1512 Noterlik Kanunu

BİRİNCİ KISIM

Genel hükümler

Noterlik mesleği

Noterlik bir kamu hizmetidir. Noterler, hukukî güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen başka görevleri yaparlar.

Noterliklerin kurulması ve yetki çevresi

Her asliye ve münferit sulh mahkemesinin bulunduğu yerde, o mahkemenin yargı çevresindeki noterlik işlerini görmeye yetkili olmak üzere bir noterlik kurulur.

Ancak asliye mahkemesinin yargı çevresinin birden çok ilçeyi kapsaması durumunda, gerektiğinde diğer ilçelerde de noterlik kurulabilir.

Şu kadar ki, bir ilin belediye sınırları içinde birden fazla noterlik bulunduğu takdirde, her noterlik, bağlı olduğu asliye mahkemesinin yargı çevresi ile sınırlı olmaksızın, il belediyesi sınırları içindeki bütün noterlik işlerini görmeye yetkilidir.

Asliye mahkemesinin kaldırıldığı ilçelerdeki birinci, ikinci ve üçüncü sınıf noterliklerin faaliyetleri devam eder. Bu yerlerde birden çok noterlik de kurulabilir. Asliye mahkemesi bulunmayan ilçelerde faaliyetleri devam eden veya yeniden kurulan aynı yargı çevresi içerisinde olup aynı belediye hudutları içerisinde bulunmayan noterlikler hakkında 109 uncu madde hükmü uygulanmaz.

Onuncu kısım hükümleri saklıdır.

Birden çok noterlik açılması ve noterliğin kapatılması

Adalet Bakanlığı, iş yoğunluğunda artış görülen yerlerde birden çok noterlik açabilir.

Adalet Bakanlığı, bir yerdeki noterliklerin gayrisâfi gelirlerinin toplamı ile iş hayatındaki gelişme ve gerilemeleri gözönünde bulundurmak suretiyle yukarıda fıkrada yazılı salâhiyetini kullanır.

Mevcut noterliklerden birden fazlasını, boşalmış bulunması kaydiyle kapatabilir.

Adalet Bakanlığı birden çok noterlik açma ve noterliklerden birden fazlasını kapatma yetkisini kullanmadan önce Türkiye Noterler Birliğinin mütalaasını alır.

Asliye mahkemesinin kaldırıldığı ilçelerdeki birinci, ikinci ve üçüncü sınıf noterlikler ise boşalmış olması halinde, Türkiye Noterler Birliğinin teklifi üzerine Adalet Bakanlığınca kapatılabilir.

Noterliklerin sınıflandırılması

Noterlikler dört sınıfa ayrılır.

Birinci, ikinci ve üçüncü sınıf noterlikler, Türkiye Noterler Birliğinin mütalaası alınarak Adalet Bakanlığınca sınıflandırılır.

Bu sınıflandırmada, her noterliğin yetki çevresi içindeki nüfus, iş yoğunluğu ve noterlik geliri esas tutulur. Genellikle, aynı mahkemeye bağlı noterlikler aynı sınıftan sayılır.

Adalet Bakanlığı, her dört yılda bir noterliklerin durumunu inceliyerek, yeniden yapacağı sınıflandırmayı Resmi Gazete ile ilân eder.

Yukarıki fıkrada gösterilen dört yıllık süre içinde açılan yeni noterlikler, sürenin bitimi beklenmeden ikinci fıkraya göre ve tahminî gayrisâfi gelirleri de gözönünde tutulmak suretiyle sınıflandırılarak, Resmî Gazete ile ilân olunur.

Dördüncü sınıf noterliğe indirme hakkındaki 31 inci madde hükmü saklıdır. Şu kadar ki, dördüncü sınıf noterlikten üçüncü sınıfa geçirilecek olanlar, her yılın Nisan Ay’ı başında tespit edilerek ilân olunur.

Yeni sınıflandırma ilân olununcaya kadar, eski sınıflandırmaya göre uygulama yapılır.

Noterin sınıfı ve asgari hizmet süresi

Noterler üç sınıfa ayrılır. İlk defa üçüncü sınıf bir noterliğe atanarak mesleğe girenlerin, işe başladıkları tarihte üçüncü sınıf hizmeti başlar.

Noterin ikinci ve üçüncü sınıfta asgari hizmet süresi dörder yıldır. Bu sürenin sonunda noterin sınıfının yükselebilmesi, Adalet müfettişi tarafından hakkında düzenlenen son hal kâğıdında olumlu kanaat belirtilmiş olmasına bağlıdır.

Noterliğin sınıfının yükseltilmesi noterin sınıfına tesir etmez.

Sınıfı yükseltilen bir noterlikte hizmet gören noter, sınıflandırmadan önceki sınıftaki hizmet süresini doldurmamış ise, bu sürenin dolduğu tarihten itibaren; bu tarihten önce Adalet müfettişi tarafından hakkında düzenlenen son hal kâğıdında yukarı sınıfa yükselmeye yeteneği olmadığının belirtilmiş olması halinde de olumlu kanaat belirten sonraki ilk hal kâğıdının düzenlendiği tarihten itibaren, bir üst sınıf hizmeti aynı noterlikte yapmağa başlar.

İKİNCİ KISIM

Noterlik mesleğine kabul

Noterliğe kabul şartları

Noter olabilmek için, bu kısım hükümlerine göre noterlik stajını tamamlıyarak, noterlik belgesini almış olmak şarttır.

Ayrık haller

Adlî veya askerî yargı hâkimlik yahut savcılıklarına veyahut hukuk fakültesi mezunu olup, idarî yargı hâkimlik veya savcılıklarına atanmış veya avukat unvanını kazanmış olan veya Avukatlık Kanununa göre staj ve avukatlık sınavı şartlarından bağışıklı olarak avukatlığa kabul olunmaya hak kazanmış bulunanlar, noterlik stajına tâbi değildirler.

