4122 Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam

Amaç ve Kapsam

Bu Kanunun amacı; Devlet ormanlarında, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki arazilerde, göl ve akarsu kenarlarında, tüzel kişilerin mülkiyet ve tasarrufundaki arazilerde, orman sahasını ve ağaç servetini çoğaltmak, toprak, su ve bitki arasında bozulan dengeyi kurmak, geliştirmek ve çevre değerlerini korumak maksadıyla, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılacak ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarına ait esas ve usulleri düzenlemektir.

İKİNCİ BÖLÜM

Tespit, Tahsis, İzin ve Uygulama

Devlet Ormanlarında Tespit ve İzin

Orman sınırları içindeki; yangın hariç çeşitli sebeplerle meydana gelmiş olan açıklıklarda, amenajman planlarının ağaçlandırmaya ayırdığı sahalarda, Orman Bakanlığınca belirlenecek esaslar ve önceliklere göre ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yapılmak üzere, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilere bedelsiz izin verilebilir.

6831 sayılı Orman Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi hükmüne göre orman sınırları dışına çıkarılan yerlerden, orman içindeki köylerde yerleşik kişilerin iskânı için kullanılmasına ihtiyaç bulunmayan ve yeniden orman niteliği kazandırılması mümkün olan araziler üzerinde, bu Kanun hükümlerine göre ağaçlandırma ve erozyon kontrolü yapmak amacıyla kullanmak isteyenlere izin verilir. Tahsis edilen sahalardaki uygulamalar yetkili orman idaresi tarafından her 6 ayda bir yerinde denetlenerek gelişmeler rapora bağlanır. Bir yıl içinde projelendirilerek uygulamaya geçirilmemesi ve 5 yıl içinde izin amacının gerçekleştirilmemesi halinde verilen izin iptal edilir. Ayrıca, izin sahibinden araziyi kullandığı bu süre için ecrimisil alınır.

Devlet ormanlarında izin verilmesi, 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine tabidir.

Devletin Hüküm ve Tasarrufu Altındaki Arazilerde Tespit Tahsis ve İzin

Turizm bölgesi, alanı ve merkezleri dışında Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup da, ağaçlandırma ve erozyon kontrol çalışmaları yapılmak üzere, genel, katma ve özel bütçeli kuruluşlarla gerçek ve tüzel kişilere izin verilecek sahalar, Turizm Bakanlığının da görüşü alınarak Orman Bakanlığının talebi üzerine ve Maliye Bakanlığınca uygun görüldüğü takdirde bu Bakanlığa tahsis edilebilir.

Bu sahalar; Orman Bakanlığınca belirlenecek esaslar ve önceliklere göre kullandırılır.

Uygulama

Kendilerine ait arazilerde veya tahsis yapılan, izin verilen, irtifak hakkı tesis edilen sahalarda; bu Kanun kapsamında ağaçlandırma ve erozyon kontrolü seferberliğine katılacak kamu kurum ve kuruluşları ile tüzel kişiler ve yapacakları işler aşağıda sayılmıştır.

a) Cumhurbaşkanlığı; Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü vasıtasıyla, sulama göletlerinin su toplama havzalarındaki tarım arazilerinde gerekli havza ıslahı tedbirlerini alır. Toprak erozyonunu önleyici, giderici ve azaltıcı tedbirler ile toprak ve su dengesinin kurulması ve korunmasını sağlar. Köy yolları kenarlarında tarım arazilerinde rüzgâr erozyonunun önlenmesi için ağaçlandırma çalışmaları yapar. Rüzgâr perdeleri oluşturur. Devletin hüküm ve tasarrufu altında veya özel mülkiyetinde bulunan yabani fıstıklık, zeytinlik, harnupluk, makilik, çayır ve meraların geliştirilmesinde altyapı çalışmalarını yapar veya yaptırır.

b) Millî Savunma Bakanlığı; Türk Silahlı Kuvvetlerine tahsis edilmiş Hazine arazileri üzerinde "Ordu Ormanları" kurar. Bu ormanların bakım ve korunması askeri birliklerce yapılır. Orman Bakanlığınca teknik yardım sağlanır.

c) İçişleri Bakanlığı; mülkî hudutları dahilinde valilikler ve kaymakamlıklar vasıtasıyla ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yapar. Özel İdare imkânlarını da kullanarak “Özel İdare Ormanları” kurar.

