın 65 inci maddesi anlamındaki milletlerarası andlaşmaları da, yine diğer bakanlıklarla işbirliği dahilinde aynı Bakanlık eliyle yapılır.

Statülerinde, üyelerinin ve ortaklarının belli bir bakanlık veya merci vasıtasiyle muamelâtta bulunacağı belirtilen milletlerarası kurullarla, bunların temsilcilikleri, temsilcileri ve sair mercileriyle yapılacak temaslar, müzakereler ve milletlerarası andlaşmalar, Dışişleri Bakanlığı ve diğer ilgili bakanlıklarla işbirliği dahilinde, sorumlu bakanlık veya merci eliyle yapılır.

2. Cumhurbaşkanı, yabancı devletler nezdinde büyükelçilik veya elçilik açmaya veya akredite etmeye, bir yabancı devlet büyükelçilik veya elçiliğini milletlerarası hukuk kurallarına göre Türkiye Cumhuriyetinin hak ve menfaatlerini korumakla görevlendirmeye ve milletlerarası kurullar nezdinde büyükelçilik veya elçilik seviyesinde daimî temsilcilik kurmaya veya bir büyükelçilik veya elçiliği daimî temsilcilikle görevlendirmeye yetkilidir. Bu fıkrada yazılı temsilciliklere «Diplomatik temsilcilikler» denilir. Diplomatik temsilcilikler Dışişleri Bakanlığına bağlıdırlar. Bunlar, bütün yazışmalarını bu Bakanlıkla yaparlar.

3. Dışişleri Bakanlığı, yabancı devletler ülkelerinde başkonsolosluk, konsolosluk, fahrî başkonsolosluk ve fahrî konsolosluklar açmaya ve büyükelçilik ve elçiliklere konsolosluk görevleri vermeye yetkilidir. Bu fıkrada yazılı temsilciliklere «Konsolosluk heyetleri» denilir. Konsolosluk heyetleri, ülkesinde bulundukları Devlet nezdinde Türkiye Cumhuriyetini temsil eden büyükelçilik veya elçiliğe bağlıdırlar. Bunlar, yazışmalarını, Dışişleri Bakanlığı ile ve bu Bakanlıkça tespit edilecek hallerde, sözü geçen bakanlığa bilgi vermek şartiyle diğer bakanlıklarla yaparlar. Konsolosluk heyetleri, bağlı bulundukları büyükelçilik veya elçiliğe, faaliyetleri ve yazışmaları hakkında bilgi verirler ve büyükelçilik veya elçiliğin gözetimi altında bulunurlar.

4. Büyükelçilik ve elçilikler ile başkonsolosluk ve konsolosluklar nezdinde özel kanunlarda veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde belirtilen bakanlıkların ihtisas alanına giren konularda görev yapmak üzere, müşavirlik, ataşelik, öğrenci müfettişliği, turizm ve tanıtma bürosu ve diğer bir unvanla memurluk kurulması, bu özel kanunlarda veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde belirtilen şekilde olur.

Kanunda veya daimi temsilciliği kuran Cumhurbaşkanı kararında belirtilmesi halinde milletlerarası kurullar nezdindeki daimî temsilciliklerde Dışişleri Bakanlığı dışındaki bakanlıkların ihtisas alanlarını ilgilendiren görevleri yerine getirmek üzere, daimî temsilci yardımcısı, müşavir ve ataşeler, diğer memurlar ve bunların yardımcıları, kendi bakanlıklarına ait dış teşkilât kadrolarından atanırlar. Bu fıkrada yazılı daimî temsilci yardımcıları ikinci derecede iseler kendilerine birinci sınıf ortaelçi, üçüncü derecede iseler ikinci sınıf ortaelçi unvanı, bu görevlerinin devamı süresince verilebilir.

Yukarıdaki fıkralarda yazılı daimî temsilci yardımcısı, müşavir, ataşe, öğrenci müfettişi, turizm ve tanıtma bürosu müdürleri ve diğer memurlar, nezdinde bulundukları diplomatik temsilcilik veya - özel kanun ile Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin öngördüğü hallerde - konsolosluk heyeti şefine bağlıdırlar ve onun bilgisi altında ait oldukları bakanlıklarla kendi yetki ve görev alanlarına giren işlerle ilgili olarak yazışma yetkisine sahiptirler.

13 Haziran 1952 tarihli ve 5952 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle 14 Kânunusani 1938 tarihli ve 3312 sayılı Hariciye Vekâleti Teşkilâtı Kanununa eklenen 1 inci ek maddenin son fıkrası hükmü saklıdır.