Bu gibilerin 9 uncu maddenin (a), (b) ve (d) bentlerinde gösterilen belgeleri iliştirmek suretiyle Adalet Bakanlığına bir dilekçe ile başvurmaları üzerine, Bakanlıkça gerekli görülen diğer belgeler de getirtilerek yapılan inceleme sonunda, noter olmaya engel teşkil eden bir durumları bulunmadığı anlaşıldığı takdirde, ilgiliye 17 nci maddenin 3 üncü fıkrasında yazılı belge verilir ve 18 inci maddede gösterilen deftere kaydı yapılır.

Stajiyerlik şartları

Noterlik stajına kabul edilebilmek için:

1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,

2. 21 yaşını bitirmiş ve 40 yaşını doldurmamış olmak,

3. Türk hukuk fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabancı bir memleket hukuk fakültesinden mezun olup da, Türkiye hukuk fakülteleri programlarına göre noksan kalan derslerden başarılı sınav vermiş bulunmak,

4. Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavında başarılı olmak,

5. 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesine göre devlet memurluğuna atanmaya engel bir mahkûmiyeti bulunmamak,

6. Kesinleşmiş bir ceza veya disiplin kararı sonucunda hâkim, savcı, memur yahut avukat olmak niteliğini kaybetmiş bulunmamak,

7. Noterlik mesleğine yaraşmıyacak tutum ve davranışları çevresince bilinmiş olmamak,

8. Noterlikle ve noter stajiyerliği ile birleşemiyen bir işle uğraşmamak,

9. Mahkeme kararı ile kısıtlanmış olmamak,

10. İflâs etmiş ise itibarı iade edilmiş olmak, (Hileli ve taksirli müflisler itibarları iade edilmiş olsa bile kabul olunmazlar.)

11. Hakkında aciz vesikası verilmiş ise bunu kaldırmış bulunmak,

12. Noterlik görevini devamlı ve gereği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olmamak,

13. Staj yapılacak yerde ikametgâhı bulunmak, gerektir.

Noterlik stajına engel mahkûmiyeti olanlar ile terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı bulunanlar noterliğe kabul edilemezler.*

Staj isteminde bulunan kişi hakkında noterliğe engel bir suçtan dolayı soruşturma veya kovuşturma yapılması halinde, stajyerliğe alınma isteği hakkındaki kararın bu soruşturma ve kovuşturmanın sonuna kadar bekletilmesine karar verilebilir.

Şu kadar ki, ceza kovuşturmasının sonucu ne olursa olsun, stajiyerliğe kabul isteğinin geri çevrilmesi gereken hallerde, sonuç beklenmeden istek karara bağlanır.

Stajiyerlikle birleşemiyen işler

Bu kanunun 50 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları hükümleri ve aynı maddenin üçüncü fıkrasında yer alan ticaret yapma yasağı ile ilgili hüküm stajiyerler hakkında da uygulanır.

Stajiyerlik için başvurma

Stajiyerlik için başvurma, staj yapılacak yerdeki noterlerin bağlı bulunduğu noter odasına verilecek bir dilekçe ile yapılır. Dilekçeye aşağıdaki belgeler eklenir.

a) Yedinci maddedeki stajiyerlik şartlarına ilişkin belgelerin onanmış ikişer örneği,

b) Yedinci maddenin 5, 8, 10 ve 11 inci bentlerinde gösterilen engellerin kendisinde bulunmadığına dair bir beyanname,

c) O noter odasında üye olan bir noter tarafından staj isteminde bulunan kimsenin ahlaki durumu hakkında düzenlenecek tanıtma kâğıdı,

d) Tebligata salih ikametgâh adresi,

Bu belgelerin birer örneği oda başkanı tarafından onaylanarak, Türkiye Noterler Birliğine gönderilir. Diğer örnek veya asılları odadaki dosyasında saklanır.

Staj isteminde bulunan tarafından verilen beyannamenin gerçeğe aykırılığı ortaya çıktığı takdirde, bu kimse hakkında resmî mercilere yalan beyanda bulunmak suçundan dolayı ceza kovuşturması yapılır.

Stajın ilânı

Staj için başvurma istemi yukarıdaki maddede yazılı hususlarla birlikte istem tarihinden itibaren on gün içinde o yerin belediye ve adliye dairesinin münasip bir yerinde onbeş gün süre ile asılmak suretiyle ilân olunur.

Açık delil veya vakıalar göstermek şartiyle herkes bu süre içinde kaydın yapılmaması için odaya itirazda bulunabilir.

Rapor

Oda başkanı, istemin ilânından önce odaya bağlı noterlerden birini, istemde bulunanın manevî nitelikleri taşıyıp taşımadığını ve noter stajiyerliği ile birleşmiyen bir işle uğraşıp uğraşmadığını araştırarak bir rapor düzenlemek üzere görevlendirir.

Staja kabul, ret veya kovuşturma sonuna kadar beklenmesi kararı

Oda yönetim kurulu, itiraz süresinin bitmesinden itibaren bir ay içinde, 11 inci maddede yazılı raporu da gözönünde tutarak, adayın stajiyer listesine kabul edilip edilmemesi veya kovuşturma sonuna kadar beklenmesi hakkında gerekçeli bir karar verir.

Bu karar aleyhine, oda yönetim kurulu üyeleri, kararın verildiği yer Cumhuriyet savcısı ve alâkalı, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde Türkiye Noterler Birliğine itirazda bulunabilir.

Birinci fıkrada yazılı süre içinde bir karar verilmemiş olması halinde talep reddedilmiş sayılır. Bu takdirde bir aylık sürenin bitiminden itibaren onbeş gün içinde, staj isteminde bulunan, Türkiye Noterler Birliğine itiraz edebilir.

Oda yönetim kurulunun kabul kararı ve Türkiye Noterler Birliği Yönetim Kurulunun itiraz üzerine verdiği karar Adalet Bakanlığının onayı ile kesinleşir. Adalet Bakanlığı kararı aleyhine staj isteminde bulunan veya Türkiye Noterler Birliği Danıştay’a başvurabilirler.