Polis okullarında eğitim ve öğrenim gören polis adaylarına, her yıl üç adetten az olmamak üzere fidan diktirerek "Emniyet Ormanları" kurar. Bakım ve korunmasını yapar, yaptırır.

d) Millî Eğitim Bakanlığı; Orman Bakanlığınca, valiliklerce, kaymakamlıklarca ve belediyelerce tahsis edilen uygun yerlerde her öğrenciye, her yıl 3 adetten az olmamak üzere fidan diktirerek "Okul Ormanları" kurar. Saha hazırlığı ile bakım ve koruma işleri araziyi veren kuruluşlarca yapılır.

e) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı; Devletin hüküm ve tasarrufu altında veya özel mülkiyetinde bulunan yabani fıstıklık, zeytinlik, harnupluk, makilik, çayır ve meraların geliştirilmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır.

f) Turizm Bakanlığı; turizm bölge, alan ve merkezlerinde ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yapar ve yaptırır. Bu yerlerin bakım ve korunması Orman Bakanlığının teknik işbirliği ile sağlanır.

g) Çevre Bakanlığı; ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışması yapılmasını gerekli gördüğü yerlerde ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarını yapar veya yaptırır. "Çevre Ormanları" kurar. Bu yerlerin bakım ve korunması Orman Bakanlığı ile işbirliği içerisinde sağlanır.

h) Üniversiteler; kampusleri içinde mülkiyeti kendilerine ait veya tahsis edilen, izin verilen veya irtifak hakkı tesis edilen sahalarda, eğitim süresince her öğretim üyesi ve öğrenciye her yıl üç adetten az olmamak üzere fidan diktirerek "Üniversite ve Fakülte Ormanları" kurar. Bakım, koruma ve işletilmesini yaparlar.

i) Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu; özel radyo ve televizyon kuruluşları; orman ve ağaç sevgisini yaygınlaştırıcı yayın ve tanıtım faaliyetlerini ücretsiz olarak yaparlar. Programlar hazırlayıp yayınlarlar. Yayınlar; Orman Bakanlığınca belirlenecek dönemlerde, her kuruluşun ana haber bültenlerinden önce yapılır. Yılda 5 saatten az olamaz. Bu hizmetlerin yürütülmesinde Orman Bakanlığı ile işbirliği yaparlar.

j) Diyanet İşleri Başkanlığı; il ve ilçe müftülüklerinin önderliğinde, tahsis edilen Hazine arazilerinde ve izin verilen bozuk orman alanlarında "Diyanet Ormanları" kurar. Bu ormanların bakım ve korunması Orman Bakanlığının teknik işbirliği ile sağlanır.

k) Türkiye Elektrik Üretim-İletim Genel Müdürlüğü; elektrik santrallari çevresinde ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarını ve bu sahaların bakım, koruma işlerini yapar veya yaptırır.

l) Karayolları Genel Müdürlüğü; karayolları güzergâhında yeşillendirme ve ağaçlandırma yapar. Karayolunu tehdit eden havzalarda ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları, bu sahaların bakım ve koruma işlerini yapar veya yaptırır.

m) Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları; demiryolları güzergâhında, yeşillendirme, yangına dayanıklı türlerle ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarını, bu sahaların bakım ve koruma işlerini yapar veya yaptırır.

n) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü; barajların su toplama havzalarında mülkiyeti kendisine ait veya 6200 sayılı Kanunla kendisine verilen görevler için tahsis edilen veya izin veya irtifak hakkı tesis edilen sahalarda ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarını ve bakım ile koruma işlerini yapar veya yaptırır.

o) Yukarıdaki fıkralarda adları sayılmayan kamu kurum ve kuruluşları ile orman ürünlerini hammadde olarak kullanan Türkiye Selüloz ve Kâğıt Sanayii Genel Müdürlüğü, Orman Ürünleri Sanayii Anonim Şirketi, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü, Posta Telefon Telgraf Genel Müdürlüğü, ETİBANK Genel Müdürlüğü; kendi arazileriyle izin verilen, irtifak hakkı tesis edilen ve tahsis edilen sahalarda, üretim amaçlı ağaçlandırmalar yaparlar. Sahaların bakım, koruma ve işletilmesi bu kuruluşlarca yapılır veya yaptırılır.