5. Türkiye Cumhuriyetini temsil yetkisine sahip olarak Cumhurbaşkanı kararıyla belli bir geçici görevle görevlendirilen temsilciler veya temsilci heyetleri başkanları, Türkiye Cumhuriyetini bağlıyacak hususlarda Hükümetin emir ve talimatını Dışişleri Bakanlığı kanaliyle alırlar. Bunlar, ihtisasa dair hususlarda ilgili bakanlıklardan, Dışişleri Bakanlığı kanalı ile talimat alabilirler.

Yukardaki fıkrada yazılı temsilciler ile temsilci heyetleri başkan ve üyeleri, işin ihtisas ve diğer gerekleri dikkate alınarak, Dışişleri Bakanlığı mensuplarından veya bu bakanlık mensupları dışından, ezcümle genel ve katma bütçeli diğer organ, bakanlık, daire ve kuruluşların, mahallî idarelerin, kamu iktisadî teşebbüslerinin, özel kanunla veya özel kanuna dayanılarak ya da Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan banka ve kuruluşların, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve kamu yararına çalışan derneklerden özel gelir kaynakları ve özel imkânları kanunla sağlanmış olanların mensuplarından da olabilir.

Bu bentte bahis konusu temsilci heyeti başkanı Dışişleri Bakanlığı mensuplarından biri değilse, bu heyette Dışişleri Bakanlığından her halde bir görevli bulunur.

Bu bendde bahis konusu temsilci heyeti ticarî bir müzakere için görevlendirilmişse, bu heyetin başkanlığının Ticaret Bakanlığı mensuplarından biri tarafından deruhde edilmemiş olması takdirinde, bu heyette Ticaret Bakanlığından her halde bir görevli bulunur.

Bu bendde bahis konusu temsilci heyeti mali konularla da görevli ise, bu heyetin başkanlığının Maliye Bakanlığı mensuplarından biri tarafından deruhde edilmemiş olması takdirinde, bu heyette Maliye Bakanlığından her halde bir görevli bulunur.

6. Genel ve katma bütçeli bakanlık, daire ve kuruluşların, mahalli idarelerin, kamu iktisadî teşebbüslerinin, özel kanunla kurulmuş olan bankaların, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve kamu yararına çalışan derneklerden özel gelir kaynakları ve özel imkânları kanunla sağlanmış olanların, yabancı Devlet büyükelçilik, elçilik, başkonsolosluk, konsolosluk, fahri başkonsolosluk ve fahri konsoloslukları ve sair misyonları ile ve milletlerarası kurullar temsilcilikleri ve misyonları ile ve bunlara bağlı müşavirlik, ataşelik, büro ve sair mercilerle temasları, milletlerarası hukuk kurallarına ve usullerine uygun olarak yapılır. Bu temaslardan Dışişleri Bakanlığına bilgi verilir.

Yukardaki fıkrada yazılı bakanlık, daire, kuruluş, idare, teşebbüs, banka ve derneklerin dış temaslar için Türkiye Cumhuriyetini temsil yetkisine sahip olmaksızın resmî görevle veya 1 inci bendde yazılı andlaşmalar dışında kalan sözleşmeleri Türk Devleti adına yapmak üzere Türkiye dışına çıkacak mensupları, Türkiye dışına çıkmadan önce Dışişleri Bakanlığı ile temas ederler; dışardaki görevleri süresince en yakın Türk diplomatik temsilciliği veya konsolosluk heyeti ile irtibatlarını muhafaza ederler; ve bu gibi dış temasların cereyanı ve sonucu hakkında Dışişleri Bakanlığına bilgi verilir.

7. İktisadî İşbirliği ve Gelişme Teşkilâtı (OCDE) nezdindeki Türkiye Daimi Delegeliği ile Ticaret ve Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşmasına (GATT) ilişkin temas ve münasebetleri yürüten Türk Heyeti, Dışişleri Bakanlığına bağlanmışlardır.

İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilâtı (OCDE) nezdindeki daimi temsilciliğe, Avrupa Ekonomik Camiası (CEE) nezdindeki daimî temsilciliğe ve Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi nezdindeki daimî temsilciliğe, Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle yapılacak atanmalarda, atanma için teklif, Dışişleri, Maliye ve Ticaret Bakanlıklarının mutabakatı ile yapılır.

Dışişleri Bakanlığı dışındaki bakanlıklar, yukarda yazılı daimi temsilciliklere, kendi görev ve yetki alanlarına giren hususlarda Dışişleri Bakanlığı kanalı ile talimat verebilirler.

