7402 Sıtmanın İmhası Hakkında Kanun

Yurt içinde sıtmanın imhası (Eradikasyon) bu kanun hükümlerine göre yapılır. Bu faaliyet beş yıl devam eder.

Bu süre Cumhurbaşkanı Kararı ile uzatılabilir.

Sıtmanın imhası faaliyeti:

a) Sıtmalıları kati şekilde tedavi ederek intan membalarını bertaraf etmek,

b) Nâkil sivrisinekleri imha ederek sıtmanın intikalini önlemek,

Suretiyle yapılır.

İmha faaliyeti yapılacak yerler ile faaliyet müddetleri Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletince tesbit olunur.

Teşkilât ve salâhiyet

Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti:

a) İmha faaliyeti yapılacak yerlerde lüzumlu bölge teşkilâtı ile bölgeler grupu reislikleri ihdas etmeye, enstitüler ve lâboratuvarlar tesis etmeye ve bu teşekkülleri icabında başka yerlere nakletmeye, kısmen veya tamamen kaldırmaya,

b) Sıtma tedavisine yarıyan ilâçları parasız vermeye,

Salahiyetlidir.

Bölgeler grup reislikleri doğrudan doğruya Vekâlete bağlı olup gruplarına dâhil bölgelerdeki teşkilâtın ilmi murakıpleridirler. Bu sıfatla Vekâletçe imha mevzuunda verilmiş olan bütün emirlerin infazını murakabe ve temin ile mükellef olup imhanın süratle tahakkukundan mesuldürler.

Bölge reislikleri, bölgelerine dâhil vilâyet ve kazalardaki teşkilâtın âmiri olup bölgelerinin sıtma ile alâkalı bütün ilmî, teknik ve idari işlerini tedvirle mükellef ve bu işlerin matlup şekilde yürütülmesinden mesuldürler.

Bölge reislikleri, bulundukları vilâyet vasıtasiyle Vekâletle muhabere ederler. Bölge reislikleri 3017 sayılı kanunun 30 uncu maddesinin 2 nci fıkrası hükmünden istisna edilmiştir.

Umumi ve mülhak bütçeli dairelerle hususi idareler, belediyeler, köy hükmi şahsiyetleri, 3659 sayılı kanuna tabi teşekküller ve bunlara bağlı idare, müessese ve kurumlar ve sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait sair teşekküllerle bilûmum hususi müessese ve işyeri sahip veya temsilcileri ve diğer hakiki şahıslar Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti veya teşkilât tarafından bu kanun gereğince tesbit olunan tedbirleri almak ve tesisleri yapmakla vazifelidirler.

Mecburiyet, mükellefiyet ve yasaklar

İmha faaliyeti yapılan yerlerde:

a) 5 inci maddede yazılı daire, müessese ve teşekküllerle hakikî şahıslar; sokak, ev, bağ, bahçe, arsa, mera, çayır, kavaklık ve çeltiklik, taş, kum, kireç, tuğla ve kiremit ocakları gibi yerlerde ve sivrisinek sürfelerinin yetişip inkişaf edebileceği müddet içinde su altında bırakılan tarlalarla, fabrika, su harkları, su değirmenleri ve bentleri, çeşme ayakları gibi durgun su birikintileri husule getirebilecek sair yerlerde tesbit edilen sivrisinek sürfelerinin imhası ve bu yerlerin ıslahı hakkında teşkilât tarafından tavsiye olunacak tedbirleri tâyin olunacak müddet içinde almaya mecburdurlar.

b) Yukarıdaki bentte mezkûr tedbirleri ekim bıraktırmak, güçleştirmek, geciktirmek yasaktır. Bilumum binalar ile müştemilâtında, bağ ve bahçe gibi yerlerde yapılacak tetkik ve teftişlere mâni olunamaz.