Stajın başlangıcı

Noterlik stajı, listeye kayıt tarihinden itibaren başlar.

İtiraz, kaydın yapılmasını durdurur.

Stajiyer adedinin tespiti ve stajın hangi noter yanında yapılacağı

Adalet Bakanlığı her yılın Aralık ay’ı içinde, açık veya boşalmış bulunan ve açılacak veya boşalacak noterliklerin sayısını gözönünde tutmak ve Türkiye Noterler Birliğinin de mütalaasını almak suretiyle, gelecek yıl içinde kaç kişinin staja kabul edilebileceğini tespit eder ve keyfiyeti Resmî Gazete ve stajın yapılabileceği yerlerde çıkan birer gazete ile birer defa yıl sonuna kadar yayınlar. Türkiye Noterler Birliği, Bakanlığın bu kararı aleyhine Danıştay’a başvurabilir.

Stajın hangi noter yanında yapılacağı, oda yönetim kurulu tarafından 12 nci maddeye göre verilecek kararda gösterilir.

Noterliğin boşalması veya noterin iki aydan fazla süreli bir engeli sebebiyle işinden ayrılması hallerinde oda yönetim kurulu tarafından, stajiyerin başka bir noter yanında stajını tamamlamasına derhal karar verilir. Şu kadar ki, stajının altı ayını doldurmuş stajiyer hakkında, noterliğin kapanması dışındaki hallerde, bu hüküm uygulanmaz.

Staj süresi ve stajiyerin görevleri

Staj süresi bir yıldır.

Staj, kesintisiz olarak yapılır. Stajiyerin haklı sebeplere dayanarak devam edemediği günler, engelin kalkmasını izleyen bir ay içerisinde başvurduğu takdirde, oda yönetim kurulunca tamamlattırılır.

Oda başkanı, haklı engeller halinde, stajiyere 15 günü geçmemek üzere izin verebilir.

Stajiyer, staj gördüğü noterlik dairesinde, bu kanun ve yönetmeliğin gösterdiği işleri yapmakla yükümlüdür.

Staja ait raporlar

Stajiyerin ahlakî gidişi ve meslekî ehliyeti hakkında, yanında staj yaptığı noter tarafından her üç ayda bir verilecek rapor, noterin bağlı bulunduğu odaya gönderilir.

Bu raporlardan sonuncusu stajiyerin noter olup olamıyacağına veya stajın altı ay daha uzatılması lüzumuna dair kesin kanıyı da kapsar.

14 üncü maddenin son fıkrası gereğince staj yapılan noterliğin değiştirilmesi halinde, eksik kalan üç aylık rapor, yeni noter yanında geçirilen ilk üç aylık devreye ait raporla birlikte tanzim edilir. 14 üncü maddenin aynı fıkrası gereğince staj yerinin değiştirilmemesi veya stajiyerin 33, 34 ve 35 inci maddeler uyarınca başka bir noterlikte vekâlet ile görevlendirilmesi yahut stajın son üç aylık devresi içinde noterliğin değiştirilmesi hallerinde üç aylık raporlar ve stajın bitimine kadar noterin görevine dönememesi halinde son rapor, eski raporlar gözönünde tutulmak ve gerekli bilgi toplanmak suretiyle oda başkanı veya vekili tarafından düzenlenir.

Noter odası başkanı, stajiyerin dosyasını, kendi görüşünü de yazarak, ikametgâh adresi ile birlikte Türkiye Noterler Birliği Başkanlığına gönderir.

Türkiye Noterler Birliği Başkanlığı, varsa itirazını da ilâve etmek suretiyle dosyayı Adalet Bakanlığına yollar.

Adalet Bakanlığının kararı

Adalet Bakanlığı tarafından, dosyanın gelmesinden itibaren 15 gün içinde, stajdan beklenen maksadın hasıl olup olmadığına dair bir karar verilir.

Stajdan beklenen maksat hasıl olmamışsa, bu karar noter yanındaki stajın altı ay daha uzatılması veya stajiyerlikten çıkarma şeklinde olabilir.

Stajdan beklenen maksat hasıl olmuşsa Adalet Bakanlığı tarafından stajiyere bir noterlik belgesi verilir. Bu belge, açık bulunan üçüncü sınıf noterliklerden birine atanma hakkı verir.

Adalet Bakanlığının bu maddeye göre vereceği kararlar aleyhinde ilgili stajiyer, yanında staj yapılan noter ve Türkiye Noterler Birliği Danıştay’a başvurabilirler.

Noterlik belgesine sahip olanların defteri

Adalet Bakanlığında tutulacak bir deftere, noterlik belgesine sahip olanlar, belge sıra numaralarına göre kaydedilir.

Defterdeki kaydı silinmiş olanların başvurmaları üzerine yeniden kayıtları, 25 inci maddenin ikinci fıkrası gereğince tespit edilecek başvurma tarihlerine göre yapılır. Bu durumda olup aynı gün başvuran birden çok istekli arasında sıralama, belge sıra numaralarına göre yapılır. Aynı gün kayıtları yapılacaklar arasında, birinci fıkraya göre kaydı gerekenler de varsa, birinci fıkraya göre yapılacak kayıt öncelik kazanır.

Deftere ilgilinin durumunu gösteren ve yönetmelikte belirtilecek diğer hususlar da yazılır.

İlgilinin noterliğe atanması, ölümü, noterliğe atanma şartlarını daimî olarak kaybetmesi ve bu kanunda gösterilen diğer hallerde defterdeki kaydın silinmesi şekli yönetmelikte gösterilir.

Adres bildirme yükümlülüğü

Noterlik belgesine sahip olup, 18 inci maddede gösterilen deftere kayıtlı bulunanlar, 9 uncu maddeye göre noter odasına verdikleri tebligata salih adreslerinde meydana gelen değişiklikleri de, değişiklik tarihinden itibaren 15 gün içinde Adalet Bakanlığına bildirmekle yükümlüdürler.