Dış iktisadi münasebetlerin yürütülmesinde âhenk ve işbirliği

Türkiye Cumhuriyeti’nin milletlerarası iktisadi münasebetleriyle veya bu münasebetlerin belli alanlarıyla ilgili dış temas ve müzakerelerde Hükümetin dış politikası ve yürürlükteki kalkınma planına uygun olarak takibi gerekli hedeflerin tesbiti konusunda bakanlıklararası koordinasyon komite veya komiteleri, Cumhurbaşkanı kararıyla kurulabilir. Bu komite veya komiteler, Cumhurbaşkanı kararıyla verilebilecek diğer koordinasyon görevlerini de yerine getirirler.

Bu komitede veya komitelerde Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilâtı, Dışişleri, Maliye ve Ticaret Bakanlıkları ve Cumhurbaşkanı kararında gösterilebilecek diğer bakanlıkların temsilcileri bulunurlar. Komite veya komiteler, gerekliyse, diğer Bakanlıklardan, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından temsilci davet edebilirler.

Dışişleri Bakanlığı memurları dışındaki memurların diplomatik temsilcilik şefliğine atanmaları

Dışişleri Bakanlığı memurları dışındaki memurlardan Büyükelçilik, Elçilik veya Daimi Temsilcilik görevine atamalar, Dışişleri Bakanlığı meslek memurları kadrolarından yapılır. Ancak, bu memurlar, mensup oldukları Bakanlık, daire, idare, teşebbüs, kuruluş veya kurumdaki bütün müktesep haklarını muhafaza ederler; sadece, aylık ve kıdem tazminatlarını ve aylıklarına bağlı diğer istihkaklarını yeni geçtikleri Dışişleri Bakanlığı kadrolarından alırlar. Bu memurların atandıkları dış görevin sona ermesiyle birlikte, bunlar, mensup oldukları bakanlık, daire, idare, teşebbüs, kuruluş veya kurumdaki kadrolarına, dış görev sırasında kazandıkları haklarla dönerler.

25 Mayıs 1955 tarihli ve 6577 sayılı kanunla değiştirilmiş olan 19 Mayıs 1928 tarihli ve 1281 sayılı kanun hükümleri saklıdır.

Cumhurbaşkanı tarafından, dış ülkelerde veya uluslararası kuruluşlar nezdinde büyükelçi gibi akredite edilmeksizin, büyükelçi unvanı verilerek özel bir misyonla görevlendirilenlerin büyükelçilik unvanı Cumhurbaşkanınca geri alınmadığı müddetçe devam eder.

Maliye Bakanlığı Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilâtı Genel Sekreterliğinin görevleri

1. Maliye Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri hakkındaki 29 Mayıs 1936 tarihli ve 2996 sayılı Kanunun 6 Temmuz 1960 tarihli ve 13 sayılı kanunla değiştirilmiş olan 11 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

«Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası İktisadî İşbirliği Teşkilâtı Genel Sekreterliği: Hazine muamelelerini yapmak; Hazine mevcutlarını nemalandırmak; Hazine’nin doğrudan doğruya iştiraki bulunan müessese ve teşekküllerde hissedarlık sıfatının icabettirdiği muameleleri yapmak; Hazine esham ve tahvilât cüzdanını ve Hazinece muhafazası icabeden kıymetli ayınları muhafaza ve idare etmek; her türlü iç ve dış kamu borçlanmalarının hazırlık, akit, ihraç, tediye, itfa ve kayıt işleri ile, bu işlerin gerektirdiği ve milletlerarası kurul ve kuruluşlarla kamu borçlanmasına müncer olacak müzakerat ve muhaberatı yürütmek, sağlanan kamu borçlarının ve - kültür yardımları dışındaki - dış yardımların kullanılmasına, bu borç ve dış yardımlara ait mukavele ve andlaşmaların tatbikatına ilişkin olarak memleket dahilinde yapılacak bilûmum temas, müzakere ve gerekli işlemleri ifa etmek; Devletçe verilen kefalet, taviz ve yapılan ikrazata müteallik muameleleri ifa etmek; Devletin yabancı memleketlerdeki bütçe ile ilgili ödemelerini yapmak; darphane, Devlet Yatırım Bankası, Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası ile Hazinenin münasebetlerini tanzim ve idare etmek; bunların muamelelerini murakabe etmek; kambiyo kontroluna ait esasları hazırlamak ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve tayin veya teşkil edeceği diğer merciler vasıtasiyle tatbikatını tanzim ve idare etmek; 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanununun Maliye Bakanlığına verdiği görevleri yapmak; Petrol Kanununun vergi mevzuları dışında Maliye Bakanlığına verdiği vazifeleri ifa etmek; yıllık programlarda belirtilen esaslar dahilinde tediye muvazenesi, mevduat ve tasarrufun teşvik ve tanzimi, uzun, orta ve kısa vadeli kredilerle ilgili politikaları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile birlikte icra etmek; millî paranın tedavül ve istikrarını, Devletin para siyasetini tanzim etmek; yıllık programlarda belirtilen esaslar dahilinde para - kredi politikasını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile birlikte yürütmek; iç ve dış mali ve iktisadi hareketleri takibetmek; Bankalar Kanunu tatbikatını takip ve bankaları murakabe etmek; yıllık programlarda belirtilen esaslara uygun olarak İktisadî Devlet Teşekküllerinin finansman programlarının tatbikatını takibetmek ve bu finansman programlarının kalkınma planı ve yıllık programlarda belirtilen hedeflere uygun olarak icrası için gereken tedbirleri almak; döner sermayelerin ve hususî bütçelerin umumî muvazene ile nakit durumu ve para politikası bakımından ahengini sağlamak; 28 Temmuz 1967 tarih ve 933 sayılı kanunun 1 inci maddesine göre teşkil edilen fonların yıllık programlarda belirtilen esaslara uygun olarak aracı kuruluşlara intikalini sağlamak ve geri ödenmelerini takibetmek; dış memleketlerdeki büyükelçilikler, elçilikler, başkonsolosluklar ve konsolosluklar nezdinde iktisat ve maliye müşavirlik ve ataşelikleri tesis etmek; yabancı devletler ve milletlerarası kurullar ve bunların temsilcilik ve temsilcileriyle malî ve iktisadî konularda milletlerarası münasebetlerin yürütülmesi ve koordinasyonu hakkındaki kanunun 1 inci maddesinde tasrih olunan şekil ve şümulde temas ve müzakerelerde bulunmak, görevleri ile ödevlidir.

30 Eylül 1960 tarihli ve 91 sayılı kanun ve 21 Mart 1964 tarihli ve 440 sayılı kanun ile 28 Temmuz 1967 tarihli ve 933 sayılı kanun hükümleri saklıdır.»

2. Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası İktisadî İşbirliği Teşkilâtı Genel Sekreterliği, gerektiği hallerde, 1 inci fıkradaki görevlerinin ifası sırasında genel ve katma bütçeli idarelerle, İktisadî Devlet Teşekkülü ve benzeri kuruluşlara ve bankalara mensup memur ve hizmetlileri, bu memur ve hizmetlilerin mensup oldukları idare, teşekkül, kuruluş ve bankalardaki özlük hakları devam etmek ve maaş ve ücretlerini oralardan almak kaydiyle, geçici bir müddet için istihdam edebilir.

3. 30 Haziran 1939 tarihli ve 3656 sayılı kanuna bağlı (1) sayılı cetvelin Maliye Bakanlığına ait kısmında yazılı «Dış temsilcilikler» kadroları kaldırılmış ve yerlerine ek (1) sayılı cetvelde yazılı yurt dışı görev kadroları eklenmiştir.

Dışişleri Bakanlığı için eklenen kadrolar

30 Haziran 1939 tarihli ve 3656 sayılı kanuna ek (1) sayılı cetvelin Dışişleri Bakanlığı kısmına, ek (2) sayılı cetveldeki kadrolar eklenmiştir.

Özel kanunu gereğince diplomatik temsilcilikler ve konsolosluk heyetleri nezdinde 1 inci maddenin 4 üncü bendinde yazılı Müşavir, Ataşe ve diğer memurları bulundurmak yetkisine sahip olmıyan bakanlıkların memurları, gerekli görüldüğü takdirde, Dışişleri Bakanlığı kadrolarına nakil suretiyle diplomatik temsilcilikler ve konsolosluk heyetleri nezdine atanabilirler. Bu atanmaların yapılabileceği kadrolar ek (3) sayılı cetvelde gösterilmiş olup, bunlar 30 Haziran 1939 tarihli ve 3656 sayılı kanuna ek (1) sayılı cetvelin Dışişleri Bakanlığı kısmına eklenmiştir.

