75935942-050.01.04-[01/21464] KFMS 39: Zekâta İlişkin Finansal Raporlama

Katılım Finans Muhasebe Standardı 39

Zekâta İlişkin Finansal Raporlama

Standardın Amacı

1. Bu Standardın amacı, bir katılım finans kuruluşunun (kuruluş) farklı paydaşlarıyla ilişkilendirilebilen Zekâta ilişkin finansal raporlama ilkelerini belirlemektir.

Standardın Kapsamı

2. Bu Standart, ilgili paydaşlarla ilişkilendirilebilen Zekâtın muhasebeleştirilmesi, sunulması ve açıklanması hususlarında kuruluşlarca uygulanır. Zekât genellikle bir grup içerisindeki her bir kuruluş (veya işletme) tarafından ayrı ayrı hesaplanmasına rağmen, bu Standart bir kuruluşun tüm konsolide ve bireysel finansal tablolarında uygulanır.

3. Bu Standart, belirli bir dönem için Zekât matrahının belirlenmesi ve Zekâtın ölçülmesine ilişkin yöntemi belirlemez [Açıklama: Bir kuruluş, belirli bir dönem için Zekât matrahını belirlemek ve Zekâtı ölçmek için ilgili Standart ve rehberleri dikkate alır].

4. Bu Standart, tarımsal ürünler de dâhil olmak üzere, belirli ürünlerdeki Zekâta ilişkin konuları özellikle ele almaz çünkü katılım finans esas ve standartlarına göre söz konusu ürünlere ilişkin Zekât yıllık bazda değil, ürünler üzerinden ödenir. Bu tür bir Zekât ile ilgili olarak kuruluş; kendi muhasebe politikalarını geliştirir, Zekâtın hesaplanmasına ilişkin mutabakata yönelik gerekli açıklamaları sunar ve mümkün olduğu ölçüde bu Standardın hükümlerini uygular.

Tanımlar

5. Bu Standardın yorumlanması ve uygulanması amacıyla aşağıdaki tanımlamalar yapılmıştır:

a. Yıllık Zekât matrahı: Yıllık bir dönem sonunda Zekâta tabi olan toplam net tutardır (bu dönem kuruluşun finansal raporlama tarihi ile örtüşmeyebilir). Ancak, yıllık bazda Zekâta tabi olmayan tarımsal ürünlerin veya diğer ürünlerin değerini içermez.

b. Avans Zekât (erken ödenen Zekât da denir): Gelir tablosunda muhasebeleştirilen Zekât giderinin yanı sıra cari ve önceki yıllar için özkaynak düzeltmesi yoluyla ödenen Zekâtı aşan ve Zekât olarak ödenen tutardır.

c. Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan kuruluşlar: Aşağıdaki koşullardan birinin veya daha fazlasının karşılanması durumunda, ilgili paydaşların tamamına veya belirli bir kısmına ait net varlıklar üzerinden Zekât ödemesi gereken kuruluşlardır:

i. Kanun ve diğer düzenlemelerin, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü gerektirmesi,

ii. Kuruluş ana sözleşmesinin, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü gerektirmesi,

iii. Genel kurulun, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesini gerektiren bir karar alması veya

iv. Belirli paydaşlarla yapılan sözleşmenin, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü gerektirmesi.

d. Zekât ödeme yükümlülüğü bulunmayan kuruluşlar: Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan kuruluşların dışındaki kuruluşlardır [Açıklama: Bunlar, ilgili paydaşların Zekât ödeme yükümlülüğü bulunduğu ölçüde bir veya belirli bir paydaş grubu adına Zekât ödemekle yükümlü bulunmayan kuruluşları içerir].

e. Gerçekleşebilir değer: Bir varlığın satılabileceği (diğer bir ifadeyle, varlığın nakde çevrilebildiği) kuruluşa özgü değerdir.

f. İlgili paydaşlar (Zekât açısından): Pay sahipleri, katılımcı paydaşlar ve benzerlerini de içeren ancak bunlarla sınırlı olmayan ve farklı kapasitelerde sermaye ortaya koyan paydaşlardır.

g. Zekât: Belirli düzeyde varlığa sahip olunduğunda cari yılda belirli kişilere ödenebilen bir haktır (bir Müslümanın dini sorumluluğudur). Farklı kuruluşlardaki hukuki ortama bağlı olarak, kuruluş tarafından ödenmesi gerekebilir veya paydaşların kişisel mükellefiyeti olabilir.

h. Zekâta tabi varlıklar: Katılım finans esas ve standartlarına göre yıllık bazda Zekâta tabi olan varlıklardır.

i. Zekât yükümlülüğü: Cari yıl ve önceki yıllarda ödenmemiş Zekât tutarıdır.

j. Zekât oranı: Zekâtı hesaplamak için Zekât matrahına uygulanan orandır.

Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan kuruluşlar

Ödenmesi gereken Zekâtın ve buna karşılık gelen yükümlülüğün muhasebeleştirilmesi

Cari dönemde ödenmesi gereken Zekâtın gider olarak muhasebeleştirilmesi

6. Kanun veya kuruluş ana sözleşmesi gereğince Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan bir kuruluş, ilgili dönem için ödemesi gereken cari dönem Zekâtını 7’nci paragraf hükümlerine uygun olarak finansal tablolarında gider olarak muhasebeleştirir.

7. Cari döneme ve önceki dönemlere ilişkin ödenmesi gereken Zekât veya bunların iptali, gider (veya giderin iptali) olarak muhasebeleştirilir ve ilgili dönemdeki kâr veya zarara dâhil edilir.