Stajda ücret

Noterlik stajı ücretlidir.

Staj ücreti, Adalet Bakanlığının da mütalaası alınmak suretiyle Türkiye Noterler Birliğince tespit olunur ve stajın başlangıç tarihinden Adalet Bakanlığınca noterlik belgesinin verildiği tarihe kadar olmak üzere, Birlik bütçesinden ödenir.

Stajiyerin yönetmelikte gösterilen şekilde belgelendirilecek hastalığı halinde, en çok iki ay süre ile ve 15 inci maddedeki izin süresince ücreti kesilmez.

Stajın 17 nci maddeye göre uzatılması halinde, uzatılan süre için stajiyere ücret ödenmez.

Stajiyerin, stajiyerlik şartlarından birini kendi elinde olmaksızın kaybetmesi hali ayrık olmak üzere, stajı terk etmesi veya stajiyerlikten çıkartılması yahut da noterlik belgesine sahip bir kimsenin noterliğe atanmak için Adalet Bakanlığınca yapılacak tekliflerden ikisini reddetmesi veya ilân edilen noterliğe başvurması üzerine atandığı görevine başlamıyarak müstafi sayılması yahut ilk defa atandığı noterlikte en az iki yıl hizmet etmeden kendi arzusu ile meslekten ayrılması hallerinde stajiyerlik ücreti olarak kendisine ödenen paranın tutarı, ödeme süresine karşılık olan kanunî faizi ile birlikte İcra ve İflâs Kanununun ilâmların icrasına ilişkin hükümleri uyarınca Türkiye Noterler Birliği tarafından kendisinden tahsil olunur. Türkiye Noterler Birliğinin bu alacağı, yukarıdaki ödeme sebeplerinin vukuu tarihinden itibaren bir yıl ve herhalde noterlik belgesinin verildiği tarihten itibaren on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

Stajiyerin sorumluluğu

Stajiyerler, staj süresi içinde bu kanun ve yönetmelik hükümleri uyarınca yaptıkları bütün işlerden dolayı, o işin asıl görevlisi gibi sorumludurlar.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Noterliğe atama

BİRİNCİ BÖLÜM

İlân ve başvurma usulü

İlân

Boşalan, açılan veya dördüncü sınıftan üçüncü sınıfa geçirilen noterlikler Resmî Gazete’de ilan olunur.

Şu kadar ki, yaş tahdidi sebebiyle boşalacak noterliklerin, noterin yaş tahdidine tabi tutulmasından önce ilânı zorunludur.

Yapılacak ilânda, boşalan ve üçüncü sınıfa geçirilen noterliğin bir evvelki yıla ait gayrisafî geliri, açılan noterliğin ise emsallerine göre Adalet Bakanlığınca tahmin edilecek gayrisafî geliri ve isteklilerin hangi belgelerle birlikte başvurmaları gerektiği gösterilir.

Başvurma usulü

İlân edilen noterliğe başvuranlar, 7 nci maddenin (1), (5) ve sonraki bentlerinde yazılı şartları kaybetmediklerini gösterir belgeleri ile askerlik hizmetini yaptıklarına veya askerlik hizmetine elverişli olmadıklarına ilişkin belgeyi Adalet Bakanlığına veya Bakanlığa gönderilmek üzere bulundukları yer Cumhuriyet Savcılığına verecekleri dilekçelerine iliştirmek zorundadırlar.

Adalet Bakanlığınca verilen süre içerisinde noksan belgelerini tamamlamıyan kişilerin istemi nazara alınmaz.

Başvurma tarihinde noter bulunanlar hakkında yukarıki fıkralar hükmü uygulanmaz.

9 uncu maddenin son fıkrası hükmü bu halde de uygulanır.

İKİNCİ BÖLÜM

Üçüncü sınıf noterliğe atama

İlân üzerine atama

22 nci maddeye göre ilân edilen üçüncü sınıf noterliğe, ancak noterlik belgesini almış olan bir kimse atanabilir.

Adalet Bakanlığı, Resmî Gazete’de ilân tarihinden itibaren bir ay tamamlandıktan ve her halde 23 üncü maddenin 2 nci fıkrasına göre verilen sürenin bitiminden sonra isteklilerden 18 inci maddede gösterilen defterdeki sırada en önde bulunanı, engel bir hali olmamak şartiyle, noterliğe atar.

Noterlere Türkiye Noterler Birliği tarafından verilen kimlik kartı, tüm resmî ve özel kuruluşlar tarafından kabul edilecek resmî kimlik hükmündedir.

Teklif üzerine atama

Yukarıki maddeye göre atama mümkün olmadığı takdirde, Adalet Bakanlığı, 18 inci maddede gösterilen defterin başında bulunan noterlik belgesine sahip kimseye yazılı olarak atama teklifinde bulunur. Bu teklife, tebliği tarihinden itibaren bir hafta içinde ilgili tarafından cevap verilmediği takdirde, teklif reddedilmiş sayılır.

Cevabın süresi içinde olup olmadığı, cevap yazısının postaya verildiği, Cumhuriyet Savcılığı aracılığı ile gönderilmiş ise savcılık kaleminde, Bakanlığa verilmiş ise Bakanlıkta kaydedildiği tarihe göre tespit edilir.

Teklifin açıkça veya süresinde cevap verilmemek suretiyle reddi halinde defterde daha sonraki sırada bulunana aynı yoldan teklif yapılır.

Adalet Bakanlığında bulunan adresine tebligat yapılması mümkün olmıyan kimse teklifi reddetmiş sayılır. Ancak, tebligatın yapılamaması ilgilinin kusurundan doğmamışsa, o noterliğe atanma hakkı ortadan kalkmakla beraber, kendisine teklif yapılmamış sayılır.

Şu kadar ki, belli süreli geçici bir kamu görev veya hizmetinde bulunan noterlik belgesine sahip kimselere bu görev veya hizmetleri süresince, kendi istekleri olmadan teklif yapılmaz.

