Muafiyetin Genel Esaslarına İlişkin Kılavuz

(2) 2.7.2005 tarih ve 5388 sayılı Kanun ile Kanun’un 4. maddesi kapsamındaki anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının Kurula bildirilmesi zorunluluğu kaldırılmıştır. Bildirim yükümlülüğünün kaldırılması nedeniyle teşebbüs ve teşebbüs birliklerinin Kurula bildirim yapmaksızın muafiyet değerlendirmesini kendilerinin yapmaları esas olmakla birlikte teşebbüslerin isteğe bağlı olarak bildirim¹ yapması mümkündür. Bu Kılavuz teşebbüslerin ve teşebbüs birliklerinin ve uygulamacıların muafiyet değerlendirmesi yaparken yararlanmaları amacıyla hazırlanmıştır. Kılavuz Kanun’un 4. maddesinin kapsamı ve 5. maddede sayılan şartların uygulanış prensiplerine dair bir çerçeve oluşturmak ve muafiyet değerlendirmesinde dikkate alınan kriterler konusunda yol göstermeyi amaçlamaktadır.

(3) Kurul; Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği, Araştırma ve Geliştirme Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği, Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve Uyumlu Eylemlere İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği, Sigorta Sektörüne İlişkin Grup Muafiyet Tebliği ve Teknoloji Transferi Anlaşmalarına İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ile belirli tipteki ve belirli sektörlerdeki anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarını ilgili tebliğlerdeki şartları taşımaları halinde grup olarak 4. maddenin yasaklayıcı hükmünden 5. madde kapsamında muaf tutmuş ve Rakipler Arasında Olmayan Belirli Nitelikteki Fason Üretim Anlaşmalarına İlişkin Kılavuz, Dikey Anlaşmalara İlişkin, 2005/4 Sayılı Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve Uyumlu Eylemlere İlişkin Grup Muafiyeti Tebliğinin Açıklanmasına Dair Kılavuz ve Kanun’un 4 ve 5 inci Maddelerinin Teknoloji Transferi Anlaşmalarına Uygulanmasına Dair Kılavuz ve Dikey Anlaşmalara İlişkin Kılavuz olmak üzere ilgili konularda yol gösterici kılavuzlar yayımlamıştır. Bu Kılavuz ise grup muafiyetleri kapsamında yer almayan anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararları (bundan sonra anlaşma ifadesi bu üç farklı kavramı içerecek şekilde kullanılmıştır) bakımından muafiyet değerlendirmesine ilişkin genel ilke ve esaslara ışık tutmayı amaçlamaktadır. Yer verilen açıklamalar ve örnekler teşebbüslere yol gösterecek esasları içermekte olup, genel bir çerçeve çizmektedir.

2. 4. Madde Hükmü ve Temel Prensipleri

(4) Kanun’un 4. maddesi teşebbüsler arasındaki rekabeti sınırlayıcı anlaşmaları yasaklamakta, 5. maddesi ise belirli şartların sağlanması halinde bu tür anlaşmaları 4. maddedeki yasaklamadan muaf tutmaktadır. Bu bağlamda öncelikle değerlendirme konusu anlaşmanın Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediği araştırılmalı ve eğer anlaşmanın 4. madde kapsamında bir ihlal teşkil ettiği sonucuna ulaşılır ise devamında Kanun’un 5. maddesi çerçevesinde muafiyet analizi yapılmalıdır.

(5) Kanun’un 4. Maddesi uyarınca “Belirli bir mal ya da hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri” hukuka aykırı ve yasaktır. Maddenin devamında ise yasaklamaya tabi olan bazı davranışlar sıralanmıştır. Bununla birlikte Kanun’un bu yaklaşımı tahdidi bir yaklaşım olmayıp, bahse konu yasaklama kapsamında olan haller madde metninde sayılan örneklerle sınırlı değildir.

(6) Burada dikkat çeken husus, sadece bir teşebbüsün iradesiyle ortaya çıkabilecek rekabet ihlallerinin 4. maddedeki yasaklama kapsamına girmemesidir. Bir teşebbüsün pazardaki uygulamaları neticesinde ortaya çıkabilen rekabet ihlalleri genellikle hakim durumun kötüye kullanılması niteliğinde olup; bu konu Kanun’un 6. maddesinde ayrıca düzenlenmiştir. Anlaşmaların yazılı ya da sözlü olması rekabet hukuku değerlendirmeleri bakımından herhangi bir fark yaratmamaktadır. Yazılı ya da sözlü olarak varılan her tür mutabakat “anlaşma” olarak kabul edilir ve hukuka uygun olarak elde edilmiş her tür delille ispatlanabilir.

(7) Bu çerçevede 4. madde kapsamında yapılacak değerlendirmede anlaşmanın rekabeti kısıtlama amacı ve/veya rekabeti kısıtlayıcı etkisine bakılacaktır. Bu noktada belirtilmelidir ki bu iki unsurun bir arada bulunması gerekmemekte, sadece amaç veya sadece etkisi bakımından rekabeti sınırlayıcı anlaşmalar 4. madde kapsamında değerlendirilmektedir.