p) Belediyeler; belediye sınırları içerisinde mücavir alanlarda, kendilerine ait veya tahsis edilen, izin verilen, irtifak hakkı tesis edilen yerlerde ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yapar ve "Belediye Ormanları" kurar. Bu sahaların bakım, koruma ve işletmesini yapar ve yaptırır.

r) Köy tüzel kişilikleri; köy mülki hudutları içindeki mülkiyeti kendilerine ait veya tahsis edilen, izin verilen veya irtifak hakkı tesis edilen sahalarda ağaçlandırma yaparak "Köy Ormanları" kurar. Bu Kanunun 2 ve 3 üncü maddelerine göre verilecek tahsis, irtifak ve izinlerde köy tüzel kişiliklerine öncelik tanınır. Ağaçlandırılan bu sahaların bakım, koruma ve işletilmesi köy tüzel kişiliklerince yapılır.

s) Odalar, Meslek Kuruluşları, Birlikleri, Sendikalar, Vakıflar, Dernekler, Spor Klüpleri, Gönüllü Kuruluşlar ve Benzeri Teşekküller; mülkiyeti kendilerine ait veya tahsis edilen, izin verilen veya irtifak hakkı tesis edilen sahalarda ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yaparlar.

t) Büyük İşletmeler; kendi arazilerinde veya izin verilen, irtifak hakkı tesis edilen veya tahsis edilen sahalarda, ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yapar veya yaptırırlar. Büyük işletme tanımı, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde çıkarılacak tüzükle tespit edilir.

Yukarıda sayılan kamu kurum ve kuruluşları, ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları için, istediği takdirde bünyelerinde uygun kapasiteli ormancılık birimleri oluştururlar. Bu çalışmalar için gerekli mali kaynağı kendi bütçelerinden karşılarlar.

Yukarıda sayılanlar dışında kalan kamu kurum ve kuruluşları ile tüzel kişiler de bu Kanun kapsamında ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yapabilirler.

Hatıra Ormanları

Orman Bakanlığınca; gerçek ve tüzel kişilerin talebi halinde, giderleri kendilerine ait olmak üzere "Hatıra Ormanı" kurulur. Ayrıca millî ve dinî bayramlarda ve özel günlerde, fidan dikilerek, her il ve ilçede "Hatıra Ormanları" oluşturulabilir. Hatıra ormanlarının ismi değiştirilemez. Bu ormanların tesis ve işletilmesi ile faydalanmaya ait esas ve usuller Orman Bakanlığınca belirlenir.

6831 sayılı Orman Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi hükmüne göre orman dışına çıkarılmış yerlerde hak sahipleri isterlerse özel orman kurabilirler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Planlama, Üretim ve Faydalanma

Projelendirme

Bu Kanun hükümlerine göre yapılacak ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları, Orman Bakanlığınca hazırlanacak tip uygulama projelerine göre yürütülür.

İdare ve Amenajman

Bu Kanun hükümlerine göre kurulan ormanlar, 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine göre işletilir ve idare olunur.

Faydalanma

Bu Kanunla kurulan ormanlardan elde edilen aslî ve talî ürünler, hak sahipleri tarafından 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine uygun olarak serbestçe değerlendirilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Malî Hükümler

Gelirler

Bu Kanun hükümlerine göre Orman Bakanlığınca yürütülecek ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarının harcamaları aşağıdaki gelirlerden karşılanır.

a) İthal edilen asli ve tali, gayrimamul, yarımamul ve mamul orman ürünleri ithalat vergi hasılatından % 30 oranında alınacak paylar.

b) Tahsisli orman emvali satışlarından;

1. Tahsisen satılan yakacak odun ve köylü pazar satışlarından satış bedelinin % 1’i,

2. Lif-yonga sanayinin ihtiyacı için tahsisen verilen lif-yonga odunları tahsis bedelinin % 2'si,

3. Kamu kurum ve kuruluşlarına tahsisen verilen tomruk, direk, kâğıtlık ve sanayii odunlarının tahsis bedelinin % 2'si,

Oranında alınacak paylar.