Teklifin reddolunmasının sonucu

Adalet Bakanlığınca 25 inci maddeye göre yapılan iki teklifi reddeden veya reddetmiş sayılan kimse, 20 nci maddedeki tazmin yükümlülüğü saklı kalmak üzere, 16 inci maddede gösterilen defterden silinir.

25 inci maddenin son fıkrası kapsamına giren kimselere kendi istekleri olmaksızın teklif yapılması halinde yukarıki fıkra hükmü uygulanmaz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Birinci, ikinci ve üçüncü sınıf noterliklere atanma

Atama usulü

Birinci sınıf noterliğe birinci sınıf, ikinci sınıf noterliğe birinci veya ikinci sınıf, üçüncü sınıf noterliğe birinci, ikinci veya üçüncü sınıf noterler arasından, 22 nci maddeye göre yapılan ilanları izleyen bir ay içinde başvuran isteklilerden birisi, Adalet Bakanı tarafından atanır. Noterlik belgesi sahiplerinin üçüncü sınıf bir noterliğe atanabilmesi, üçüncü veya daha üst sınıf noter isteklilerin bulunmamasına bağlıdır. İkinci ve üçüncü sınıf noterliklere atamada bir üst sınıftan olan noterlerin atanma isteği diğer isteklilere tercih edilir. Bulunduğu noterlikte iki yılını doldurmamış bulunan noterlerin atanma isteği nazara alınmaz.

Atama yapılırken aynı sınıftan noterlerin meslekteki kıdemleri esas alınır. Kıdemde eşitlik hâlinde Adalet Bakanlığınca verilen noterlik belge sıra numarası önce olan tercih edilir.

İki defa yapılan ilana rağmen, birinci fıkra uyarınca atama yapılamayan bir noterliğe; üst sınıf veya aynı sınıf noterler, bu sınıflardan isteklinin bulunmaması halinde, bir alt sınıf noterler arasından atama yapılabilir. Bu fıkra kapsamında yapılacak atamalarda birinci fıkranın son cümlesindeki iki yıllık süre bir yıl olarak uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Müşterek hükümler

Atamadan önce vazgeçme

Atanma veya nakil talebinde bulunan başvuru sahiplerinin vazgeçme talepleri, 22 nci maddeye göre yapılan ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Adalet Bakanlığına fiziki olarak teslim edilmesi veya elektronik ortamda iletilmesi kaydıyla, atama işleminde değerlendirilir; aksi hâlde vazgeçme talebi dikkate alınmaz.

Noterliğin kapatılması veya istifa yolu ile noterlikten ayrılanların atanma isteği

Boşalan veya yeniden açılan bir noterliğe yapılan atama tasarrufunun yargı organı tarafından iptali halinde açıkta kalan noter, atanmadan önceki noterlik görevine döner; önceki noterliğe başkası atanmış ise, kendi sınıfından boşalacak veya yeni açılacak ilk noterliğe diğer bütün isteklilere tercihan atanır. Bu suretle atananların önceki noterlikte geçen hizmet süresi, yeni atandığı noterlikte geçmiş sayılır.

Bulunduğu noterlikte iki yıllık hizmet süresini doldurduktan sonra istifa yolu ile meslekten ayrılan bir noter, ilan üzerine başvurması halinde ve noter olma yeterliğini kaybetmediğini de belgelendirmesi şartı ile ayrıldığı tarihteki kendi sınıfından veya alt sınıftan bir noterliğe 27 nci maddede belirtilen esas ve sıra çerçevesinde atanır.

Bulunduğu noterlikte iki yıllık hizmet süresini doldurmadan istifa yolu ile meslekten ayrılan bir noterin ayrıldığı tarihteki kendi sınıfından bir noterliğe atanabilmesi, noter olma yeterliğini kaybetmediğini belgelendirmekle birlikte 24 ve 27 nci maddelerde belirtilen başka isteklinin bulunmamasına bağlıdır. Ancak, müstafi noter, istediği takdirde kendi sınıfının altındaki sınıftan bir noterliğe 27 nci maddenin birinci fıkrasındaki esaslar çerçevesinde atanır. Her iki durumda isteklilerin birden çok olması halinde, 27 nci maddenin ikinci fıkrası hükmü uyarınca tercih yapılır.

İstifa yolu ile meslekten ayrılan bir noter, ayrıldığı tarihten itibaren altı ay geçmedikçe atanma talebinde bulunamaz.

İkinci defa istifa yolu ile meslekten ayrılanlar, bir daha noterliğe atanamazlar.

Bu Kanunun yürürlüğünden önce noter yardımcısı olarak atanmış bulunanlar, bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları hükümlerinden yararlanamazlar; bu kimseler, istifa yoluyla noterlikten ayrıldıktan sonra, 7 nci maddedeki nitelik ve yeterliklere sahip olmadıkça yeniden noterliğe atanamazlar.

Göreve başlama ve istifa etmiş sayılma

Noter sıfatı, noterliğe fiilen başlama tarihinde kazanılır. Kendi sınıfında veya yukarı sınıfta başka bir noterliğe atanan veya nakledilen noterin, o yer noterlik sıfatı, Cumhuriyet savcısının huzurunda yapılacak devir ve teslim işleminin bitmesiyle sona erer; yeni yer noterlik sıfatı ise bu yere fiilen başlama tarihinde kazanılır. Arada geçen sürede noter sıfatı devam eder.

Atama veya nakle ilişkin karar, Adalet Bakanlığının resmî internet sitesinde ilan edilir. Noter, ilan tarihinden itibaren bir ay içinde yeni görevine başlamak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın süresi içinde görevine başlamayan noter, noterlik mesleğinden istifa etmiş sayılır.