Ticaret Bakanlığiyle ilgili olarak yeniden yürürlüğe konulan hükümler; kadrolar

1. Ticaret Bakanlığının Teşkilât ve Vazifelerine dair 27 Mayıs 1939 tarihli ve 3614 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin 6 Temmuz 1960 tarihli ve 13 sayılı Kanunla değiştirilmeden önce yürürlükte olan metni yeniden yürürlüğe konulmuştur. Ancak, 6 Temmuz 1960 tarihli ve 13 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra yürürlüğe girmiş olan kanunlarla yapılmış yürürlükteki sair değişiklikler saklıdır.

2. 30 Haziran 1939 tarihli ve 3656 sayılı Kanuna bağlı (1) sayılı cetvelin Ticaret Bakanlığına ait kısmına, ek (4) sayılı cetvelde yazılı kadrolar eklenmiştir.

Dış aylıklar

Ek (1), (2), (3) ve (4) sayılı cetvellerdeki kadrolardan dış görevlere atanan memurların aylıkları, 21 Şubat 1963 tarihli ve 212 sayılı kanunla değiştirilmiş 28 Temmuz 1946 tarihli ve 4991 sayılı kanuna göre ödenir.

Değiştirilen hüküm

31 Mayıs 1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

“Andlaşmalarla ilgili belgelerin hazırlanması

MADDE 4

1 inci, 2 nci ve 3 üncü maddeler gereğince kanun tasarılarını ve kararname tasarılarını ve 2 nci maddenin 2 nci fıkrası gereğince Cumhuriyet Senatosu ile Millet Meclisinin bilgisine sunulacak olan andlaşmaların bu Meclislerin Başkanlıklarına sunma yazılarını hazırlamak görevi, Dışişleri Bakanlığınca yerine getirilir.

Yetki belgesi, onaylama belgesi, onaylama belgesinin alınıp verilmesi veya sadece verilmesi tutanağı ve değişik şekillerdeki andlaşmaların metinleri gibi milletlerarası hukukun veya tatbikatın gerektirdiği her türlü belgelerin asıl veya örneklerini hazırlamak, Türkiye Cumhuriyeti adına yapılan andlaşmaları milletlerarası kurullarda tescil ettirmek ve Türkiye Cumhuriyeti adına yapılmış veya yapılacak andlaşmaların resmî sicilini tutmak, Dışişleri Bakanlığının görevidir.”

Yürürlükten kaldırılan hükümler

8 Temmuz 1948 tarihli ve 5250 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin son fıkrası, 31 Mayıs 1949 tarihli ve 5412 sayılı Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilâtı hakkındaki Kanun ve 6 Temmuz 1960 tarihli ve 13 sayılı kanunun 11 ilâ 13 üncü maddeleri dışındaki hükümleri ile yukardaki maddeler hükümlerine aykırı bütün genel ve özel hükümler yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçici hükümler

30 Ocak 1963 tarihli ve 395 sayılı kanunla 30 Haziran 1939 tarihli ve 3656 sayılı kanunun Maliye Bakanlığı kısmına eklenmiş olup işbu kanunun 4 üncü maddesinin 3 üncü bendi hükmü ile kaldırılan dış görev kadrolarını işbu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte işgal etmekte bulunan Maliye Bakanlığı memurları işbu kanunun 4 üncü maddesinin 3 üncü bendi hükmü ile verilen yeni kadrolara, Ticaret Bakanlığı memurları işbu kanunun 6 ncı maddesinin 2 nci bendi ile verilen yeni kadrolara ve Dışişleri, Maliye ve Ticaret Bakanlıkları dışındaki bakanlıkların memurları da işbu kanunun 5 inci maddesinin 2 nci fıkrası ile verilen yeni kadrolara, bulundukları kadrolar ve almakta oldukları aylıkları ile ve yeni unvanları ile nakledilmiş sayılarak yeniden atanmalarına lüzum olmadan; ve bunlardan işbu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte geçici görev, hastalık, idarî veya nizami mezuniyet gibi kanunî sebeplerle görevleri başında bulunmıyanlar için işe başlama kaydı aranmaksızın, kendilerinin istihdamlarına ve almakta oldukları aylıklarının verilmesine devam olunur.

2. İşbu kanunun yürürlüğe girmesinden önce diğer bakanlıklarla, bu bakanlıklara bağlı dış temsilcilik ve misyonlar tarafından yürütülen dış temaslara, milletlerarası andlaşma müzakerelerine ve akdine dair evrak ve belgelerden, işbu kanunla Dışişleri Bakanlığına devredilen görevlerle ilgili olanlar Dışişleri Bakanlığına veya bu bakanlıkça gösterilecek diplomatik temsilciliklere devrolunacaktır.

Yürürlük

Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.