c) 6831 sayılı Orman Kanununun 52 nci maddesi hükmüne göre, özel orman alanlarında % 6 oranında verilen yapılaşma izinlerinde, yetkili birimce onaylı yol, bina ve tesis proje bedellerinin % 1'i oranında alınacak paylar.

d) Orman Genel Müdürlüğü Döner Sermaye Yönetmeliği hükümlerine göre yapılan satışlardan;

1. Satış gelirlerinin % 6'sı oranında,

2. Orman Genel Müdürlüğünce hesaplanan kurumlar vergisi üzerinden ayrıca ödenecek % 2'si oranında,

3. Artırmalı orman emvali satışlarında, alıcıdan tahsil edilecek % 3 oranında,

Alınacak paylar.

e) Orman Ürünleri Sanayii Anonim Şirketince satılan yarımamul ve mamul orman emvali satışlarında, alıcıdan tahsil edilecek % 3 oranındaki paylar.

f) 9.8.1983 tarihli 2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince oluşturulan "Çevre Kirliliğini Önleme Fonu" gelirlerinin % 5'i.

g) 6831 sayılı Orman Kanunu hükümleri gereğince verilecek izin veya irtifak haklarına dayanılarak, Devlet ye diğer kamu tüzel kişileriyle özel ve tüzel kişilerce, kâr gayesi bulunmaksızın ve kamu yararına hizmetlerde kullanılmak üzere yapılacak tesislerin dışındaki her türlü tesisin, proje toplam bedelinden orman sahasına isabet eden kısmının % 2 si oranında alınacak paylar.

h) 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu hükümleri gereğince kamu arazilerinin turizm yatırımlarına tahsisinde Hazinece tahsil edilen yıllık kira bedellerinin % 2’si oranında alınacak pay.

ı) Karayolları Genel Müdürlüğünün; ağaçlandırma ve erozyon kontrolü için ödeneği bulunmayan yeni yol yapımı projelerine ait yıllık yatırım ödeneğinin % 1'i oranında alınacak pay.

j) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün; ağaçlandırma ve erozyon kontrolü için ödeneği bulunmayan yeni baraj projelerine ait yıllık yatırım ödeneğinin % 2'si oranında alınacak pay.

k) Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün; ağaçlandırma ve erozyon kontrolü için ödeneği bulunmayan yeni gölet ve yol projelerine ait yıllık yatırım ödeneğinin % 1'i oranında alınacak pay.

l) Bağışlar ve yardımlardan sağlanan gelirler

Yukarıda, (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h) fıkralarında belirtilen gelirler ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından, tahsilatın yapıldığı tarihi takip eden ayın engeç 15 ine kadar Ağaçlandırma Fonunun gider hesabına yatırılır.

(ı), (j), ve (k) fıkralarında belirtilen paylar, ilgili kurumlar tarafından yıllık bütçelerinin hazırlanması sırasında hesaplanarak, bütçelerinin transfer tertiplerine ödenek olarak konur. Transfer tertiplerine konan bu ödenekler, bütçenin başlangıcını takip eden bir ay içinde Ağaçlandırma Fonu gider hesabına aktarılır. (ı), (j), (k) fıkralarında belirtilen paylar, ilgili kurumlar tarafından yürütülen proje keşiflerine bir poz numarası ile dahil edilir ve buradaki harcamaya özel sektör veya proje sahibi kuruluş tarafından gerçekleştirilen sonuç envanter bilgisi olarak her sene Orman Bakanlığına bildirilir. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yılı bütçelerine konulan ödeneklerle yapılması gereken ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları yılı içinde gerçekleştirilmediği takdirde bu işler için bütçelerinde ayrılan ödenekler aynı malî yılın kasım ayında Ağaçlandırma Fonu gider hesabına aktarılır.

Bu gelirler; Kurumlar Vergisinden, yapılacak bağışlar ve yardımlar ise veraset ve intikal vergisinden muaftır.

Harcamalar

Bu Kanun hükümlerine göre sağlanan gelirler; 6831 sayılı Orman Kanununun 22.5.1987 tarih ve 3373 sayılı Kanunla değişik 64 üncü maddesi hükmüne göre kurulmuş olan Ağaçlandırma Fonunda ayrı bir bölümde toplanır. Toplanan bu gelirler; herhangi bir kesinti yapılmaksızın, sadece bu Kanun hükümlerine göre yapılacak ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarında kullanılır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Eğitim, Tanıtım ve Ödüllendirme

Eğitim ve Tanıtım

Ağaç ve orman sevgisini yaygınlaştırmak için Türk Silahlı Kuvvetleri ile Millî Eğitim Bakanlığı, eğitim ve ders programlarında; Adalet Bakanlığı, ceza ve tevkif evlerinde ağaçlandırma ve erozyon konulu uygulamalı eğitimlere yer verirler.