Bir noterliğe atanan kişi, atama veya nakil kararının kendisine tebliğinden önce Bakanlığa veya Cumhuriyet Savcılığına vereceği bir dilekçe ile isteminden vazgeçtiğini bildirebilir. Bu şekilde üç defa vazgeçenlerin daha sonraki atanma istekleri nazara alınmaz. Bunlar noterlik belgesi sahibi ise belgeleri iptal edilir. Atanma kararının tebliğinden önceki vazgeçmelerde yeniden ilan yapılmaksızın mevcut isteklilerden biri, 24, 27 ve 29 uncu maddelerdeki esaslara göre o noterliğe atanır.

Meslekte bulunanlar için yeni noterlikte işe başlama süresi, ayrıldıkları noterliğin devir ve teslim işleminin tamamlandığı tarihten itibaren işlemeye başlar.

Noterlik dairesini Adalet Bakanlığınca tespit edilen yer dışında açan veya çalışmakta olduğu noterliği bu yer dışına nakleden noterlere, Adalet Bakanlığınca noterlik dairesini tespit edilen yer sınırları içine taşıması için bir aylık süre verilir. Bu süre içinde noterliğini tespit edilen yer sınırları içine taşımayan noter, görevinden istifa etmiş sayılır ve noterlik dairesi, Türkiye Noterler Birliğinin gözetiminde tespit edilen yer sınırları içine nakledilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Dördüncü sınıf noterlikler

Dördüncü sınıf noterliğe indirme

Açık bulunan üçüncü sınıf bir noterliğe noter atanması mümkün olamazsa, bu noterlik, dördüncü maddedeki sınıflandırma ve ilân hakkındaki hüküm uygulanmaksızın, Adalet Bakanlığınca dördüncü sınıfa indirilir.

Dördüncü sınıf noterliklerin yönetimi

Dördüncü sınıf noterlikler, o yerin bağlı bulunduğu adalet komisyonunun inhası üzerine, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek icra müdürü, icra müdür yardımcısı veya kâtip sınıfından bir adalet memuru tarafından geçici olarak yönetilir.

Bu gibilere, geçici yetkili noter yardımcısı adı verilir.

Asliye mahkemesinin bulunmadığı ilçelerde açılacak olan dördüncü sınıf noterlikler için, öncelikle hükûmet konaklarında imkânlar ölçüsünde yeterli nitelikte yer ayırmakla mülkî amirler görevlidir.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Notere vekâlet ve imza yetkisi

Boşalan noterliğin vekâleten yönetimi

Her ne sebeple olursa olsun boşalan birinci, ikinci veya üçüncü sınıf bir noterliği, atanan noter göreve başlayıncaya kadar o noterlikte çalışan ve stajının altı ay’ını tamamlamış olan stajiyer, bu durumdaki stajiyerler birden fazla ise kıdemlisi, o noterlikte bu durumda stajiyer yoksa noter odasının uygun bulacağı ve görevlendireceği aynı durumdaki stajiyer, bunlardan hiç birisi bulunmadığı takdirde o noterliğin başkâtibi, onun da engelli bulunduğu hallerde en kıdemli kâtibi vekâleten yönetir.

Noterlikte bu işi görecek kâtip bulunmadığı takdirde, Cumhuriyet savcılığının bildirmesi üzerine, adalet komisyonu tarafından atanacak icra müdürü, icra müdür yardımcısı veya yeterli bir adalet memuruna bu iş gördürülür. İşin yürütülmesinde yetersiz kaldığının denetimlerde belirlenmesi halinde vekil her zaman değiştirilebilir.

Yukarıki fıkralar gereğince noterliği yürüten görevliye, kendi aylık veya ücretinden az olmamak üzere, noter odası tarafından tayin olunacak ücret, noterlik gelirinden ödenir. Ancak, bu ücret noterliğin aylık sâfi gelirinin yarısından fazla olamaz.

Vekilin daire dışında bizzat yapacağı işlemlerden alınacak yol ödeneği dahil noterliğin, aylık gayri safi gelirinden, noterlik aidatı vekilin ücreti ve noterliğin diğer giderleri ayrıldıktan sonra kalanı, gelir ve giderin müfredatlı listesi ile birlikte en geç müteakip ayın onbeşine kadar vekil tarafından Türkiye Noterler Birliğine gönderilir.

Geçici bir süre işten ayrılmalarda vekâlet

Noterlerin, tutuklanma, işten el çektirme ve geçici olarak işten çıkarma gibi sebeplerden dolayı geçici bir süre işlerinden ayrılmaları halinde görevleri 33 üncü madde uyarınca gördürülür.

Bu takdirde, geçici olarak işten çıkarma hali ayrık olmak üzere diğer hallerde, noterlik aidatı ayrıldıktan sonra sâfi gelirin noter vekiline verilen ücretten artan kısmının yarısı notere verilip, diğer yarısı zimmeti çıktığı takdirde mahsup edilmek, aksi takdirde notere iade olunmak üzere, soruşturma ve kovuşturma kesin bir kararla sonuçlanıncaya kadar alıkonulur. Geçici olarak işten çıkarma halinde noter aidatı ve vekile verilen ücretten artan noterlik sâfi geliri Türkiye Noterler Birliğine gönderilir.

Geçici yetkili noter yardımcısının birinci fıkrada gösterilen sebeplerle işinden ayrılması halinde 32 nci maddedeki usule göre yerine bir vekil seçilir. Vekil noterlik gelirinin tamamını alır.

Engel halinde vekâlet

Hastalık ve izin gibi haklı engeller sebebiyle işlerinden ayrılan noterlere, o noterlikte öncelikle imzaya yetkili kimse vekâlet eder.

İmzaya yetkili kimse bulunmaması halinde, stajının altı ay’ını doldurmuş bulunan o noterlikteki stajiyer, bu durumda stajiyer yoksa başkâtip veya kıdemli noterlik kâtibi, o noterlikte vekalet görevinin verilebileceği bir kimse bulunmadığı takdirde noter odasının uygun bulacağı yukarıda anılan nitelikte başka bir stajiyer bu işi görür.