Herkes, teşkilât tarafından mahallinde yapılacak umumi veya kısmi muayenelere icabet etmeye ve hastalığın teşhisi veya kütlenin sıtma paraziti endeksinin tâyini maksadiyle yapılacak bakteriyolojik muayeneler için her talep vukuunda kan alınmasına ve ilâçların tatbikına müsaade etmeye mecburdur.

Bu madde tatbikatından dolayı, reşit olmıyan veya temyiz kudretini haiz bulunmıyan kimselerin veli veya vasileri mesuldürler.

Sivrisineklerin itlâfı maksadiyle evler ve müştemilâtı ile bağ ve bahçeler ve sair yerlerde kâin olup içinde insan ve hayvan barınan bilumum binalara kalıcı haşere öldürücü madde püskürtülmesine ve gerekli sair tedbirlerin alınmasına engel olmak ve kalıcı haşere öldürücü madde tatbikinden itibaren beş ay geçmeden duvar ve tavan satıhlarını silmek, yıkamak veya badana etmek yasaktır.

Yol, demiryolu, köprü, su barajları, regülâtör, sulama, boşaltma ve kurutma kanalları inşaatiyle fabrika, çiftlik gibi kalabalık halk kütlesi barındıran tesislere ait inşaat sırasında alâkalı makam, müessese ve şahıslar sıtmayı önlemek bakımından Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti veya mahalli teşkilât tarafından gösterilecek tedbirleri önceden almak ve bunları devam ettirmekle mükelleftirler.

5, 6 ve 9 uncu maddeler gereğince salâhiyetli merciler tarafındın alınması lüzumlu görülen tedbirler; alâkalı Devlet daireleriyle belediyelere, köy hükmi şahıslarına, 3659 sayılı kanuna tabi teşekküllerle bunlara bağlı idare, müessese ve kurumlara ve sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait sair teşekküllerle bilûmum hususi müessese ve işyeri sahip veya temsilcilerine ve diğer hakiki şahıslara yazılı olarak bildirilir. 7 ve 8 inci maddeler gereğince yapılacak muayenelerle haşere öldürücü madde tatbikatının zamanı; şehir, kasaba ve köylerde mahalli örf ve âdete göre halka duyurulur.

Her sıtma vakasının ihbarı mecburidir. Askeri veya sivil resmi ve serbest bütün tabipler, bilûmum hastane ve diğer sağlık müesseseleri başhekim veya müdürleri, bakteriyolojik tahlil lâboratuvarları müdür veya mütehassisları teşhis ettikleri sıtma vakalarını bulundukları yerlerin bölge reisliklerine ve şubelerine, bu teşekküllerin bulunmadığı yerlerde Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürlükleri, Hükümet tabiplikleri veya sağlık merkezi baştabipliklerine en seri vasıta ile haber vermekle mükelleftirler.

İhbarla mükellef olanlar; hastanın adı, soyadı, yaşı ve sarih adresini alâkalı makamlara yazı ile bildirmeye ve mücbir sebep olmadıkça hastadan alınacak kalın damla veya yayma kanı da beraber vermeye mecburdurlar.

Teşkilâtın bulunmadığı yerlerde mahalli sağlık makamlarına yapılacak sıtmalı ihbarlarına ait 2 nci fıkrada münderiç malûmatı havi yazı ve kanların bu makamlarca mümkünse aynı günde, olmadığı takdirde ertesi günü en yakın bölge reisliğine gönderilmesi mecburidir.

Şehir ve kasabalarda sivrisinek üremesine mani olacak ve yok edilmesini sağlıyacak tedbirleri almaya mahalli belediyeler mecburdur.

Teşkilâtta çalıştırılanlar; su baskını, zelzele ve yangın veya umumi hayata müessir âfetler gibi fevkalâde haller müstesna olmak üzere mahalli idare âmirleri tarafından - muvakkat dahi olsa - asli vazifeleri haricinde sair hizmetlerde çalıştırılamazlar.