Ağaçlandırma ve erozyon kontrolünü teşvik etmek, bu amaçla kurulmuş vakıflara üye olmayı özendirmek için Orman Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü ile Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü gerekli tanıtım çalışmalarını yaparlar.

Ödüllendirme ve Teşvik

Ağaç ve orman sevgisinin yaygınlaştırılmasına,

ormancılığın geliştirilmesine, erozyonun önlenmesine, çevrenin korunmasına önemli hizmetleri geçmiş, yeni ormanların kurulmasına fiilen veya maddî katkıda bulunmuş kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilere, Orman Bakanlığınca plaket ve sertifika verilebilir.

Bu Kanun hükümlerine göre kurulan ormanlarda, ağaçlandırma, bakım ve koruma masraflarının tamamı gelir ve kurumlar vergisi matrahından düşülür.

ALTINCI BÖLÜM

Yasaklar, Suçların Takibi ve Cezalar

Yasaklar

Bu Kanun hükümlerine göre tahsis edilerek, izin verilerek veya irtifak hakkı tesis edilerek kurulan ormanlarda, bina ve tesis yapılamaz. Bu alanlar amaç dışında kullanılamaz, ipotek edilemez, üçüncü şahıslara devredilemez. Amaç dışı kullanılması, veya üçüncü şahıslara devredilmesi, bir yıl içinde projelendirilerek uygulamaya geçilmemesi, beş yıl içinde amacın gerçekleştirilmemesi halinde; tahsis veya izin iptal edilir. Sahaya doğrudan ve bedelsiz el konulur. Ayrıca izin sahibinden iptale kadar geçen süre için Orman Bakanlığınca mahallî rayice uygun ecrimisil alınır.

Bu Kanun kapsamında izin verilen alanlarda petrol ve maden arama ve işletme faaliyetleri, bu alanlarda yapılan masrafların ruhsat sahibince tazmin edilmesi şartıyla Orman Kanununun 16 ncı maddesine göre yapılır.

Suçların Takibi ve Cezalar

Bu Kanun hükümlerine göre tesis edilen ormanlarda işlenen suçlar, 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine göre takip edilir ve cezalandırılır.

YEDİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Kaldırılan ve Değiştirilen Hükümler

Kaldırılan ve değiştirilen hükümler;

a) 7336 sayılı "Devlet Orman İşletmelerinden ve Kereste Fabrikalarından Satılan Orman Mallarından Vilayet Hususi İdareleri İçin Hisse Alınması Hakkında Kanun" yürürlükten kaldırılmıştır.

b) 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 18 inci maddesinin (k) bendinde parantez içinde yer alan "Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne" ibaresinden sonra gelmek üzere" ve Orman Genel Müdürlüğü’ne" ibaresi eklenmiştir.

c) 29.5.1986 tarihli 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununun 4 üncü maddesi (c) fıkrası yürürlükten kaldırılmış, aynı Kanunun 4 üncü maddesinin (e) fıkrasına, "Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükellefleri" ibaresinden sonra gelmek üzere (Orman Genel Müdürlüğü hariç) ibaresi eklenmiştir.

d) 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanununun 32 nci maddesi ikinci fıkrasının (e) bendine, "Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükellefleri" ibaresinden sonra gelmek ve parantez içinde yer almak üzere (Orman Genel Müdürlüğü hariç) ibaresi eklenmiştir.

e) Bu Kanun hükmüne göre tahsis edilen sahada halen petrol ve madencilik faaliyeti yapılmakta ise bu faaliyetin izin süresinin bitimine kadar, ruhsat süresinin uzatılması halinde de bu süre bitimine kadar bu sahalar hakkında ormansız alan statüsü uygulanır.

Yönetmelik

Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin esas ve usuller, Orman Bakanlığınca bir yıl içinde hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.

Yürürlük

Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.