Bunlardan birisinin bulunmadığı hallerde, noterin Cumhuriyet savcılığına başvurması üzerine bu görev, adalet komisyonunca icra müdürü, icra müdür yardımcısı veya yeterli bulunan bir adalet memuruna, 33 üncü maddenin üçüncü fıkrası uyarınca takdir edilecek ücret karşılığında gördürülür.

Geçici yetkili noter yardımcılarının 1 inci fıkrada gösterilen engelleri halinde 34 üncü maddenin son fıkrası hükmü uygulanır.

İmza yetkisi

Noter, kendisine yardım etmek üzere, stajının üç ay’ını tamamlamış bulunan stajiyerine, başkâtibine veya diğer bir kâtibine imza yetkisi verebilir.

Birden çok kimseye imza yetkisi verilmiş olması halinde, bunlardan hangisinin öncelikle imzaya yetkili olduğu, yetki belgelerinde belirtilir.

İmza yetkisinin hangi şartlarda ve ne şekilde verilebileceği yönetmelikte gösterilir.

BEŞİNCİ KISIM

Noterlerin andiçmesi, teminatı, imza ve mühür örnekleri

Noterlerin andiçmesi

İlk defa noterliğe atananlar, işe başlamadan önce, bağlı bulundukları asliye hukuk veya münferit sulh mahkemesinde, kendilerine verilen bu görevi doğru ve tarafsız olarak yapacaklarına dair vicdan ve namusları üzerine and içerler. Tutulacak üç nüsha tutanağın bir nüshası Adalet Bakanlığına gönderilir. Diğer nüshalardan biri Cumhuriyet Savcılığında, öbürü de noterlikteki dosyasında saklanır.

Teminat

Noterlik mesleğine girenler, göreve başladıkları tarihten itibaren iki ay içinde, noterliğin bir yıllık gayrisafî gelirinin % 5’i nispetinde teminat verirler. Teminat yalnız para olabilir.

Yeni açılacak olan noterliklerin teminatı, noterliğin ilânında gösterilen tahminî gayrisafî gelir üzerinden ödenir.

Noterler ilk yılı takibeden yıllarda da bir evvelki yıla ait fiilî gayrisafî gelirlerinin % 1 ini o yılın Şubat ay’ı sonuna kadar teminat olarak verirler.

Teminat parası, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait bulunan millî bir bankaya yatırılır. Bu bankalar yönetmelikte gösterilir.

Teminat parası noterlerin görevleri dolayısiyle sebep olabilecekleri zararlara ve bu yüzden haklarında verilebilecek para cezasına karşılık teşkil eder. Bu paralar başkasına temlik ve terhin edilemez. Haciz, 49 uncu madde gereğince, devir işlemi sırasında alıkonulacak miktardan artakalanı için mümkündür.

Teminat paralarını süresi içinde yatırmıyan veya noksan yatıran notere, Adalet Bakanlığınca teminatını tamamlaması için bir ay’ı geçmemek üzere uygun bir süre verilir. Bu süre içinde de teminatını tamamlamıyan noter istifa etmiş sayılır.

İmza ve mühür örnekleri

Noterler, göreve başladıkları tarihten itibaren 15 gün içinde, noterlik mührü ile imzalarının üçer örneğini, bulundukları yer valiliğine göndermekle yükümlüdür.

İmza yetkisi verilenlerin imzalarının birer örneği de, yetki belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde valiliğe gönderilir.

ALTINCI KISIM

Noterlik Dairesi

Dairenin niteliği ve kiralanması

Noterlik dairesi, resmî daire sayılır. Kira sözleşmesi daire adına noter tarafından yapılır.

Noterlik dairesinin her türlü gideri notere aittir.

Evrak ve defterlerin temini ve imhası

Noterliklerde ve Türkiye Noterler Birliği organlarında kullanılan evrak ve defterlerle sair büro malzemesinin temini ve evrak ve belgelerin imhası, yönetmelikte gösterilen usullere göre, Devlet daireleri hakkındaki hükümlere tabidir.

Personel

Noterlik dairesi personeli, noterin emri altında bulunan işe yeter sayıdaki kâtip ve hizmetliden meydana gelir.

En az iki kâtip bulunan noterliklerde, bunlardan biri başkâtiplik görevini yapar.

Başkâtip

Başkâtip noterlik dairesi personelinin şefidir.

Noterlik dairesinde bulunan evrak, defter ve demirbaş eşyadan noterle birlikte başkâtip sorumludur.

Noter kâtibi olabilme şartları

Noter kâtibi olabilmek için, Devlet Memurları Kanununda yazılı şartlara sahip bulunmak, ceza veya disiplin kararı ile meslekten çıkarılmış olmamak altı aylık adaylık süresini geçirmek ve yeterliği noter tarafından onaylanmak şarttır.

Yeterliği onaylanmıyan aday altı ay daha çalıştırılabilir. Yine başarı gösteremezse o noterlikte çalıştırılamaz.

Türkiye Noterler Birliği veya odalar tarafından açılacak kursları bitirenler, adaylığa öncelikle alınırlar.

Sözleşme yapma zorunluğu

Noterler adayları en az bir yıl süreli bir sözleşme ile işe alırlar. Sözleşmede açıkça yazılmasa bile noterin, adaylık süresinin bitimini takibeden 15 gün içinde, adayın yetersizliği sebebiyle feshi ihbar hakkı saklıdır. Adaylık süresinin uzatılması halinde de aynı hüküm uygulanır.

Feshi ihbar süresi içinde sözleşme feshedilmemiş veya adaylık uzatılmamış bulunursa, bu sürenin sonundan itibaren sözleşme, kâtiplik sözleşmesi halinde devam eder.

Noter kâtibi ve adayı ile yapılacak sözleşme dört nüsha olarak düzenlenir ve düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde bir nüshası noter odasına, ikinci nüshası bölge çalışma müdürlüğüne gönderilir. Diğer nüshalardan biri noterde, diğeri kâtip veya adayda kalır.