Cezai hükümler

Bu Kanun hükümleri gereğince salahiyetli merciler tarafından alınması lüzumlu görülen tedbirleri yerine getirmeyen 3659 sayılı Kanuna tabi teşekküller ve bunlara bağlı idare, müessese ve kurumlar ve sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait sair teşekküllere mensup bilumum memur ve müstahdemler hakkında Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ilişkin hükümleri tatbik olunur.

5 ve 6 ncı maddeler gereğince alınması icabeden tedbirleri yerine getirmiyen, tesisleri yapmıyan veya mükellefiyetleri ifa eylemiyen hususi ve hükmi şahıslarla âdi ortaklıkların işlerini fiilen idare eden vazifelileri ve taallûku halinde idare meclisi reisi ve âzaları ve hakiki şahıslara dörtyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.

7 nci madde hükmüne riayet etmeyenlere yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde para cezasının iki katı verilir.

8 inci maddede yazılı yasaklara aykırı hareket edenlere dörtyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde para cezasının iki katı verilir.

9 uncu maddede yazılı tedbirleri almayan veya bunları idame ettirmeyen hususi hükmi şahıslarla adi ortaklıkların işlerini fiilen idare eden vazifelileri ve taalluku halinde idare meclisi reisi ve azaları ve hakiki şahıslara yediyüzelli Türk Lirası idarî para cezası verilir.

11 inci maddede yazılı mecburiyete riayet etmeyenlere dörtyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde para cezasının iki katı verilir.

Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları mahallî mülkî amir tarafından verilir.

Teşkilat tarafından bu Kanunda yazılı hususlar hakkında tanzim olunacak zabıt varakaları, sorumluların hüviyet ve ikametgahı tesbit edildikten sonra derhal yetkili mercie tevdi olunur.

Bu kanuna göre hususi hükmi şahısların organları hakkında hükmolunan para cezalarından alâkalı hususi hükmi şahıs mezkûr organlarla birlikte müteselsilen mesuldür.

Para cezaları hükmi şahıslardan, Amme alacaklarının tahsil usulü hakkındaki Kanun hükümleri mucibince tahsil edilir.

Müteferrik hükümler

Sıtma Savaşı Umum Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilâtında çalıştırılan bilûmum memur ve hizmetliler umumi seferberlik dışında müeccel sayılırlar.

Vilâyetlerde bölge reisleri, kazalarda şube tabipleri bulundukları mahallin hıfzıssıhha meclîsinin tabii âzasıdırlar.

Bölgeler grupu reisleri Vekâlet encümenin intihabı ve Vekilin tasdiki üzerine kararname ile tâyin edilirler.

Sıtmanın imhası için lüzumlu ilâç, malzeme ve teçhizat ile sair maddelerin ve motorlu nakil vasıtaları yedek parçalarının satınalınmasına ve bunların memleket dahilinde nakillerine mütaalik taahüt işleri ve motorlu nakil vasıtalarının tamirleri 2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu hükümlerine tabi değildir.

Ancak, mahallen teşkil olunacak satınalma komisyonlarında maliye teşkilâtının bir temsilcisi bulundurulur.

11/2/1946 tarih ve 4862 sayılı Kanunun, 16/6/1947 tarih ve 5087, 19/4/1948 tarih ve 5194, 1/8/1951 tarih ve 5825 sayılı kanunlarla muaddel (1) sayılı cetvelinden Sıtma Savaşı Umum Müdürlüğü merkez ve vilâyetler teşkilâtı ile Adana Sıtma Enstitüsü Müdürlüğü başlığı altındaki kadrolar kaldırılmış, bunların yerine bu kanuna bağlı cetvelde derece, aded, memuriyet unvanları ile aylık tutarları gösterilen kadrolar konulmuştur.

4871 sayılı Sıtma Savaşı Kanunu ilga edilmiştir.

Bu kanun neşri tarihinden itibaren mer’idir.

Bu kanunun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.

CETVEL