Odaya gönderilen nüshaya, adayın Devlet Memurları Kanunundaki şartlara sahip olduğunu gösteren belgelerin onaylı birer örneği de eklenir.

Kâtip adayı ile yapılan sözleşmenin ikinci fıkra uyarınca kâtiplik sözleşmesi haline geldiği veya sözleşmenin herhangi bir sebeple ortadan kalktığı hususları da, bu durumların ortaya çıktığı tarihten itibaren 15 gün içinde noter tarafından odaya bildirilir.

Yukarıki fıkralara aykırı hareket eden noterlere, kusursuz oldukları anlaşılamadığı takdirde, ilk defasında en az kınama cezası verilir.

44 üncü madde hükmüne aykırı hareket edenler hakkında da yukarıki fıkra hükmü uygulanır.

Noter kâtibi ve adayına verilmiş olan meslekten çıkarma cezasının kesinleşmesi halinde, kâtiplik veya adaylık sözleşmesi, kesinleşme tarihinden münfesih olur. Kâtip ve adayın bu sebeple noterden herhangi bir tazminat talebetmesi mümkün değildir.

Hizmetlilerin yapamıyacağı görevler

Hizmetliler, kâtip görevinde kullanılamaz.

Yıllık izin ve mazeret izni

Noter tarafından, noterlikte en az 1 yıl hizmeti bulunan kâtip ve hizmetlilere aşağıdaki esaslara göre yıllık izin verilir.

A) 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) hizmeti bulunanlara 15 gün,

B) 5 yıldan 15 yıla kadar (15 yıl dahil) hizmeti bulunanlara 20 gün,

C) 15 yıldan fazla hizmeti bulunanlara 1 ay.

Yıllık izinlerini noterliğin bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara, gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere 7 güne kadar ek bir izin verilmesi zorunludur.

Birinci fıkradaki bir yıllık hizmet süresinin hesabında kâtiplerin adaylık süresi de nazara alınır.

Haklı bir mazereti bulunmak şartiyle kâtip ve hizmetlilere, noter tarafından, gidiş geliş dahil olmak üzere yılda en çok on gün izin verilebilir. Bu şekilde alınan izinler toplamı on günü aştığı takdirde, aşan miktar yıllık izinden düşülür.

Yukarıki fıkralara göre izinli bulundukları süre içinde kâtip ve hizmetliler ücretlerini tam olarak alırlar.

Bu süreler toplu iş sözleşmeleri ve hizmet akitleri ile artırılabilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.

İş mevzuatı hükümlerinin uygulanması

Kâtip ve hizmetlilerle noter arasındaki hizmet akdinden doğan münasebetler, bu kanunda aksine hüküm bulunmadıkça iş mevzuatına tabidir.

Noterlik dairesinin devri

Her ne sebeple olursa olsun bir noterliğin boşalması halinde, durum, o noter veya noterlikte imzaya yetkili kimse tarafından derhal Cumhuriyet Savcılığına yazı ile bildirilir. Cumhuriyet Savcısı, keyfiyeti Adalet Bakanlığına, noter odasına ve noter ölmüşse bilinen mirasçılarına bildirmekle beraber, hesap ve işlemlerini en çok iki aylık bir süre içinde inceliyerek evrak, defter, belge ve emanetleri bir tutanakla vekile devreder ve düzenliyeceği raporu tutanağın bir örneği ile birlikte Adalet Bakanlığına yollar. Noterin bir ilişiği çıkmadığı takdirde, teminat parası Adalet Bakanlığınca notere veya mirasçılarına iade ettirilir. İlişiği çıktığı takdirde, bunu karşılıyabilecek miktar alıkonularak, kanunen yetkili makamların incelemesi sonucuna göre işlem yapılır.

Noter dairesindeki notere ait eşya, Cumhuriyet Savcısı ve noter veya hazır bulunan mirasçıları tarafından tespit olunarak, noter odası tarafından takdir edilecek ücret karşılığında, yeni noter görevine başlayıncaya kadar, vekil tarafından kullanılmaya devam olunur.

Birinci fıkranın evrak, defter, belge ve emanetlerin vekile devri hakkındaki hükümleri, noterlik dairesinin, noterden notere, vekilden notere ve vekilden diğer bir vekile devri hallerinde de uygulanır.

Noter dairesinde mevcut notere ait eşya ve tesislerin, yeni notere devri halinde, ödenecek miktar üzerinde taraflar anlaşamamışsa, bu miktar oda tarafından tespit edilir.

Noterliğin devir işinde hazır bulunan Cumhuriyet Savcısı ile bu işte kendisine yardım etmek üzere görevlendirdiği adalet memurlarına, Harçlar Kanununa göre tespit edilen yol tazminatı Türkiye Noterler Birliği tarafından ödenir. Şu kadar ki, devir işinin süresi ne olursa olsun beş günden fazlası için yol tazminatı verilmez.

YEDİNCİ KISIM

Noterlerin yükümlülük ve hakları

BİRİNCİ BÖLÜM

Noterlerin yükümlülükleri

Noterlik görevi ile birleşmiyen ve noterlerin yapmaktan yasaklı oldukları işler

Hiçbir hizmet ve görev noterlikle birleşemez; yargı mercilerinin vereceği işlerle, ilim ve hayır kuruluşları başkan ve üyelikleri, hakemlik, vasiyeti tenfiz memurluğu ayrıktır.

Noterler siyasî partilere üye olamazlar.

Noterler borsa oyunu oynamak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinin 1 inci fıkrasındaki anlamda ticaret yapmak, kefil olmak, kendilerine ait ücretlerden herhangi bir şekilde indirim yapmak, aracı kullanmak, reklâm ve rekabet niteliğinde bir eylemde bulunmak ve her ne suretle olursa olsun noterlik ücreti hususunda kendi aralarında sözlü veya yazılı anlaşma yapmaktan yasaklıdırlar.